mahii-aitoiiihi
BE MOEDERMOORD
OF
DE SCHOONSTE VROUW DER WERELD, DE RIJKSTE EN DE ONGELUKKIGSTE.
Een rijke vrouw
In druk en rouw.
Van Juni 4791 begon 't gevang der Koninklijke Fami
lie.
Door die razende menigte in de Tuileriën terugge
bracht, wierd zij er bewaakt, als in een Prison dag en
nacht, van binnen en van buiten.
Zooverre ging het, zoo stoutmoedig waren reeds hunne
vijanden dat de Kamers der Koningin bewaakt wierden
door twee schildwachten.
Den 27 Juli kwamen 3 Volksmannen der Nationale
Vergadering de gevangenen ondervragen: de Koningin
bijzonderlijk wierd door smadelijke vragen lastig geval
len zij antwoordde met veel weerdigheid en zonder
iemand te willen beschuldigen:
Ik verklaar, zegde zij, dat vermits de Koning uit zijn
Land wilde vluchten met onze kinderen, niemand mij
beletten kon hem te volgen. We zijn getrouwd en we
willen te samen leven en sterven.
Verschelde weken was het aan de Koninklijke Familie
verboden in de schoone Hovingen van 't Paleis te komen;
de Kinderen wierden bleek, verloren allen eetlust; de
Moeder smeekt om locht en vrijheid geen doens
Eerst moest de Koning de nieuwe Grondwet zweren
den 14 September 4791 en dan wierd het Gevang een
weinig verzacht.
De nieuwe Wetgeving steunde op 't gepeupelsel van
Parijs en alle gematigheid wierd er van de hand gewezen.
Gedurig wierd het handteeken van Lodewijk XVI af
geperst.
Welke les voor Ouders en Overheden die te zwak zfm
Welke les! Goed zijn, ja, maar zwak zijn, de Reglemen
ten laten overtreden, zijn gezag afstaan, Been
Nu moest Lodewijk XVI als Ministers aannemen man
nen die hij in zijn hert verfoeide, omdat hij hun slechte
inzichten kende.
Zijn Broeders waren uit 't Land gevlucht; hij teekende
al hun rechten afzelfs verklaarde hij den oorlog aan
Oostenrijk, aan't Vaderland zijner Echtgenote... Welke
smart voor die Oostenrijksche Dochter
In dien diepen druk, Lodewijk XVI, den afgrond voor
zijn oogen ziende, niet meer vrij zijnde, vreezeude voor
't leven zijner kinderen, ze verzekeren dat hij alsdan ie
mand in 't geheim gezonden heeft naar de Bondgenoten,
om te vragen dat ze zonder geweld in Frankrijk zouden
dringen, en eenen oproep doen tot al da brave lieden,om
aldus den Throou te herstellen en de orde te handhaven.
De Koning mocht dit doenhij was overmand door
een slechte sekte: hij leed geweld en onrecht; de Koning
mocht dit doen, zekerlijkmaar als het uitkwam te Parijs,
als de Legers der Bondgenoten veld wonnen, dat Parijs
bedreigd was, dat de Nationale Vergadering 20,000 sol
daten uit de Provincie vroeg, dat de Koning alsdan zijn
handteeken weigerde, dat hij ook weigerde de vervolging
te bekrachtigen tegen den uitgeweken Ecldom en tegen
de Priesters';
Dan ontstond er te Parijs een getier en gehuil gel:j<( in
een renne van wilde dieren, die honger hebben en geen
eten krijgen.
Te Parijs, we willen zeggen, bij die menigte, die men
tegen God en zijn Gebod, tegen Zeden en Geloof had doen
opstaau,
Nu wierd volbracht de profetie van Voltaire: Een stad
zonder Godsdienst!.... bouwt een stad in de lucht, dat
is veel gemakkelijker
Den 20 Juni 1792 zijn rond de 20 duizend Brigands te
Parijs bijeengeraspt; gedurig komen er bij; ze gaan in de
Kamers der Wetgeving; ze worden er toegejuichd; ze
trekken naar de Tuilericn; ze verduiken hun inzicht niet;
ze gaan er den Koning vermoorden en bijzonderlijk ly.'.t
hoofd der Koningiu moeten zij hebben; zij schuimen van
woede, bij den naam der Koninginne.
Alles wordt overrompeld en gelijk een woedende zee
zwermt die menigte in 't Koninklijk Paleis binnen;
Lodewijk XVI wordt daar omringd van de Jacobijur-n;
vier ureu lang lijdt hij daar hoon en smaad; om de grillen
van 't gepeupelsel te voldoen, zet hij een roode muts op,
diinkt een glas wijn uit hun handen, terwijl de Koningin
bare twee kinderen aan het hert drukt; dat ze bij den
Koning wil loopeu; dat ze roept: 't Is mijn plicht nevens
hem al de gevaren le doelen!... Dat men haar tegenhoudt;
dat P^nses Elisabeth, de zuster van Louis Seize, voor de
Koniugin aanzien, bijna verinoord wordt;... Dat de. Ko
ningin boort huilen: Alles teekenen of de Dood!... Tirau,
beeft, uw laatste.uur is gekomen!
Dan is er geen tegenhouden aan: Waar de Vader is,
moet de Moeder zijn met hun kinderen! Ten anderen,
men zoekt haar op; Marie Antoinette loopt dan bij haren
Echtgenoot en deel met hem die smartvolle uren! Ze ziet
de Jacobijnen voorbij trekken, in wreeden walgelijken
staat, hunne pieken in d'hoogte zwaaiende; z'hebben reeds
gemoord, veel Zwitsers hebben zij omgebracht; de pie
ken zijn nog rood van 't m:-nschenblocd; zelfs zijn er
pieken waar een hert op steekt dat nog rookt; er zijn er
waarop men 't al beeldsel van ecu schavot heeft gebonden;
T klein Prirsktmoet ook de rond-- muts op zijn hoofd
hebben;En dat blijft vier uren duren! eiken oogen-
blik vreest men dat de Koninklijke Familie gaat verscheurd
en omgebracht worden; maar de manhaftige houding der
gekroonde Slachtoffers, het zien dier twee schuldelooze
kinderen, doet de wangedrochten stil blijven; er komen
Vrienden des Konings bij; er zijn zelfs stemmen die roe
pen: Leve de Koning! Leve de Koningin! Leve de Kroon
prins
De moordende aanslag is mislukt en de Koninklijke Fa
milie ademt weêrvrij... Wie zal zeggen wat een Vrouw,
wat een Moeder afziet in zulke omstandigheden Sedert
eeuwen en eeuwen, kan men tien Huishoudens noemen,
die uitgestaan hebben wat de rijkste, de schoonste en de
machtigste vrouw der wereld hier moest uitstaan
't Gepeupelsel moest achteruitwijken, doch keerde met
meer woede terug den 40 der Oogstmaand van 't zelfde
jaar.
Eenige dagen te voren was Koning Lodewijk op 't Mars-
vele' de Grondwet gaan zweren; men wilde hem nog
eenen schijn van eerbied bewijzen; van nabij bewaakt
met zijn Familie, had men hem met zekeren luister om
ring 1; 't was de laatste maal dat Frankrijk hem zag, de
laatje maal voor zijne dood De Koningin zag zoo bleek
dat men eiken oogenblik dachtZe gaat in onmacht val
len Overal zag de Koning verbolgene wezens; veel
vuis-en waren tegen hem u'tgesteken; thuis komende,
was'tóen gesnik en geween, een moedeloosheid zonder
einde; er wierd nog gesproken van te vluchten; ver
schelde plannen stelde men voor; maar de Koningin wilde
er niet meer van hooren en 't woord van Lodewijk XVI
was Ik heb op de aarde niets meer te verrichten; al
mijne gedachten moeten naar den Hemel gericht zijn.
Tien dagen na den eerstao aanval op de Tuileriën
wierd er een tweede gereed gemaakt en barst los met
ontembare woede;
G'heel den omtrek, tot aan 't Paleis Royal was bezet
door de gewapende Jalcobijnen, den 40 Oogst 4792; ze
wilden erbinnen; ze spraken van alles te vermoorden en
te vernielen; de 4600 Zwitsers konden er niets aan doen;
ten anderen, de Koning wilde van geen bloedvergietin-
gen hooren; 50 stukken kanon stonden op de kaai aan
de Seine' 50 stukken kanon der oproerlingen; na veel
geraas en getier en over- en weêr geloop naar de Nati
onale Vergadering kwam de Prokureur Rcederer aan den
Koning zeggen dat hij met zijn Familie naar de Nationale
Vergadering een schuilplaats moest gaan zoeken, bij zijn
vijanden en vervolgers.. Marie Antoinette riep dat ze lie
ver aan de muren van de Tuileriën zou vastgenageld
worden als zulke lafheid te bedrijven.
't Gevaar naderde bedreigelijk
Dan, als het 12 uren geduurd had, besloot de Koning
naar de Nationale Vergadering te gaan; en ten 4 ure van
den Nacht, omringd van een aantal Edellieden en van
300 Zwitsers trok hij met Vrouw en Kinderen, door dit
gezwerm van zat en razig Volk;
Hoede Vorstelijke Personen daar niet verpletterd, niet
vermoord zijn, daar verstaat niemand hem uit;
't Was huilen en tieren stampen en drummen elkaftr
aanhitsen en opmaken; roepen Slaat ze dood la mort
la mort nu is zij, hier en daar, in ons handen
En ge zijt Moeder En uw twee Kinderen loopen al
krijschénde nevens u
In 't gedrang was de Koningin haar gouden horlogie ont
stolen Zoo geraakten zij met veel 'pijn en schande in
de Vergadering en dan viel 't gepeupelsel in de Tuileriën
en vermoordde er al 't Mansvolk dat men vond; de Staats-
damen waren in een zaal gevlucht, ze zaten geknield, de
dood afwachtende, die rijke, glorieuse Staatsdamen; hun
laatste uur ging slaan, toen een onbekende, met langen
baard en kloeke stem. uitrivp Genade voor de Vrouwen,
Doteert de Nulie niet door vrouwenmoorderij (t'Verv.
ZELE ^er^ü<^en zondag, den tram van 8 uren
van Gent naar 1 lamme rijden, werd te
Zcle barreer nabij deBookbamers gestremd, de oorzaak
werd onderzocht. Bn eilaas men vond op den ai-
stand van een akker verre, stukken en stukjes mensche-
liike vlccschbrokkcn, -waaraan kleeclingstukken kleef
den; in der haast* werd de Overheid onzer Gemeente
verwittigd, al die-.treurige overblijfsels vrerden in een
zak verzameld; om het parket dezelve in oogenschcu
te nemen; welhaast werd den ongelukkigen geker d.Jvcor
Em. Van Lunter, een braaf oppassende huisvader van
een groot huisgezin, en niet verre van zijn huis zijnde
om er wcèr te keeren, is den ongelukkigen door den
tram getroffen.
welen voor een moedermoord ja, maar in de twee beschul
digden zouden zij twee werktuigen vinden, maar geen
moedwillige moedermoordenaars... Moest men deze zaak-
als drama voorstellen, de titel zou zijn: Moedermoord of
de noodlottige gevolgen der aanhitsing!... De Moeder is
dood, zij ruste m vrede... Haar zullen wij niet beschul
digen, doch misschien nooit is er een toestand geweest
zoo ingewikkeld, en zijn er tot een misdaad gebracht zóó
noodlottig en onvermijdelijk als in dees geval. Met veel
behendigheid en bescheidenheid vcor de Overledene
ontsluiert M. Perier dit huisgezin; io, 20 jaren gaat hij er
achteruit; hij komt aan 't sterfbed van den Vader en
drukt op dit woord Als het dan TOCH haar begeerte
is... Kinderen van 16, 17, 18 jaren zijn toch zoo licht te
vervoeren en meê te slijpen; op die jaren men redeneert
niet... Het is menschelijkerwijze zeer uitlegbaar hoe die
kinderen, wetende wat er in hun huis omging, wat er op
de Parochie gezegd wierd, de eenparige stem hunner Fa
milie hoorende, opgestookt zooals er nog nooit iemand
geweest is, dat zij in en; opgewonden toestand zijn geko
men, tot zinsverbijstering geraakt en een daad hebben
verricht tegen hun hert; de eigene Moeder getuigt ten
vbordeele harer kinderen... De daad hebben zij gepleegd
ongelukkiglijk, maar 't was hun inzicht niet; toen de
toestand ten hoogste gespannen was, dat het huwelijk
ging plaatfs hebben, dat hun ongeluk moest zijn, en vol
gens hun vast gedacht hunne schande, dan hebben zij
gehandeld in een oogenblik van opgewondene zinsver
bijstering; de moord is met gepleegd zooals het Open
baar Ministerie aanhaalt; net was het werk van éen oo
genblik.. Is er iemand die in omstandigheden, gelijk
waarin de jongens Van Hauwermeiren zich bevinden,
zijn gezond oordeel zou behouden?. Er is zoo dikwijls
gezegd Had men zulks of zoo gehandeld, de zaak zoo
niet gebeurd zijnl Er kunnen toestanden zijn, dat iemand
aanleiding geeft tot geruchten van ergenis en schandaal,
zonder waarlijk plichtig te zijn.. Hadde Pieter Van Lan-
duyt zich uit dit huis verwijderd, waar hij tusschen Moe
der en Kinderen eenen afgrond van afkeer en haat delfde,
hadde hij dit huwelijk uitgesteld gelijk M' den Sekreta-
1 is het hem zoo wel aanraad, wij zouden hier voor d'As-
sisen niet moeten optreden M Perier dringt aan op de
vrijspraak der twee beschuldigden, enmoesten de heeren
Gez -oornen den oudste als plichtig oord elen, dan zul
len zij toch de werkelijke medeplichtigheid van den jong-
sten niet kunnen aannemen.
HET OPENBAAR MINISTERIE verklaart in korte
woorden op al de punten te zullen antwoorden. Mr Ver
mei: sch, jonge advokaat, vindt geen der twee plichtig;
maar Mr Perier, met zijn ondervinding, ziet dat hij ze
alle twee nietkan relden,en gelijkeen zeekapitein,slacht
offert hij den eenen om den anderen te redden. Dat kan
niet gelukken;., de waarheid moet gekend zijn.. De Be
schuldigden zijn aangehitst, opgestookt: dat staat klaar-
lijk in den akt van Beschuldiging; de Famile heeft een
groote verantwoordelijkheid; en vanmorgen af zal ik mij
met de zaak van den Schoolmeester bezig houden; maar
is een moord geen misdaad meer, omdat men er tot aan
gestookt is I11 dit geval zouden veel plichtigen aan de
J usticie ontsnappen. De Moedermoord is hier bekend;
dc rede wordt er bijgevoegd Zij hebben koelbloedig
hunne Moeder vermoord voor een stuk land, voor een
weinig geld, omdat ze vreesden hun goed :e verliezen...
Men kan de plichtigheid pleiten in een moord door op
gewondenheid, door een kwaden slag, maar hier is alles
24 uren van tevoren beraamd en voorbereid jende heeren
Gezwoornen kunnen niet aarzelen de plichtigheid te ver
klaren van Adolf zoowel als van Louis.
Mr ADVOKAAT PERIER antwoordt in een welspre
kende en sterk gespierde rede: hij heeft de zaken voorge
steld op een menschelijke en natuurlijke wijze, terwijl
het Openbaar Mini-terie den onmenschelijken kant
neemt.... Dc Verdediging liceft de zaken in hun waar
daglicht gebracht, zonder overdrijving.... Het Openbaar
Ministerie, sprekende van cene redplank, toont en bewijst
dat er een redplank bestaat; de achtbare Voorzitter heeft
ook gezegd dat de jongste broêr meêgesleept is... Het
Openbaar Ministerie spreekt van moord door opgewon
denheid; doch er is iets erger dan een vliegende gram
schap; 't is als de geest langen tijd wordt bestormd,
aangehitst, dat men niet meer vrij is in zijn werken....
Zoo spreekt de heer Perier met een buitengewone kracht
van redeneering o a i5 minuten, tot algemecne ontroe
ring.... Maar de'Misdaad was te wreed,... Na dat elk
uitgesproken is, vraagt de Voorzitter of de Beschuldig
den er nog iets bij te voegen hebben, dan gaande Ge
zwoornen in hun zaal van geheime beraadslaging; na i5
minuten keeren ze terug; hun Voorzitter verklaart op eer
en geweteri.voor God en de Menschcn.dat d'antwoord is
JA opal de vragen, behalve éene met 7 op 5... Het Ilof
gaat ook in beraadslaging; het Hof voegt zich bij de
meerderheid van de Gezwoornen; de Voorzitter leest al
d'artikcls der wet af, op-moord en Moedermoord, noemt
al de rechten die de veroordeelden verliezen, doet de
Beschuldigden inbrengen en verklaart het Vonnis: Louis
voor zijn leven-lang in 't kot, Adolf voor 10 jaren, voegt
erbij dat ze 3 dagen hebben om zich in Verbreking te
voorzien en verklaart de Zitting gesloten, waarna de 2
Veroordeelden nog een wijl met hun Advokatenspreken,
waarna zij door Gendarms in 't ijzeren ko.-tske worden
gesloten, waarna cr volksoploop is, niet voor of tegen
het Vonnis, maar omdat "t Publiek buiten de grilje op
straat moest gaan; waarna de Veroordeelden worden ge
voerd naar 't Celgevang, om binnen de 10 dagen hun
i wreed lot te ondergaan van de wereld afgezonderd, in
hun celleken werken, en als ze daarbuiten komen, in een
kap met openingskes voor monden oogen... Twee felle
jonkheden, door hun misdaad zoo ver gekomen, voor
altijd geschandvlekt; dat ze toch tot inkeer komen en
t doorir.nig berouw tot vrede des herten. En die opge.
Mr Advokaat Pcrier begon op indrukwekkende wijze
Ik heb mijne moeder bemind; van nabij zijn al de Perso-
nen die hier een hoofdrol spelen, mij bekend; Pieter Van i
Landuyt v as een Pachter mijner Familie; als dusdanig
heb ik den val van dit huis bijgewoond; daarom weigerde
ik ais Verdediger op te treden, doch er zooveel hoorende
van spreken, zoo dikwerf hoorende zeggen dat men alles 1
moest weten, alles om die zaak juist te konnen oordeelen, 4 y,
dan heb ik toegestemd die twee ongelukkige kinderen te s!?°. J f was"un inzien; n e<; ma.u dat
verdedigen... Dan onderzoekt M. Perier de bloedige i '/l] 111 vcwolg goeden raad geven en de k-nde en to{
nk, L' veel kalmte en ktacht. Indien de oude Gric Eer,l>,ed vc°r ban Ouders aanzetten. w:i d- oa:ste
wee-k eens de teksten en de plichten diesaang nde aan
halen, waarmede slot en EINDE.
ken deze zaak te oordeden hadden, indien zij bekend
waren met aide omS'andighcden, zij zouden hier grou-
