Geschiedenis der Vereenigde Ziekenbonden
der Kristene Volkspartij van Aalst
J
Een terugblik
HUif VADER J VERZEKERT
4EZIN TEiEN DE NOODEN
HET LEVEN NET if UW PI
VAN
tóv-/.,-..
De
vóórgeschiedenis
Uit de eerste
levensjaren
Het
eerste bestuur
3m DE ME¥I
Wie heden geniet van de
voordeelen dezer sociale
inrichting, herinnere zich
het tijdperk dat de arbei
der leefde in armoede en
afhankelijkheid
herdenke dankbaar al
degenen die gewrocht, ge
offerd en geleden hebben
in den strijd voor sociale
rechtvaardigheid, wetge
ving en instellingen;
blijve eeuwig erkente
lijk al de eenvoudige maar
taaie werkers van het
eerste uur die stichtten en
vooruit hielpen de Veree
nigde Ziekenbonden der
Kristene VI. Volkspartij.
in de magere jaren
van 't werkersleven
In dien geest en in dat teeken her
denken we a.s. Zondag 28 Decem
ber het heugelijke feit van de stich
ting van onzen ziekenbond, op 25
Dec. vijf en dertig jaar geleden.
Men zou moeten een beeld ophan
gen van heel de sociale toestanden en
zelfs van het volksleven van de XTXe
eeuw, wil men een klaar inzicht heb
ben van de groote energie waarmee
de mannen van het eerste uur de be
spotting. de tegenwerking, den
broodroof en de vervolging hebben
getrotseerd in de werking en den
strijd voor onze mutualiteiten.
Ken feit is voldoende om den alge-
meenen toestand te schetsen In
1893 genoten in de stad Aalst drie en
twintig duizend personen den genees
kundigen dienst op kosten van den
arme, dus omtrent 4/5 van de toen
malige bevolking, wijl heden ten da
ge amper 175 gezinnen daarvoor nog
in aanmerking komen.
Alle pogingen in het begin der
XTXe eeuw gedaan om den maat-
-chappelijkcn geesel van de vojksar-
moede te keer te gaan door het op
richten van vereenigingen, waaruil
later de mutualiteiten ontstonden
werden door de toenmalige macht
hebbers met den nek aangezien en
uit den booze geacht.
In het belangrijke boek van M.
Louis Varlez «Les salaires dans l'In-
idustrie Gantoise» (de loonen in de
Gerttsche Nijverheid) vinden wij
daarover een stukje dat wel de moei
te waard is er enkele oogenblikken
bij stil te blijven. Wij laten het hier
volgen
Aanmerkingen op het verzoekschrift
der katoenspinners.
De Burgemeester enz.
Gezien dat er op het stadhuis een
verzoekschrift is ingekomen getee-
kend door verschillende individuen
zich uitgevend voor katoenspinners
der verschillige fabrieken in deze
stad gevestigd, elk hunner afgevaar
digd door de massa der werklieden
der verschillige spinnerijen, en dat
dit verzoekschrift niet gesteund is
door de aanbeveling der verschillige
meesters of eigenaars van deze fa
brieken
Gezien de onderteekenaars van dit
verzoekschrift de bepalingen hebben
overtreden der wet van 14 Juni 1791.
die verbiedt aan de werklieden en
gezellen van welk bedrijf ook, beslis
singen te nemen of reglementen te
maken op hunne zoogezegde ge
meenschappelijke belangen en onder
welk voorwendsel het ook zij
Overwegende, dat volgens de rede
nen van dit verzoekschrift, de instel
lingen der hospicie van deze stad
nogal belangrijk zijn, goed ingericht
en voorzien om voort te gaan zieke
werklieden spinners aan te nemen,
zooals dit tol hiertoe geschiedde, en
voor hun meerder welzijn en ver
zachting: alzoo dat inteekening on
der hen slechts kan schaden aan de
gemeenschap.
Besluit
Artikel 1. Elke vergadering van
werklieden en gezellen van gelijk
welk bedrijf, die zich zouden veroor
loven bijeen te komen onder voor
wendsel eene inzameling van gelden
in te richten om te helpen of te voor
zien in de behoeften van zieke werk
lieden. zullen vervolgd worden vol
gens de politiewetten en verzonden
worden voor de bevoegde rechtban
ken.
De burgemeester.
Baron P. Pycke.
•10 Februari 1810.
Met zoo 'n tegenstand is het be
grijpelijk dat het verscheidene jaren
zou aanloopen alvorens het de arbei
ders gelukken zou ziekenbonden te
stichten, die op hunne beurt de kiem
der latere vakvereenigingen zouden
worden.
De geschiedenis van de vereeniging
der handwerklieden toont ons hoe
deze zich allereerst verecnigden tot
gilden, welke zich tot voornaamste
doel stelden hunne makkers bij te
staan in geval van ziekte, werkonge
val of ouderdom.
De letterzetters, de timmerlieden,
de kleermakers, beeldhouwers, me
taalbewerkers, steenkappers, schoen
makers goudsmeden enz... hadden
weldra hunne ziekenbeurs
In de jaren 1850-60 rezen de zie
kenbonden als paddestoelen uit den
grond
Vele herbergiers stichtten er zelfs
in hun huis ter wille van hunnen ver
koop
De slimme tapper maakte iemand
zijner beste kennissen tot voorzitter
en hij zelf was in de meeste gevallen
schatbewaarder. Als men de regle
menten dezer ziekenbonden leest is
het in het oogspringend hoe alles uit
loopt op Drinken
Jaarlijks moesten al de leden, op
straf van boete van 1 fr. de Mis bij
wonen die gelezen werd voor de zie-
lezalighcid der afgestorven leden.
an deze en andere boeten werden
elk jaar aan ieder lid eenige tiental
len bierkaartjes uitgedeeld, die in het
lokaal moesten verlapt worden.
In de vergaderingen zelve werd er
bestendig gekibbeld waardoor men
nooit de gelegenheid vond eens ern
stig dc kwestie van «ouderlingen bij
stand» te bespreken. Er was nochtans
zeer veel te doen op dat gebied, want
nergens was de genees- en artsenij
kundige dienst doelmatig ingericht.
Langzamerhand echter werd alles
toch ernstiger ingezien en werden cr
ernstige pogingen in "t werk ge
steld.
Te Aalst bestonden rond 1893 reeds
4 a 5 ziekenbonden. We willen precies
niet zeggen dat zooals we het leven
der maatschappijen hierboven schets
ten. het voor al dezen in Aalst het
geval was we gaven slechts een al
gemeen beeld van de algemeene toe
standen.
Rond die jaren ontbrandde dan de
strijd voor de christelijke democratie,
de zoo heerlijk gevoerde strijd, die
slachtoffers vroeg en martelaars
maakte, maar die zich beslissend uit
sprak over den dwang en de alleen
heerschappij der bewaarders en die
een eeuw zou doen inluiden van ge
zondmaking en hervorming op so
ciaal gebied.
Als de verdienstelijke baanbrekers
dezer beweging van volksontvoog
ding noemen we hier eerbiedig en
dankbaar de twee schoone Aalster-
sche figuren
PRIESTER EN PIETER DAENS
liet lag in de lijn van het program
ma der Kristene Volkspartij om in
de eerste plaats aan sociaal werk te
doen, hare sociale theoriën in hare
organisaties te verwezenlijken.
Voor een partij die het werk der
mutualiteit begreep als een edel werk
van christelijke naastenliefde, kon
het niet anders of een der eerste wer
ken moest zijn de oprichting van een
ziekenbond.
Nochtans schrikten de leiders der
partij er in 't begin van af een nieuwe
mutualiteit in "t leven te roepen. Er
was een oogenblik aarzeling of het
niet beter zou geweest zijn om
wille der plaatselijke moeilijkheden
de menschen aan te zetten bij de
reeds bestaande ziekenbeurzen aan
te sluiten.
Ze vreesden, en terecht, dat de te
genkanting en de hinderpalen bij al
de reeds bestaande op die wijze
grooter zouden geweest zijn en mis
schien hun edel pogen onmogelijk
zouden maken.
Zoo verliep er omtrent anderhalf
jaar. tot er zich een feit voordeed in
den schoot van den toenmalig-sterk-
sten ziekenbond der stad, nl. «Werk
lieden en Burgers». De politieke
twisten waren doop_ het opkomen der
jonge Kristene Volkspartij bijzon
derlijk in de stad hooger gaan op
laaien en manifeesterden zich bij
iedere gelegenheids Zoo ook bij de
bestuursverkiezing van «Werklieden
en Burgers». De heer L. Boone die
daar aan het hoofd stond en openlijk
de partij durfde te kiezen van Pas
toor Daens. werd niet meer ge-
wenscht aan het bestuur en men nam
voor hem te doen vallen. De stem
ming viel echter anders uit maar met
een drogreden verbrak men die stem
ming; op 8 dagen tijd schreef men
een 150 tal eereledcn in; veertien da-
gn later hield men een nieuwe ver
kiezing die den voorzitter en sommi
ge andere leden deden vallen.
Het is dan dat de verontwaardigde
leden en de afgekozen bestuursleden
samen met eenige jonge mannen, de
handen in mekaar sloegen en aan 't
werk togen om op ernstige manier
met vasten wil en krachtdadigheid
den bouw van deze organisatie naar
hun ideaal aan te vatten. DEZE OR
GANISATIE IS NA 35 JAAR DE
STERKSTE VAN DE STAD GE
WORDEN, NIET ALLEEN VOOR
WAT HET LEDENTAL BETREFT
MAAR OOK VOOR WAT DE UIT
GEBREIDHEID VAN DE DIENS
TEN AANGAAT.
We kuner best de wer
king van de Vereenigde
Ziekenbonden der Kris
tene Volkspartij verdeelen
in drie perioden. Als over
gangsperiode nemen we
het droevige tijdsverloop
tusschen 1914 en 1918, pe
riode die wettelijk ge
sproken een dood tijdstip
is voor de werking der
mutualiteit, maar die het
echter niet geweest is in
werkelijkheid.
De eerste jaren van het ontstaan zijn
zeker de moeilijkste geweest. Zooals
we hooger reeds zegden was het eer
ste werk er een van aanwerving der
leden.
Van zoo gauw men zeker was een
voldoende getal te bereiken belegde
men eene algemeene vergadering.
Maar zóó erg was de vervolging
toen, dat dit alles in stilte gebeurde,
zoodat men in de jaargangen van «De
Werkman» 1895 en 1896 bijna
niets aantreft van deze propaganda.
Vandaar ook dat men in de stamboe
ken van die jaren zooveel leden vindt
waarnevens men de melding «geheim
lid» had geschreven.
De eerste algemeene vergadering
had plaats op Kerstdag van het jaar
1895 in den Café Minard, bij den heer
Ach iel Minard.
Na den droeven toestand en de el
lende van 't werkende volk op de hun
eigen wijze te hebben afgeschilderd,
deed PRIESTER DAENS een geest
driftige oproep tot de aanwezigen
om zich te laten inschrijven als lid
van onzen ziekenbond, teneinde op
die manier zijn programmaleuze
«De werkman mag noch slaaf noch
bedelaar zijn.
Hij moet een vrij en welvarend man
wezen.»
tc verwezenlijken.
Bij deze oproep lieten de meeste
aanwezigen of 161 leden zich onmid
dellijk inschrijven.
Er werd een voorloopig" bestuur
aangesteld, dat belast werd met een
reglement te maken dat op de eerste
algemeene vergadering zou bespro
ken worden om na deze het bestuur
bepaald aan te stellen.
Dat voorloopig bestuur bestond uit
de heeren Liebaut Louis, Corthals
Adolf en De Cock Jozef.
De eerste algemeene vergadering
had plaats bij den heer Backaert,
Houtmarkt op 5 April 1896 en werd
geopend door den heer Petrus Van
Schuylenbergh, die het woord ver
leende aan den heer Felix Van Droo-
genbroeck. Deze weidde uit over het
nut en de noodzakelijkheid der maat
schappijen van Ouderlingen Bijstand.
De heer Liebaut, d.d. voorzitter, gaf
dan lezing van het reglement dat na
enkele wijzigingen werd goedge
keurd.
Nadien had de kiezing plaats van
het bestuur.
De heer Petrus Daens stelde de
heeren Leopold Boone en Volksvert.
Priester Daens voor als eere-voor-
zitters. Dit voorstel werd door lang
durig handgeklap begroet. Verder
werden gekozen de heeren Liebaut
Louis als voorzitterRoeland Benja
min als ondervoorzitter: De Hauwe-
re Prosper, als sekretaris; De Cock
Jozef als schatbewaarder, en de hee
ren De Neef Felix, De Cock J-B-,
Van den Broeck Hendrik, Bogaert
Petrus, De Vos J.B., De Roeck En-
gelbert, Van der Biest Frans en
Hanssens Jozef als kommissartssen
Men kwam overeen al de heeren
dokters van de stad te vragen om als
geneesheer voor den bond te willen
dienen en dit was een eerste en ge
lukkige afwijking van de werking
der bestaande bonden waarin de le
den verplicht waren den aangeduiden
geneesheer te raadplegen. De vrije
keuze van geneesheer was een eerste
daad van een organisatie die met een
geest van meer vrijheid, meer zelf
standigheid was geboren.
Behalve enkele fanatieke dokters
namen allen dit voorstel aan.
Dit was het ontstaan. Maar was de
vervolging, de broodroof, de bedrei
ging met werkontneming, opzeggen
van huur, schering en inslag bij het
onstaan der partij, het was nog erger
toen de bewaarders zagen dat het
volk zich groepeerde in eigen sociale
inrichtingen die de onafhankelijkheid
en de zelfstandigheid in geest en we
zen zouden voorbereiden. Maar toch
werd er volgehouden. Het geweld, de
verdrukking zijn machtelooze wa
pens tegen een baanbrekende ge
dachte.
Des te meer men den bond bevocht
des te meer won de bond aan nieuwe
leden en de groei van den bond bracht
de groei der partij en der gedachte
mee.
De bijdragen waren in dien tijd
0,12 a 0,15 fr. per week.
De voordeelen kostelooze diens
ten van dokter en apotheker en ver
goeding bij werkonbekwaamheid
veroorzaakt door ziekte of w-erkon-
geval 1 fr. per dag gedurende 3 m.
en nadien 0.50 fr. of 0,75 fr. per dag.
De vooruitgang in ledental, van
jaar tot jaar, is in dit blad aanschou
welijk voorgesteld, zoodat wc ons de
moeite kunnen besparen hier deze
cijfers te geven.
Op de rekeningen van het jaar 1898
vinden we voor het eerst den heer
JAN DE NEVE als schrijver ver
meld. Y'oor het jaar 1903 vinden wc
hem voor de eerste maal als voorzit
ter en hij is dit sedert onafgebroken
gebleven. Hoeven wc te zeggen dat
hij vanaf het eerste oogenblik de spil
was der maatschappijdat hij was
dc man die met onbevangen blik de
toekomst instaarde, de initiatieven
nam en ze doorvoerde, de man met
het groote hart, die soms onverbid
delijk streng kon zijn tegenover mis
bruiken die het bestaan van ZIJN
maatschappij bedreigden, mhar te
vens zoo vol goedertierenheid jegens
