ROBERT KOCH
Jack Dempsey
verdiende met zijn
vuisten een groot
fortuin
BEROEMDE
SCHOENMAKERS
Zijn legendarische match
tegen Carpentier
die van de bacteriologie een exacte
wetenschap maakte
HET ALGEMEEN NIEUWS» DONDERDAG 30 MEI 1940,
Jess Willard, die in 1915 een eind maakte
aan de loopbaan van Johnson als wereldkam
pioen, bleef ongeveer vier jaren in het bezit
van den titel, hoewel Jess niet altijd naar
voren kwam in dien langen tijd. Hij betaal
de dan maar een boete, die al zooveele kam
pioenen hebben betaald, die de handschoe-
JACK DEMPSEY
nen te lang hadden opgeborgen. In 1919 werd
hij aangemoedigd door de aanbieding van
een beurs ten bedrage van 20.000 pond ster
ling om William Harrison, beter bekend als
Jack Dempsey te bestrijden, den man met
een geheel nieuwe zienswijze op boksgebied.
De belooning was geweldig. Nog nooit was
er zulk een hooge beurs genoden. In den ring
was de prijs ook de hoogste voor een vech
ter, die het slechts een paar ronden uithield.
Willard's gevecht met Dempsey werd de
Massacre of Toledo genoemd en dat was
het inderdaad. Willard, prachtig getraind,
een uitmuntende bokser, die Johnson te Ha
vana had neergekregen, was zijn eigen ma
nager en had vertrouwen in zichzelf, maar
aan het einde der eerste ronde was hij een
ontredderd wrak. In de derde ronde wist hij
niet anders te doen dan voor zichzelf den
handdoek in den ring te gooien. In elk geval
kon men nauwelijks aannemen, dat de
scheidsrechter of zoo noodig de politie toe
gestaan zou hebben, dat het verschrikkelijk
tooneel nog een minuut langer mocht du
ren.
Het is niet fair om Dempsey vele Ame-
kanen beschreven hem gaarne als zoodanig
eenvoudig een afmaker te noemen.
Geen afmaker
Het is minder dramatisch en ook verstan
diger om hem onder de grooten te rangschik
ken als een snellen aanvallenden bokser, die
er in geslaagd was in elke hand een zoo
krachtige punch te leggen, dat de slag ver
nietigend was.
Gangsters hebben in dien tijd in Amerika
een heel groote rol in het Amerikaansche le
ven gespeeld en het woord afmaker lag
iedereen in den mond bestorven. Dempsey
won gemakkelijk geld na "«rnietiging van
Willard en in den tijd, dai nij zijn tweeden
wedstrijd tegen Gene Tunney zou hebben
een kampioen van een geheel ander karakter
hij was toen de Manassa Mauler een
ander bijnaampje van Dempsey hebben
de promoters voor 11.750.000 p. sterl. verkocht
aan plaatsbewijzen.
Hij zelf verdiende ongeveei 4.000.000 dollar.
Verscheidene omstandigheden maakten
toen eenigen tijd een einde aan de hooge
beurzen. Het beste liggen weer in het geheu
gen de behoorlijke sommen, die een Joe
Louis verdiend heeft. Tommy Farr had als
verliezer 10.000 p. st.
Amerika is een land, dat dol is op bewogen
carrières en typen zooals Dempsay, die nog
al wat verhalen kon van zijn opkomst, zijn
afstamming, enz., waren een dankbaar object
voor persagenten.
Dempsey verloor echter de gunst door ge
brek aan belangstelling voor den oorlog in
Europa, die in Amerika enthousiasme had
verwekt. Toen hij in Jersey City kwam om
een gevecht te leveren tegen Georges Car
pentier (al drie jaren na den wapenstilstand)
waren de luidste toejuichingen voor den
knappen Franschman, die aangekondigd
werd als Georges Carpentier, een Fransch
soldaat Dempsey kwam den ring binnen
met een baard van eenige dagen en een
van de sportredacteuren verklaarde, dat
Dempsey, als hij in zijn hoek zat te loeren
naar den gladgeschoren Carpentier een mis
dadiger leek, die een aanval wilde onderne
men op een Griekschen God.
Corbette over Dempsey
Op welke waarde James Corbett het bok
sen van Dempsey schatte, is de moeite van
bestudeering waard, omdat Corbett niet al
leen de vader van de moderne bokskunst is,
die ooit in den ring is geweest.
Zijn succesvolle strijd tegen de tuberculoze
We hebben gezien dat Ignaz Semmelweiss
in 1847 in de Weensche Gynaecologische kli
niek het wasschen van de handen met chloor
had ingevoerd om de kraamvrouwen tegen
rottingsstoffen te beschermen en hen voor
de besmetting met kraamvrouwenkoorts te
vrijwaren.
We hebben ook gezien dat noch de tra
gische Hongaar, noch iemand anders op de
wereld wist welke die rottingsstoffen
waren die de kraamvrouwenkoorts veroorza
ken, en dat evenmin geweten was dat er
werkelijke bacteriën bestaan, die de ziekte in
't algemeen verwekken.
Semmelweiss, we zegden het reeds, was
met zijn profetische blik zijn tijd ver voor
uit, want de aard van die rottingsstoffen
en hun ziekteverwekkende eigenschappen
werden pas veel later ontdekt.
De Nederlander Antonie van Leeuwenhoek
(1632-1723) had weliswaar reeds 200 jaar ge
leden met zijn zelfgemaakte microscoop in
water en in verschillende afscheidingen van
het lichaam, nietige wezentjes ontdekt, en in
1873 bewees de Berlijner Obermeyer dat die
oneindig kleine dingen ziekten zouden kun
nen veroorzaken.
De groote belangstelling in de studie dei-
microscopisch kleine protozoën protozoën
de laagste klas der dieren, ook vormloozen
geheeten werd evenwel voor goed gaande
gemaakt door de experimenten over de wer
king der gisten door den Franschen schei
kundige Louis Pasteur (1822-1895) die we in
onze reeks afzonderlijk behandelen.
Aan zijn onsterfelijken naam zijn het
Pasteuriseeren het inenten tegen honds
dolheid en vele wetenschappelijke grondstel
lingen verbonden. Daarentegen zijn alle me
thodes. met behulp waarvan de afzonderlijke
bacteriën van elkander konden worden ge
scheiden, en waardoor de bacteriologie tot
een exacte wetenschap is uitgegroeid, het re
sultaat van het werk van Robert Koch.
Koch verwierf den Nobelprijs voor de ont
dekking van den tuberkelbacil bacil, die
de tuberculose veroorzaakt) en voor zijn werk
op het gebied der tubercule.
Maar de omvang van Koch's wetenschap
pelijke beteekenis wordt door het naar voor
brengen van deze ontdekking onvoldoende
gekarakteriseerd als resultaat van zijn wer
ken zag inderdaad de eene ontdekking na
de andere het licht.
Tevens dient hier aangestipt dat hij wat
van groot belang is zijn opvolgers zóó
opleidde dat hun arbeid, met dien van hun
meester, de verdere ontwikkeling van de me
dische wetenschap voor eeuwen verzekerde.
Over dien merkwaardigen man ontleenen
we aan Dr Kellner-Danil's Redders der
Menschheid volgende bijzonderheden
Robert Koch geboren op 11 December 1843
in Clausthal, in het Harzgebergte, voltooide
zijn medische studiën aan de Universiteit
van Gottingen, en werd daarna assistent van
het Algemeen Hospitaal in Hamburg. Daarna
werkte hij aan het Krankzinnigengesticht te
Langenhagen; later praktiseerde hij te Rack-
witz. In 1872 vestigde hij zich als districts
arts te Wollstein. Zijn geestelijke ontspan
ning zocht hij steeds bij zijn microscoop.
Door een primitieve proef op muizen be
wees Koch, dat miltvuurbacillen, ziektever
wekkers waren.
In zijn fundamenteele proef stelde hij daar
na vast dat, wanneer bacillen in voor hen
ongunstige levensomstandigheden kwamen,
zij het uiterlijk kregen van op stippen ge
lijkende sporen, die echter ook buiten een
dierlijk organisme hun levensvatbaarheid be
hielden; teruggekeerd onder gunstige omstan
digheden, ontwikkelden zij zich weer verder
in den vorm van bacteriën.
Twee jaar later publiceerde hij zijn erva
ringen over de oorzaak der wondinfecties en
zette aldus de kroon op de leerstellingen van
Semmelweiss, 13 jaar na diens dood.
Het gelukte hem door verschillende kleur-
methodes de bacteriën goed zichtbaar te ma
ken en van elkaar te onderscheiden; hij had
ze zelfs gefotografeerd.
In 1880 werd Koch tot lid van den Rijks
gezondheidsdienst te Berlijn benoemd. In het
eerste jaar van zijn nieuwe functie vond hij
een oplossing voor het vraagstuk der desin-
Dempsey aldus Corbett's meening
was vrij snel, met een goeden stoot in iedere
hand. Hij bereikte later en alleen door
fighting-spirit de hoogste ladder en daarin
was hij zoo geweldig als ik nooit iemand heb
gezien. Hij moest het vooral hebben van den
zwaai van zijn lichaam als hij zijn punches
plaatste.
Deze strenge, critische waardeering dekt
niet geheel en al de verklaring van Demp
sey's stijl zooals die gegeven is door Jac
(Doe) Kaerns, de man die Jack Dempsey
hielp bij alles wat er voorkwam. Volgens den
ontdekker van Dempsey werd deze gebracht
op een vreemde manier men bond zijn
rechterarm vas en zette hem in een trai-
ningsring tegen kleinere mensehen. Op deze
manier leerde hij zijn lichaamszwaai uitste
kend.
Hij vloerde den reus Willard zeven keeren
in de eerste ronde waarbij één keer, dat wil
lard als het ware van den grond werd getild.
Tegen Carpentier, die één keer zijn bliksem
snellen opstoot kon plaatsen en tegen Firpo,
den Argentijn, kwam Dempsey al nader tot
zijn ondergang. In zijn eerste match tegen
Gene Tunney was Dempsey een man. die
reeds verzwakt was door processen. Tunney
won op punten en ook in den revanchekamp,
na Dempsey's zege op Sharkey, sloeg Tunney
hem.
Dat is dan het officieele einde geweest van
een van de grootste vechters der 20e eeuw
fectie door middel van sublimaat en door
uitstroomenden waterdamp.
Voor het kweeken van bacteriën werden
tot dan toe vloeibare voedingsbodems (bouil
lon) gebruikt; in één enkelen druppel van
deze vloeistof konden wel tien verschillende
soorten bacteriën aanwezig zijn.
De voorvader van alle voedingsbodems, af
zonderlijk en telkens anders reageerend, die
thans gekend zijn, is de gelatine van Koch
en zijn boeren voorganger, de gekookte aard
appel; ook van Koch was de eerste die de
afzonderlijke bacteriesoorten in rein-cul-
tuur kweekte, en aldus het identificeeren
van deze verschillende soorten mogelijk
maakte. Dan vatte de eminente dokter den
strijd aan tegen de tuberculose.
Na lang zoeken vond hij in de tuberkels
(tuberkels in 't lichaam voorkomende
kleine knobbels van grijsachtige of gele kleur,
die uit amorphe bestanddeelen, tuberkel-
lichaampjes en vetbolletjes bestaan; zij wor
den in alle organen en weefsels aangetrof
fen; in de longen geven zij aanleiding tot
longteering) fijne dunne staafjes, die hij
reeds in door inenting besmette proefdieren
en ook in het lichaam van een aan tuber
culose gestorven mensch had gevonden.
De volgende b^cil waarop hij het met zijn
doelbewuste methodes gemunt had, was de
verwekker van de cholera.
Hij reisde naar Indië. en bewees de ziekte
verwekkende kracht van de cholera vibrio
bacil met een gedeeltelijke schroefwin-
ding) en bestreed deze bacil met het anti-
cholera-vaccin.
In 1885 werd Koch Universiteits-professor,
Geheimraad en Directeur van het Instituut
voor Volksgezondheid der Universiteit.
Zijn staf van assistenten, onder aanwen
ding van zijn methoden en op zijn aanwij
zingen, ontdekten den eenen ziekteverwekker
na den andere; Löffler de diphterie-bacil en
den verwekker van de kwade droes be
smettelijke sterke ontsteking van het neus-
slijmvlies), Gaffky de typhus-bacil, Garré,
den verwekker van de steenpuist.
Koch zelf vond, samen met een assistent,
den verwekker van de kwaadaardige zucht,
en deed nog verschillende minder belangrijke
ontdekkingen.
Hij vond de tuberculine een middel
dat het organisme weerstand verschafte te
gen de tuberculose-infectie. Het is in wezen
een extract van de fijngewreven lichamen
der tuberkelbacillen en wordt bij de behan
deling in den vorm van injecties gebruikt.
Het is onmogelijk in dit zeer beperkt be
stek het volledig wetenschappelijk werk van
Koch ook maar uiterst oppervlakkig te be
handelen.
Resumeeren we slechts studie der run
derpest in Kaapland; studie der mensche-
lijke builenpest en veel andere tropische ziek
ten in Indië en Afrika; bevestiging van de
juistheid der ontdekking van Ross inzake
den strijd tegen de malaria, met talrijke
nieuwe waarnemingen; studie over de ver
spreiding van den typhus; succesvolle behan
deling van de slaapziekte met atoxyl (arse-
nicumverbinding, ook tegen syphilis ge
bruikt); grondige studie van een heele reeks
tropische ziekten.
In 1905 verwierf Koch op het gebied der
tuberculose den Nobelprijs.
Als resultaat van de door hem aanbevolen
maatregelen stierven reeds tijdens zijn leven
in Pruisen alleen 20.000 menschen minder
dan 20 jaar daarvoor.
Koch stierf op 28 Mei 1910 tengevolge van
een aanval van angina pectoris (keelziekte)
als de ongekroonde koning der wetenschap
pelijke wereld.
Weliswaar had hij een te mathematische
parallel getrokken tusschen de immuniteits-
regels bij acute en bij chronische ziekten,
zoodat o.a. zijn tuberculina niet gelijkaardig
is aan de sera en vaccins die later gevonden
werden, maar zijn geniaal inzicht maakte
hem in ieder geval tot een voortrekker die
zeldzaam genoeg de resultaten van
zijn werk reeds tijdens zijn leven mocht
aanschouwen.
Het klinkt misschien wel wat vreemd, maar
ook in de schoenmakerswereld zijn er man
nen geweest, die hun naam onsterfelijk heb
ben weten te maken, al had hun schoenma
kerstalent daar nu misschien niets mee uit
te staan.
Want het is een merkwaardig en daarom
ook alleszins vermeldenswaardig feit, dat de
meeste schoenmakers van eenige beteekenis,
ook op het gebied van staatkunde, letteren
en wetenschappen een niet onbelangrijke rol
speelden. Of pikdraad en leder daar nu al
of niet bevorderlijk toe zijn geweest, zullen
we maar in het midden laten
Ieder die den naam van Hans Sachs
hoorde, kent hem in verband met de meester
zangers. Hans Sachs die te Neurenberg in
1494 werd geboren, was de zoon van een
kleersnijder. In zijn jeugdjaren was hij rei
zend handwerkgezel, en trok later terug naar
zijn geboortestad, om zich daar voorgoed als
baas te vestigen. Hans Sachs had ook de
Latijnsche school bezocht, waar hij in ken
nis was gekomen met de gedichten en Wei-
sen der beroemde Meistersinger. Zelf begon
hij toen ook te dichten, en heeft dat zijn
heele leven volgehouden op één jaar na, het
jaar waarin zijn vrouw stierf. Over de meest
denkbare en verschillende onderwerpen heeft
Hans Sachs gedicht, niet alleen voor geeste
lijke overheden, maar ook over bijbelsche en
romantische onderwerpen, drama's en legen
den. Daarbij volgde Sachs met veel belang
stelling den loop, dien de Hervorming in
Duitschland nam, en schonk hij den Wit-
tenburgschen nachtegaal die zich zelf ook
zoo intens met de werkmuziek bezighield,
zijn beste krachten. Na een leven van een
zeldzame vruchtbaarheid stierf hij in 1586.
Een schoenmaker, die eveneens, maar weer
op geheel andere wijze van zich heeft doen
spreken, was Jacob Böhme, een man die
onder het ledersnijden en schoenlappen over
de meest diepzinnige problemen filosofeerde.
Hij was een bijzonder weetgierig man, die
met ijver en studie naast zijn vak, dat hij
tot aan zijn dood beoefend heeft, een massa
geleerdheid wist op te steken. En dat niet
alleen, maar hij gebruikte het ook. Niet min
der dan acht en twintig boekdeelen schreef
deze mijmerende schoenlapper neer. De mees
te van deze werken werden pas na zijn dood
gedrukt, en werden spoedig als heel belang
rijk erkend. Als men bedenkt, dat zijn ideeën
de voorloopers zijn geweest van Schelling's
en Hegel's stelsel, en dat deze denl.ers zelf
dezen man als zoodanig hebben erkend, dan
is het wel duidelijk, dat Böhme nu niet de
eerste de beste schoenmaker was.
Ook de in de zeventiende eeuw zooveel op
gang makende zwervende prediker George
Fox was een schoenmaker. Carlyle vertelt
van hem, dat hij zich een stel kleeren van
leer maakte, en toen de wijde wereld introk.
En hoeveel hij ook predikte, tusschen dat
alles door bleef hij, door schoenen te maken,
zichzelf van onderhoud voorzien. Hij was
echter een verwoede fanatiekeling, die om
zijn strenge theorieën al heel gauw door
sommigen als een gevaarlijk man gebrand-,
merkt werd. Hij werd dan ook eens aange
houden en gevangen gezet. Weer op vrije
voeten gesteld, begon hij echter opnieuw en
met evenveel geestdrift, en alsof er niets ge
beurd was. In zijn later leven, en onder
Karei U's regeering werd hij opnieuw ver
volgd en opgesloten in een vervallen kasteel,
waar hij bijna doodgemarteld is door de kou,
regen en wind Toen hij stierf was echter
het aantal van zijn volgelingen zoo groot,
dat zij een kleine secte vormden, nl. die der
Kwakers den naam die hun tegenstanders
hun gegeven hebben.
Ook in de Pausenrij kunnen wij er twee
aanwijzen, die schoenmakerszoons waren. De
eerste was een Franschman, Jacques Pante-
leon, de latere Paus Uranus IV, die in 1264
het feest van het H. Sacrament verplichtend
stelde voor de geheele Kerk, nadat het al
achttien jaar vroeger te Luik was ingevoerd.
De tweede Paus, ook een schoenmakers-
zoon, was Johannes XXII, de paus, die door
de voortdurende twisten, welke hij met den
Duitschen Keizer Lodewijk van Beieren had,
het pauselijk gezag veel verzwakken deed.
Hij was echter een scherpzinnig rechtsge
leerde, die vooral door verschillende bijdra
gen van beteekenis voor het Kerkelijk Wet
boek daaraan veel goed heeft gedaan.
EEN STRIJD DIE MINDER ONSCHULDIG EINDIGT
Een hond, die zich in de Zon lag te koesteren, werd verrast dooi een drie meter
lange slag, die hem verwurgde. De slang heevt reeds een kring om zijn hals
gemaakt en nog steeds is de arme hond niet van het gevaar gewust.
