De zeep en haar vervangingsmiddelen
Vulkanisch stof
in den dampkring
Kleine Aankondigingen
EEN CITROEN LEVERT MOTORKRACHT
Een beroemd kinderorkest
Verkoop
uwe Meubelen
Het ontstaan van het rijm
HET ALGEMEEN NIEUWS DONDERDAG 30 MEI 1940.
HET VERSPREIDT ZICH TOT VER VAN
DE VULKANEN EN TOT HOOG IN DE
ATMOSFEER; MERKWAARDIGE
OPTISCHE GEVOLGEN
Hier in België hebben wij gelukkig
slechts tweedehands ervaringen op het ge
bied van vulkanen en aardbevingen. De
meest nabije werkende vulkaan is de Vesu
vius taf stand circa 1400 km.) en wat de
aardbevingen aangaat Op een wereldkaart
van de verspreiding der aardbevingen be
vindt zich ons land in het z.g. aseismische
gebied, d.w.z. practisch gesproken komen hier
geen aardbevingen voor. Die van 7 Juni 1931
was dan ook de welbekende uitzondering, die
den regel heeft bevestigd.
Al maken wij dan ook de vulkanische ver
schijnselen niet van nabij mee, toch doen
zij zich zoo nu en dan indirect gelden bij
de allerhevigste uitbarstingen worden zoo ge
weldig groote hoeveelheden fijnverdeeld stof
de lucht ingeschoten, dat daardoor soms
over de geheele aarde de atmosfeer eerngs-
zins vertroebeld wordt, wat dan nog tijden
lang te bemerken is aan ongewone optische
verschijnselen in den dampkring.
In de jongste vijftig jaren heeft dat geval
zich drie keer voorgedaan. Het meest bekend
is wel het feit, dat na de uitbarsting van den
Krakatau (27 Aug. 1883) een zestal jaren
achtereen over de geheele wereld bijzondere
schemeringsverschijnselen werden waargeno
men, die worden toegeschreven aan het door
den Krakatau uitgeschoten stof, dat zich in
hoogere sferen over den geheelen dampkring
verdeeld had
Ook de ontzettende uitbarsting van den
Mont Pelé op het West-Indische eiland Mar
tinique (8 Mei 1902, die in weinige oogenblik-
ken 30 a 40.000 menschen wegvaagde (1),
heeft de atmosfeer zoodanig met stof ver
rijkt, dat de gevolgen in de eerste jaren na
1902 ook in Europa te constateeren waren.
Tien jaren later, in 1912, was het de vul
kaan Katma gelegen in Aljaska, aan de
kust van den Grooten Oceaan die een
dergelijke stofplaag veroorzaakte. Gedu
rende eenige jaren was dientengevolge de
blauwe lucht bij mooi weer wat wit-achtig
getint. Prof. Van Everdingen heeft statis
tisch kunnen aantoonen, dat ook hier te
lande de zichtbaarheid van optische ver
schijnselen in den dampkring in de jaren
1912-1915 door deze storing ongunstig is be-
invloed.
Hoewel dus het uit vulkanen afkomstige
stof zich blijkbaar in bijzondere gevallen over
geweldige uitgestrektheden boven in de at
mosfeer kan verspreiden, blijven die geval
len uitzondering. De Zuid-Amerikaansche ge
leerde, die onder den indruk van de inder
daad zeer groote hoeveelheid stof, die dwars
over Zuid-Amerika tot Buenos Aires was
doorgedrongen de mogelijkheid voorzag,
dat dit stof binnen 48 uren Europa zou be
reiken, heeft zich deze zaak wel wat te een
voudig voorgesteld. Immers, al heeft er wel
eenige uitwisseling plaats, bezit ieder half
rond in groote trekken zijn eigen luchtcir-
culatie tusschen den tropischen gordel en de
poolstreken. Waarschijnlijk zijn alleen zeer
hooggelegen lagen in de atmosfeer onafhan
kelijk van deze circulatie-systemen. Nu is het
vulkanische stof van den Krakatau (die dicht
bij den evenaar ligt) inderdaad tot gewel
dige hoogten doorgedrongen en daar gelei
delijk verspreid. Dat ook de uitbarstingen
van den Mont Pelé en van den Katmai, die
bij die van den Krakatau achter stonden, in
Europa witte luchten veroorzaakten, zal
zeker voor een deel te danken zijn aan het
feit, dat deze bergen op het Noordelijk half
rond liggen. Daardoor lijkt het ons niet
waarschijnlijk, dat stofmassa's, afkomstig
van de op ongeveer 33 gr. Zuiderbreedte ge
legen Chileensche vulkanen, zoo gemakkelijk
naar Europa zouden bunnen worden ge
transporteerd.
Intusschen is het oe m^e«te \vaa:d na tc
gaan, op welke wijze de aanwezigheid van
dit stof in onze atmosfeer tot uiting komt.
Het is vooral door het optreden var. abnor
male schemeringsverschijnselen. De gewone
schemeïing komt tot stand, doordat de hoo
gere luchtlagen, die in hun normale samen
stelling een deel van het zonlicht verstrooien
(het diffuse licht, in tegenstelling met het
directe zonlicht) dit ook nog kunnen
doen, als de zon voor ons al onder den hori
zon is. Men kent dit verschijnsel in principe
al uit het na zonsondergang nog verlichte
haantje van den toren en uit het Alpen-
gloeien. Het is nu begrijpelijk, dat even
als de aanwezigheid van het haantje die van
de zon verraadt, doordat het voorwerp zon
licht naar de aardoppervlakte terugkaatst
de stofdeeltjes hoog in de atmosfeer nog zon
licht kunnen terugkaatsen, dat ons bij nun
afwezigheid zou zijn ontgaan. In net alge
meen gaf het vulkanische stof dus aanleiding
tot langere en meer heldere schemering dan
gewoonlijk ook tot afwijkende scbemerings-
kleum
Tegelijkertijd maakten de stofjes zich
als de omstandigheden daarvoor gunstig wa
ren ook zelf zichtbaar (ongeveer zooals de
stofjes in een bundel zonnestralen, die in
een kamer valt). Zij bleken groote velden te
vormen, die men lichtende nachtwolken
noemde. Na de Krakatau-uitbarsting (in
1885-1889) is het gelukt, door driehoeksme
ting de hoogte van deze lichtende nachtwol
ken te bepalen. Men vond toen het zeer groo
te bedrag van 80 km. Wij zullen niet nader
ingaan op de vraag, of deze nachtwolken de
stofjes zelf zijn, of ijs, dat om de stofjes
gecondenseerd is.
In de laatste jaren heeft de beroemde
Noorderlichtonderzoeker Carl Störmer
Oslo herhaaldelijk de hoogte van lichtende
nachtwolken bepaald. De tegenwoordige,
waarvan de herkomst niet met zekerheid be
kend is. drijven veel lager dan de Krakatau
wolken, maar nog altijd op de respectabele
hoogte van ongeveer 26 km., dus een heel
'nd in de stratosfeer.
Een Amerikaansch technicus heeft de stroom voor het aandrijven van een motor
kunnen opwekken door een citroen te gebruiken. De inwerking van het citroen'
zuur op een koperen en zinken plaat verwekte electrische kracht. Dit vernuftig
apparaat zal in de zomermaanden op de NeW'Yorksche wereldtentoonstelling
te zien zijn.
De zoo graag in allerlei bladen en tijd
schriften geplaatste reclame, dat het zeep-
verbruik van een volk, de beste maatstaf is
voor de cultuurhoogte van een volk, berust
op de autoriteit van Liebig. De betreffende
uitspraak van dezen beroemden geleerde
gaat echter wel wat te ver. Meerder histori
sche feiten bewijzen dat. Zoo was de zeep
b v aan de Grieken, het grootste cultuurvolk
der oudheid, totaal onbekend. Geen der oude
schrijvers noemt haar ooit, zelfs Homerus,
de allesweter van zijn tijd, laat in de Odyssee
de mooie prinses Nasikaa met haar speelge-
nooten de wasch uitspoelen in helder water.
Evenmin vinden we in de H. Schrift, die
steeds een bron van gegevens opleverde, iets
vermeld over het gebruik van zeep. Werkelijk
ontbrak het den Joden niet aan allerlei
wasschingen, maar kunstmatige reinigings
middelen werden hierbij nooit gebruikt. Ook
het lichaam werd met water gewasschen en
vuile kleeren werden druipend van water zoo
lang tusschen twee steenen of houtblokken
ingewreven, tot alle vuil verwijderd was.
De Egyptcnaren bleken al iets verder te
zijn. Van hen weten we, dat ze hun lichaam
en kleederen met een wortel waschten, die
in warm water een licht schuim afgaf. Ze
moeten dus blijkbaar een plant hebben ge
kend als de Mexicaansche Jucca baccata,
wier worteleinden tot op heden nog door
meerdere Amerikaansche zeepfabrikanten in
hun fabrieken benut worden. De gewoonte
van veel Indianen vrouwen zich het hoofd en
de haren tc wasschen met een afkooksel van
de Jucca-wortels, werkte de groote bekend
heid van deze in warm water schuimende
wortels in de hand.
Men zegt dat het de oude Chineezen zijn
geweest, die de zeep het eerst kenden. Toch
bezitten we van de Romeinen daar het be
wijs pas van, een eeuw na Chr. Zij blijken
echter ook al niet de uitvinders te zijn, want
een bericht van Plinius luidt, dat zijn land-
genooten de zeep het eerst bij de Galliërs
hadden gezien. Hij zegt er echter bij, dat dit
kunstproduct in Gallië bij de Germanen werd
betrokken.
Naar zijn beschrijving hiervan werd dit
fabrikaat uit geitenvet, en een soort bosch-
was bereid, en was een vrij goede zeep, die
de heele Middeleeuwen door de vrouwen veel
gebruikt werd. Naast deze zeep in werkelij-
ken zin, die haar germaansche afkomst nog
verraadt door het oud-hoogduitsche woord
Schaum, dat «c Seifa beteekent, schijnt die
door de Romeinen samengestelde zeep, meer
een cosmetiek te zijn geweest, die vooral
diende om de haren te verwen. Dit product
moet tamelijk veel gebruikt zijn geweest,
want bij de opgravingen te Pompeja, vond
men nog een met zeepvoorraad gevulde
ruimte, die vermoedelijk aan een zeephande-
laar behoord heeft, terug. Een bericht van
Martialis duidt overigens aan, dat de oude
Germanen naast een weeke zeep, ook een
harde en gekleurde kenden, die meer voor
't haarverwen gebruikt werd, en welke ook
door de Romeinen gebruikt werd. Hij vertelt
tenminste, dat men in zijn tijd de grijze
haren overdekte met het schuim van deze
zeep, hier 's nachts een blaas overtrok, waar
na het haar weer den vroegeren glans en
kleur terugkreeg.
Uit den Koran blijkt, dat men in 't Oosten
de zeep reeds zeer lang kende, en de Moor-
sche schrijvers laten vaak duidelijk uitko
men, dat de zeep niet enkel als reinigings
middel, maar tevens als uitwendig genees
middel werd gebruikt. Daarbij is het zoo goed
als zeker, dat de Arabiërs, die uit plantaar
dige stoffen soda wonnen, ook de eerste soda-
zeepen samenstelden.
Werd de oudste zeep voornamelijk uit vet
en asch bereid aan de latere zeep werd hier
verschillende plantenstoffen en vooral olie
toegevoegd. Het gebruik van verschillende
stoffen uit bepaalde planten, vermoedelijk
het zeepkruid, en zeepwortel, was door alle
dat de recepten, die tot de huidige zeepbe-
reiding geleid hebben, vaa de meest verschil
lende kanten kwamen, en dat onze tegen
woordige zeep een product is, dat werd sa
mengesteld door de reeds eeuwenlang beken
de middelen, en da nieuw&te uitvindingen op
chemisch gebied
In de middeleeuwen waren er verschillen
de zeepmakers, hoewel dit handwerk steeds
in de minderheid is gebleven. De weeke
smeerzeep werd door ieder zelf bereid, en al
leen het vervaardigen van harde zeep liet
mefli aan de zeepmakers over. Jammer ge
noog zijn de berichten over de verdere ont
wikkeling der zceosamensleiling zeer spaar
zaam. In ieder geval speelde de zeepindustrie
in de negentiende eeuw in Marseille een be
langrijke rol en pas in de vijftiende eeuw
begonnen Venetië, Genua en Savona met
deze stad te concurreeren.
Naast Italië was ook Engeland op zeep
gebied al een heel eind. In Londen alleen
waren er in de zeventiende eeuw twintig
zeepzieders, en in 1622 werd het monopolie
der zeepbo. tiding uitgereikt aan eenige ver-
eenigde fabrikanten, die daarvoor jaarlijks
20.000 po-'d starnng betaalde--
De uitgebreide zeepindustrie, zooals wij die
nu kennen werd echter pas gegrondvest door
de belangrijke ontdekkingen op chemisch ge
bied, zooals bijvoorbeeld die van Chevreul
over de vetten, en het ver-zeepingsproces,
nog meer echter door de in 1785 door Le-
blanc gedane onderzoekingen ever de soda-
winning uit keukenzout. De invoering van
goede en niet al te dure vetten zetten de
zeepindustrie nog meer aan, en met behulp
van paim- en cocosolie ontwikkelde zij zich
tot de grcK-te zeepindustrie van thans, die
een van de voornaamste takken der chemi
sche techniek uitmaakt.
BEDIENDE
47 Jaar, vraagt plaat6
te Brussel of omstre
ken. Fransch-Nederl.
vroeger gewerkt in
bankzaak. Sch.r. bu
reel van het blad on
der lett. T. B 80648
INVORMER
vraagt plaats in Druk
kerij te Brussel of
omstreken Schr B. B.
Bureel van het blad.
80640
DIENSTMEID
vr. plaats te Brussel
of omstreken, liefst ln
gesl. huis, kent keu
ken en alle werk.
Scnr. bureel blad on
der letters S. B.
80649
LETTERZETTER
zoekt plaats ln druk
kerij te Brussel of
omstreken Schr G.B.
Bureel van dit blad.
80645
NACHTWAKER
zoekt betrekking. Ook
voor ander werk ge
schikt. Schr bureel
blad ond lett. R. B.
80650
STEENKAPPER
cementbewerker, au
tovoerder. vraagt pl.
Schr. bureel van het
blad lett. Q B
80651
NACHTWAKER
vr. plaats. Ook ge
schikt voor al ander
werk. Schr. bureel
blad onder lett P. B.
80652
WERKMAN
voor net leggen van
buisleidingen, auto-
geen-lassching of alle
ander werk, zoekt pl.
Schr. onder lett. O. B.
bureel van het blad.
80653
CHAUFFEUR-
BEDIENDE
vr. plaats te Brussel
of omstreken. Kent
Pr. VI. en een weinig
Duitsch Schrijv. bu
reel van het blad)
Letters N. B. 80654
VERTALER
zoekt betrekk. op re
dactie van dag- of
weekblad. Schr. bu
reel van het blad
onder letters M. B.
80655
LINOTYPIST
laats ln drukkerij
russel of omstre
ken. Schr. D. B. Bu
reel van dit blad
80642
DRUKPERSLEIDER
zoekt plaats te Brus
sel of omstreken. Ook
andere bezigheid in
papiernijverheid zou
passen. Schr P.B Bu
reel van dit blad.
AUTOVOERDER.
BESTELLER
vr. plaats te Brussel
of omstreken bij ern
stige firma Schr E.B,1
Bureel van dit blad.
80643
INVORMER
zoekt plaats in Druk
kerij te Brussel of
omstreken Schr C. B.
Bureel van dit blad.
80641
LINOTYPIST
zoekt plaats in druk
kerij te Brussel of
omstreken. Schr. bu
reel blad letters L.B.
80656
OPERATEUR-
LINOTYPIST
zoekt plaats in druk
kerij te Brussel of
omstreken. Schr. bu
reel van het blad on
der letters K. B.
80657
In een kerk te New York, heeft een kin
derorkest, samengesteld door Carol Moldrem,
een uitvoering gegeven. Dirigent was het vijf
jarig knaapje Monte Collins, de uitvoeren
den waren geen van allen ouder dan zeven
jaar. Monte Collins, de dirigent, is de jong
ste van allen; hij hief den dirigeerstok op
en zestien kleine violen werden onder de
kleine kinnen gezet. Kleine vingers namen
den strijkstok en vedelden er op los. Het
concert duurde meer dan een uur, en voor
namelijk volksliederen werden ten gehoore
gebracht.
Carol Moldrem geeft meer dan twintig ja
ren reeds muzieklessen aan heel jonge kin
deren; hij heeft zes-en-twintig kinderorkes
ten georganiseerd en in Amerika bestaan
thans meer dan vierhonderd van dergelijke
orkesten, alle ingericht naar zijn voorbeeld.
Zijn beroemdste kinderorkest was dat van
Hollywood. Het speelde in de villas van vele
filmartisten. Het trad vier-en-twintig keer op
in kleine films. In 1930 gaf het honderd der
tig concerten voor weldadige doeleinden; zes
honderd duizend personen bezochten deze
concerten, die een batig saldo van honderd
dertig ddizend dollar opbrachten.
Toen Moldrem zijn denkbeeld voor den
eersten keer in uitvoering bracht, was in
heel Amerika geen kleinere dan een halve
viool te krijgen. Tegenwoordig worden jaar
lijks violen van een achtste en een zestiende
van de gewone grootte gebouwd. Heel gauw
al kreeg de dirigent de uitnoodiging om zijn
orkest naar New York te brengen. Hij was
toen in Californië en allerlei moeilijkheden
beletten de uitvoering van ziin plan. De
arbeidswetten voor kinderen maakten het
noodzakelijk, om van de regeeringen der Sta
ten, waar de trein met de kinderen door
moest rijden, werkvergunning te krijgen.
Toen Moldrem in den loop van eenige maan-
KLEERMAKER
gediplomeerd, vraagt
werk te Brussel of
omstreken. Ook huis
werk voor magazijn.
Schr bureel van het
blad onder letters
j B. 80658
ADMIN. SECRETARIS
36 J. algem. ontwik,
goed voork. welbespr.
Nederl. Pr. Eng. st.
noties Duitsch, dact.
boekh. alle bureelw.,
zoekt betrekk. als ad
ministratie-secretaris,
bediende, redacteur,
o.a Ook halve dag of
3 d. p. w Uitstekende
ref. nljverh. en bank
wezen. Brieven onder
lett. I. B Bureel van
dit blad 80647
IK BIED MIJNE
DIENSTEN AAN
44 j., Pr. VI., Organ,
beheer, belast, secret.
best. crediet
boekh. en expert; alle
bank diensten, be
twistbare zaken, koop
en verkoop, briefw.
gr. erv. in zaken en
alle waarb. eerl en
betrouwb. Goede ge-
tuigschr. Schr. bureel
blad onder lett. U. B.
80660
LETTERZETTER.
INVORMER
vr. dringend plaats
ln drukkerij te Brus
sel of omstreken.
Schrijv. A. B. Bureel
van dit blad. 80639
INPAKKER
vr. plaats ln drukke
rij of dergelijke In
richting te Brussel of
omstreken. Ook plaats
als klasseerder of be
steller zou passen.
Schr. H.B. Bureel van
dit blad. 80646
RESTAURANT
RICHARD
Vooruitgangstraat. 33,
Brussel, vr. aanstonds
bekwame meld. onge
veer 40 j. voor all©
werk. Kost en inwoon
en goed loon. 80659
Meubelbewaar
plaats
Groote lokalen, mo
dern en proper. Vei
ligheid en verzeke
ring. Zeer gunstige
voorwaarden.
48, ANTWERPSCHE-
STEENWEC. 48
BRUSSEL-NOORD
80661
in volle vertrouwen en tegen de laagste prij
zen in het
HOTEL DES VENTES BRUXELLOIS
48, Antwerpsche steenweg
(LET WEL OP HET Nr 48.)
Afhaling aan huls en thulsbestelling.
Alle dagen verkoop van hand tot hand.
80662
het zeepkruid, en zeepwortel, was door aue ïoen jvioiuiem muui ïoup um wijn
schrijvers al aanbevolen, en Paulus Aegineta, den die toestemming van den Staat Califor-
ried daarbij nog aan, de voornaamste eigen- nië nog niet had, besloot hij, alleen naar
schappen der zeep, de reiniging, nog te ver-New York te reizen en daar een nieuw km-
hoogen door toevoegsels van kalk. Men ziet, J derorkest op te richten.
Men heeft beweerd, dat het rijm, voordien
onbekend in Europa, werd geïmporteerd door
de Arabieren in het begin der VlIIste eeuw
bij de verovering van Spanje. Doch dit is
een vergissing en Muratori in zijn Disser-
tatie's over de Italiaansche oudheden ci
teert een stuk Latijnsche verzen uit de Vie
eeuw bestaande uit berijmde tweeregelige
strofen. Het is dus waarschijnlijk, dat het
rijm, bekend aan de goede dichters (men
vindt er trouwens telkens bewijzen van bij
Ovidius. Virgilius, Ennius, Horatius en Phce-
drus) en door hen verwaarloosd als een nut-
telooze versiering, in eere werd hersteld door
de Latijnsche decandenten, die er een soort
geestelijke acrobatik van maakten. Als men
niet handig genoeg was om de woorden naar
kwantiteit in te deelen. begon men ze mecha
nisch in te deelen en door middel van het
rijm werd het. oor van den dichter tijdig ge
waarschuwd dat het vers ten einde was. Ds
oudste berijmde zang. dien men kent, is eea
lied ter eere van Clotarius, dus voorafgaand
aan 628 en samengesteld bij zijn terugkeer
t van een expeditie tegen de Saksen.
