Jules Bordet die zekerheid verschafte
omtrent het lot dat den lijder wacht
DE OUDSTE WETSVERORDENINGEN
TER WERELD
d srss en 's? a asr r a s
Door een vergissing
verbeterd
Rozen zonder doornen
Brood uit den tijd
der Pharao's
HET ALGEMEEN NIEUWS DINSDAG 4 JUN|
In Dr Kellner-Danicl's Redders der
xnenschheid lezen we
De naam Wassermann en de aldus genoem
de reactie zijn over de geheele wereld, ook
bij het leekenpubliek, welbekend, al weten
slechts weinigen, dat deze Wassermannsche
reactie nooit aan het daglicht zou zijn getre
den hetgeen een groot nadeel voor de
menschheid zou zijn geweest zonder en
kele belangrijke ontdekking van den Bel
gischen bacterioloog en seroloog Jules Bor
det. die de grondslagen vormden voor Was
serman n's ontdekking
En verder
Deze (de Wassermann) reactie, die zich zoo
logisch het afleiden uit Bordet's ontdekkin
gen. werd toch niet in dezen vorm door Bor
det gepubliceerd, maar door Wassermann,
die Bordet's conclusies bij de diagnose van
de syphilis gebruikte. De grondslag werd
door Bordet. gelegd, de practische toepassing
werd door Wassermann gevonden.
Met eenig geduld zou hij (Bordet) de op
lossing gemakkelijk hebben gevonden daal
de schijnbare tegenspraak (dat bij de prac
tische toepassing enkele theoretische ovewe-
gingen niet klopten), de practische waarde
der reactie in geen enkel opzicht vermindert.
Dr Paul de Kruif schrijft in zijn Strijd
voor het Leven van zijn kant
Bordet nam precies één proef te veel...
Hij wil het bewijs leveren, dat de reactie
volstrekt en in alle opzichten sluit als een
bus, ook theoretisch. Maar
Theoretisch kan de reactie niet specifiek
zijn, en hij (Bordet), zet de heele geschiede
nis van zich af.
Zoo komt het dat de beroemde bloedreac-
tie van Wassermann niet den naam van
Bordet draagt... hij nam één proef te veel...
Bordet heeft nimmer de geschiedenis van
zijn poging om de Bordet-Gengon-reactie
gepubliceerd het hier gegeven relaas is ge
baseerd op een persoonlijk onderhoud dat
ik in 1930 met Bordet had. (P. de Kr.)
We hebben deze stemmen van onbetwist
bare bevoegdheden laten voorafgaan, om op
objectieve wijze te verklaren hoe het komt.
dat de lijdende massa, voor welke Bordet de
eerste Belgische dokter die den Nobelprijs
won, de mogelijkheid heeft geschapen zich
met kans op succes tegen de aanvallen van
Schaudinn's bleeke spirochaete (de syphilis-
bacil) in het latere en gevaarlijkste stadium
te verdedigen, dien grooten strijder van het
leven niet kent.
In den grond was het nochtans Bordet's
bloedproef, die van Schaudinn's sensationee-
le ontdekking iets maakte waarbij millioe-
nen, in wier lichaam die bleeke verschrik
king op den loer ligt, werkelijk belang heb
ben.
Nog vóór het gejuich over Fritz Schau
dinn's ontdekking van den syphilisbacil ge
heel verstomd was, hadden de mannen die
den strijd '.e_.n de weerzinwekkende ziekte
hadden aangebonden, reeds ingezien dat zij
nog slechts aan het begin stonden. Immers,
als de ziekte zich pas openbaarde, dan was
het gemakkelijk de demonische spiraaltjes in
het vizier te krijgen. Maar dan had die vree-
selijke ziekte de eigenaardigheid zich voor
een poos terug te trekken na enkele maan
den kon men den spiraalvormigen bacil niet
meer zien wemelen. En toch lag bij de meeste
lijders de verschrikking nog op den loer
jaren later kwamen de bacillen weer zoo
woest optreden dat de dood meestal onver
mijdelijk was. Die omstandigheid was het,
die een uitvinding als die van Bordet's bloed
proef tot een abolute noodzakelijkheid maak
te. Immers, toegegeven dat Fritz Schaudinn
de eerste hoop wekte door zijn ontdekking
van die bleeke verschrikking, moest daarna
toch nog het kunstje gevonden worden om
het spoor van dien gruwel tot in zijn verra
derlijke schuilhoeken te volgen. En dat ge
schiedde. dank zij dien buitensporig-voorzich-
tigen, ijskoud-logisch redeneerenden onder
zoeker. die Bordet was.
Terwijl zijn kennis en kunde de verborgen
(en gevaarlijkste) negen tienden van die
booze ziekte naspeurbaar maakten viel de
wereldfaam voor de bloedproef aan Wasser
mann ten deel. Bordet was, zooals hooger ge
zegd wordt, al te strikt logisch, behelpt met
een onverklaarbarcn schrik om zich te ver
gissen
Maar iets, ia zeker: zonder het werk van
Bordet zou Wassermann nooit ook maar op
het idee van het experiment gekomen zijn.
Over de eigenlijke bloedproef van Bordet
kunnen we bezwaarlijk uitweiden zonder in
medische bacteriologische of andere hoogge
leerde verklaringen verward te geraken. Zijn
voorbereidenden arbeid onvermeld laten, wil
len we nochtans pogen die proef te verduide
lijken.
In een reageerbuisje had Bordet het fijn
gewreven afscheidingsproduct uit een primai
re syphiliszweer. waarin het leeft van spiro-
chaeten. gemengd met het serum van een
patiënt die de ziekte had gehad.
Overeenkomstig de door hem zelf gevonden
wetten, moest het serum van den patient de
spirochaeten gevoelig maken.
In het mengseltje druppelde Bordet versch
serum van een normale cavia. De gevoelig-
gemaakte spirochaeten moesten het bloed-op-
lossende X uit het versch cavia-serum
wegnemen. Het experiment voldeed volkomen
aan de verwachting.
En om te zien of de spirochaeten werkelijk
gevoelig gemaakt waren, voegde hij er drup
pels van de steenroode, ondoorschijnende
suspentie van gevoelig gemaakte roode bloed
lichaampjes van een konijn aan toe. Deze
bloedlichaampjes losten met op; het serum
van den overleden syphilis-patiënt had
Schaudinn's bacillen gevoelig gemaakt. Dan
deed Bordet de tegenproef, met bloed van
«em gelukkige die nooit syphilis gehad heeft.
Weer toevoeging van het cavia-serum en van
de gesuspendeerde gevoelig gemaakte roode
bloedlichaampjes van een konijn.
Resultaat thans waren de niet gevoelig
gemaakte spirochaeten niet in staat geweest
het bloed-oplossende «X» aan het normale
cavia-serum te onttrekken. Dat is de mooiste
manier om uit te maken of die bleeke ver
schrikking bij iemand in hinderlaag ligt
men neeft eenvoudig de proef zooals Bordet
het deed, daarnaast stelt men de tweede proef
met het te onderzoeken serum van den be-
<1 Dat is de Wet der Tien Geboden hoor breedte
ik haantje-de-voorste uitroepen Dat is het
oudste wetboek ter wereld
Nu weten we allemaal, dat God deze Wet
aan Mozes heeft gegeven, nietwaar, en Mo-
zes leefde naar alle waarschijnlijkheid onder
den Pharao Thoetmosis III (1500 v. Chr. on
geveer). Maar het wetboek dat ik bedoel is
1niet door Jehovah geschonken, 2) het is
het eeuwen ouder en 3) het is... geen boek
maar 'n steen
Wat is dat dan voor 'n steen en hoe zijn
kommerden patiënt, bij wien de vreeselijke we aan zoo'n stuk antiek gekomen
ziekte wordt, verondersteld. Kijk, in 1897 liet een onderzoekscommissie
Toen besteeg, zooals we in den aanloop de aarde omwoelen op de plaats waar ééns
van deze beschrijving zegden, Bordet zijn de Perzische stad Susa stond. De geleerde
wetenschappelijk stokpaardje, en nam pre-delvers hoopten op die manier veel van de
cies een proef te veel. (Zie vooraan dit stuk: i oude Perzen aan de weet te komen. Him be-
Paul de Kuif Strijders voor het leven j langrijkste ontdekking had evenwel weinig
Thans is de Bordet-Wassermann-reactie of niets met die sinjeurs te maken, want het
reeds verdrongen door de eenvoudiger, accu-was 'n kei, die wetten en besluiten bevatte
rater en gevoeliger reactie van Kahn, maar j voor Babylon
in den grond is het Bordet die voor de strij- De harde, zwarte steen leek eieenliik
suikerbrood en was met
schapen het gevaar te zien, zóó vroeg,
bestrijding nog mogelijk is.
dat geheimzinnige lettërteekens bekrast zijn
'lengte bleek te zijn 2 m. 20 en z'n grootste
Vader en Moeder Eend op stap met hun jongste telgen
Op het rimpelend water van een maagdlik schoonen vijver, drijft moeder
eend statig vooit met haar drie dagen oude telgen. Vader houdt echter ook een
oogje in 't zeil opdat geen enkele van de zeven oolijke diertjes zou verdwalen.
In Egypte was het vroeger de gewoonte,
dat het deeg voor brood en koek met de voe
ten werd gekneed ofschoon het leem voor het
maken van potten en ander aardewerk met
de handen werd bewerkt. Een bediende, die
belast was met het maken van brooddeeg,
vergiste zich eens en mengde oud deeg met
nieuw. Door deze vergissing ontdekten de
Egyptenaren hoeveel beter 't brood op deze
wijze smaakte, dan het soort van. vroeger
Op die manier hadden zij ontdekt, brood te
maken met behulp van gezuurd deeg. het
geen later vervangen werd door het gist, dat
men thans nog gebruikt.
De Jutlandsche dominee Philipson kwam
een tiental jaren geleden in het bezit van
een paar graankorrels uit het graf van Toet-
Anch-Amon. Hij zaaide ze thuis zonder zelf
dat er eenig resultaat van te
was. Groot was zijn verbazing,
toen uit de gezaaide korrels twee dikke aren
kwamen. De hiervan gewonnen korrels wer
den weer gezaaid en aldus kreeg men zooveel
graan, dat men er een groot aantal brooden
van kon bakken, die kort geleden ter gele
genheid van een wetenschappelijk congres
werden genuttigd.
Bijna de helft van alle rozenkweekers heb
ben zich reeds bezig gehouden met de po
gingen om een rozensoort te kweeken, dat
geen doornen zou
hebben. Tot nu ech
ter te vergeefs. Ge
lukte het soms, dan
bleek alras dat het
resultaat ten hoog
ste een curiositeit
voor één keer was.
Nu is echter Eduard
Stroj, een kweeker
in Attica (Staat
New York), gelukki
ger geweest. Een
jaar geleden bracht
hij het resultaat van
drie jaar studie op
een tentoonstelling
en plukte 300 rozen zonder doornen van een
struik, dien hij exposeerde. Van dit product
bezit hij nu 200 planten, waaraan geen
doorntje zit.
60 cm. De zeer geleerde professor
V. Scheil las de goed-bewaarde letters met
hetzelfde gemak als wij 'n advertentie in ons
dagblad. Het monument bleek een proclama
tie (bekendmaking) te zijn van den Babylo
nischen koning Hammoerabi, die omtrent
2000 v. Christus regeerde. Eén-en-twintig ho
rizontale kolommen bevatten 's konings wil
de laatste vijf bleken weggekrast door hem,
die Babel veroverde, waarschijnlijk om op
die plaats zijn eigen heldendaden te griften.
Keel dc beschaafde wereld luisterde in ge
spannen aandacht naar hetgeen de sjah
eigenhandig had geschreven en niemand gaat
het museum du Louvrete Parijs uit, of
hij heeft het oudste wetboek ter wereld
eigen-oogig gezien
Wie die Hammoerabi was Vorst o~er Ba
byion, de poort der goden Zijn naam be-
teekenthooge oomeof, plechtiger ver
taald de oom is grootIn zijn eigen
schatting stond hij boven en over allen. Luis
ter maar hoe hij zichzelf op den steen aan
den lezer voorstelt
«Hammoerabi ben ik, door den God Bel
als herder verkozen om te schijnen als de
zonnegod over zwart-harige onderdanen en
het land te verlichten. De verhevene, die
zichzelf vernedert voor de groote goden, de
machtige, Babylon's zon, de verdelger van
vijanden. Voor het welzijn mijns volks gaf ik
deze wetten
Hierop volgen vele tientallen bepalingen en
besluiten, waarvan wij er enkele zullen over
schrijven
Wanneer iemand de goederen van een god
steelt, of 'n groot huis, dan zal hij gedood
worden. En wie het gestolene heeft aange
nomen zal óók worden gedood.
Wanneer iemand een jeugdigen zoon van
'n ander heeft gestolen, zal hij worden ge
dood.
Wanneer iemand in het veld een wegge-
loopen slaaf of slavin heeft gepakt en hij
brengt dien terug naar den eigenaar, dan
zal deze hem twee sikkelen zilver betalen.
(Niet veel ongeveer 40 fr.i. Ontsnapt de
slaaf hem echter, dan moet hij zweren voor
God tegenover den eigenaar en zal voor on
schuldig worden gehouden.
Wanneer iemand inbreekt in 'n huis. dan
zal hij voor de opening die hij maakte wor
den gedood.
Wanneer in iemand's huis brand uitbreekt
en .n. ander gaat dien brand blusschen en
vestigt zijn oogen op de goederen van den
huis-eigenaar en neemt die goederen weg,
dan zal de dief in hetzelfde vuur worden
gesmeten.
Wanneer iemand vee of schapen verkoopt,
welke de Ironing aan een soldaat heeft ge
schonken, dan zal hij al zijn geld moeten
missen.
Wanneer oproermakers samenkomen in het
huis van een wijnverkoopster en deze pakt
hen met om hen over te brengen naar de
gevangenis, dan zal zij worden gedood
«'"„Priester of heilige zuster haar
klooster vei laat om een drankzaak te gaan
di ij ven of een drankzaak bezoekt om wijn
te dnnken. zal zij verbrand worden.
m2na?"eeiü Z°°n Zijn Vadcr Slaat> zal
men zijn handen afhakken.
Wanneer iemand het oog van een vriien
meT"?V 2a'°°k sij" O"? vernietigd
worden. Vernietigt hij het oog van een min-
hotni^ man' dan moet hij een mina zilver
betalen (ongeveer 100 fr.)
Wanneer iemand de tanden van een man
rang uitslaat, zullen nnir -
orden uitgeslagen.
in rang Uitslaat, zullen ook hem zijn
tanden worden uitgeslagen
^an,nee,J?mand het tichaam van 'n man
slaat die hoog boven hem is, dan zal men
^AeStlg,zweePslagen toedienen waar alle
menschen bij zijn.
r»/J^annee^ n s*aaf lichaam van den
"aan,hankSen man Slaat' Za' men beI"
zweren «ik deed het niet met opzet en
de rekening van den dokter betalen
m™eer 'n dokter 'n vrijen man met een
metalen mes behandeld heeft wegens een
^SllgfiWO?de en hiJ heeft hemgenezen
ri* J »1J sikkelen zilver ontvangen Is
vijf sikkelen™011 minde™
Wanneer een dokter een man met 'n me
talen mes heeft behandeld wegens een ern
f wWOIide en de man gaaf dc^d zullen
cinof handen worden afgehouwen Sterft 'n
slaaf, dan moet de dokter 'n slaaf terugge-
Wanneer een dokter 'n os of ezel heeft be-
ter sterft^dsm T «'onde en het
aardp nar» hij n vierde van de
aarae aan den eigenaar vergoeden
vZa?emandeeën^re^er "is "o™'
noeg enTh S? "let steyig ge-
geschonken. Ik breid mijn goede schaduw
over mijn stde uit. Door mijn beschermen
den geest worden de menschen in vrede ge- c.ioLige wonae
weid; ik bedek hen met mijn wijsheid. Dat dan moet hij 'n vierde
toch de sterken de zwakken niet onderdruk- 0 aan "en
ken; dat men overleg plege met tveezen
weduwen; om de zwakken te steunen heb ik
mijn kostbare woorden gegrift in mijn beel
tenis als koning-der-gerechtigheid. Ik ben de
vorst die uit-tórent boven de koningen der
steden. Mijn woorden zijn wèl gewikt; mijn
dapperheid wordt niet geëvenaard. Op last
van mijn heer Merodach t'n afgod) zal dit
monument nimmer verwoest worden. (Inder
daad bestaat het al bijna 4000 jaar!). De
onderdrukten zullen het schrift op deze zuil
lezen en zij zullen hun recht weten te vin
den. Ik ben boven en beneden den wervel
wind, die door diepte en hoogte raast. Wan
neer iemand de wet die ik gegeven heb, te
niet doet of mijn naam uitkrast om zijn
naam daarvoor in de plaats te zetten, dan
moge de vader der goden, Anoe, de glorie
van zijn troon uitdooven en zijn scepter
doen verplinteren.
(Hierop volgen tal van vervloekingen en
bedreigingen hongersnood, droogte, vijan
delijke lezers, geen zonlicht meer, 'n dood
met, open oogen enz. voor dengene, die de
wet zou willen breken).
Zóó luiden Dinat misharim sja Ham
murabi Sharrum lium ukinnuma«de
echtvaardige wetten die Hammoerabi, de
machtige koning heeft gegrondvest 1
noeg en zakt in elkaar, den eigénar-döoden
Komt"h Z,aldli' bouwmeester worden gedood
kmd van d«" eigenaar te sterven
den gedood^ VaD de" '""«''"eester
die^oTel! h™adier'sterft?"dan htr'
ew!nnrer 'era d^n* gélr'n schuld hebbcn.
een dolle stier 'n man od straat
tegenkomt en hem spietst met zijn hoorens
dan is daar niets aan te doen noore"s,
«GijaziTmUn'meeste'nirtVdanTafmcn'
Dit is het laatste artikel van. de 282 Dan
volgt weer lofrede op den sjah Hamm™
P,e rechtvaardige oordeelen die Hanunoe-
n™h»t "luchtige koning heeft verordineerd
om het land en zekere geleide en een ge
nade-volle wetgeving te verzekeren.
^Hammoerabi. de beschermende koning ben
h„P J^b„ "'et, OP mijn zij gelegen, maar ik
neb net zw ai t-hoofdige ras plaatsen der rust
(Zie vervolg onderaan vorige kolom.
