HOE HARTELIJK DE BELGISCHE VLUCH
TELINGEN IN 1914 IN HOLLAND WERDEN
ONTVANGEN
Heine Aankondigingen
POST
Een vergelijking met de ontvangst in Frankrijk in 1940
Scholen gesloten te Parijs
Luik Oostende
Vermiste
person
Overlijden
HET ALGEMEEN NIEUWS VRIJDAG 7 JUNI 1940.
Zoo werd het afschuwelijke, dat den mo
dernen oorlog kenmerkt, in de voorstelling
der menschen nog belangrijk vergroot tot het
monsterachtige, dat iedereen met afgrijzen
vervulde. Daarbij gingen dan de geruchten
over de plunderingen en slachtingen te Di-
nant. te Aarschot, te Leuven, te Dendermon-
de de Duitschers vooruit. Geen wonder dat
zeer veien de schrik om het hart sloeg en dat
men zich haastig opmaakte, om aan den
wreeden dwang dér Duitschers te ontkomen
de geestelijke infectie, die men met den naam
paniek aanduidt, deed het overige radeloos
en reddeloos zette zich een volksverhuizing
in, waarvan niemand het verloop en het ein
de kon voorspellen.
Een einde is er eigenlijk vóór den vrede
ook niet geweest. Maar wel een belangrijke
slinking van de uitwijking. Vooreerst volgde
op den vloed van de paniek de gewone ebbe
van de inzinking. Menigeen begon zich af te
vragen, waarom hij eigenlijk zoo haastiglijk
was heengegaan; menigeen bezon zich en
keerde naar zijn vaderland terug, ook vooral,
toen het oorlogsgeweld van Antwerpen en
Antwerpen en omgeving terugtrok en zich
naar zuidelijker oorden verplaatste. In Oc
tober reeds maakte het Duitsche bestuur
van België bekend, dat ieder uit België ge
vluchte Belg veilig terug kon keeren; hij
zou daarvan geen nadeelige gevolgen onder
vinden. De Nederlandsche regeering, tot wie
deze mededeeling ook was gericht, zond deze
door aan de burgemeesters en aan de plaat
selijke comité's met de bedoeling daarvan
de vluchtelingen zelf in kennis te stellen.
Intusschen gaf de regeering ook uiting aan
haar meening, dat in geen enkel opzicht
pressie op de Belgen mocht worden uit
geoefend om hen te nopen naar hun vader
land terug te keeren. Als voorbeeld halen
wij uit de proclamatie van den burgemeester
van Amsterdam van 19 October het volgende
aan: «De burgemeester geeft thans aan de
vluchtelingen den raad van de geboden ge
legenheid cm terug te keeren gebruik te
maken en er daardoor toe mede te werken,
dat de gewone orde van zaken in hun land
spoedig wordt hersteld. Hij geeft hun dien
raad, ook in hun eigen belang, mede op
grond eener bij hem ingekomen publicatie
a.d. 13 dezer, onderteekend door den heer
Louis Franck. voorzitter der intercommunale
commissie voor Antwerpen en omstreken,
waarin o.a. te lezen staat, dat personen en
goederen te Antwerpen veilig zijn. dat de uit
gewekenen gerust kunnen terugkéeren. dat
geen formaliteiten worden vereischt, dat er
voor ordelievende menschen geen reden is
om afwezig te blijven enz.
Deze suggestie heeft begrijpelijk succes ge
had. Boven zagen wij. dat reeds half October
het aantal der Belgische vluchtelingen was
teruggeloopen tot 719,100. Snel verminderde
in de volgende weken dit aantal: den 1 No
vember waren er nog slechts 323,600 ge
vluchte Belgen in Nederland gevestigd. Men
krijgt een denkbeeld van den omvang van
den terugkeer, als men zich herinnert, dat
na 18 October uit het station Roczendaal,
van zeven tot vier uur, ieder uur, iederen
dag, een trein met vluchtelingen naar de
Belgische grens vertrok: iedere trein borg
ongeveer twee duizend vluchtelingen. Intus
schen was het getal der in Nederland ach
terblijvende Belgen nog groot genoeg om
groote zorg van overheid en burgerij te
eischen. Het is waar, na het einde van 1914
daalde hun aantal tot ongeveer honderd
duizend personen, maar deze zijn dan ook
tot het einde van den oorlog in Nederland
gebleven. Men moge verder bedenken, dat
het grootste gedeelte van deze Belgen tot de
hulpbehoevenden behoorde en dus geheel
moesten worden verzorgd. Ongetwijfeld wa
ren er ook meergegoeden naar Nederland
gekomen, maar zij waren betrekkelijk weinig
in getal en zijn later bovendien voor een
niet gering deel van hier naar Engeland
overgestoken.
Het ligt voor de hand, dat men in de eerste
dagen de vluchtelingen herbergde in lokali
teiten, die beschikbaar waren of beschikbaar
werden gpsteld. In Amst'-i dam nad men zoo
de beschikking over een rijwielscnool, eer.
diaman*slijperij een manege -hst gebouw
van de IJsclub en andere veresnigings-
gebouwen: ook om allerlei redenen, dat de
Belgische kolonie te Amsterdam werd ge
concentreerd: zij werd ondergebracht in
eenige loodsen aan de IJkade. Een school en
een kerk werden hier ingerichthier groeide
een dorp van ongeveer zeven duizend zielen.
Evenwel boden deze loodsen geen voldoende
beschutting tegen de invallende winter
koude: daarom werden deze vluchtelingen
reeds begin December overgebracht riaar het
vluchtelingenkamp te Nunspeet. Dergelijke
kampen waren er weldra meer verrezen, zoo
te den in Noord-Brabant en elders.
Lang niet alle vluchtelingen werden in
dergelijke kampen ondergebracht. Er waren
tal van Belgen, die wenschten te blijven,
waar zij nu eenmaal waren: zoo daartegen
geen redelijk bezwaar bestond, liet men ze
ter plaatse, vooral wanneer hun huisvesting
was verzekerd. In zulke gevallen was het ook
van het grootste belang, dat deze vreemde
lingen aan werk werden geholpen en ook
aan het werk werden gehouden. Dat waren
uit den aard der zaak niet de armen, maai
de middenstanders en ook wel intellec-
tueelen; er waren daaronder winkeliers, pa
troons, boekhouders, ook dokters, advokaten,
architecten en dergelijke. Al deze werden
wel ondersteund, maar de groote zaak was
hen aan werk te helpen. Dat dat niet altijd
zeer gemakkelijk ging, ligt wel voor de hand:
men mocht aan deze Belgen geen werk geven,
waarvoor en zoolang Nederlanders beschik-
'T waren. Ook was niet alle werk geschikt
voor de Belgen en evenmin waren alle Bel
gen geschikt voor alle werk. Dat dit alles wel
eens tot minder aangename verhoudingen
aanleiding gaf, sprak van zelf. Trouwens in
het algemeen, waren er in alle zaken, de Bel
gische vluchtelingen betreffende, nog al eens
spitse punten: wederzijds waren er nog al
grieven, die niet altijd door overleg waren
weg te nemen. Dat was ook het geval met
en in de vluchtelingenkampen, waar natuur
lijk orde en tucht moest worden gehand-
haaft, wilde de molen niet geheel door de
vang loopen: aan dezen eisch konden de
aan groote vrijheid gewende Belgen niet al
tijd gemakkelijk voldoen. Maar in het alge
meen liep het nogal naar beliooren in deze
vluchtelingenkampen. Zoo te Nunspeet en te
Uden, waaiwan wij boven spraken. Ook te
Ede is een kamp geweest, dat evenwel in het
voorjaar van 1917 werd opgeheven en ver-
eenigd met dat te Nunspeet. Ook te Gouda
werd een vluchtoord ingericht in een groot
aantal serres, waar ongeveer tweeduizend
menschen onderdak hebben gevonden. Het
spreekt van zelf, dat de zorg van den com
mandant vin deze kampen zich niet alleen
kon beperken tot het houden van toezicht.
Hij moest op velerlei gebied aanleiding ge
ven, even goed zorgen voor de huishouding
in het algemeen als voor de goede regel; hij
moest zorgen voor het onderwijs der kinde
ren evenals voor de vervulling der godsdien-
stig-kerkelijke behoeften der volwassenen;
hij moest de orde handhaven en de tucht
door vreemde en soms gevaarlijke insluipsels
te weren, maar ook door de bewoners bezig
heid en afleiding te verschaffen. In zulk een
vluchtelingendorp was even goed een kerk
als een school, even goed een ziekenhuis als
postkantoor, even goed een schouwburg als
een waschhuis. Men vergete bovendien niet.
dat er natuurlijk in zulk een kamp naast
zeer veel goede, rustige elementen ook zeer
rumoerige, rebelsche menschen warennaast
fatsoenlijke gezinnen waren er luiaards,
dronkaards, zelfs misdadigers en ook prosti-
tuées. Een beeld der wereld, waarin goed en
kwaad op de gewone wijze was dooreen-
gemengd. Wij constateeren evenwel met
voldoening, dat het goede hier verre heeft
overheerscht en dat hoe langer hoe meer
redelijke en ordelijke toestanden ontstonden.
De regeering werkte daartoe natuurlijk
gaarne mede: zoo wei-den de misdadigers
naar Veenhuizen gebracht; in Juli 1915 wer
den aan de Duitsche autoriteiten in België
overgegeven die misdadigers, van wie be
wezen kon worden, dat zij uit Belgische ge
vangenissen waren ontsnapt. Het ligt voor
de hand bovendien, dat in de kampen ge
pleegde overtredingen en ook misdaden naar
het gewone recht werden gestraft; ook disci
plinaire maatregelen moesten meer dan eens,
b.v. tegen prostituées worden genomen.
Omgekeerd weiden zooveel mogelijk ge
zinnen bij elkander geplaatst. In den aan
vang waren, bij de verwarde vlucht uit Bel
gië, in Augustus en September 1914 tal van
gezinnen uit elkander geraakt: mannen
zochten hun vrouwen, vrouwen haar kinde
ren, soms zelfs haar zuigelingen, veelal te
vergeefs. Met primitieve middelen, door het
opschrijven van adressen met krijt op huizen
en schuren, voorzagen de ballingen eerst zelf
in dit euvel. Maar weldra nam de centrale
commissie, vroeger genoemd, dezen arbeid op
soliede en zelfs wetenschappelijke wijze ter
hand. Zij richtte een registratuur, een bur
gerlijken stand van de vreemdelingen
naar het bekende kaartsysteem. Daardoor
mocht het haar gelukken heel wat men
schen terecht te brengen en zoo ook ver
strooide gezinnen te hereenigen. Eenige cij
fers cijfers mogen dat toelichten. Er kwamen
30,338 aanvragen in om 91.783 personen te
zoeken; daarvan konden 21,235 aanvragen
worden beantwoord en 65,930 personen wor
den terecht gebracht. Mogelijk zijn niet alle
gezinnen weer hereenigd. Het moeilijkst was
natuurlijk de kwestie der zuigelingen: alle
vertrouwen op met moederlijk instinct be
hoeft de mogelijkheid niet uit te sluiten,
dat wel eens een enkele maal een zuigeling
in een verkeerd gezin is terecht gekomen,
laat ons hopen, niet steeds tot zijn nadeel.
Het ligt voor de hand. dat na de repa-
trieeringen in de laatste maanden 1914 het
aantal vluchtelingen in de komende jaren
niet veel meer is verminderd. De Belgen
richtten zich in ons land zoo huiselijk moge
lijk in, ook in de vluchtelingenkampen. Alles,
ook de verzorging, kwam in vaste banen en
geschiedde naar vaste regels. Het was. alsof
het nooit meer zou veranderen. Maar natuur
lijk bracht de wapenstilstand van November
1918 en het feitelijke einde van den oorlog
ook het einde van het verblijf der Belgische
vluchtelingen. Zeker hadden velen door hun
vierjarig verblijf in Nederland daar vasten
voet gevat: er waren er, die er een levens
gezellin of -gezel hadden gevonden en er
niet alleen een gezin hadden gesticht, maar
ook een vaste maatschappelijke positie had
den weten te verwerven. Maar natuurlijk,
met de groote meerderheid was dat met het
geval: zij moesten, gaarne of ongaarne, na
den oorlog weer terug naar hun vaderland.
Regelmatig en haast met stille trom had die
uittocht plaats in de laatste maanden van
1918 en de eerste van 1919. In Februari van
laatstgenoemd jaar werden de kampen ont
ruimd en dus opgeheven. Begin April
maakte de Nederlandsche regeering bekend,
dat van den 12en van die maand af elke be
moeiing met de zorg voor de Belgische vluch
telingen zou ophouden; behoeftige Belgen
zouden na dien dag als gewone armlastigen
moeten worden behandeld en ondersteund
door de burgerlijke armbesturen als vóór den
oorlog.
Daarmede was een periode van den oorlog
afgesloten, waarbij Nederland onmiddellijk
betrokken was en die ons land zeer veel zorg
heeft gegeven en bovendien zeer veel geld
heeft gekost. Men kan de uitgaven, door het
rijk aan de vluchtelingen ten koste gelegd
gedurende de vier jaren van den oorlog, be
rekenen op niet minder dan 37 millioen gul
den, alles inbegrepen. De Centrale Commis
sie heeft 550,000 gulden verzameld en uit
gegeven, het Nederlandsche Comité 581,000
gulden. Alles te zamen genomen dus meer
dan 38 millioen gulden. En dan mag men
daaraan nog toevoegen, wat door plaatselijke
comité's en gemeentebesturen is uitgegeven
voor de noodlijdende Belgen, maar waarvan
geen cijfers bekend zijn. Evenmin is het na
te gaan, hoeveel in de eerste dagen der
groote invasie door particulieren in geld en
in natura voor de ongelukkigen is beschik
baar gesteld.
Mr. van Zanten, aan wiens zakelijk over
zicht wij boven zooveel hebben ontleend,
eindigt zijn beschouwingen over de Belgi:
sche vluchtelingen met deze woorden, die wij
overnemen, omdat zij zoo volkomen uitdruk
ken. wat ook onze indruk en onze overtuiging
is: Gaat men alles na, dan mag men zeker
zonder eenigen schroom, doch ook zonder
eenige zelfverheffing zeggen, dat Nederland
tegenover de ongelukkige Belgische slacht
offers van den oorlog ten volle zijn plicht
heeft gedaan. Des te smartelijker was het
te moeten constateeren, dat al die moeite,
zorgen en kosten, met zooveel vreugde en
blijmoedigheid en zoo van ganscher harte
gegeven, den band tusschen de bevolking
der beide landen niet nauwer heeft aan
gehaald. Zij zijn ondanks het jarenlange
onderlinge verkeer elkander vreemd gebleven
en reeds tijdens den oorlog ondervonden
Nederlanders, die zich voor de uitgewekenen
hadden opgeofferd en om hunnentwege een
reis naar België maakten, van dezelfde per
sonen, die in hun land waren teruggekeerd,
meermalen een alles behalve aangename be
jegening. Daarnaast staan evenwel vele
staaltjes van groote dankbaarheid. Dit heeft
evenwel niet kunnen beletten, dat de Bel
gische regeering, gesteund gelukkig slechts
door een betrekkelijk klein deel der bevol
king. na den wapenstilstand een houding
tegenover ons land heeft aangenomen, die
wij niet hadden kunnen verwachten en die
de nauwe aanraking der beide bevolkingen
ten slotte als een nachtkaars heeft doen uit
gaan. Doch laten wij ons daarover niet be
klagen. Laten wij ons blijven verheugen, dat
wij in staat geweest zijn zooveel te doen en
het onze hebben kunnen bijdragen tot ver
zachting van het leed. door den oorlog ver
oorzaakt, ons ervan bewust, dat ook deze
goede daad haar belooning in zich zelf
draagt.
CAMIONNETTE in huur
gevraagd met of zonder
chauffeur voor het vervoe
ren van dagbladen. - Zich
wenden ten kantore van het
dagblad.
In verband met de luchtbombardementen
te Parijs, zijn alle lagere scholen van af
8 Juni tot verder orde gesloten.
Men verzoekt ons het overlijden te melden
van den heer
(an-Baptiste DOCKERS
geboren te Heurne, op 1 Januari 1863
zeer godvruchtig overleden te Zingem, op
21 Mei 1940, bediend van de H. Sacramen
ten De begrafenis, in stillen eenvoud, heeft
plaats gehad op het kerkhof te Heurne. De
plechtige dienst zal geschieden in de paro
chiale Kerk van Zingem, op Maandag
10 Juni, te 11 uur. Dit bericht dient ter ken
nisgeving. 80689
AUTOMOBIEL - MECANICIENS, ELEK-
TRIEKERS, PLAATIJZERSLAGERS wor
den gevraagd bij de Etablissements Grand
Garage deSaint - Josse, 24, Artisjokstraa
true de l'Artichaut), Sint Joost-Brussel.
80681
REGELMATIGE EN DAGELIJKSCHE
DIENST
Brussel Antwerpen
Hotel Pol Hotel Regina
Rogier Plaats
Café des Arcades Katholieke Kring
Brieven, Pakjes, Reizigers
Tusschenliggende steden, andere lijnen in
samenstelling.
Medewerking gevraagd geheel het land door.
Zich wenden te Brussel.
80683
BATTERIJEN SIEMENS, TUDOR, enz.
doozen, lampen. 164, Ch. de Charleroi, Brussel
80693
Plaats-
aanvragen
INGENIEUR
unlv. diploma s, degl
alg. ontw. technisch
en administratie! on
derlegd, kent Nederl.,
üuitsch. Fransch, En-
gelscü. Beste refer
zoekt passende be-
trekk zelfs voorloo-
pig Schrijv. Bureel
van blad onder lett
X. B 80663
JOURNALISTE
Oua medewurkei aan
verschill. bladen en
tijdschriften, kennen
de vijf talen, refer
grondige alg. ontw
biedt zich aan Sehr.
bureel van het blad
onder letters Y B
80664
PROEFLEZER
Nederl - Fransch. 18
Jaar praktijk, beste
ref. zoekt werk In
drukktril. Brussel of
provlnelë. Sein; bu
reel blad onder Tett.
B. A 80665
CONDUCTEUR.
TYPOGRAAF
vr. plaats in drukke
rij te Brussel. Schr.
bureel van blad on
der letters B E
80770
HOVENIER
of BEWAKER
of voor boerderij vr
plaats. Goede getuig
schriften. Schr Bu
reel blad onder iet
ters B. D dC7Yl
CHAUFFEUR
gediplom vr. plaats
FrF.. VI. voor auto of
cam Schrijv bureel
van blad ond letters
B C. 80666
ADMIN. SECRETARIS
36 J algem ontwik
goed voork welbespr
Nederl Fr Eng st
noties Duitsch. dact
boekh. alle bureelw..
zoekt betrekk als. ad
ministratie-secretaris
bediende, redacteur,
o.a Ook halve dag of
3 d. p. w Uitstekende
ref nljverh en bank
wezen. Brieven onder
lett. I B Bureel van
dit blad 80647
Plaats-
aanbiedingen
Bakkerij-Pasteibak-
kerij vraagt derden
gast en Teerjongen.
Kost en inwoon. Prin
ses Elisabethlaan, 56,
Brussel. 80676
Beheerder-Apotheker
(gediplomeerd) gevr.,
Fransch en Vlaamsen
omtrek Brussel. Voor
voorwaarden en in
lichtingen schr B (5.,
Bureel van dit biad.
80682
Onderluiten. Smeets
P. E., 2e Cie, le Ves
tingsregiment «Fort
van Waeihem a wordt
opgezocht door zijn
vrouw en zijn familie.
Deze zijn gevestigd ln
het Hotel Mercurius,
Consiencestraat., 51,
te Mechelen. 8067
Leontine SutUU
bergs, echtgenoot e Van
Wetswlnckel, afkom
stig van Luinmen, ls
Zaterdag 11 Mei van
Bonheiden naar Leu
ven vertrokken Sinds
dien datum wordt ze
vermist. Bij gebeur
lijk nieuws omtrent
deze persoon verwitti-
ge men de familie Van
Wetswinckel - Bottel-
bergs, Dorp, Luramea
80675
Dehaes, Georges,
16 1/2 j. oud, wonende
te Sint Lambrechts-
Woluwe, wordt door
zijn moeder opge
zocht. Inlicht, wor
den met dank aan
vaard op adres 350,
Leopold I str., Jette-
bij-Brussel of op bu
reel van het blad.
48000
Dewilde, Frederik
Pieter, oud 18 j wo
nende te Jette - bij -
Brussel, wordt door
zijn ouders opgezocht.
Inlichtingen worden
met dank aanvaard op
adres Dewilde, Dope-
rêstr., 82, Jette-Brus-
sel, of op bureel van
het blad. 48001
IK BIED MIJNE
DIENSTEN AAN
44 j.. Fr. VI., Organ
beheer, belast, secret,
en best crediet
boekh. en expert: alle
b an k diensten. be
twistbare zaken, koop
en verkoop, brief w
gr erv. In zaken en
alle waarb eerl. en
betrouwb Goede ge-
tuigschr. Schr. bureel
blad onder lett U. B
80660
TECHNISCH-INGE-
NIEUR, 30 j.. gehuwd,
prima-cultuur, ref en
relaties, goede onder-
sche en commercieele
Vertegenwoordiging en
efficlente organisatie.
Nederl., Fransch,
Duitsch. Engelsch.
woordiging of passcn-
vinding van techni-
Zoekt prima vertegen-
de betrekking. Schr.
bureel van het blad
onder letters B. F.
80670
Heer, 50 J„ zaken-
en handelskennis. Fr..
VI. en Duitsch spre-
Vlaamsch en Duitsch
sprekend, verlangt in
winstgevende ernstige
zaak te treden, kan
zoo noodig een zeker
kapitaal storten. Sch.
B. H., Bureel van dit
blad. 80680
Belooning aan den
persoon die ernstig
nieuws kan bezorgen
over soldaat Richard
Schueremans - Barns
van Mechelen. Zich
wenden Cinema Sal
ie de Paris te Me
chelen. 80686
Ernstige inlichtin
gen worden gevraagd
over soldaat Jaak De
Vos, Coiffeur, Augus
tijnenstraat. Meche
len. Zich aldaar wen
den tegen belooning.
Belooning voor ern
stig nieuws over Ad
judant A. Vanneste,
26e Artillerie, le B„
le Gr., laatst adres
806/1. Vanneste, Ver-
heydenstraat, Molen
beek-Brussel
80678
GEVRAAGD Ok-
kasie-Auto, goeden
staat, en gesloten Ca-
mionnette, goeden st.,
500 tot 1.000 kg. Aan
biedingen A. H. Office
Lovania, Leuven, of
bureel van dit blad,
onder letters B K.
48002
WERKVROUW ge
vraagd voor alle da
gen. Zich wenden Me-
chelschestraat 15, te
Brussel. 80685
Allerlei
BERICHT
POST
VERTREK
van den koerier voor
de Provincie
Vrijdag 7 Juni
te 20 uur.
Verzendingskantoor
Bestelt brieven in alle
richtingen, ernstig
werk, aflevering ver
zekerd door ontvangst
bewijs, komt met ant
woord terug. Neemt
slechts streng persoon
lijke en handelsbrie
ven aan, neemt geen
pakjes aan. 20 fr. per
brief. 8. Radstraat
(Rou'ppe-plaats) Brus
sel. Vertrek yPIJDAG
7 JUNI. te 20 uur,
voor alle deelen van
het land. 80691
CHAUFFEUR vraagt
alle werk. Schr. Van
der Elststraat 74. Sro-
ckel-Brussel. 80684
BEDIENDE, 40 jaar,
beste referenties. Ne-
derlansch - Fransch,
middelbare studiën,
zoekt bezigheid tegen
lichte remuncratie.
Schr. bureel blad ond.
letters B. I. 80194
CORRESPONDENT
VERTALER, 5 taien,
kennis van documen
tatie, zoekt werk. 38
jaar. Schrijven 78. Cle-
menceaulaan, Brussel.
Bericht. De pro-
vinc. Normaalschool
voor meisjes is hero
pend.
De Bestuurster,
A. DHONDT.
80677
VERZENDINGSKAN
TOOR, bestelt brieven
in alle richtingen. 8.
Radstraat 8 (Rouppe-
plaats). Brussel. 80672
Men verzoekt ons
het overlijden te mel
den van den Heer
Jean Ectors, op 21n
Mei 1940.
Leuven, 1 Juni 1940.
8067»
MATERIAAL en hou*
reeds gebruikt. t#
koop, 1002 Ninoof6Ch*
steenweg. St-Jans-M^-
lenbeek.
