TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
Brief van Stijn Streuvels
Het nut van onzen strijd
De tactiek der tegenstrevers
ANTWOORD
Zondag 3 October 1909
't Blad 5 centiemen
1 6" jaar Nr 40
HET RECHT
Voor God en Volkl
Alles voor Vlaanderen1
Vlaanderen voor Christus1
Inschrijvingsprijs voor Belgenland
Een jaar fr. 3.oo. Negen maanden fr. 2-25
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00
voor buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller* H. PLAWCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
CGUPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
j Bekendmakingen, per drukregel £r. 0.25
Reclamen, op de 4= bladzijde. «0.45
i 3C b B 0.55
j Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak-
i waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
ma.,nd, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert
van 9 tot 11 uren in Prins Boudewijn, Groott
Markt, te Kortrijk. Kostelóoze raadpleging
vo< 1 de leden onzer bonden en al wie door hen
gezonden wordt.
i l
Zij bedriegen zich, want ieder ernstig eu
weldenkend man zal zich wel afvragen of wij'
nu beter zijn dan ooit. Immers, nooit hebben
de katholieken noch gelijk welke partij ons
programma bestreden, dit hebben wij leeds
meermaals blaar (Ma" uitschijnen, maar altijd Teleurstelling op mijntafel. Uwe weder-
- 0-1*' 1 - - 5r"-!,sl' r.r> mnn orfilaol r. TI T ..,„A .1- ar.» «1
Weerde Heer,
Bij mijne thuiskomst van reis vind ik uwe
Dat de strijd, dien wij voeren, niet alleen
noodzakelijk, maar ook nuttig is, blijkt zonne
klaar uit de houding en werking onzer bewaar
ders zeiven. Zien wij ze niet dag in dag uit aan
den gang, om strikken te spannen en netten te
weven, bonden stichten, zoogezeid tot welzijn
van boer en werkman, maar waarvan de poli
tiek de drijfveer is, en die van nabij gezien niet
anders zijn dan banden waarmede ze 't volk
langs kronkelwegen aan hunnen wagen gespan
nen trachten te houden.
Zag men zoo iets voor de opkomst van het
verminkt algemeen stemrecht lagen de volks
belangen hun dan ook zoo nauw aan 't herte
Neen duizend maal neen I... Zijn onze
boeren gered door de bonden, door onze be
waarders gesticht, zoogezeid tot het verdedigen
van hunne rechten, maar die van den waren weg
afleiden I en waarvan de grondeigenaars maar
al te dikwijls nog het koordje van 't bestuur in
handen houden.
Neen 't is enkel een middel om de aandacht
hunner leden tot zich te trekken, en 't is dank
aan de lamlendigheid der boeren zelve, dat er
zoovelen gansch ten onderen gebracht werden.
Verkeeren overigens onze werklieden ook
niet in 't zelfde geval Moest er een dag komen
dat hun vermindering van loon aangeboden
wordt, zouden zij ook niet verplicht zijn voor
min te werken, vermits alle werkstaking en
eendrachtig optreden onmogelijk wordt ge
maakt; ze hebben het doel, dat ze moesten heb-
ben, gemist, en meest altijd moeten dc werk
lieden de gebroken potten betaleD, en worden
ze dikwijls gekoord en gebonden in de handen
hunner uitbuiters terug geleverd.
Wij zouden alzoo ook nog kunnen voortgaan
en nog vele opsommingen doen die bewijzen
geven van het nuttige van onzen strijd hoe
voordeelig zoude het niet zijn voor ods volk dat
het eens voor goed afbrake van de mannen die
geheele tegenstrijdige belangen te verdedigen
hebben dan wij Dat het volk zijn eigene ver-
eenigingen bezitte, bestuurd door mannen uit
zijn midden, en die het een en zelfde doel na
jagen.
Het wordt meer dan hooge tijd dat wij man
nen verkiezen en naar de openbare besturen l
zenden, die het leven medeleven en de verzuch-
tingen van ons volk begrijpen.
Laat ons voor goed afbreken van de hoogere j!
klassen en verdedigen wij onze eigene belangen f
't is grootendeels al den kant der wetgeving S
dat de hulp en redding moet komen en dit
begrijpen onze werklieden niet genoeg. Dan i
en dan alleen zal het artikel der grondwet
Alle macht komt uit het volk, waarheid worden, j
Wij weten het wel en wij zijn er van door- j
drongen, dat het natuurlijk gevolg van ons t
strijden vervolging mede brengt, maar die
vervolging zal ophouden naar mate ons volk
eendrachtiger wordt, naarmate dit volk beter
zijne belangen begrijpt dan zal 't volk in j
zijnen strijd de vroegere dwingelanden medes-
slepen en die het niet zal willen volgen zal i
noodlottig verdwijnen.
Om ons hiervan een denkbeeld te geven
hoeven wij enkel eenige jaren achteruit te gaan
voor de opkomst van het stemrecht. Wat al
nuttige hervormingen heeft dat strijdende volk
zijne wetgevers niet afgedwongen, en wat
vroeger onmogelijk scheen en onze behouders
met hand en tand tegen werkten bestaat heden
in werkelijkheid zooals stemrecht, pensioeD,
evenredige vertegenwoordiging, de wet op de
werkongevallen, de zondagrust, 't reizen der
werklieden aan verminderen prijs, weekabone-
menten voor werklieden enz. enz.
Dit alleen moet een aanmoediging wezen, en
een spoorslag zijn om met meer moed en kracht
den strijd te volvoeren tot het veroveren van
onze rechten; dit moet ons de volherding geven
den strijd door te drijven tot het bereiken van
ons ideaal, de algeheele ontvoogding van ons
zoo zeer verdrukte volk.
O. Verstraete.
een eerste vlaamsche zonde
anderen van onze partij, zonder dat zij evenwel j eSl? 0 1 11
bewezen wat zij schreven of zegden. ec or
Op 12 September II werd te St Denys de e? aa°'=en v!' confrater!«as ik zulk era brutale
jubilé gevierd van het 2Sjarig katholiek bestuur; S "™S verwachtend Om die redens
zoo zegden de katholieken, maar het was niets j !?'w°prd ik met aan Het Recht» maar aan
anders dan enne kiesparade. Een bijzonder IS'01 Plancquaert omdat ik dien mensch
spreker was daartoe uitgenoodigd om het woord altijd aanzien heb en bewonderd als een rech
te voeren. Deze ook raakte de demokraten niet i 8eaard en moedigen kamper, iemand dien ik
aan, maar bestreed daarentegen hardnekkig het maar van ver kand\maar aanzaf a!a den f
programma van liberalen als van socialisten. overgeblevene, den hoofdman die door al den
Daaraan moet men bemerken dat sprekers noch 1 hel hoofd houdt en gelooft in het
r ideaal zijner partij. De lezers van Het Recht
gazetschrijvers ons durven of kunnen aanvallen, i
zij zelf erkennen daarmede onzen rechtvaar! mogen me houden voor't geen ge me uitscheldt^
digen maar niettemin lastigen strijd, dien wij kau "omlg schelen maar 'k TOdde "el
eenigen spijt en eenige teleurstelling zulk een
toon te hooren aanslaan door een man voor
wien ik zooveel achtiDg had en het deert me
ook bij H. PI. als een lammeling aangeschreven
tc staan daarom en aan u persoonlijk schrijf
ik u mijne verantwoording.
Met uwe beschuldiging van platbroekerij
en vervaarderik zult gij bij de menschen die
me kennen, niet veel bijval hebben vraag het
maar aan Dl Vandeperre, hij zal u zeggen dat
ik een van de eersten was die zijn manifest
tegen den brief der bisschoppen onderteekende
en zie maar in den laatsten jaargang van
Vlaanderen mijn Verbazing van den Land
man en ge zult weten dat ik wel mijn gedacht
durf zeggen en niet vervaard ben noch van
ministers noch van bisschoppen. Ik ben de on
afhankelijkste mensch ter wereld, veel onaf
hankelijker dan mijnheer Plancquaert zelfik
heb geen houding aan te nemen tegenover eene
partij en verwacht van niemand een postje of
ccne gunst of iets dergelijks ik stel me
Nu, dat wij demokraten, geantwoord hebben
op den brief der liberalen van Kortrijk, ons het
driepartij dig kartel vragende, is het vooral
noodzakelijk de toekomende tactiek van propa
ganda eens na te gaan bij onze tegenstrevers.
Zonderling mag het genoemd worden dat de
katholieken ons nu zoo stil laten mogelijk, den
kende ditmaal er voordeel uit te trekken voor
hunne partij.
sedert jaren en jaren voeren met de meeste
hardnekkigheid, niettegenstaande vervolging,
broodroof, politiek bedrog, beschimping, laste
ringen die ons al bij overmaat ten deel vielen.
Ook met bewondering zagen onze tegenstrevers
ons aan in onzen strijd, dien wij met de meeste
kalmheid en vastberadenheid voortzetten.
Wat de liberalen betreft, zij zullen er zich
niet aan verwacht hebben, een radicaal ant
woord van afscheid te ontvangen van ons,
aangezien zij meermaals ons heimelijk wisten te
gebruiken als goedzakkige jongens ten hunnen
politieken voordeele. Zij schrijven dat al de
clericale bladen maar een doel hebben, mijn
heer Plancquaert afkeerig te maken van het
kartel. Immers Plancquaert heeft te veel ver
stand en te veel persoonlijk belang er bij om
een loyaal kartel te verwerpen, enz. Dit
schrijft de stad Kortrijk. Ah, al de clericale
bladen hebben maar een doel Plancquaert
afkeerig te maken van het kartel. Gij durft
zulks schrijver, terwijl gij weet wat die snelle «h leider-der wlaBnseBB-t»-
VunduDme gedaan heeft met Plancquaert. Zav j zit g mjjn jacj mijn
er nog een greintje schaamtegevoel^ m onze vo,k wat schoonheid le verséhaffen, ik zie wat
Kortrijksche hberalen noo.t zouden zij zoo ie s beurt on om de drie jaar spreek ik
da'v™, sctajven. ZD SP"*™ van loyautcit, eens mijn meeni uit
hoffelijkheid enz. m hun schrijven, het is juist j lk bm nie, taQ faeenin dat er met schelden
alsof een dief die een paard gestolen heeft binst alletn iel3 le wmnen val, indien ik vier
vollen dag m het bijzijn van gansch het land, i kolommen da bisschoppeI1 gescholden
nog zou durven zeggen dat hij de eerlijkste j had 20u ik misschien uwe goedkeuring ge-
mensch der wereld is. Maar, zullen de liberalen ta hebbe[]| maar wa, ermede gcwon.
zeggen, wij zijn dezen van Dendermonde met. ,,m vcor dc vlaamsch. zaak Er is iets anders
Dit weten wij ook, gij zijt dezen van Kortrijk I waardoor er misverstand ontstaan is door mijn
die met het minste protest hebt aangeteekend arliw ;k stuurde h(jl naa, H L me, de
tegen de schandelijke handelwijze van Van- j neem he, ofwd s(nur be, m0 on.
damme, en te Kortrijk zelve samengezworen midddlijk Zo hebben het opgenomen
hebt met de socialisten tegen Plancquaert. maar de hevi din hebben ze verzacht en
En het zijn de clericalen die ons afkeerig andere deelen hf,bblJn ze weggelaleD daar.
mazen van e ar e III - door beeft het zijn bedoeling gemistik kan
Nu de socialisten. Nauwelijks de k.ezing niel he, En toch waren er red<!DS
van 1906 achter den rug, of zij schreven, dat om at, ]jjk hel er nu staa, zulk een
de demokraten dood waren en dat zij den ,00n af te kammeD_ lt zou haasl aan kwaad.
naasten keer op eigen handen hunnen kaudi- wimgheid denken. Men kan het heil van Vlaan-
daat naar de Kamers zouden dragen. Hun derm verwachten door het verkrijgen van
gedacht was goed, en WIJ van onzen kant i door he, afbedeIen van gunste„, mij
keurden het goed want zij wisten wel dat er j d, maar dat aanzie ik altijd a!s minder.
met hunne handelwijze van pak-al mets anders waardi middels bct is do laa hcid cn do
over schoot dan het alzoo te doen. Immers, onvcrSchilligheid van ons volk bevestigen - ik
nooit hebben wij gezegd dat zij dit met mochten i verwacht het hei! uit de ontwaking zelf van ons
doen. Maar ziet na de kiezitig van1906, werd volk uit de stambewustheid. VI. wetten kuonen
er wat warboel m de socialistische partij, goed doen, eu de geestelijke overheid zeker is
zoodanig dat de verstandigste er van onder de vijand 4e( fa zdtfstaat e» uitdrukkelijk
tokken ten gevolge der handelwijze van Tzaar j in mijn ar, maar da( js vijand die„
^US we als vijand mogen veronachtzamen (dat
Simoens schrijft zijn afscheid van de socia- hebben ze uitgelaten uit mijn art.) maar ik wil
litische partij, en die helden die schenen alles i dat (je Vlaming zelf ook iets doe voor zijne ont-
te verslaan, zwijgen als visschen. j voogding en dat hij alles kan 1 Geef me 5oo
Zeker is het, hadden wij die socialistische studenten die een vl. hoogeschool willen en ze
helden gekend vóór 1906 dat er nooit geen f
kartel zoude plaats gehad hebben.
Maar wat heldhaftige houding voor de socia
listen. Zij meenden dat wij dood waren.
Zij konden bijgevolg naar de dooden niet schrij
ven, en gelukkiglijk zij vonden nog een levende,
een overgeschotene van den strijd van 1906.
Zij vielen voor hem op hunne knieën smeekende
om kartel. Wat men de dooden toch afsmeekt.
Wat helden
Weet ge welk airke zij nu beginnen te zin
gen. Dat de democraten uitgekochten zijn van
de bewaarders.
Waarachtig, Simoens heeft gelijk de socia
listische sprekers en gazetschrijvers behandelen
hunne volgelingen als domme gaaien. Wij
kennen reeds veel socialisten, die geen gaaien
meer willen zijn of heeten en van de sociali-
listische bedriegers afkeerig worden.
Florimond Versci-ieure.
Geen sterker strijdmiddel dan ONZE
STRIJDhet boekje 64 bladzijden be
slaande, van Priester Foneyne, dat
aan 10 centiemen te verkrijgen is bij
den drukker C. MoeyaertCoupurerei,
Brugge.
is er. Dat kunt ge onzinnig vinden, Heer
Plancquaert, maar als advocaat moet ge weten
dat zulke bewering nog al goedkoop is en ik
daarmee niet opstap uwe lezers zouden er
meer aan hebben, dan aan uw schelden, als gij
eens uiteen deedt wat er onzinnig is aan zulk
voorstel
Ik vind het veel onzinniger te schelden op
de bisschoppen als ik weetdat die bisschoppen
enkel wachten van toe te geven tot dat de Vla
mingen eens dweersdoor zullen eischen waar
aan ze recht hebben en de vl. hoogeschool
maar zullen geven te Leuven, eens dat de vl.
studenten van de fransche hoogeschool niet
meer willen.
't Zou me wel benieuwen te weten hoe en
op welke manier gij zelf het heil en de ver
lossing van het vlaamsche volk op hebt en wilt
bewerken. De Vlamingen wachten nu bijzon
derlijk op goeden raad en zoeken naar eene
richting er staat een plaatsje van vlaamschen
Napoleon open ik wensebte uit den grond
van mijn hert dat gij zelf de verlangde veldheer
zoudt zijn die aan het hoofd der scharen den
strijd zoudt aangaan en de zegepraal mocht
behalen I
Groete genegen
STIJN STREUVELS.
I Indien er een blad is dat weinig scheldt, 'k
i geloof wel dat het Het Recht is zelden worden
j er personen aangerand.
Wij bekennen echter gaarne dat onze uit-
drukking ten opzichte van Heer Streuvels wat
j sterk was, doch de oorzaak er van was geen
I andere dan onze teleurstelling we hadden
gedacht dat eindelijk een krachtig woord ging
I weerklinken, dat de Vlaamschgezinden gingen
j ophouden met roepen, schreeuwen of smeeken,
j dat er daden gingen volgen. Dit scheen ons
1 aangekondigd door het voorwoord van Hooger
i Leven en door het begin van 't artikel van den
i Heer Stijn Streuvels zelve. Ongelukkiglijk het
slot verijdelde die hoop. De Heer Stijn Streu-
veis zegt dat Hooger Leven zijn artikel niet
weergegeven heeft zooals het geschreven werd,
en er de krachtigste volzinnen uit weg gelaten
j heeftdat konden wij niet weten. Echter gezien
deze verklaring en de stoute onvervaarde be-
vestigingen vervat in bovenstaand antwoord van
i den Heer Stijn Streuvels, trekken wij onze
weinig eerbiedige uitdrukkingen te zijnen op-
5' zichte in, en dat doen wij gaarne omdat het ons
Vlaamsch harte deugd doet, te zien dat er toch
Vlamingen zijn die er genoeg van hebben de
rechten van ons volk gekrenkt te zien en onder
i voorwendsel van 't belang der katholieke partij
lafhartig het hoofd te bukken voor de vijanden
van ons volk.
Wij ook zijn van meening dat er met schel-
den op priesters en bisschoppen niet veel te
winnen is doch iemand de waarheid zeggen
i is daarom geen schimpen.
Een vijand echter veronachtzamen schenkt hem
de straffeloosheid van zijne daden en verstout
hem omdat hij ons dan als vervaarderiks aan
ziet. De groote vijand van ons Vlaamsch volk
op nationaal gebied, en ook voor ons demokra
ten op stoffelijk en politiek gebied, is lijk de
Heer Stiju Streuvels het zeer wel zegt dc
katholieke geestelijkheid.'t Geloof van ons volk
wordt beloond met vernedering, miskenning
als volk en voor de arbeidende klasse met ver
slaving aan den kapitalist en als gevolg met
armoede. Ontneem aan de franskillons, aan de
vijanden van ons Vlaamsche nationaliteit de
steun van de geestelijken en 't nationaal ge
voelen, nu bij ,'t volk onderdrukt, vlamt op en
doet weldra 't franskilloDisme verdwijnen
ontneemt aan de rijke standen de geestelijke
gendarmerie, en 't volk vrijer geworden zal zich
meer ontwikkelen, zich vereenigen lijk in Engel
land ea zijn toestand zien verbeteren.
Nu, Stijn Streuvels weet dat dit waar is. De
wet op 't vlaamsch middelbaar onderwijs blijft
achter door de schuld der geestelijken de
Vlaamsche Hoogeschool wordt geweigerd door
de geestelijken ons volk is stoffelijk en ver
standelijk arm tengevolge van de richting ge
geven aan 't leven in Vlaanderen door de
geestelijken.
Die waarheden vaststellen is dit schelden
Wij beweren neen.
En zuiken vijand mag men hem veronacht
zamen Ook niet. Er moet gezegd worden en
herhaald wie er ons volk, door God op gebied
van kuost, van geest, van vernult (gij zijt er
een voorbeeld vaD, Heer Streuvels) zoo wonder
begaafd, belet van in de beschaafde wereld de
plaats in te nemen die hem toekomt.
De verantwoordelijkheden moeten vastge
steld worden geestelijken zoowel als andere
menschen moeten de gevolgen dragen hunner
daden en de groote reden hunner fouten en
misdaden jegens ons volk is juist die soort van
middeneeuwschejafetichestische onschendbaar-
heid waarmede men hun persoon beschermde
j dit maakt hen stout en pretentieus, van daar
j hun autocratie, hun alleenheerscherij en dat
volkomen gemis aan herkenning van recht bij
anderen, dat de priester bovenal kenmerkt,
i Ik heb uw voorstel betiteld met den naam
onzin. Nu ja, ook dat woord kan te sterk zijn
I ik zal 't dus verbeteren we zullen het noemen
onpraktisch.
Hoe ware het mogelijk dat 5oo studenten, al
wilden zij het nog, naar Holland zouden gaan
studeeren 't Is niet voldoende dat zij wilden
en 't geld Hun ouders zijn die zoo vlaamsch-
gezind En zijn er ook niet bij (doktoors,
notarissen, boeren) die zouden vervolgd worden
door, door... allons we zullen ze niet noemen
en maar zeggen altijd door dezelfde, indien ze
zich dorsten verstouten hun kinderen uit de
Hoogeschool van Leuven te trekken En kan
een jongeling die zich tot de studie voelt, am
bachtsman worden of handelaar omdat hij naar
geen fransche Hoogeschool wil gaan Neen,
dit is niet praktisch, 't Eenige praktische langs
dien kant ware niet van naar Holland te gaan
of niet te studeeren, maar 't geld voor de in
schrijving te dragen niet naar Leuven maar naar
de universiteit van Gent. Vooreerst wat zouden
de ouders nog kunnen doen eens dat het in
schrijvingsgeld zou betaald zijn Ten tweede,
in Gent zouden de studenten veel vrijer zijn
