ierasidiring van Weer
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
i
De Toekomst
i
Zondag 3 Juli 1910
't Blad 5 centiemen
1 7* jaar N" 27
HET RECHT
Voor Qod en Volkl
AU es voor Vlaanderen l
Vlaanderen voor Christus
suhrijvingsprijs voor Belgenland
Per jaar fr. 3.oo. Nero: -nden fr. 2-25
Zes maanden fr. 1.75— Drie n- den fr. i.oo
voor buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureei van het blad
COUPUREREI, SRUGGE
AANKONDIGINGEN^
Bekc.:-;.r:ak::>'»ta, per arukrogel fr. o.a5
Reclamen, op de 4e bladzijde. 0.45
3e 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak-
aarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
ma .nd, zetelt on;:e hoofdman II. Plancquac-rt
van 9 tot 11 uren in Prins BoudewijnGroote
Markt, te Kortrijk. Kostelooze raadpleging
vot r de leden onzer bon den en al wie door ben
gezonden wordt.
Wie kent 't vertelselken niet dat in
ons schoolboeken stond van een vader,
die aan zijn zoontje zegde een afgeval
len hoefijzer op te rapen. De knaap
weigerde zoo .een stuk ijzer is de
moeite niet waard om eens te stuipen.
De vader was wijzer hij nam het op
verkocht het in de naaste smis, en met
de enkele centen die hij er voor gekre
gen hadkocht hij krieken
't Was warm en dorstig en een na een
met korte tusschenpoozen liet de vader
eene kriek vallen die dan haastig en
ter sluiks door 't knaapjen opgeraapt
wierd en natuurlijk zonder schuifelen
binnengespeeld.
Als het kind zich zoo dertig veertig-
malen gebukt had keerde de vader zich
lachend om en sprak vermanend
Ziet ge nu 't gevolg van uwen
hoogmoed en uwe kortzichtigheid. Vóór
eenige minuten wildet gij u niet eens
stuipen om iets op te rapen dat gij van
kleine waarde achttet, en hoe dikwijls
hebt gij u nu reeds moeten bukken om
van de opbrengst van dat arm hoefijzer
te genieten
Ons behoudsgezinde! 1 zijn in 't zelfde
geval. Toen over zestien jaren de chris
ten demokraten hen voorstelden samen
te strijden, wezen zij ons af met ver
achting en spot. Ze waren zoo machtig,
wat hadden zij demokraten vandoen
Ten andere gingen ze 0:1s niet verplet
teren
't Is veel veranderd sedert korte
weken van hier. De behouders van Luik
hebben reeds 't hoofd in den schoot
gelegdvandaag spreekt de Patriote
van een onafhankelijken bond van
kleine burgers van Antwerpen op sleep
touw te nemen en hoe men de armen
naar ons reikt dat weet iedereen. En
voor korte jaren van hier zullen zij nog
al buigen en stuipen om de kriekskens
op te rapen die de demokraten zullen
willen laten vallen.
't Weer is veranderd. Ook de toon
door de dagbladen aangeslagen is ver
anderd de scheldwoorden blijven
achter en we worden in 't cijfer der
katholieke stemmen medegeteld als de
beste katholieken van 't land, natuur
lijk omdat men ons stemmen noodig
heeft om te bewijzen dat de meerder
heid van't land nog niet anticlerikaal is.
We worden in de oogen der katho
lieken eene partij van belang en van
groot belang. Verleden week nog drukte
't Fondsenblad een lang artikel om
't Recht te weerleggen.
We zouden willen zien, schrijft het
Fondsenblad van vrijdag 24 Juni
1910, waar wij gezegd hebben dat de
christen demokraten slechter zijn dan
liberalen en socialisten.We hebben wel
gezegd dat christen demokraten zoo
slecht handelen als liberalen en socia
listen en we houden dat staan omdat
het niets anders dan de waarheid is.
Dat noemt men muggenziften, en
haren klieven, 't Is de daad die bewijst
wat een man is en ik zie maar een klein
verschil tusschen van iemand te zeg
gen fc>e handelt zoo slecht als liberalen
en socialisten of ge zijc zoo slecht,
enz.
Doch dat nog was een groote leugen.
Wanneer hebben wij de familie en den
godsdienst aangerand den klassen
strijd gepredikt lijk de socialisten
Nooit. Wanneer hebben wij den g<
dienst aangevallen als de liberalen en
rechtstreeks lijk zij tegen artikelen van
't geloof geschreven Nooit.
Hebben wij niet altijd tegen algelijk
wie onze katholieke overtuiging staande
gehouden En heeft de strekking van
u, Fondsenbladzoowel als van de
andere katholieke bladen niet altijd
geweest ons te doen doorgaan als een
soort van ketters
De verantwoordelijkheid der kie
zing van Debunne en van Van Damme
te Dendermonde weegt op ons. En
waarom dat, als 't u belieft Omdat
uwe partij zulke partijdige en zulke
onrechtvaardige kieswetten heeft ge
maakt dat zij de kartels volstrekt nood
zakelijk maakteOmdat de katholieken
ons volk vervolgd hebben lijk razende
honden en er duizende naar 't socialis-
mus hebben overgejaagd, omdat zij ten
gevolge der walgelijke houding der
katholieken en de geestelijken door den
duur zelfs van geen christene partij
meer wilden weten
Ha, we zijn wij de schuldigen
Schoone moraal iemand valt u ver
raderlijk aan en poogt u te wurgen ge
verdedigt u en als hij in den gracht
ligt te spartelen, roept hijwat schelm,
ge durft mij in den gracht smijten
Dat is wel de nieuwe zedeleer der
katholieken al wat mij nuttig en
voordeelig :s, is rechtvaardig en goed,
al 't andere is slecht.
Ge kunt dat misschien wel doen
aannemen door de massa uwer kiezers
en door uwe fanatieke kiesdraveis
men heeft toch maar zoo gebrekkig
't waar moreel, 't ware zedelijk gevoe-
len bij een groot deel onzer vlaamsche
l bevolking ontwikkeld. Doch bij ver-
5 standige menschen heeft zulken praat
i geen waarde.
Elke daad brengt hare verantwoor-
delijkheid mede», schrijft het Fondsen-
blad. En we zijn daarin 't akkkoord
dus de onrechtvaardige kieswetten, de
1 leugen en de laster, de broodroof en
j de vervolging der katholieken jegens
ons, brengen hunne verantwoordelijk-
heid mede, en ge begint ze goed ie
gevoelen niet waar, Fondsenblad.
Het fondsenblad schrijft verder
Als Het Recht de personen en
daden van katholieken en priesters in
een verkeerd daglicht stelt dan handelt
het zoo slecht als wie het ook zij en hij
die het doet is even slecht als wie ook
Zeer wel, Fondsenbladdan handelt
i het zoo slecht als wie ook (dus als
liberalen en socialisten) en hij die het
doet is even slecht als wie ook (als
i liberalen en socialisten).
Ge ziet wel dat onze vriend R. Van
der Schelden geen ongelijk had, u te
betichten ons uit te geven als liberalen
i of socialisten.
Gij hebt u willen verschoonen met te
i beweren dat gij slechts geschreven liadt
1 dat wij zoo slecht handelen als libera-
i len of socialisten, en ge komt in dezen
j korten volzin te bewijzen dat dit het-
zelfde is Handelt zoo slecht als wie
i ook en hij die het doet IS even slecht,
als wie ook.
Doch als gij zegt dat wij de hande
lingen der katholieken en der priesters
in een valsch daglichtstellen, dan liegt
gij, doch wij hebben den moed en de
stoutheid gehad deze handelwijze met
hare schadelijke gevolgen bloot te leg
gen en te kenteekenen lijk zij was en
nog is.
De oude katholieke partij is tegen
het volk zij geeft slechts toe gedwon
gen door de werking van andere
partijen. Zij heeft onrechtvaardig be-
l stuurd zij heeft eene massa geld ver-
spild, zij heeft schandalige kieswetten
gemaakt het gebrekkig onderwijs
heeft meer en meer van ons vlaamsch
j volk een minder volk gemaakt. Dat
ontegensprekelijke waarheden.
Wij hebben nooit de priesters in een
valsch daglicht gesteld wij hebben ze
afgeschilderd lijk zij zijn, lijk of wij
weten dat zij zijn door eigen ondervin
ding de priester is geen vriend der
werklieden hij is gewoonlijk een over-
heerscher; hij spant bijkans altijd mede
met de rijken, met de machtigen tegen
de kleinen, tegen de zwakkende pries
ter is vijand van de opkomst der lagere
standen hij wil ootmoedige dienaars,
geen vrije mannen. Vraagt dat eens aan
de katholieke burgers onzer dorpen,
die wat vrij willen zijn
Wilt ge een voorbeeld ga vraag
eens aan de katholieke hoofdmannen
van Wortegem die duizende en dui-
i zende franken verteerd hebben om de
i katholieken recht te houden op de ge-
meente welken kaakslag de geestelijken
hen in 't aangezicht gegeven hebben
ter gelegenheid der benoeming van een
onderwijzer
Zelfs in zuivere wereldlijke zaken
wil de priester alleen baas zijn, heer
en meester
En te Wortegem zijn de priesters
nog aanzien als zeer brave menschen.
Wat moet het zijn daar waar men te
doen heeft met hoovaardige zotten
Heeft de priester niet gansch de
macht van den godsdienst ten dienste
gesteld der franschgezinden Is 't niet
door de hulp der priesters dat de frans-
killons baas zijn in de katholieke partij?
Wie heeft er zich meest verzet tegen
de vervlaamsching van 't middelbaar
onderwijs De priesters.
Wie is er tegen de vlaamsche Hooge-
school. 't Vlaamsche volk alleen heeit
geen Hoogeschool en door wie Door
de bisschoppen.
Wie verfranscht er onze vrouwen
De priesters, de jezuiten, de nonnen.
En v/ie, o Fondsenbladlegt er n
stil, wie legt u 't stilzwijgen op als ge
wat hard voor 't vlaamsch durft spre
ken De bisschop en de priesters.
Gij, vlaamschgezind blad, gij die zoo
machtig zoudt zijn met al uw centen-
bladjes, gij durft geen veldtocht doen
voor de vlaamsche Hoogeschool 't is
u verboden, door wie Door de pries
ters.
Ik zeg u nogmaals in uw gezicht,
Fondsenblad gij liegt als gij zegt dat
ik de priesters in een valsch daglicht
stel. Als ik schrijf dat van zij den gods
dienst misbruik maken tegen het vlaam
sche volk, voor de rijken, dat is waar.
Dat zij hun macht misbruikt hebben
tegen de vlaamsche beweging, dat is
i waar.
Dat het door hun toedoen is dat ons
vlaamsche volk noch zijn nationale
rechten noch volledigere politieke en
economische rechten bekomen heeft,
dat is waar.
Iedere maal dat het vlaamsche volk
het hooid heeft opgericht en den strijd
heeft aangevangen voor zijn taalrechten
i voor zijn politieke rechten, om meer
vrijheid en meer ontwikkeling, wie
heeft ons arm vlaamsche volk iedere
maal terneergeslagen en de borst ver-
pletterd De bisschoppen en de pries-
ters.
i Dat hebben nog dikwijls overtuigde
katholieken zelve bekend en 't zal eene
1 eer zijn voor Het Recht dit publiek te
durven schrijven.
't Vlaamsche volk is een der laatste
j katholieke volkeren der Wereld en als
belooning houdt men het onder den
hiel, in vernedering, in schande, in
1 onwetendheid en armoede, als ware
dat katholiek vlaamsche volk een min
der ras.
Dat is waarheid, Fondsenbladdat is
waarheid en dat durf ik schrijven en
zeggen, ja roepen omdat het waarheid
is, welken haat en wrok sommige per
sonen, die in haat en wraakzucht uit
munten, daardoor ook tegen mij mo
gen koesteren. H. Plancquaert.
Onder dien titel antwoordt a De Landwacht
van 25 Juni op ons schrijven van 19 Juni, ons
antwoord op een artikel der Landwacht van
9 Juni laatsledcn.
Het blid zegt dat Het Recht moeilijk dat
artikel kan verteren.
Wij vinden integendeel dat het wel De
Landwacht zelve is, die ons antwoord
moeilijk kan verteren. Immers, als wanneer
men iets tracht te beantwoorden, of vooral
tracht terug te beantwoorden en men verplicht
is verschillige punten ter zijde te laten om ze
niet te moeten bespreken, wanneer men deze
die men bespreekt nevens de kwestie beant
woordt en vooral wanneer men zijn tegenstre
ver uitdrukkingen toeschrijft, die hij niet ge
bruikte, is zulks voorzeker het klaarste bewijs
dat men onmachtig is een antwoord in den
grond der zaak te gevenIets dus dat men
geern zou doen en niet kan, en die dus op de
maa? blijft liggen. En dat is het geval met
De Landwacht.
h De Landwacht 1» zegt dat wij herhalen dat
het niet zijn kan dat de kristen demokratenlei
i ders tot de katholieke partij terug keeren.
Wij vragen aan de De Landwacht ons
aan te wijzen waar wij in ors artikel gesproken
hebben over de mogelijkheid of over de onmo-
i gelijkheid die er bestaat voor de leiders der
kristene volkspartij tot de oude katholieke
l partij terug te keeren Wij hebben geschre-
ven, en wij houden staan, dat de demokraten
van de kristene volkspartij, de eenvoudige kie-
I zer zoowel als de ieverigste propagandist, men-
schen zijn van overtuiging, die niet persoenen
volgen, maar enkel den stroom hunner gedach-
i ten die hen wordt ingegeven door de stieving
naar hooger beter menschelijker leven, en dat
diensvolgens de omkeering van een Pieter
DaeDS, een Plancquaeit eDZ. hen Diet zou
kunnen terug voeren Daar de oude katholieke
bewaarderspartij, omdat zij zich alleenlijk t'huis
gevoelen in eene krachtig vooruitstrevende
volkspartij.
Wij spreken dus niet over de leiders, maar
enkel over de simpele soldaten waarop De
i Landwacht nu, vooral sedert eenige weken,
zooveel zoete hoop en troost heeft gebouwd.
En wat De Landwacht geheel waarschijnlijk
het meest hindert, 't is dat zij hier niet met een
hoofdman of leider in 't krijt zit maar enkel
met een dier simpele soldaten uit wier leger zij
tracht haren honing te zuigen.
De Landwacht noemt het eene bekentenis
alswanneer wij zeggen dat de kristene demo
kraten niet van de groote katholieke baan zijn
afgedwaald maar er wetens en willens zijn van
weggegaan, bewust van hetgeen zij deden om
i eene nieuwe baan op te gaaD, die ons zou
brengen in het land van kristenheid en
mecschenrechten, en zij stipt die bekentenis
aan. Welnu, dank zij deze aanstipping, zal
De Landwacht nu voortaan weten dat de
demokraten geene verdwaalden zijn maar be
wuste mannen zal zij weten welk ons doel is
en zal in de toekomst wij verhopen het ten
minste eerlijk genoeg zijn rechtzinnig over
ons te spreken. Dat De Landwacht dit aange
stipt heeft, stippen wij aan op onze beurt.
Wat betreft de verantwoordelijkheid waar
over zij spreekt, wij zijn gereed om daarover
eens gezamentlijk met De Landwacht te onder
handelen.
We zouden niet willen veronderstellen zegt
De Landwacht, dat de kristen demokraten
leiders in rechtstreeks godsdienstige zaken
anders zouden durven stemmen dan katho
lieken.
In plaats van het woord durven zou De
Landwacht gemakkelijk het woord willen
mogen gebruiken, want zij weet geheel goed
dat de demokraten alles durven wat hun prin
ciep is waren zij tegen godsdienst zij zouden
er durven tegen werken en stemmen, maar
omdat zij kristenen zijn, werken en stemmen
zij in oprecht godsdienstigen zin. Dus nog iets
wat De Landwacht weet.
De Landwacht zou ook willen zien waar zij
gezegd heeft dat wij slechter zijn dan liberalen
en sccialisten en daagt Het Recht uit zulks door
aanhalingen te bewijzen. Leverde de schrijvers-
stiel ons brood en levensonderhoud, gelijk aan
de schrijvers van De Landwacht, wij zouden
ons wat meer kunnen bezighouden met bijeen-
