Wij waren Kettersïïu niet meer!
Liederenbaekje der partij
Geen antwoord te krijgen over
De Landwacht
VRAAGT
LAUWE
Een laatste woord over
het debat te Moeskroen
KORTRIJK
Ziedaar dus in weinige woorden
't ontstaan en 't streven der fransche
christen demokraten, 'k zal welhaast
moeten geloven dat Nieuws van den
Dag en andere behoudersbladen er
een handje toe hebben om de waarheid
te verzwijgen of te verdraaien. Het
werk van Mare en zijne vroegere school
kameraden was door geheel Vrankrijk
bekend en gewaardeerd, ja zelfs prie
sters en bisschoppen steunden hen in
hunnen strijd tegen 't socialisme. Heb
ben mannen als Carton de Wiart
Renkin en Ponthière, en nog andere
gezaghebbende personen ook hunne
zienwijze niet gedeeld en door hunne
schriften verdedigd
En nu durven bladen die voor ern
stig willen doorgaan, komen beweren
dat de christen demokratie in Frankrijk
weinig of niets heeft tot stand ge
bracht, dat men er weinig van gelezen
en nog minder van hooren spreken
had
Mare Sangnier heeft zich aangeslo
ten bij den brief van den Paus. Hij
laat de leiding der katholieke vereeni-
gingen over aan de bisschoppen, zooals
Pius X het begeert, en houdt voor zich
alleen de leiding in den politieken strijd.
Later zal men zien ot de toenadering
van Marc Sangnier met z'n partij van
duur zal zijn. Op te merken zijn de
woorden die Marc in La Democratie
van 1 11. schreef onder titel Pax
Quant a nos frères catholiques, nous
les supplions de ne pas essayer, cons-
ciemment ou non, de nous tendre des
pièges et de nous dresser des em-
büches Wat wil zeggen we zijn ter
goeder trouw en bidden onze katho
lieke broeders niet te trachten listen te
spannen of hinderlagen te leggen. De
toekomst zal verrassingen medebren
gen. J. L.
Demokraten werkt mede in
den strijd, laat geene gelegen
heid voorbij gaan om onze ge
dachten te verdedigen.
Om klaarder te doen uitschijnen hoe onze
behouders maar altijd wetten maken die hun
afgedwongen zijn of aan huDne partij profijtjes
bijbrengen, laat ons eens~de militaire kwestie
beschouwen.
Wij, kristen-demokraten, hebben altijd ge
streden voor den persoonlijken dienstplicht,
overgangsbrug tot het vrijwilligers leger, maar
dan waren we ketters die den zoogezegden
kazerndwang wilden invoeren met het eeuig
doel den priesterlijken roep tegen te kanten of
onmogelijk te maken en zoodoende de jongeDS
der brave katholieken naar dat pesthol te sleuren
Nu zij zelf dien afschuwelijken kazerndwang
hebben ingevoerd zingen ze reeds een cctaaf
lager, want nu eerst bemerken ze dat het vrij
willigersleger een hersenschim is en niets meer.
Hadden die heeren wat vooruitziendei geweest
en wat min aan hunne oude voorrechten ge
houden dan was het lang zoo moeilijk niet
met twee kleine veranderingen aan de wet te
brengen was het spel klaar.
i° Het contigent vermindert met getal vrij
willigers.
2° De plaatvervanging afgeschaft.
Zoodoende had men eene wet bekomen een
voudig en redelijk Jaa:. jks heeft men een
zeker getal soldaten noodig, de vrijwilligers
erin medegerekend en het te kort vult men aan
bij middel der loting. Zoo zou iedereen er bij
belang gehad hebben zoowel en misschien nog
veel meer de rijken dan de burgers boeren en
werkmenschen hunne zonen te doen vrijmaken;
dan ook zou het misbruik van er zooveel moge
lijk af te keuren niet kunnen bestaan hebben.
Want zoo de rijken er belang bij hadden zouden
de sabelslepers alzoo niet mogen noch durven
handelen.
De plaatsen, waarover de openbare besturen
beschikken, zouden aan de oude vrijwilligers
die de noodige bekwaamheid hebben, gegeven
worden dat ware een goed middel om vrijwil
ligers aan te schaffen.
Daar de rijke lui heel anders opgebracht ge
weest hebben, gewoon zijn aan goede behan
deling en smakelijk eten zouden die onrecht
vaardig toegepaste straffen en dikwijls walge
lijke kost plaats maken voor gematigde tucht,
meer zedelijkheid en ook betere kost. De over
heid zou het voorzeker zoo gemakkelijk niet
hebben met z'n rijke onderdanen.
Het leger zou met den tijd op het volstrekt
noodzakelijk mannengetal kunnen gebracht
worden.
Maar, 't is te laat den put gevuld wanneer
het kalf verdronken is De loting herinrichten
met al hare onaangenaamheden, dat is du ware
onzin. De oudsten van het huisgezin moet du
immers optrekken, als is hij ook onmisbaar en
de steun zijner ouders.
De vrijstellingen en de ontegensprekelijke
onrechtvaardigheden er aan verbonden zullen
maar voortwoekeren en dit meest ten voordeele
der rijken. Het verschil tuschen de beide stan
den zal nog meer laten gevoelen de arme
werkjongens zullen bunnen stiel moeten ver
laten (dien zij nog niet kennen) om voor 't ple
zier van eenige gelukkige manhen te springen
en de rijke jongens zal men ergens naar eene
hoogtschcolcompagnie sturen waar ze op hunne
gemak den tijd zullen kijnnen-'idoden.
Tot dien uitslag zijn de knappe katholieke
politiekers gekomenOh 1 eelukkige regeering 1
Fel. Depoorter.
Studie- en sprekersbond
van Kortrijk.
ONZE BESLUITEN DAAROVER
Eerst en vooral vragen wij onze vrienden
lezers verschooring, zoo wij op deze zaak te
dikwijls terug, kesren hetgeen eenigzins kan
verveling baren of in den schijn nutteloos voor
komen. Evenwel vinden wij het noodzakelijk
deze kritiek tot het einde toe te volvoeren om
eens zooveel mogelijk een klaar gedacht te geven
over het aanhoudend gezwets en gezaag van
zoovele katholieke bladen over vrede en ver
zoening, over eendracht enz... tusschen de oude
katholieke partij en de kristene volkspartij, ge
zaag dat eigcntlijk maar wordt gevoerd dooMl
katholieke bladen in de hoop eenige kristtj
demokraten te kunnen doen slikken dat zij.-v
katholieke biadjes, ernstig en te goeder trouw Y
zijn, maar die ongelukkiglijk maar te laat zou-
den ondervinden waar zij zijn aangeland. 5
De Landwacht is een van die katholieke 1 aan den Drukker van ons blad
dagbladjes dat tot over ongeveer eene maand llitfjaVd Van hol
schier gedurig met de kristene demokraten j
bezig was dat geene week, bijkans geen dag,
liet voorbijgaan zonder dat het iets uit Het I
Recht verkeert uitlegde, de bladen der demo-
VI. Aan De Landwacht zelf vroegen wij
cf zij niet moe: bestatigen dat het volk zelf
zijne hoofdzaak begint te kiezen en te stellen
boven de hoofdzaken der politieke partijen, en
De Landwacht antwoordt niet. 't Is een
teeken dat zij het niet kan betwisten.
VII. Als wij vragen aan De Landwacht
of zij nog niet overtuigd is dat de politieke
partijen die de hoofdzaak van het volk niet wil
len kiezen en verdedigen, gedoemd zijn om te
verdwijnen, en zij antwoordt niet, daaruit moe
ten wij opmaken dat zij radeloos staat, voor
zich den gapenden afgrond met schrik aansta
rende en zich Diet meer kunnende vastklampen
aan de zaak van het volk dus reddeloos vei -
loren.
Wij, kristene demokraten. zijn overgelukkig
op tijd en stond van dat zinkende schip ver
huisd te zijn. Wij vinden ons veilig op ons
bootje al steekt zijn mast niet uit boven de
toppen der machtige doch slingerende, omkan-
telendgereedstaande vaartuigen op de tegen
woordige politieke zee. Bij ons ruimte en zui
vere lucht voor eiken klaarzienden rechtschap
pene belg. Eens klaart de dageraad, komen
zonnige dagen en vol leven landen wij aan in
sierlijke haven.
R. Vanderschelden,
Studie- en sprekersbond Kortrijk.
kraten en de voorvechter ervan als willekeurige I
10 Centiemen het stuk
.MU n.o ivuivai.uugt. O T_ - 1
hardvochtigen tegen de katholieken uitgaf en ^Choone Winst VOOr de VOOrtverkOOperS.
gedurig schreef over overeenkomst tusschen
kristene demokraten en katholieken. Plet ging j
zelfs zoo ver een brief af te kondigen, zoogc- j
zegd van een kristen demokraat, die vond dat s
de kristene volkspartij, om 't wille van den
godsdienst, moest terug overgaan tot de katho-
lieke partij.
Wij besloten hier den handschoe op te rapen,
niet om in tweegevecht te gaan, maar om te
gaan tot in den grond der zaak om te zien tot j
hoeverre wij het met u De Landwacht en met Nuttig werk is verricht, het Bestuur van den
haren zoogezegden kristen demokraat brief- i Boad is nu voor goed vastgesteld, en nu voor
schrijver konden eens worden om te zien of Soed aan werk, tot vooruitgang onzer partij,
zij werkelijk die toenadering genegen waren en tot verspreiding der Christene Volksgedachten,
om te zien of zij een handje zouden willen toe- Er werd besloten de maandelijksche verga
steken hebben om van hooge katholieke zijde 1 deringen te houden op den tweeden Zondag van
ook het gewenschte mogelijk te maken. Aderen maand, in 't lokaal Café de la Place n
Verhaasten wij ons hier er dadelijk bij te 1 bij vriend D. Hallewijn, telkens om 5 uren
'oegec dat wij het niet als onze taak aanschouw- j namiddag^— In de eerstkomende vergadering,
Z >oals het in Het Recht a aangekondigd
was, heeft de tweede vergadering van den Bond
van Lauwe plaats gehad, verleden Zondag, om
5 uren. Wij mogen zeggen, dat de vergade
ring wederom zeer vruchtbaar is geweest, en dat
onze verwachting beantwoord heeft.
den, als eeovoudige partijgenoot, hier als dus
danig op te treden, doch op voorhand overtuigd
zijnde in onze pogingen niet te gelukken zoo
dus op 2 Zondag van October aanstaande, zal
er lezing gegeven worden van het reglement,
en verdere schikkingeu genomen worden, over
zijn, voor Lauwe aileeD, taak die tot nu toe
door een vriend van Meenen moest verricht
worden. Verders, zijn er reeds verscheidene
vrienden die ongeduldig wachten, tot de op
richting van het Syndicaatom er lid van te
worden. Dus goeden moed, de zaken hebben
nog nooit, in Lauwe zoo schoon gestaan, wijl
alles goed gaat moet er met moed voort gewrocht
worden.
WegeDS het Syndicaat, mogen wij de vrien
den bekend maken, dat hoogstens binnen veer
tien dagen alles gereed zal zijn, en dat er in
Lauwe oogenblikkelijk eene afdeeling zal ge
sticht worden.
Dus, allen gewerkt, om met de toekomende
vergadering, elk een nieuw lid mede te bren
gen, de Bond van Lauwe moet een der sterkste
van 't arrondissement worden. S. K.
hadden wij nog enkelijk als doel de rechtzinnig- de wÜze en oir,nier van werken op de gemeente
heid der katholieke landwacht, in zake politiek j Lauwe. Dat er door den Bond goed werk
schrijven, voor 't oog van 't publiek te trekken. zsd verricht worden, valt niet te betwijfelen
Wij stelden 'dien kristen demokraat-orief - dft houding onzer moedige vrienden van Lauwe
schrijver en De Landwacht zeiven ver- 18 0DS daar het zekerste bewijs van, wij meenen
scheidene vragen, sedert wij'die vragen stelden I va? *U.' zekerheld te mogen zeggen, dat
zwijgt die briefschrijver en zwijgt De j ?S JL r f81
Landwacht die vroeger nooit kon zwijgen.
(Nogtans, wij vragen verschooning aan t De
j Landwacht, wij willen ons hierdoor niet aan-
stellen als haar letterlijk verslagen te hebben,
j zij zou het misschien kunnen kwalijk nemen,
j en wij, wij hebben die pretencie niet, wij stel-
l len enkelijk maar het gebeurde vast).
Vermits wij geen enkel antwoord verkrijgen,
j trekken wij daar natuurlijk ons besluit uit.
j IAls wij vragen aan dien kristen demokraat
die volgens ons nooit heeft bestaan uit
De Landwacht of hij de oorzaken niet kan
I vinden waarbij het komt dat de katholieke
i partij gedurig van kiezing tot kiezing achteruit
gaat, en hij antwoordt er niet op, daaruit
j besluiten wij dat hij met ons moet bekennen
dat hare vijandschap jegens het kleine volk daar
I de oorzaak van is.
II.JAls wij dan vragen zoo hij niet moet vast
stellen dat het die zelfde oorzaken zijn de
i behoudsgezindheid, de antivolksgezindheid
die de oorzaken zijn van de vijandschap die er
i bestaat tusschen kristene demokraten en katho-
I lieken, en hij antwoordt er niet op, daaruit
j. moeten wij het besluit trekken dat hij het met
I ons daarover eens is.
j III. Zoo wij hem nu vragen of de katholieke
partij zou gered worden zoo de kristene demo
kraten over die oorzaken heenstapten en er
zich gulhertig bij aansloten, en hij antwoordt
niet, daaruit moeten wij besluiten dat hij met
ons moet bekennen dat de katholieke partij
daardoor niet kan gered worden maar enkel A
den godsdienst er door nog kan verliezen.
IV. Zoo wij vragen of door de onvoorwaar
delijk der aansluiting volkspartij bij de oude
katholieke partij, ons volk zou verbetering
bekomen en van het socialisme worden afge
houden, en men antwoordt niet, daaruit moeten
wij besluiten dat men zou moeten zeggen
neen, zonder vrije kristene volkspartij moet
onvermijdelijk al het werkvolk Daar de socia
listen overgaan.
V. Als wij dan vragen welke dan de middelen
zijn tot toenadering volgens dien kristen demo
kraat uit De Landwacht of hij de ver
dwijning wil van 't kristen demokratisch pro
gramma, ofwel of hij eene vrije kristene volks
partij wil eenerzijds cn eene behoudsgezinde
katholieke partij anderzijds, zooals er eene
liberale en eene socialistische partij bestaat, die
in tijde van kiezing er zou kunnen toe komen
kartels te sluiten daar waar het zou schijnen
nuttig te zijn, en hij antwoordt niet, daaruit
moeten wij besluiten dat het de bekentenis is
dat de verdwijning van 't kristen demokratisch
programma noodlottig zou zijn dat het laatste
misschien wenschelijk zou zijD, doch dat men
niet vrij beschikt over de uitdrukking zijner
gedachten.
Daarvoor moet men zich wenden tot katho
lieke bladen).
Ik vraag de lezers van Het Recht n ver-
schooniog indien ik heden nog een woord,
over het debat te Moeskroen gehoudeD, wil
spreken, is h t als laatste antwoord aan
't Volksrechtik weet anders dat er ia de
kolonnen van ons blad nuttiger leziDg kan
verschijnen, daarom wil ik geen misbruik
maken van de welwillendheid van de Redactie,
't zal dus het laatste woord zijn over dit debat.
Ik zegde eerst, dat het artikel in 't Volks
recht ieder rechtschapen mensch met afkeer
zou vervullen nu Volksrecht zal ieder
verstandig mensch medelijden met uw artikel
hebben, of in uw artikel van 4 September mis
schien slechts voor (naar uwe meening) dom
koppen geschreven Is dit een antwoord
Neen, wat schelden, alvcrslaander, beslagma
ker, groot spreker, enz. enz., dat is gesproken,
bé, vrienden Daarvoor moet gij in de Redac
tie van het Volksrecht zetelen, om zoo te
kunnen schrijven. Gij zegdet, dat ge mijn
Talent (I) niet benijdt, cch, ik ook niet, het
uwe, schrijvers uit het Volksrecht Bijzon
derlijk, uw dictionnaire van schelden en spot
ten, moogt ge voort in uw bezit houden.
Wij, demokraten, schelden nooit iemand uit,
Volksrecht, maar gij en uwe mannen hebt
ons duizendmaal voor verkochten uitgege
ven, ge deedt het gurucht loopen, dat er een
plaats van Rechter beloofd was aan H. Pianc-
quaert, enz. en ge durft zeggen dat wij u ge
lasterd en gescholden hebben Houdt den
dief, riep deze zelf, als hij achtervolgd was, en
op het punt aangehouden te worden, houdt
den dief
Ge zegt dat men teergevoelig moet zija, om
zich door uw schrijven getroffen te gevoelen.
Hemel, wat prachtige bekentenis, 't is waar
ook, men zou uw schrijven maar onopgemerkt
moeten laten voorbijgaan, het houdt niet veel
in. 't Is een goede raad, wij zullen in 't ver
volg goede nota van houden.
De Redactie houdt zich te mijner beschik
king maar dit is onnoodig, 't is ik zelf die ter
uwer beschikking was, sedert reeds zes weken,
sedert de vrienden socialisten van Moeskroen
mij een tweede debat gevraagd hadden, en ik
wacht nog altijd hun nieuws, of het uwe, zooals
ge wilt.
Nu, de Redactie van u Volksrecht geeft
hare zienswijze
1. 't Verleden is daar om te bewijven dat gij
geene lafaards zijt. Bah. dit weten wij niet al
te wel, maar ware het nu nog zoo, wil dit
daarom zeggen dat ge nu lafaards moogt zijn
Hebt gij dit voor u genomen, toen ik zegde,
dat iemand lastereD, de handelwijze is van
lafaards
2. Niemand \al gelooven, dat gij met op\et
onnauwkeurigheden vertelt, of gelijk wie in
zijne persoonlijke belangen tracht te krenken.
Indien gij u daarmee troost, dat er dit nie
mand en zal gelooven, zijt ge al rap tevreden,
dit geeft nog al duidelijk weer, tot welke diepte
ge gezonken zijt.
3. De opsteller van uw weekblad is genoeg
gekend, en het is wet, dat hij voor ondertee-
kende artikels verantwoordelijk blijft. Ja, en
voor niet onderteekende ook, dit is geen
nieuws maar ik heb van uw opsteller niet
gesproken, en daarmee biijft de schrijver van
het eerste artikel ongekend. De redactie dient
toch ievers voor, nietwaar
4Het bekend maken in Le Peuple be-
teekent niets,... Zoo, 't is dus totaal nutteloos
dat wij uwe bladen lezen, al 't geen er in staat,
beteekent niets, wel te verstaan als 't in uw
nadeel uitgevallen is, maar, ik herhaal het, als
ge victorie moogt kraaien, daa beteekent het
iets, nietwaar
5. Als gij alle verantwoordelijkheid ontduikt,
dan is dit gewettigd, zegt ge, maar, waar en
wanneer hebben wij uitdrukkelijk gevraagd dat
ge de verantwoordelijkheid op u zoudet geno
men hebben Indien gij de verantwoordelijk
heid opu niet wildet nemen, was dit een reden,
om iemand te schelden, te bespotten en zelfs
zijne eerlijkheid in twijfel te trekken
6. 't Geen ge hier schrijft is 't gevolg van
nummer 5, we hebben nooit betwist wat ge
daar zegt, waarom meet ge het dan aanhalen.
7. Gij herhaalt, dat op uwe meetings het
woord vrij is goed, dit weten wij, en wij her
halen dieDS aangaande wat wij reeds gezegd
hebben, maar gij antwoordt niet op hetgeen wij
daarover zegden, ge laat dit onverlet, en uit
oorzaak
En, na nummer 7, trekt het Volks.echt
de leer op; de rest is geen antwoord waard. En
ik trek ook de leer op H. Seynaeve
MONSTERACHTIG
K' ben niet gewoon op den rijke te donderen,
nog veel min hen op socialistische manier aan
te vallen, doch hetgeen waarvan ik oog getuige
geweest ben, doet mij. toch twijfelen of som
mige rijken wel een menschelijk gevoel hebben,
een hart dat voor eenig medelijden nog vat
baar is.
In een ellendig huis, der volksrijkste kwar
tieren onzer stad, zaten verleden week vader
en moeder te weenen, over het verlies van hun
teergeliefd kind dat kwam te sterven, na ver-
schillige weken ziekte. Hun ouderlijk hart was
een vreeselijken slag toegebracht.
Al met eens de deur vliegt open, en een heer,
(die van ambtswege verplicht was) treedt bin
nen zienlijk, tegen zijne goesting, geeft hij
het onmenschelijk bevel, aan die lieden met
gansch hunnen inboedel het huis te verlaten.
Noch het jammeren der kinderen, noch het
smeeken der ouders, noch zeifs het gezicht van
dat onschuldig wichtje dat pas gestorven was,
kon, noch mocht dien heer bewegen, die on-
menscheiijke wandaad uit te stellen vader
moeder, kinders, meubelen tot zelfs dit onschul
dig kinderlijkje, wierden op straat gegöoid.
En waarom, hoor ik den verontwaardigden
lezer vragen: enkelijk. omdat die lieden, tien
tot elf franken schuldig stonden aan eenen mil
joen rijken huisbaas.
Om de grillen van een onmensch te voldoen
wordt een geheel huisgezin zonder dak gezet...
Afschuwelijk I
Droevig werkmanslot de eene patroon laat
hem niet genoeg verdienen om te leven, wijl
de andere hem eene woonst weigert omdat hij
ter oorzaak van zijn laag loon de huur niet kan
opbrengen.
Maar het onbegrijpelijkste is dat velen van
die zelfde uitgebuite wroeters, denken dat zij
hun heil, hunne redding moeten zoeken bij eene
rijkemanspartij.
Neen, O Volk, Doch katholiek, noch liberaal,
zal uw lot ter herte nemen, maar steunt, lijft u
in bij dit koene leger democratische strijders
voor recht en brood. Achille,
Studie- en Sprekersbond.
Zondag laatst hebben wij onze maandelijk
sche algemeene vergadering gehouden.
Nog eens waren de leden talrijk opgekomen
en goed werk hebben we afgelegd.
De voorzitter opent om 3 1/2 ure de ver
gadering en geeft terzelfder tijd verslag over
't gedane werk binst de verlopene maand. Hij
schetst in korte woorden de meeting van Harel-
beke met haren grooten bijval en handelt verder
over eenige andere punten van het dagorde.
Hij dringt ook aan opdat we zoo veel mogelijk
ons best zouden doen tot het inrichten in alle
gemeenten van 't arrondissement van syadi-
katen.
Vriend Verscheure van Sweveghem brengt
het blijde nieuws dat de bond van Sweveghem
goed vooruit gaat en drukt er op dat we onze
strijdbroeders ginds zouden een handje toe
steken. Voorzitter belooft hem in naam van
den Bond onze beste hulp.
