JAN VLEMINX
Harelbeke
Ons Mengelwerk
West-Vlaamsche kring
BRUGGE
Mengelingen
De werkstaking
te Turnhout
Steunfonds
PRIESTER DAENS
Verder spreekt Verscheure over syndikaten.
Syndikaten moeten de maatschappelijke, stoffe
lijke, zedelijke en algemeene belangen behar
tigen hunner leden en 't is juist daarom dat
het onze plicht is deze in te richten.
Er wordt besloten alle die kleine afdeelin-
gen in ééne samen te trekken, alhoewel deze
hunne vrije handeling toegelaten zijn.
Deze meening wordt door de aanwezigen
goedgekeurd en men gaat over tot het benoe
men eener commissie die zich onledig zal
houden met voorloopig opstellen van de stand-
regelen van een syndikaat en het nemen van
maatregelen om tot bet doel te geraken
De aangestelde commissie uit een vijftiental
leden zal zondag aanstaande vergaderen ten
huize van den vriend Albert Algoet, Lekker-
beetstraat, In i3o2 Kortrijk.
Na eenige bespreking over ons propaganda
werk door woord en schril', .vo.dt de vergade
ring geheven rond 5 1/2 ure.
Het doet ons waarlijk genoegen te mogen
bestatigen hetgeen we nog sinds lang niet ter
stede niet gezien hebben Lust tot werk en
vertrouwen in de toekomst.
Onze politieke tegenstrevers schijnen ons te
benijden en ze trachten ook studiekringen in
te richten. Een teeken dus dat we het goed
voor hadden en met verdubbelden ijver dus
aan 't werk voor 't vrij maken van ons
vlaamscb, dierbaar werkersvolk.
Namers de Studie - en Sprekersbond,
De Sekretaris,
J. L.
Op Zondag, 21 Augusti 11., na de meeting
ingericht door den studie- en sprekersbond van
Kortrijk, had de maandelijksche vergadering
plaats van den propagandakring van Harel
beke, waarvan verleden Zondag een verslag
moest verschijnen in Het Recht doch die
bijvergetendheid te laat wierd geschreven.
Nu, de vergadering, even als de meeting is
buiten alle verwachting voldoende geweest. Ver
scheidene nieuwe leden lieten zich inschtijven
en de afwezigen hadden zich doen verontschul
digen. Wij konden niet veronderstellen dat wij
in Harelbeke zoo talrijke partijgangers telden.
Alles belooft dat de demokraten in Harelbeke
vasten stand zullen maken en vooraleer het
einde van den winter daar is wij een sterk bond
zullen bezitten. R. V.
Na lesing gelief het RECHT
te geven of te zenden aan een
uwer kennissen.
't Prachtig werk van Jan Vleminx,
loopt ten einde. Het zal in boek ver
schijnen binnen korte weken.
Wij tellen reeds talrijke inschrijvers.
Die het boek begeren, moeten den
schrijver verwittigen, den heer Hector
Plancquaert of den drukker Camiel
Moeyaert.
Het boek zal bij de 400 bladzijden,
groot formaat, beslaan.
In den Nieuwen Boer, 7, Koornmarkt, Gent
ALGEMEENE VERGADERING
op Zondag 11 September
Wij roepen de bijzondere aandacht
der Pden erop dat de Maandelijksche
zit.:: gen voortaan zullen gehouden
worden 's namiddags om 5 ure.
Zondag toekomende nn September
om 5 ure, allerbelangrijkste vergade
ring in ons lokaal DE BOER, Koorn
markt, 7.
1. Verslag van ons watertochtje.
2. Bespreking over ons jaarlijksche
feest van September en volgende
feesten.
3. Belangerijke voorstellen.
4. Nieuwe leden. enz.
Allen op post.
Arrondissementsbond van Kortrijk
Op zondag 18 September 1910, om 9 1/2
ure voormiddag, zal de gewone maandvergade
ring gehouden worden, ten Hoofdlokale Prins
BoudewijnGroote Markt te Kortrijk, De aan
wezigheid van minsten één afgeveerdigde van
al de bonden en afdeelingen wordt stellig
verwacht.
Deerlijk
Op Zondag, Sepiember, om 6 1/2 ure
's avonds, vergadering van den Bond ter
herberg Het Katje, bij Gentiel Ovaere.
Waereghem
Op Zondag, 25 September, om 5 ure verga
dering voor den Bond van Waereghem ter
De Wagemakerij bij Emiel Vandenbroucke.
Arrondissement GENT
Deinze
Op Zondag, 25 September, Groote Meeting
In den Mexicaan, bij Michiels, Gentstraat, 20.
Verscheidene sprekers zullen er het woord
voeren.
Gent.
OP Zondag, 9 October, belangrijke vergade
ring van den Arrondissementsbond en den bond
van Gent, om 10 ure voormiddag in het Hotel
de Russie, rechtover de Zuidstatie.
Zulte
Op Zondag, 9 October meeting in De Linde
bij R. Gevaert, om 41/2 ure.
Ronse
Op Zondag, 11 September, om 9 ure voor
middag verplichtende bestuurvergadering van
den Demokratische Propagandaclub, Clairons-
club, Spaarclub en Reizigersclub ap boete vaD
o,25 c. Dagorde zeer belangrijk.
Op Zondag. 18 September, pm 9 ure voor
middag verplichtend Algemeene Vergadering
van den Demokratische Propagaodaciub.
Het Bestuur.
Werk van dsn Leertijd
Het is verstaanbaar dat om een bestaan
voor later te verzekeren 't niet genoeg
zaam is dat een kind zijne goesting late
kennen voor 't een of t ander ambacht.
Voor dien leerling inderdaad zijn bijzon
dere begaafdbeden vereischt begaafd
heden zoo van lichamelijken als van
verstandelijken aardouders en leer
meesters die onder dit dubbel opzicht
het best hunne kinders en leerlingen
kennen, moeten door hunne ondervinding
die kinders en leerlingen raad geven en
hun het ambacht aanwijzen, tot hetwelk
zij schijnen geroepen te zijn en door
hunne gesteltenis het best geschikt zijn
om zeker te gelukken.
bestuur van 't werk van den
l, dat zetelen zal alle Zondagen van
van 11 tot 12 ure 's middags in
zijn lokaal Keizerlijken Arend, schouiv-
burgplaats, 46, om eenige vragen van
bazen en aanvragen van leerjongens te
aan veerden, doet een dringenden oproep
voornamelijk tot de ouders en leermees
ters opdat zij hun richten zouden tot het
werk van den leertijd om de kinders
eenen goeden werkwinkel te verschaffen
die de waarborg wezen moet van een
vaste en zekere toekomst.
't Zij me de madammen
Eene madam komt ia ecnen vischwinkel
na, met vele en groote kompümenten, den prijs
gevraagd te hebben van 2alm, oesters, kreeften
en xcetera, hebt gij ook haring vroeg zij.
Ja, madam.Goeden Excellenten madam,
Hoeveel kost hij Vijf centen 't stuk
madam. Nikske minder Geenen cent
tiem, madam. Laat er dan uwen knecht
eens seffens eenen naar mijn huis brengen.
Subiet madam. Jan riep de baas op zijnen
gast, span eens a la minnt; in en breDg dezen
haring eens naar het huis van Madam Krot-
mars. (Tableau.)
Men schat de fortuin van M. Edward Harri-
mao, den spoorwegkoning in September van
verleden jaar te New-York overleden, op de
kleinigheid van 70 millioen dollars of 355
miljoen frank 1 Als successierechten moest er
675,000 dollars betaald worden.
En, eilaas, daar wordt zooveel armoede
geleden 1
In Malaga is werkstaking bij de Schooljon
gens Ze vragen ten hoogste 5 uren school
per dag en alle dagen een nieuwe stalen pen.
Ze worden hieriD ondersteund door de leve
raars van schoolbehoeften.
De werkstaking van Turnhout duurt nog
altijd voort, en is het voorwerp aller gesprek
ken. Zij duurt nu al 12 volle weken. Geene
ertkele ernstige poging tot verzoening tusschen
patroon en werkman wordt er gedaan. Verleden
week heeft er eene voorwaardelijke bijeenkomst
plaats gehad tusschen den heer Vrederechter
en de werklieden maar de persoonlijke tus-
schenkomst van den heer directeur was noodig
en vermits de bestuurder zijne afgevaardigde
had gezonden, was de biieenkomst ODgeldig en
leidde tot geen enkelen uitslag.
D.ze ongelukkige werkstaking geeft aanlei
ding tot d- ^'genaardste en drollige incidenten.
Zoo is er e'-n lerkruiper, die vroeger nooit
werkte en altijd den dronken koopman uithing;
nu speelt hij de onderkruiper en wordt dage
lijks 3 maal met 4 dienders, 4 gendarmen en
den heer policiecommissaris naar zijn werk
gebracht om 3 k 400 mannen en vrouwen
te zien in de straat waar hij woont, als men
hem naar zijn werk leidt, is geen nieuws. Nu
is hij naar eene andere straat verhuisd 4 of 5
voerlieden moesten aangesproken worden, voor
aleer een rechte man te vinden. Toen plaatsten
de vrouwen zich achter de deur en riepen
«Uw paard moest de pooten breken, uw
paard moest in den grond zinken, enz. enz.
Zoodanig groot is de sympathie, het medege
voel van het volk vcor de stakers.
Meer dan 60 proces verbaals zijn opgemaakt
ten laste van stakers die meer dan 5 in getal
zich te samen bevonden.
Anderzijds zijn de stakers nog altijd even
kalm en gelaten.
Helpt ons blad verspreiden
om nieuwe lezers aan te win
nen.
2 leden betalen o.25 o.5o
Omdat onze vriend Van Schamelhout
medekwam naar Zulte. o.xo
En hij belooft te komen preken naar
Deinze. 0.10
Vriend uit Gent, geeft toekomende
week een brokje in 't Recht te lezen. o.i5
Totaal 0.85
IS VERSCHENEN
zijn leven, zijn strijden, zijn lijden,
zijne dood en verheerlijking
aangehaald en beschreven door zijn broeder
Petrus Daens, volksvertegenwoordiger voor
het arrondissement Aalst.
't Is een lijvig boekdeel van 220 bladzijden
die elke ware democraat zal willen bezitten,
die lezing moed en sterkte putten om meer dan
ooit te ijveren voor onze geliefde volkspartij.
Het boek is te verkrijgen ter drukkerij van
Petrus Daens-May art, Werf te Aalst, aan den
prijs van 1.50 fr.; vrachtvrij t'huis gezonden
1 80 fr.
94 MENGELWERK
•EEN VERHAAL
uit den tijd der Opkomst der Christene Democraten
in Vlaanderen.
DOOR H. PLANCQUAERT
En dan pater, de katholieke volkeren wat zijn zij gewor
den of om juister te spreken wat heeft de kerk er van gemaakt
Van dag tot dag steekt hunne minderwaardigheid meer en meer
af tegen de hoogere beschaving, ja den verheverenen graad van
zedelijkheid van andere volkeren. Woestheid en armoede, on
wetendheid en vooral verslaving en volkomen onbewustheid van
eigenwaarde zijn hun onderscheidingsteekens. Polen, Spanje,
Ierland en een groot deel van ons eigen vlaamsch volk zijn als de
Iloten, die eene opperste macht aan de ongeloovig gewoiden
volkeren en de niet katholiek geloovende volkeren ten spot van
onzen godsdienst heeft ten toon gesteld. Ik zie niet meer den
mensch ontwikkelen tot eene sterke zedelijke macht, bereid om
strijd te voeren voor recht de menschelijke geest wordt ver
knecht, ontmand de hoogste deugd en de verhevenste graad
van zedelijkheid wordt u zelve in alles door anderen laten
leiden zoogezegd omdat die anderen beter den weg kennen naar
het goede en de eeuwige zaligheid, maar eigentlijk meer om het
practisch gevolg van vermeerdering van eigen macht op wereld
lijk gebied, eene macht die we dan gewoonlijk zien gebruiken
tegen de rechtvaardigheid van den oogenblik dat ze de zwakken
ten goede moet komen en de belangen zou kunnen schaden van
deze die hier op de wereld aan die anderen voor hunne hulp
vergeldingen kunnen geven, 't zij stoffelijk in geld, 't zij zedelijk
door 't streelen van hun ij delheid of hun hoogmoed.
Een nieuwe dageraad is aan 't kimmen, voorbode van tijden
van geluk en meerder welzijn, voorheen op de wereld onbekend.
Even als onder den invloed der warme lentezon de botten onzer
boomen tot barstens toe zwellen van vruchtbarend sap, zoo
schijnt het hart der wereld gezwollen door gevoelens van liefde,
door gedachten van vrijheid en rechtvaardigheid, niet meer lijk
ia vroegere eeuwen voor eenige enkele personen, machtigen,
gewoonlijk zedelooze schurken, op wiens voorhoofd men een
goddelijk merk prentte om ze tot in hun schurkerijen zelve
onschendbaar en onaantastbaar te makeD, maar voor de gansche
menschheid, voor allen en voor de verdrukten en de ellendigsten
het eerst. Als 't water dat ons ontvloeit, door lange onbekende
omwegen, dwars door den schoot der aarde, langs rotsen en
kleilagen ons zuiver en onbesmet terugkomt, zoo schijnen de
ware grondbeginsels van 't eerste christendom, na een omweg
van eeuwen weder in 't herte der menschen gevoerd te zijn. De
heerlijkste strijd die de menschelijke geest ooit geleverd heeft is
begonnen. En wat zien we? Onze vrijheden slechts knarstandend
geduld, omdat men ze niet worgen kan; den wensch en de be
geerte ze te versmachten, lezen we in de oogen als we ze hooren
uitroepen als ketterijen en vuilnis. We voelen het, hadde men er
de macht toe, het arm menschdom ware wederom algauw in de
ketens geklonken van tyranen. Met den haat van den nijd, haat
men de vrijgevochten slaven die te hoogmoedig schijnen in hun
vrijheid, en men zou voor geen Bastillen en Inkwisities en
misschien geen St Bartheleusnachten wijken, kon men te dien
prijze, 't arm ongelukkig menschdom dat zich te nauwernood en
met moeite uit den poel zijner vroegere ellenden- begint te ver
heffen, wederom in zijn vroegere boeien klinker.
Geen enkele dier vrijheden die wat licht en leven en wat
vreugde in het ellendig menschelijk bestaan hebben gebracht, of
zij wierd bevochten en bekampt met razernij in den naam van
den katholieken godsdienst.
Iedere maal dat de arme klassen om recht of om brood
schreeuwden, was de priester de eerste om hun recht te mis
kennen en 't geloof tegen hen te misbruiken. In den strijd voor
zijn bestaan, voor zijn herleving en zijn herwording als volk
zelve, zag de katholieke Vlaming G/«.tegen hem inroepen en de
hoogste en meest gezaggevende bedSplngen der kerk worden bij
voorkeur gegeven aan dezen die ons miskend, toch geloovig volk
minachten, ja. lijk sommigen haten en zijn rechten met hard
nekkigheid bestrijden.
Al wat steeds den mensch verheffen moest en er een hooger
wezen van maken, zagen wij met razernij bevechten in den naam
van God zoolang men niet verder meer kon dan het met tegen
zin te dulden. Den katholiek geloovende die mede wilde werken
aan die wondere vlucht die de mensch in deze tijden neemt en
de stoffelijke ellende, de dwinglandij der machtigen, de duister
nissen van den geest wilde bevechten om den godsdienst te doen
erkennen in het nieuwe verlossingswerk der wereld, hem werd in
naam van den goddienst de hel op aarde beschoren. Al dat
kwaad verdedigd in den naam van God, al dien vooruitgang be
lemmerd in naam van God, de macht al was ze tyranniek, het
geld al kwam het voort van onrecht en afgekapte handen, onder
de hooge bescherming genomen van het kruis, die gewilde en
voorbedachte vernederingen en verpletterirg van de ellendige en
arme massa, dat, pater, en geen modernism heeft den twijfel
soms in mijnen geest doen ontstaan en moest opeens een licht
straal doorbreken in de hersenen van die miliioenen ellendigen
die de laatste steun zijn der kerk en hem plotselings in een
visioen laten zien en doen begrijpen, wat er in den naam van
God al gedaan wordt tegen hun recht, hun vrijmaking en hun
lotsverbetering, denkt ge niet, pater, dat er velen evenals ik.
zouden aarzelen te belijden ik geloof vastelijk al hetgeen de
H. Kerk mij voorhoudt te gelooven.
Eene lange stilte volgde.
De pater lijk veel geestelijken had in de christen volkspartij
niets anders gezien dan eenige personen, waarschijnlijk hande
lende uit baatzucht of alleenlijk uit joDgen strijdlust. Voor de
eerste maal voelde hij aan de taal van den jongen vlaamschen
boer dat hij iets meer was dan eene kwestie van personen, maar
de protestatie van menschen die hun volk beminden en ook wel
hun godsdienst, (doch op verkeerde wijze, meende de pater), en
onverschrokken te lijve gingen al wat de ontwikkeling en den
vooruitgang van dat volk in den weg stond. Hij gevoelde ook eene
groote voldoening, omdat de twijfel van Jan Vleminx niet voorts
kwam uit 't lezen van boeken of uit een soort modernisme,
't geen hij als een opperste gevaar voor de kerk aanzag, maar
eerder 't gevolg was van feiten en van een eigen persoonlijke
ondervinding, 't Was dus geen ketterij, waarvan men in de kerk
nog altijd zoo bang schijnt of gebaart te zijn, bij Jan Vleminx,
maar een bloot persoonlijk gevoelen dat kon veroorzaakt zijn
door de teleurstelling van de wereld die hij zich al te idealitisch
had voorgesteld, aan zijne verwachtingen niet te zien beant
woorden.
Hoewel de fiere taal van Jan hem, die als kloosterling eene
volledige onderwerping aan de geestelijke overheid als een
onontbeerlijke vereischte voor deugd aanzag, hem hard tegen
't hoofd botste en dat die ophemeling van de hedendaagsche
vrijheden, gedachten en strijden vooral Diet overeen kwam met
zijne middeneeuwsche voorstelling der volmaakte wereld, toch
meende hij dat hier geen strengheid te pas kwam. De pater wist
hoe schandelijk men christen democraten vervolgd en gebrood
roofd had er kon hier misschien meer verbittering in 't spel
zijn dan eigentlijke geloofstwijfel. In alle geval moest men niet
vermijden dat er op Volxem 't schandaal gegeven werd van een
begrafenis zonder priester Het moest dus kost wat kost komen
tot eene overeenkomst.
Hij deed Jan dan ook opmerken dat hij misschien wel niet
twijfelde, dat zijn gevoelens veel meer 't gevolg waren van zijn
strijd tegen zijn geestelijke overheid. Hij wist dat Jan nen recht
zinnige jongen was, maar de geestelijke overheid van haren kant,
voorgelicht door den Heiligen Geest, wist beter daa wie ook
waar de ware weg was voor den vooruitgang des geloofs, alhoe
wel hij zich natuurlijk niet waagde uitleg te geven hoe niettegen
staande die hoogere verlichting het met de katholieke kerk zoo
deerlijk gesteld was dat indien de onwetenden en de massa die af
gezonderd van de groote wereld leeft, van 't getal echte en ware
geloovigen getrokken wierd, deze een haast belachelijke troep
zouden uitmaken. Als de strijd wat gesust was zou dat alles van
zelfs genezen en ten slotte vroeg bij
Niet waar, gij wilt niet ongeloovig zijn
Neen, dat wilde Jan bepaald niet hij hield aan 't geloof
zijner vaderen, doch rechtzinnigheidshalve had hij gedacht de
verzwakking van zijn geloof in de Roomsche kerk niet te mogen
verzwijgen, als dit geen gevolg was van zijn wil, mocht hij
gerust zijn en zonder scrupuleu zijn akte van geloof verwekken.
Daarna zegden zij samen de akten van Hoop, Liefde en Berouw
en de pater bemerkte vooral met welken nadruk en wel innigheid
Jan Vleminx de woorden uitsprak mijnen Heer en mijnen God,
ik bemin u boven al en mijnen evennaaste gelijk mij zeiven uit
liefde tot u.
