Oe Engelsche kiezingen
Onderwijs en ontwikkeling
TOLK DER CH RISTE NE VOLKSPARTIJ
Vooruit voor het
Algemeen Stemrecht
Het verplichtend onderwijs
Leest en verspreidt het blad
Zonelag 18 December 1910
't Blad 5 centiemen
17' jaar Nr 51
HET RECHT
ftor Qod ma Volk
ABcm voor Viammkmrmal
Vlaanderen voor Chr'mtmé
bssSippiijppFiJs voor lelgenland
Per jaar ir. 3.oo. Negen maarden fr. a-a5 j
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00
▼oor buiten het land de vrachtloon daarbij, i
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT
M«n schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brie vendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
Bekendmakingen, per drukregelfr. 0.25
Reclamen, op de \e bladaijde. ©.45
3e s o 55
Bijzondere voorwaarden voor noteriweo, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaalde inv<
Alle eerste Maandagen en derde Zon
dagen der maand kostelooze raadpleging door
M. Hector Plancquaert, in Prins Boudetfijn te
Kortrijk (markt) van 9 tot 11 ure.
Over eenige jaren veroverden de
Engelsche Whigs de meerderheid in de
Kamers. Geen partij die meer gelijkenis
heeft dan de Engelsche Whigs met ons,
christene demokraten.
De whigs of engelsche liberalen zijn
over 't algemeen zeer godsdienstig, velen
onder hen zijn geen lid der officieële
protestantsche kerk bijkans allen be-
hooren tot afgescheiden protestanschte
sekten, vrijer in hun handelingen,
onafhankelijker en ook veel edelmoe
diger.
Zij hebben een diep gevoelen van
recht, 't Zijn zij die altijd aan het vroe
ger verdrukte Ierland zijn rechten wil
den teruggeven, zij willen ook de chris
telijke grondbeginselen op de maat
schappij toepassen. Wat zij in hen schild
voeren brengen zij tot stand bij de eerste
gelegenheid.
Hun program is niet opgemaakt om
zand in de oogen te slaan en te leven
op de beloften van schoone hervormin
gen, zij brengen het ten uitvoer zoodra
zij kunnen.
't Is zoo dat gedurende de drij a vier
jaren, die zij aan 't hoofd zijn, zij aan al
de engelsche werklieden, die geen i5 fr.
inkomen hebben- per week, en zonder
dat de werkman moet storten een pen
sioen hebben gestemd van 384
's jaars.
Ieder jaar krijgt de oude engelsche
werkman een klein boekje met 12 blad
zijden hij scheurt een bladje uit, de
eerste dag der maand, gaat er mede
naar den post en hij ontvangt het
twaalfde gedeelte van 384 fr.
Zij hebben ook 't acht uren stelsel
gestemd voor de mijnwerkers.
In Engeland waren ook t' huiswer
kers en t' huis werksters, die fel uitge
buit werden door zekere uitgevers
kreupele mannen en huismoeders en
meisjes, die hemden en kleederen
maakten. Door armoede en konkurren-
tie gedreven werkten velen voor een
ellendig loon 10 a 12 fr. per week.
(Want loonen van 7 en 8 fr. per week
dat is in Engeland onbekend). Het
Engelsch bestuur maakte daarmede
gedaan 't stemde voor die menschen
een minimum van dagloon, en liet de
uitbuiters schreeuwen.
Voor zooveel ik de wereld kent be
staat er inde gansche wereld geen beter,
geen edelmoediger bestuur dan het
tegenwoordig engelsch bestuur. Al wie
een hart voelt kloppen voor recht en
menschenliefde zou voor zulke men
schen op de kniën moeten vallen.
't I» hetzelfde bestuur dat aan de
boeren van Zuid-Afrika hun vrijheid
teruggaf en nu schikken ze aan Ierland,
zoolang door de rijke Engelsche lords
verdrukt, zelfbestuur te schenken.
Sommige dezer schoone hervormin
gen hebben natuurlijk veel geld gekost;
't engelsche bestuur heeft deze onkosten
voor 't grootste gedeelte op den rijkdom
gelegd en slechts een deel geëvenredigd
volgens de middelen van het volk, op
de arbeidende klassen gelegd.
Doch nevens de Kamer voor volks
vertegenwoordigers, ginder huis der
gemeenten genoemd (commons), is er
in Engeland ook een soort van Senaat,
of Kamer der groote heeren (Lords).
Deze Kamer wordt niet gekozen de
rijkste en oudste familiën van Engeland
maken er van rechtswege deel van
andere worden benoemd door den
Koning voor hun leven lang zekere
I
ambten als dit van bisschop van zekerfe
steden geven er ook recht toe.
Dit zijn de behoudsgezinden.
Zij doen natuurlijk- <»i g-iiji—
om de vrijzinnige regeering der whigs
te bekampen.
Als de engelsche behoudsgezinden
aan 't roer zijn, wordt alles wat de
volkskamer stemt, gretig door de Lords
goedgekeurd elkeen kan wel raden
waarom 't zijn dan twee duivels in
eenen zak.
Doch als de vrijzinnige whigs aan
'f hoofd zijn dan is het anders.
Reeds verplichten zij dezen over
eenigen tijd de kamers te ontbinden.
Doch 't kiezers korps zond de whigs
wederom naar de Kamers terug. Toch
was hun meerderheid merkelijk gezon
ken. Dit gaf de Lords moed. Wrederom
begonnen zij de volkskamer te dwars-
bcomen. De whigs, die menschen zijn
met wilskracht, besloten ditmaal door
te werken. Zij stelden voor het land de
kwestie der afschaffing der voorrechten
der Lords, én ontbonden op deze
kwestie en op deze van 't zelfbestuur
aan Ireland te verleenen, de Kamers.
De behouders waren vol hoop
doch in Engeland is de laatste uur
van 't konservatisme geslagen. Wat al
tientallen van millioenen de Lords ook
verteerden, (Hier is 't klein bier in
vergelijking van de kolossale geldver-
kwistingen die voor de kiezing geschie
den) hoe zij ook 't medelijden afsmeek
ten en alle rampen en tegenspoeden
aan 't lieve vaderland voorspelden,
't was al boter aan de galg.
't Volk bleef de edelmoedige whigs
getrouw. Ver van achteruit te gaan
schijnen zij eerder nog zetels te zullen
bij winnen. De kiezingen in Engeland
gebeuren niet op eenen dag, doch duren
veertien dagenDe tot hiertoe gekende
uitslagen verzekeren de viktorie der
vrijzinnigen, die wij mogen aanzien als
de christen demokraten van Engeland.
De behouders zijn 't hart in ook in
Engeland veranderen de tijden.
Het laatste uur der behoudersmacht
is geslagen. Met Rusland blijft Belgie
omtrent het eenig land waar nog echte
conservatieven aan 't bewind zijn en
wie den toestand kent weet dat het hier
ook niet lang meer zal duren. Alhoewel
onze stem waarschijnlijk niet zoo ver
kunnen bijdragen tot opbeuring en vérheffing
onzer werkende klasse.
Inderdaad, op onze dagen en in de huidige
samenleving, bestaat er voor den minderen j
.mensen, vqor ueu wentsmui vouiai, »uoi«-jtsjijj- j-
middel, waardoor hij zijn lot eenigzins verzach- j kristene volkspartij in haar program voert, is
ten en zijn toestand verbeteren kan, en dit is voorzeker wel het zuiver algemeen stemrecht,
onderwijs, de geleerdheid. i Het algemeen stemrecht, is om zoo te zeggen
Een onwetend en ongeleerd mensch die zal de sleutel van de poort, waaruit de algeheele
er nooit kunnen cf mogen aan denken, zijnen democratie moet stroomen. Onze katholieke
toestand in de maatschappij te verbeteren of, j bewaarders zijn er zoo van overtuigd dat zij
zooals men zegt, eenige sporten hooger de alles in het werk stellen, om die zoo rechtvaar-
maatschappelijke ladder op te klimmen want dige hervorming te bestrijden, en op de lange
van al de middels die daartoe boeven aange- j baan te schuiven. Dat alleen toont aan dat
wend te worden, heeft hij niet één enkel in zijn j onze regeerders, rechtstreeks tegen de democra-
bereik: Zoo bij voorbeeld kan hij er nietaanden- j tie zijn of zoo niet'-r .yepezea zij het recht
ten eenige handels- of nijverheids onderneming vaardig oordeel van het volk.
voor eigen rekening te beginnen niet één j Het moet tcch zijn, dat hun politiek gewe-
ernstige stiel of ambacht kan hij uitoefenen j ten niet al te zuiver is ten opzichte van het
evenmin is hij geschikt de geringste plaats of be- werkende volk. Inderdaad zij aanzien die als
diening te bekleeden want tot dit alles wordt minderwaardiger, omdat zij het geluk niet
eene zekere geleerdheid vereisebt hij is bijge- gehad hebben van met den geldzak aan den
volg tot niets anders geschikt dan om gansch hals geboren te zijn Wij mogen toch van nu
zijn leven alle slach van vuil en grof werk te
doen, om te wroeten in de aarde of te ^woegen
in mijnen en fabrieken.
Voeg bij dit alles nu nog zijne zedelijke min
derheid, zijne karakterloosheid, zijn gemis aan
wilskracht, aan persoonlijke fierheid en eigen
waarde, waardoor hij zelfs den moed of de
kracht niet bezit zijn mager dagloon te ver-
dedigen tegen de schraapzucht der patroons,
('t is immers voor niemand een geheim dat een
onwetende werkman doorgaans onverschillig,
ja.zelfs vijandig is aan allen gèest van vereeni-
uingj en men zal met ons moeten bekennen dat
zulk een" mensch onwederroepelijk veroordeeld
is, zijn gansch leven 'nen dompelaar, 'nen ver-
stooteling der maatschappij te zijn en te blijven.
Wanneer men dit alies overweegt, dan zal
het niemand meer verwonderen, dat ieder recht
zinnig mensch die het hert op de rechte plaats
draagt en het goed meent met het volk, het
verplichtend onderwijs genegen is. Daarom ook
is 't dat wij, christene demokraten, deze hervor
ming, van af de stichting onzer partij, aan het
hoofd van ons programma geschreven hebben,
en er dan ook altijd met vuur en uit al onze
krachten voor gestreden hebbeD.
Maar welk mag dan toch de reden zijn dat da
katholieke bewaarders, zij die zich nogtans zoo
geerne de vrienden noemen van het volk, zich
steeds met hardnekkigheid blijven verzetten
tegen het invoeren van eene hervorming, waar
van gansch de redding, de welvaart, de toe
komst afhangt der werkende klasse
De reden hiervan?... Volgens ons is zij
tweederlei hunne persoonlijke belangen.... en
dezen van hunnen politieken winkel
Vooreerst hunne persoonlijke belaDgen
velen onder hen zijn eigenaars van fabrieken,
of aandeelhouders van mijnen en andere nijver-
f zeggen, dat na nog weinige tijd verloopen is,
het algemeen stemrecht zal zegenpralen, tot
spijt voor die het benijdt; en dan de evenredige
vertegenwoordiging op alle besturen in een
rechtvaardigeren zin toegepastzal alle list en
bedrog, en valsche macht tot het verledene be-
hooren. Dan alleen zal de democratie zegen-
pralen.
Leerplicht, die er zoo broodnoodig is, alsook
schoolkleediDg en schoolvoeding voor onze be
hoeftige kinderen. Immers een kind dat niet
voldoende gekleed en gevoed is. kan voorzeker
al de vruchten van het onderwijs niet genieten.
Alsook belasting op het inkomen in klimmenden
graad is het niet onrechtvaardig dat kolosale
fortuinen in papieren waarde, van alle lasten
ODtsIegen zijn, terwijl huizen, land, kleederen
en vruchten dat al moet verkregen worden door
zweet en arbeid, bijna al de lasten te dragen
hebben De vrerkman is hier nogmaals het
slachtoffer van. Dat alles zal veranderen met
het veroveren van het algemeen stemrecht.
Naar deze rechtvaardige hervorming moeten
alle ware demokraten streven.
Er zitten mannen aan de rechterzijde der
kamers, die ook met den naam van demokraat
pronken, maar die hem in het geheel niet ver
dienen. Zij offeren voor de zooveelste maal de
heiligste belangen van den werkman op, voor
de grillen van een man te voldoen, die hier
honderd jaar vroeger met zijn principen moest
geleefd hebben. Zulke mannen verdienen den
naam van demokraat niet, dat zijn mannen met
twee gezichten, die hunne kiezer3 misleiden en
voor den aap houden. Men moet maar weinig
politiek eergevoel hebben, om zoo maar altijd
zijn principen te verloochenen ten voordeele
van het gduden kalfhunne kiezers moeten
ziende blind of te wel slaaf zijn, om niet te zien
heidsondernemingen zij hebben er dus alle dat zij door hunne leiders miskend worden.
belang bij het volk dom en onwetend te houden, Het is te hopen dat eindelijk hunne oogen
want, zooals wij het daareven komen te zeggen, i zullen open gaan en dat zij met ons de rangen
een onwetende werkman is doorgaans een van de ware en vrije christene demokraten
mensch zonder karakter en zonder wilskracht, zullen versterken, die strijden met open vizier,
die daarbij nog het nut der vereeniging niet zonder iemand in de oogen te zien, voor ons
en als bewijs dat dezen laatsten dit zeer wel
weten, dient het feit, de talrijke fabrieken die
zij thans oprichten op den buiten, wel wetende
dat daar het werkvolk, veel min ontwikkeld is
J. B. Verdonckx.
begrijpt zulk een mensch laat zich dan ook j verdrukte volk, hun recht en brood.
zal reiken toch zenden wij van hier nen gejyfkeUj|| uilbuiten door rijne patr0oES
hartelijken broedergroet aan de edele
vrijzinnige partij van Engeland. Uit
't diepste onzer harten wenschen wij
haar geluk om haren zegenpraal. Alhoe- ïVA"
t i 1 1 dan in de steden,
wel zij het met weten kloppen hier 3 1t.
harten voor haar iedere maal dat zij
een aanval moet onderstaan van de
machtige Lords en wordt haar strijd
met belangstelling en spanning gevolgd.
Moge 't volk haar nog lange jaren zijn
vertrouwen schenken tot meerder wel
zijn van 't Engelsch volk maar vooral
van waarheid, vrijheid en recht.
H. Plancquaert.
N.-B.
dan in de steden.
Ten tweede nu, hunne politieke belangen
De bewaarders weten hier wederom zeerwel,
dat het dank is aan de onwetendheid van ods
volk, dat zij zoolang het bestuur des lands heb
ben kunnen blijven in handen houden, v/aar-
dpor zij in staat geweest zijn al de vetste plaats-
kens aan zich zeiven en aan hunne vrienden en
kozijntjes te schenden waardoor het hun ook
straffeloos toegelaten geweest is, al die milli-
j oenen te verspillen aan forten, prachtwerken,
Congozaken, enz., terwijl zij het noodige geld
i niet konden vinden om een behoorlijk pensioen
aan onze ouderlingen te bezorgen, of om te
In Engeland bestaan mach- j zorgen voor de kleine bedienden, enz. Indien
tige vrije vakvereenigingen, die in veel
plaatsen hun eigen kandidaten voor-
stellen. Er bestaan ook socialisten.
Doch die zijn fel achteruit gegaan hoe
weinig talrijk zij vroeger reeds waren.
Er is nog geen enkel echt socialist ge
kozen. Een schoon bewijs dat 't socia-
lismus vooral eene p2aats is die woekert
waar ikzuchtige conservatieven de
baas zijn. H. Pl.
Onder de talrijke volksgezinde hervormingen I jaren, zal op onze dagen ook nog waarheid
ton hnï/1irr#»n Ancrf* nnHrinffpn iq UIA "D O.,.. .-.5
zij dus dit alles hebben durven doen dan is het
omdat zij zich stennden op de onwetendheid
van het grootste deel van het kiezerskorps een
onwetenden kiezer immers heeft weinig begrip
van zijne politieke plichten of belangen voor
eenige glazen bier of eenige centen drinkgeld
zal hij zijne stem aan zijne ergste vijanden
verkoopen.
Ziedaar, dus de redenen waarom de bewaar
ders het verplichtend onderwijs zoo hardnekkig
blijven bekampen 't is een tweegevecht tus-
schen hunne belangen en deze van 't volk, en
in dit gevecht zullen de bewaarders toch eens
het onderspit moeten delven en zal het volk de
zege behalen, want het Vox populi, suprema
lex der Romeinen van over twee duizend
welke zich ten huidigen dage opdringen,
deze, waardoor de invoering van het verplich
tend onderwijs gevraagd wordt, de eerste en
noodzakelijkste deze immers zou het meest
blij vi
A. B. Ronse.
Dikwijls boffen de behouders er op
dat zij 't onderwijs op de hoogte hebben
gebracht en dat ons land aan geen
ander land iets te benijden heeft, op
gebied van vooruitgang en beschaving.
Op gebied van onderwijs, zegde
M. Schollaert in de Kamers, hebben
wij lessen te ontvangen van niemand.
't Is 't geen men noemt onbeschaamd
durven liegen talrijk zijn de personen
in Vlaanderen die lezen kunnen noch
schrijven deze die iets meer kunnen
dan lezen of schrijven zijn zelden te
vinden onder de lagere standen. Wie
ons volk kent en er mede omgaat weet
hoe schromelijk laag het verstandelijk
peil onzer bevolking stelselmatig ge
houden wordt.
Verleden Zondag spraken wij van
zekeren heer Seebohm die een merk
waardig onderzoek had gedaan nopens
belgische toestanden. Ziehier wat die
persoon, die niet tot eene onzer poli
tieke partijen behoort en bijgevolg
geheel onpartijdig is in zake, over de
ontwikkeling van ons volk zegt
Het peil der opvoeding gegeven in
de lagere scholen staat in Belgie {eer
laag, 't geen onbetwistbaar de oorzaak
