Algemeen Stemrecht
De betooging voor A. S.
Oe Christens demokrater) en de
belonging voor A. S. op 15
Oogst to Brussel
Bezorgdheid
Op Zondag 6 Augusti
Priester fonteyne H. Plancquaert
Strijdlied voor 't Algemeen 8temrecht
Gegrond verwijt
RONSE
Gent
EECLOO
Leest en verspreidt het blad
1
Het wetsontwerp vestigt te Gent nieuwe
inrichtingen, geheel onontbeerlijk in het stelse
van gelijkheid, dat de grondslag zelf is van
onze opvatting. Eerstens eene school vooi
mijningenieurs, te meer noodig daar de aan
staande ontginning van het Kempische kolen
bekken zoowel als de uitbreiding van de sociale
wetgeving en van het technisch onderwijs met
aandrang vragen naar talrijke ingenieurs, ie
een Vlaamsch hooger onderwijs genoten.
Druiscbt het niet aan tegen het gezond ver
stand, dat in verscheidene nijverheidsscholen
van het Vlaamsche land de lessen, hoofdzake
lijk bestemd voor werklieden, worden gegeven
in 't Fransch, omdat de leeraren niet in staat
zijn ze te geven in de cenige taal, die hunne t/^
hoorders volkomen verstaan Zeer_.<fn vast,
in denzelfden gedachtengang, sfaitbreiding te
dat de beweging van hoog§" 'verre beneden die
Gent in hare nuttige--ue leeraren, die in staat
van Luik blijft-ienen van 't Vlaamsch, zeld
zijn zich -a dat de toehoorders uit het volk
taal verstaan.
Het roijningenieurskorps heeft een aanzien
lijk deel in de toepassing der sociale wetten.
Deze wetten in zich zelf vorderen trouwens de
tusschenkomst van talrijke vakmannen. Ook in
dit opzicht komt het er op aan, dat de nieuw
ingerichte Hoogeschool van Gent kunne vol
doen aan de nieuwe vereischten en gediplo
meerden kunne voorbrengen, die hunne studiën
deden in het Vlaamsch. Zij moeten in staat zijn
aan de Vlaamsche bevolking de goede toepas
sing te verzekeren van die wetgeviug, waarbij
vooral de nederigen en de kleinen, dat wil
zeggen juist de mannen en de vrouwen die
slechts hunne moedertaal spreken, belang
hebben.
Is het niet, anderzijds, eene zonderlingheid,
waarschijnlijk zonder weerga tegenover de zich
hoofdzakelijk op landbouw toeleggende Vlaam
sche gewesten, dat de hoogere School van land
bouw te Gembloers uitsluitend Fransch is?
De zoon van den Vlaamschen pachter kan er
maar worden toegelaten in eene taal, die de
zijne niet is. De inspecteur of de landbouw-
onderwijzer komende uit dat overigens uitste
kend gesticht, moet, indien hij aan de Vlaam
sche bevolking de kennis wil mededeelen, die
hij heeft verkregen op kosten van allen, zich
eene groote persoonlijke krachtinspanning ge
troosten, iets waarvoor hij dikwijls teiugschrikt,
of zich uitdrukken in eene gebrekkige taal, met
armen en onvoldoenden woordenschat, zoodat
zijn nuttige invloed er aanzienlijk door wordt
verminderd. Eene hoogere school voor land
en tuinbouwkunde moet dus worden toegevoegd
aan de Hoogeschool van Gent. Wederkeerig,
wijl de School van burgerlijke bouwkunde, fa
culteit der technische wetenschappen, Vlaamsch
zal worden te Gent, zal eene dergelijke inrich
ting moeten tot stand kqjnen aan de Hooge
school te Luik.
Tegenover deze voorstellen werden de critie-
ken, ontstaan uit het gevaar, dat de Gentsche
Hoogeschool ontvo.lkt zou worden, naar het
- fqtbedarenjgebracht. Dat kon ook niet
bo. uifcf ,<ting van deze maatrege-
eenerzijds, naar Luik
-tu.»t-v. invoering der hervor
ming, die de Waalsche en het
grootste deel der vreemde leerlingen, die heden
gedwongen zijn de School van burgerlijke
bouwkunde te Gent te \folgen, omdat deze de
eenige inrichting van dit soort is in het Belgisch
officieel onderwijs, is het, anderzijds, zeker,
dat deze afval ruimschoots zal worden vergoed
door de talrijke studenteD, die zullen worden
aangelokt door de nieuwe scholen, aan de
Hoogeschool van Gent toegevoegd.
Voor de faculteiten denkt men algemeen dat,
het getal studenten Diet gevoelig zal veranderen,
in aanmerking genomen de overgangsmaat
regelen, door het wetsvoorstel voorgestaan.
Overigens kan men het zeker achten, dat vele
studenten uit de Vlaamsche gewesten, die thans
de lessen volgen aan de andere hoogescholen,
er prijs zullen op stollen de Vlaamsche leer
gangen te volgen zoodra deze te Gent zullen zijn
ingericht. In dit opzicht zal er waarschijnlijk
vergoeding zijn.
De voorgestelde hervorming, zooals die door
het wetsvoorstel is ingericht, is onder deze
omstandigheden de meest eenvoudige, de meest
practische en de meest gerechtvaardigde vorm
van toepassing, waardoor men in onze wetge
ving kan vertolken den eenstemmigen wensch
van onze Vlaamsche bevolking, namelijk een
hooger onderwijs te verkrijgen in de moedertaal
en het beginsel van volkomen gelijkheid tus-
schen burgers van eenzelfde vaderland, wat
betreft de behandeling van onze twee nationale
talen door de Staatsmachten.
Het voorstel bevat geen enkele verplichting,
voor wie ook, de voorkeur te geven aan de
Vlaamsche Hoogeschool van Gent, eer dan aan
de Fransche Hoogeschool van Luik. Ieder zal
meester blijven van zijne keus. Artikel 8
bevestigt dit stelsel van vrijheid. Ongetwijfeld
levert het nieuwe stelsel eenige bezwaren op
voor de jonge lieden geboren te Gent of in de
nabijheid en die Fransche lessen willeu volgen
aan de hoogeschool; maar deze bezwaren wor
den merkelijk door de overgangsmaatregelen
verzacht. Dergelijke tegenwerpingen zullen
trapsgewijze verdwijnen, naarmate men beter
zal erkennen, dat de volmaakte kennis der
Vlaamsche taal eene werkelijke noodzakelijk
heid is voor al wie in het Vlaamsche land niet
vreemd wil worden aan het volk, aan het
midden waarin hij leeft. Deze waarheid wordt
meer en meer erkend, en terecht, voor elk vrij
beroep. Ten slotte is de ons gemaakte tegen
werping niet beslissend, want men moet wel
erkennen, dat de hoogescholen geene plaatse
lijke inrichtingen zijn en dat dezelfde bezwaren
bestaan voor bijna alle Belgen, dat is voor al
degenen, die niet eene universiteitsstad bewo
nen. In dit opzicht, kan er geen verkregen
recht bestaan. In de som van uitgaven, die elke
student vertegenwoordigt, is het deel van de
Openbare Schatkist aanzienlijk hooger dan
h-t minerval, het recht van inschrijvingen van
nen, door de. studenten betaald. Dit wil
zeegen dat het algemeen belang bier het parti
cular belang overweegt en dat niemand
het recht heeft te klagen indien, op een voet
van volkomen gelijkheid geplaatst met al de
m,» Belgen, hij de keuze behoudt zich te
beg-een Mt eeneder twee Staatshoogescholem
zonder zelfs te spreken »an de twee vn,e hooge.
SC ftXerkelijkh-ij' het fa. w,erktaS
treden der 2ul.len m Bdfè' °P "er ko°ee;
j- drie zijn waar het onderwijs zal
Paleden in het Fransch, terwijl in de vierde,
gedurende laDge jaren, een groot getal leergan
gen tweetalig zullen blijven om zoodoende den
overgarg te ..verzekeren. Den dag, dat deze
Fransche leergangen trapsgewijze zullen ver
dwijnen, raag men zeker zijn, dat de hoogere
klassen in het Vlaamsche land zich volkomen
rekenschap zullen geven van haren plicht
tegenover het geheel der Vlaamsche bevolking
en, zonder af te zien van de kennis vau
't Fransch en van het veelvuldig gebruik daar
van, geheej zullen zijn teruggekomen van de
minachting, die zij thans soms betoouen voor
de volkstaal en die in zekere mate verontschul
digd wordt door de onvoldoende kennis, welke-
zij er van bezitten.
In eene eeuw van democratie te volharden in
deze minachting en in deze onkunde is zich
zelf tot machteloosheid veroordeelen in elk
domein van het openbaar leven. Niets is gevaar
lijker tegenover de ontzettende drukking, die
het openbaar leven hoe langer hoe meer zal
uitoefenen op de persoonlijke belangen
Tegenover het stelsel van het aldus ontwik
kelde voorstel heeft men twee andere formules
vooruitgezet: i° die van eene tweetalige hooge
school 2° die van de oprichting van eene
nieuwe Vlaamsche hoogeschool, hetzij te Ant
werpen. hetzij te Brugge. ('t Vervolgt
gens, in het Vlaamsch Huis, Groote Markt, 16,
te Brussel op i5 Oogst, dag der betooging, ten
etude de noodige schikkingen te nemen voor
Onze partij, waarvan wordt kennis gegeven aan
al de arrondissementen.
I Democraten, op naar Brussel tot verovering
Van ons aller recht. R. Vanderschelben
Alk eerste Maandagen e.n derde Zon
dagen der maand kostelooze raadpleging door
M. Hector Plancquaert, in Prins Boudewijn
(markt) te Kortrijk, vang tot ii ure.
Als er een recht bestaat die als het lioogs'e,
als het opperste recht van ons voik mag en
moet beschouwd worden, dan is het wel het
zuiver algemeen stemrechthet één man, ééne
stem.
De samenleving, het vaderland, de natie is
eene gemeenschap waarin het volk te samen
leeft, masr niet de eene klasse leeft ten koste
eu ten laste van eene andere klasse, of als de
heer en de meester eener andere klasse, waar-
elk het recht heeft van te leven, van te spreken,
van te helpen besturen.
Wij kristene dembk-rateüjL wirlënT de /""L
regeering'van het voik wij willen het aflas
voor en door het volk m niets mag ons te
zwaar of te lastig zijn ora tot ons doel i te
komen, en om dat doel te bereiken is het
zuiver algemeen stemrecht met evenredige ver-
tegenwoordiging voor a! da besturen de eenige
hefboom.
i De beweging' voor 't zuiver algemeen stem-
j reebt zou moeten, net als de vlaamsche be-
l weging, gevoerd worden buiten alle partijgeestt
opdat elke politieke partij, wat ook hare
godsdienstige overtuiging of staatkundige op-
vatting zij er zich bij elke gelegenheid kunne bij
aansluiten.
i Het grootste deel onzer partijgenooten heb-
ben met spanning de vaststelling der houding
onzer partij afgewacht aangaande de betooging
1 van i5 Oogst aanstaande.
I Omdat het A. S. het brandpunt is van ons
programma en ook wel het dringendste aller
hervormingen, zouden vele demokraten met
l leedwezen gezien hebben .dat de kristene volks-
partij hier zich onthield.
Van een anderen kant maakte het feit, dat
de betooging zou gepaard gaan met schimp
tegen den godsdienst en afbreking van het vrij
i onderwijs, een groot deel onzer partijgenooten
ongerust en zouden zij zich willen onthouden
hebben.
Zoowel de voorstaanders van onthouding als
de voorstaanders van deelneming aan de betoo
ging te Brussel handelden te goeder trouw met
de kristene volkspartij en kunnen niet beschul
digd worden als handelende onder den invloed
van gelijk welke andere partij. Zij stonden
enkel onder den invloed van persoonlijke mee
ning en hadden niets in 't oog dan den geest
en de strekking der kristene volkspartij. Mid
delen tot voorkoming van dergelijke tijdelijke
verdeeldheid moeten bewerkstelligd worden.
Het eenige middel daartoe is betere inrichting
onzer partij.
Nu dat het inrichtirigscomiteit der betooging
aan onzen afgeveerdigde de verklaring heeft
gedaan dat in den stoet niets zal gedragen
worden dat kwetsend is aan den godsdienst en
het ons is toegelaten onze eigene opschriften
te dragen, kan er geen twijfel bestaan wij
mogen niet t'huis blijven wij moeten aan het
land doen zien dat de kristene volkspartij onder
i de ijverigste voorstaanders van 't algemeen
j stemrecht moet gerekend worden,
i De verschillende inrichtingen onzer partij
namen dus ook beurtelings het besluit naar.
Brussel te gaan en deel te nemen aan de mani
festatie mits voorbehoud zich te onthouden in
den stoet te gaan zoo de verklaring van het
inrichtingscomiteit niet werd nageleefd.
De arrondisserneotsbond van Kortrijk drukt
den wensch uit dat al de hoofdmannen der
christene volkspartij, alsook van elke deel
nemende groep, minstens een afgevaardigde
zich zouden bevinden om 9 uren stipt 's mor-
Onze oude boezemvrienden de behouders
zijn er erg mede bekommerd omdat wij mede
'net de andere, oppositiepartijen gaan mani-
Lsteeren voor A S. op i5 Oogst. De Bien
Public vraagt ons met veel teedere belang
stelling of wij niet vergeten hebben hoe de anti
klerikalen ons te Kortrijk en te Dendermonde
bedrogen hebben zullen wij nu niet nog
eens bedrogen worden te Brussel.
Daar moet de Bien Public zich niet om
bekommeren wij weten zeer wel wat ons
vroeger is voorgevallen en we hebben nu nog
niet 't minste betrouwen in liberale of sociale,
eerlijkheid. Doch 't is niet om liberalen of socia
listen plezier te doen dat wij naar Brussel gaan
maar wel omdat wij demokraat zijn en meer
dan ooit de noodzakelijkheid inzien van eene
hervorming op kiesgebied. Belgie heeft, dank
zij uw vrienden Bien Pubiic de onrecht
vaardigste en hatelijkste kieswetten die er in
eenig land bestaan. Die onrecht vaardigheden
moeten eerst en vooral weg. Eerst zuiver A. S.
en E. V. dan kunnen wij denken op persoon
lijke veeten.
(Nu moeten allen zwichten voor 't belang van
zuiver A. S.
Leve zuiver A. S. H. Pl.
OP 15 OOGST
Deze betooging zoosls te voorzien is, zal iets
grootsch zij; dat in gansch Belgie een onzegge
lijken indruk zal achterlaten.
Onze partijgenooten komen ook ten volle in
begeestering dank aan den lcrachtigen oproep
die de Brugsche democraten aan bunne strijd
broeders gezDaden hebben.
Zoo hebbest reeds bond n en groepen uit alle
hoeken van 't land hunne bijtredingen gezon
den. Uit 't Kortrijkscho een aantal vau ge
meenten zooals Moscroen, Deerlijk-, Meenen,
enz. Uit Namen uit Gent uit het arrondis
sement Aalst Denderleeuw met 200 man, vlag
en muziek, Moorsel 5o man, Ninove, Dender-
hautem en verders de groote groep -an Aalst,
die Zondag ook beslist: net ft met Pkous Daens,
onzen volksvertegenwoor tiger aan de betooging
deel te nemen
Verders Brugge, Antwerpen? enz. enz.
Eene bijzondere omzendbrief zal door M.
Minnebo aan al de deelnemende bonden gezon
den worden, die zal weten op welke uur en
plaats de democraten te Brussel zulkn bijeen
komen om gezamentlijk naar hunne plaats in
dp .bijtqggiag tc'.jaan.
Aan de Demokraten van het
Arrondissement Brugge
BETOOGING VAN i5 OOGST voor A. S.
Eene laatste oproep aan de vrienden
i Vrienden goed opgtflet Ten einde de reis
van i5 Oogst te kunnen regelen, verzoeken wij
i al onze vrienden op te komen naar de Alge
meene vergadering van Zondag 6 Oogst, om
10 ure 's morgens, in het Gasthof DE ROODE
POORT, Hallestraat, en vereerd door de
tegenwoordigheid van Priester Fonteyne.
Dagorde
1. Vaststelling van uur van vertrek en terug
keer
2Betaling der reiskosten
3. Laatste beslissingen voor het welgelukken
der reis.
Ten einde alles, in regel te kunnen doen,
verzoeken wij al degene die besloten zijn de
reis mede te maken, in de vergadering tegen
woordig te zijn.
De vijf VAANDELDRAGERS mogen niet
afwezig zijn.
Namens de Christen Demokraten van Brugge.
De Voorzitter,
Bern. MINNEBO.
Demokralische Jonge Wacht
Op den zelfden dag, om 9 ure, 's morgens,
bijeenkomst in 't zelfde lokaal voor de JONGE
WAGHT. Het Bestuur.
De reis naar Brussel, gaan en keeren kost
3 fr. 75. Vertrek uit Brugge om 6.37 ure
's morgens. Terugkeer uit Brussel om 8.35 ure
Groote openbare &tegensprekelijke
MEETING
in 't fransch en in 't vlaamsch voor
TE MOSCROEN
om 3 uren namiddag, in den hof der herberg
Au Chateau Blanc Molenstraat
DOOR
Wij rekenen op eene talrijke opkomst der
vrienden van gehe :1 het Arrondissement, om
onze dappere strijders Priester Fonteyne en
H. Plancquaert, te komen groeten alsook te
vergezellen op de aangeduide uur. Zoodus,
allen op post, en naar de meeting het moet daar
Demokraten regenen.
Zangwijze Rond de Groene Vaan.
I.
Hoort de noodklok luidt
Over Belgenland.
't Volk zijnen wil beduidt
Blijft dien eed gestand.
Refrein,
Eén man, één stem
Dat eischt met klem
De volkspartij
En vecht Vlaanderen weêrom.
II.
't Daghet in den oost
't Lichtst overal
Ziet hoe de kimme bloost
't Stemrecht winnen zal I
III.
't Volk zijn banden breekt
Varen recht door zee
Duinen, dijken breekt
Roepend langs de ree 1
IV.
Roept rechtveerdigbeid 1
Weg de dwinglandij,
Klinke thans wijd en zijd
't Lied der Volkspartij.
V.
Broeders rond de vaan
Schaart u dichterbij
Strijdend voor 't volksbestaan
Zoo winnen wij.
VI.
Hoog waaie onze vlag
't Onrecht moet te niet,
't Is geworden dag
Heft aan 't zegelied.
E. D.
De Flandfe Libérale van Geut doet opmer
ken dat er in.de nabijheid van de stad een der
grootste kunstenaars woont der wereld, waar
schijnlijk voor den oogenblik de grootste in zijn
vak.
Weinig van het gewoon publiek gekend in
Belgie wordt deze kunstenaar in den vreemde
zeer hoog geschat. Vrankrijk en Duitschland
hebben reeds velS van zijn meesterwerken ge
kocht. Doch zijn eigen geboortestad Gent heeft
tot nu toe weinig op hem gedacht.
Deze kunstenaar is M. Minne, beeldhouwer,
geboren te Gent en thans meest verblijvende te
St Martens Laathem waar zoo vele vlaamsche
kunstenaars een klein buitenhuisje bewonen.
Wij hopen dat de woorden van La Flandre.
weerklank zullen vinden bij wie 't behoort.
Zulk feit is voor Gent een echte schande. Een
groot kunstenaar doet eer aan zijne geboorte
plaats, brengt haar roem en glorie bij. Bijge
volg 't is ook een plicht voor die geboortestad
hare kunstenaars te herkennen en aan te moe
digen.
Laat ons hopen dat we binnen korten tijd
in ons museum eenige schoone exemplaren van
het groote vernuft van M. Minne zullen
mogen bewonderen. Dat La Flandre zich de
moeite geve haar gegronde klacht te herhalen,
aan te driDgen bij hare vrienden die aan 't be?
stuur zijn,en de miskenning waaraan Gent zich
jegens een zijner meest verdienstelijke zonen
heeft plichtig gemaakt kan hersteld worden tot
groot genoegen van al wie belang stelt in de
kunst. H. Pl.
Op voor Algemeen Stemrecht I
Naar Brussel op 15 Oogst
De vrije christen d<=mokratische volkspartij
van Ronsa doet eeaen oproep tot al de demo-
Kraten van Ronse en omliggende om de reis
mede te doen naar Brussel op i5 Oogst voor
Algemeen Stemrecht.
Gezien de Vrije Demokratische Klaronsclub
vergezeld van de Werkersbond Vooruit voor
Recht, Vrijheid en Plicht met cartel er deel
aan neemt, de prijs een en 'terug 2 80 fr. Men
kan zich laten inschrijven bij een gekend
bestuurlid of in ons lokaal Café de 1'Agricul
ture, Groote Markt, Ronse.
Het Bfstuur.
De Heer Hector PLANCQUAERT advo-
haat, zal zetelen In den Nieuwen Boer
lokaal der West-VlamingenKoornma/rkt,
j den Vrijdag van 12 tot 1 uur.
Kostelooze raadpleging voor al de
leden onzer bonden.
Zitdag in Eecloo, de laatsten Donderdag
van Augustus gehoudendoor den Heer
Hector Planquaer't, In den OsseJcop
bij De Baerdemaeker, rechtover de Statie.
