1. Radio del sol
"Wij zijn oen aanvulling van de K.11.T.
Technische
bepalingen
Het beginkapitaal
Het laatste paar jaren wordt er
druk gesproken over "vrije radio".
Vrij'genoemd omdat ze niet afhanke
lijk zijn van de BRT. De meest ge
kende en oudste zenders als "Kon-
takt" en "Radio Plus", zijn zenders
met een heel sterk vermogenNaast
die twee heeft men een gans net
van minder gekende zenders die
tussen de 100 en de 104 Mhz een
band innemen. Dat betekent niet dat
sommigen van hen geen zware zendin-
stallaties gebruiken of zich 1 etter-
lijkan hebben opgedrongen door er
andere uit de ether te vegen.
Uiteraard hebben zich ook in de
denderstreek verschillende zen
ders ontwikkeld. Eén van de oudste
en sterkste zenders is Radio Del
Sol (RDS), maar ook de zwakkere
broertjes vullen regelmatig de
ruimte (Radio Ninove (FM), Riool
Geraardsbergen,
Hoe ontstaan die zenders, wie finan
ciert ze en hoe werken ze Heeft
het zin dat er een zender bestaat
Hoe reageert de overheid, (de BRT,
het gerecht en de RTT) op deZe
zenders Hoe reageren Vebe en
Vebora op de wettelijke bepalingen
In een reeks artikels zullen we
trachten een zo ruim mogelijk beeld
te schetsen van de radio's, door
alle partijen aan het woord te
laten.
IS:
:S
Voor mij zit Erik Lemmens, door de
Del Sol -
luisteraars gekend als Bart Vermeer,
en een van de stuwende krachten ach
ter RDS(Radio Del Sol). Voor hem is
de radio een hobby. Hij heeft zijn
vast werk als technieker en de radio
doet hij in zijn vrije uren. "Geluk
kig werk ik in een systeem met een
glijdend uurrooster" zegt hij over
zijn werk.
RDS: Wij zitten in Pamel(Roosdaal
dat is het gerechtelijk arrondisse
ment Brussel. Voor we begonnen met
de uitzendingen van Del Sol hebben
we dat allemaal eerst goed uitge -
kiend want ik wilde geen tweede
maal meemaken wat er in Denderhoutem
met El Pirato gebeurde. Die werd ver
leden jaar eind juli'80 aangeslagen
juist toen ik terugkwam van vakantie.
Na die inval zat iedereen op zijn gat
en alhoewel ik slechts gans op het
einde aan El Pirato had meegewerkt,
stelde ik voor om opnieuw te begin
nen met een gans nieuwe zender, dat
werd RDS. Toen hebben we onderzocht
wat we moesten doen om het risiko
van een inbeslagname te verminderen
en dat was: de zender plaatsen in
Brabant. Daar is het gerecht veel
toleranter dan in Vlaanderen. We
zijn dan naar Brabant verhuisd
maar onze antennes waren gericht op
ons vroeger gebied Ninove-Aalst -
Haaltert.
RDS/ Op 't ogenblik gaan we tot
even voor Gent.
RDS/ Het is nog niet zeker dat het
wettelijk zo zal worden en ondertus
sen wachten we af en doen we gewoon
verder. Wat de wet wel voorziet is
dat men een zender-technikus in
dienst moet hebben die in een PTT-
eksamen slaagde. Dat eksamen had
gisteren plaats en we hebben er ie
mand naar toe gestuurd. Verder zijn
er ook technische normen vastgelegd
voor de zendinstallatie zelf.
RDS: Een goeie basiszender van 40w,
het is met zo een zender dat we be
gonnen.
RDS: Nee met Del Sol. In Dender -
houtem werkten we met een zelf in
elkaar geknutselde zender van 5w die
zo'n 1200 Fr kostte. Dat is verleden
tijd. Alhoewel, in die tijd gingen
we met een 5w zender evenver als nu
met een zender van 1800 w op antenne.
Er waren toen niet zoveel zenders
en er was veel meer ruimte vrij op
de band zodat we elkaar niet stoorden.
Voor mij had het gerust zo mogen
blij ven
RDS: Technisch is dat het probleem
niet. In Los Angeles(USA) heeft men
650 radiostations op een even smalle
band zonder dat ze elkaar storen.
Men moet dan wel de kracht van de
zenders aanpassen en er geen zenders
van bv. 100 KW opzetten. Zou men de
band verruimen en deze openstellen
van 88 tot 104 M dan zou er ruim vol
doende plaats zijn voor 650 zenders
met een kracht van 200W, dit volgens
een studie van Freddy Nuyts van Vebora.
Hierbij moet ik toch even de bedenking
maken dat er tussen de 88 en de lOOm
verschillende zenders liggen(BRT RTB
en zelfs uitzendingen in stereo) en
dat de oorspronkelijke eis om 4 m
vrij te geven(van 100 tot 104 m)
nu plots opgedreven word tot 16 m,
hetzij viermaal zoveel als de oor -
sprokelijke eis. Daarbij komt ook
dat men met een 200 W zender een
RDS: Met FM moet men zich geen illu
sies maken. Men geraakt hoogstens
50 tot 60 km ver als men een komfor
tabel e ontvangst wenst Wil men ver
der gaan, dan moet men steunzenders
bouwen. Men moet ook rekening houden
met het reliëf van de streek. Del
Sol gaat veel verder in de richting
van Gent dan in de richting van
GeraardsbergenOverboelare bereiken
we gewoon niet tenzij we onze an
tenne hoger kunnen plaatsen vb. op
de Nel lekensberg. De Brussel se zenders
die hebben dat probleem niet, die
zenden gewoon uit vanop een building
op 't hoogste punt van Brussel zoals
bv. "Kontakt" wiens antenne aan hoog
tepunt 100 staat, vlak achter Vorst
Nationaal. Maar over zulke hoge zend-
plaatsen kunnen wij hier maar moei
lijk beschikken.
RDS: Toen we met RDS begonnen op
19 oktober 1980 beschikten we over
een 32 W zender van nederlandse
makelij. We konden ons toen zeker
geen kleine italiaanse zender per
mitteren. Dat kost zo 'n 200.000 Fr
zonder enige randapparatuur, pick-up
bandopnemer... Op 't ogenblik kost
RDS ongeveer 100.000Fr per maand,
verwarming, onderhoud van de lokalen
en de afschrijving van het materiaal
inbegrepen.
RDS: Het startkapitaal werd samen
gebracht door de acht personen die
de VZW hebben opgericht. De eerste
nacht van Del Sol -een echte vedet
teparade- heeft ons voldoende op
gebracht om de nieuwe apparatuur
te kopen. Het kopen van het materi
aal op zichzelf is geen probleem.
Er zijn voldoende firma's die offi
cieel het nodige zendmateriaal in
voeren. De nieuwe zender heeft een
kracht van 40 W effektief en met
een versterkte antenne hebben we
zo een goeie 200 W op antenne. We
zonden toen uit op 101.7 m, maar
omdat de Brusselse zender "radio
satelite" met een enorme kracht
uitzond en steeds maar zat te pom
pen, week onze uitzending met 0.1
m zodat we in werkelijkheid werden
ontvangen op 101.8 m. Andere pro
blemen waren er niet. Er waren geen
storingen bij de buren en Del Sol
was overal goed te beluisteren. Tot
er op een zondagavond een fluittoon
verscheen op de 102 m golf. In vak
termen noemt men dat een frekwen-
tiecleaner en die dient om een be
paalde golflengte, in dit geval de
102 m golf, vrij te maken of vrij
te houden voor een welbepaalde zen
der. Enkele dagen later verscheen
de hele zware "Radio Judaïca" op
die golflengte met een sterkte van
wel 20 a 30.000 W op antenne met
als gevolg dat men Del Sol in Haal
tert en zelfs niet meer in Dender
houtem kon ontvangen.
RDS: Met zo een sterke zender als
"Judaica" geraakt men gemakkelijk
tot in Parijs en worden alle andere
zenders die rond dezelfde golf
lengte hangen verdreven of worden
ze onverstaanbaar.
RDSWij zonden uit op 101,8 m dat
is 0,2mhz van hun golflengte. Wat
moesten we doen? Ofwel ons verster
ken ofwel van frekwentie veranderen.
Van frekwentie veranderen, dat is
een straatje zonder einde want tel
kens als er een nieuwe zender komt
kunt je opnieuw verhuizen. Zie
maar naar Radio Ring (Dilbeek) die
veranderen telkens van golflengte
en nu hebben ze geen luisteraars
meer. Wij hebben onze zender ver -
sterk en wel zo sterk dat, als plots
f
Maar hoe is het allemaal begonnen
bij RDS en vanwaar zenden jullie uit?
Tegenwoordig reiken jullie nogal
veel verder?
Wat gaan jullie do'en als het reikver-
mogen wordt beperkt tot 8 km
Waar kopen jullie het zendmateriaal?
RDS: In Italië. Men kan ook hier in
België een zendinstallatie kopen
maar die zijn niet konform aan de
RTT en de europese normen voor radio
verbinding. Het is een TEM-zender,
in feite hetzelfde basisstation
als de BRT.
En de prijs?
Te Denderhoutem?
Gaan de zenders elkaar niet gaan
storen?
ruim gebied kan bereiken.
Hoe wordt zo een zendapparatuur op
gebouwd?
Bart Vermeer aan gewone en Joris van Loo aan de koptelefoon of hoe
twee broers aan verschillende familienamen komen.
Dat maakt een dik miljoen per jaar.
Hoe wordt dat betaald?
Wat deed RDS met zulke zware zender
in zijn buurt?
Van waaruit Judaica uitzendt en of
er onderlinge kontakten bestaan
tussen beide zei de spreker niet.
Later., toen we naar de Del Sol
hoeve reden, opperde hij de moge
lijkheid dat ze uitzonden vanuit
de een of andere ambassade, maar
dat ze geenszins de sterkte van
hun zender wilden verminderen.
