BESTE LANDBOUWERS,
Wat hebben we nodig bij Electrische afsluiting
Hoe is het normaal verloop
Het kan ook anders verlopen
DAAROM zijn de gestelde eisen zo STRENG
HIER VOLGEN ENKELE HINDERNISSEN.
WERKHUIZEN
OOSTHOEK. 49.
WAKKEN
Tel. OLSENE 177
J. Van Poucke.
BURELEN:
Poincarélaan, 13,
BRUSSEL
Tel. 22.58.52
EXTRA ZWARE SCHOK
DE KOORNBLOEM 28 juni 1958
Als ik terug denk aan de eerste jaren na de uitvinding van
ons apparaat voor elektrische weideafsluitingen deze vergelijk
met de laatste twee jaren, dan kom ik tot vaststellingen die dik
wijls van zulke ernstige aard zijn dat ik me als het ware verplicht
gevoel U over een en ander zeer precies in te lichten. Het is dan
ook uitsluitend de bekommernis om de goede gang van zaken
op uw bedrijf, die mijertoe aanzet U deze mededelingen te doen.
De grootste hindernis waartegen ik vóór 25 jaar te kampen
had, was het wantrouwen bij onze landbouwers. De diepgewor
telde vrees voor de elektriciteit welke van kindsbeen af thuis en
op school was ingeprent, stond toen tussen hen en mij.
Dat was het ene uiterste dat we. om het toen verloren nuf.
alleen maar kunnen betreuren. Doch het andere uiterste waarin
we nu dreigen te vervallen is veel ernstiger.
Zo groot als de moeilijkheden in de beginne waren om het
vertrouwen in de elektrische afsluitingen te verkrijgen zo ver
metel soms is nu datzelfde vertrouwen in alles wat maar enigs
zins "elektrisch afsluiten, genoemd wordt.
De elektrische afsluiting is in vele streken als een soort nood
zakelijkheid geworden om zich niet voor verachteed of verou
derd te laten voorkomen en als landbouwerszonen tegen elkaar
met de ons bekende fierheid over hun bedrijf spreken, dan hoort
men dikwijls met een toon van verwonderingHoe, zijn de
weiden bij U thuis nog niet elektrisch afgesloten
Dit alles wijst er op dat onze landbouwers zich onvoorwaar
delijk hebben overgegeven en dit feit zou ons alleen maar kunnen verheugen waren de gevaren er
niet welke deze totale overgave met zich meebrengt.
Men denkt niet meer aan de tientallen absolute waarborgen.'zekerheden en veiligheden welke de
eerste gebruikers der elektrische afsluiting met alle recht en rede eisten.
Men aanvaardt nu té gemakkelijk de holle slagwoorden der reklame of men denkt er niet aan dat
misplaatste spaarzaamheid reeds zo dikwijls de wijsheid bedrogen heeft.
En nochtans, de ernst van de elektrische weide-afsluiting is niet verminderd omdat wij er meer
gewoon aan geraakt zijn. Het tegenovergestelde is veel meer waar, dat de gewoonte onze waakzaam
heid verzwakt.
Daarom willen we ten uwe dienste, klaarheid brengen. Zeker onze jonge landbouwers, de bedrijfs
leiders van morgen, zullen deze uiteenzetting zeer gemakkelijk kunnen begrijpen. Zo zijn ze in staat
zelfstandig te oordelen hoe er nu of later met de elektrische afsluiting moet omgegaan worden.
voorstelling zal eenvoudig zijn maar wetenschappelijk juist.
Een welbepaalde hoeveelheid elektriciteit welke op de draad
onder spanning gereed staat
om door het lichaam van het dier een kortstondige stroom te sturen.
Deze stroom veroorzaakt een plotse spiersamentrekking welke onaangenaam aandoet. Daardoor
heeft het dier een schrikervaring waardoor het instinktief van de draad afblijft.
1. De weidegrond en de afsluitdraad kunnen we ons voorstellen als twee gescheiden eilanden. Wan
neer geen werkend apparaat tussen grond en draad is aangesloten zijn beide eilanden zeer normaal
bevolkt. Ieder eiland telt bijvoorbeeld 2.500 gezinnen, bestaande uit man en vrouw. Dergelijke toestand
zien we als normaal en rustig.
2. Sluiten we nu een werkend apparaat aan tussen grond en draad, dan gedraagt deze zich als een
tyran die alle vrouwtjes van het grondeiland naar het draadeiland deporteert.
3. Op het draadeiland zijn nu 2.500 ongewenste vrouwen te veel. Ze verlangen sterkterug te keren
naar hun haardstee op grondeiland waar de achtergebleven mannen hen met aandrang terug roepen, Ge
begrijpt dat er uit deze toestand een SPANNING ontstaat tussen draadeiland en grondeiland. Onder
deze stuwkracht zullen de vrouwtjes van de MINSTE GELEGENHEID gebruik maken om naar
grondeiland terug te keren.
4. Helaas, tussen beide eilanden is er voor die vrouwtjes een onoverkomelijke hindernis, nl. plus mi
nus 80 cm lucht. Toch zijn er hier en daar plekjes waar die twee eilanden heel dicht bij elkaar komen
en waar de sprong misschien te wagen was. Het zit nu eigenlijk zo, dat ieder weidepaal met zijn ijzeren
haak als het ware een uitwas is van het grondeiland tot heel dicht bij het draadeiland. Gelukkig dat
daar een formidabele hindernis staat welke voor de vrouwtjes onoverkomelijk is grote glazen klok.
Door glas kunnen zij al evenmin wandelen als door lucht. De spanning blijft bestaan.
5. Nu is er op grondeiland nog een rare bewoner de wandelende ladder (het dier), die uit nieuws
gierigheid of onbedachtzaamheid wel eens tegen het draadeiland gaat aanleunen. Wanneer dit echter
gebeurt krijgt hij plotseling een processie vrouwtjes over zijn lichaam die van deze gelegenheid gebruik
maken om naar huis te keren. De ladder trekt zich verschrikt terug en zal in 't vervolg wel beter op
passen. Hij mag nog van geluk spreken dat die processie geen stormloop is geworden anders was onze
ladder zeker vernield geworden. Ook mag ze daarvoor tyran apparaat bedanken. Deze kreeg namelijk
de strenge opdracht nooit meer vrouwtjes naar draadeiland te deporteren dan de zwakste ladder dragen
kan. Hij staat daarbij onder zulke strenge kontrole dat hem zelfs maar een uiterst korte tijd wordt ge
gund voor zijn deportatie zodat hij zich nog moet haasten om het toegelaten aantal vrouwtjes over te
krijgen.
De grootste bekommernis van de tyran is dan ook de gepaste hoeveelheid gedeporteerden op de
draad te houden en ze niet langs sluikwegen te laten ontsnappen. Immers wanneer dit gebeurde was
voor hem alle plezier eraf. Hij zag die spanning niet meer en kon niet eens meer als een kwajongen die
pretentieuse ladder doen schrikken.
Voor de gebruiker van de elektrische afsluiting was ook alle plezier weg, want, het leedvermaak
daargelaten, heeft hij toch hetzelfde doel als de tyran.
Zo moet werkelijk de ideale toestand zijn op onze elektrische afsluiting, maar die geschiedenis ver
loopt bijlange niet altijd zo ideaal.
1. We spraken over die uitwassen van grondeiland naar draadeiland. Ze zijn er talrijk. Iedere weide
paal is zo een uitwas. Wanneer de scheidingsmuur aldaar gaten vertoont (of met andere woorden, wan
neer de isolatieklok niet uit perfekt isolatiemateriaal is gemaakt) dan wordt het aan die uitwassen een
zotjesspel van vrouwtjes die naar huis teruglopen, weer gedeporteerd worden, terug naar huis vluchten,
enz. Tyran apparaat vermoeit zich nutteloos want er komt nooit meer de begeerde spanning en de
wandelende ladder kan gerust tegen draadeiland aanleunen. Zij krijgt alleen nog enkele lamme vrouw
tjes welke rustig, zonder schrik aan te jagen, over zijn lichaam wandelen.
Die vrouwtjes kunnen niet door glas, maar wel door het poreuze porcelein.
2. Bij te kleine of slecht uitgevoerde isolatieklokken (denk aan de dubbele mantel) bestaat gemakkelijk
de mogelijkheid dat de vochtigheid al te bereidwillig een massa laddertjes ten dienste stelt om de ver
drongen vrouwtjes over de hindernis te laten ontsnappen. Het gevolg is weer als hierboven aange
toond.
Tenslotte willen we nog[eens terugkomen op een punt, dat we in het begin van ons verhaal voorlo
pig te vlug voorbij moesten namelijk de hoeveelheid vrouwtjes welke over de wandelende ladder
stormen. We zeiden reeds dat de ladder breekt wanneer deze hoeveelheid te groot wordt. Met andere
woorden wanneer de elektrische stroom welke door het dier vloeit te groot wordt, dan betekent dit de
dood.
A. De spanning|mag niet boven de 5.000 volt gaan het gaat gelukkig met veel minder. Het is ten
andere zinloos, en dat begrijpt ge nu ook, van de spanning tussen draad en grond onnodig te verhogen.
Immers, hoe hoger die spanning is, hoe grotere eisen er moeten gesteld worden aan de isolatoren (zulk
een klok zod 80 fr. kosten) om dat beperkt aantal vrouwtjes op de draad te houden totdat we ze nodig
hebben.
B. De ontlaadtijd^nag hoogstens 1/10 van een seconde duren| en de hoeveelheid elektriciteit
matg niet groter zijn.dan 2.500 microcoulomb. De tijd tassen twee impulsen moet MINSTENS
3/4 seconde zijn.
toestel
DRAAD - FIL
V V
".Mi.V, VW X/c/ \u'i ityï* V -
GROND - TERRE
APPAREIL h
TERRE a ar daan Sluiting
A. Niet alle dieren zijn te vergelijken aan een brede ladder en laten dus niet allen gelijk stroom
door b.v. een dier met al te dik nekhaar (hier kan een tondeus gfwel pinnekensdraad als afslui
tingsdraad de oplossing brengen.)
B. De vrouwtjes moeten normaal van de hoeven van het dier naar de grond over. Dat is een
hindernis welke verschilt volgens hoeven en grond, dit ligt buiten onze invloed. Op een weide
echter heeft men geen last van te droge grond.
C. Op de hoeve moeten de vrouwtjes van de grond overgaan op de aardeverbinding om terug
het apparaat te bereiken. Maak die overgang van de grond op de aardeverbinding van het appa
raat zo gemakkelijk mogelijk. Hij geschiedt best in vochtige grond, dus breng uw aardeverbinding
diep genoeg in de grond (1,5 m a 2 m is niet overdreven).
Hoe groter de kontaktoppervlakte hoe kleiner de hindernis. We geven ter vergelijking
1. Alleen een draad van"3 mm dikte, 2 m in de grond geeft een kontaktoppervlakte van 188 cm2'
2. Soldeert men die draad aan een spil van 1 cm dikte op 2 m lengte dan heeft men 648 cm2.
3. Een buis van 3 cm^diametcr op 2 m lengte, geeft een kontaktoppervlakte tan 1884 cm2.
4. De lengte van de weidedraad welke zich bevindt tussen het toestel en de plaats waar een
dier de draad aanraakt is een hindernis welke de vrouwtjes moeten overwinnen. Hoe groter die
lengte, hoe kleiner die toeloop, maak die hindernis niet nog groter door slecht verbonden draden.
I
Om terug te keren naar ons verhaal zeggen we dat de tyran maar 1/10 seconde de pret mag beleven
cm de triestige spannende situatie te aanschouwen van niet meer dan 2.500 gedeporteerde vrouwtjes.
Daarna moet hij gedurende 3/4 seconde de toestand opheffen, waarna hij terug kan herbeginnen.
En hier stuiten wij op een moeilijkheid.
Er zijn apparaten waar die deportatie of overbrengen van elektrische lading geregeld wordt met be
hulp van een kwikschakelaar.
Stelt U een gesloten buisje voor waarin aan één uiteinde twee draadjes gesmolten zijn. In dit buisje-
bevindt zich ook een druppel kwik. De deportatie der vrouwt;es moet nu gebeuren van het ene draadje
naar het andere. Dit gaat natuurlijk niet want tussen beide staat de hindernis van glas en lucht. Kwik is.
echter een uitstekende goede ladder. Wanneer de druppel kwik tussen de draadjes vloeit kan de depor
tatie gebeuren. Vloeit de kwik van tussen de twee draadjes, dan staat de deportatie stop. Er is nu een
mechanisme nodig om die kwikdruppel snel tussen en van tussen de draadjes te doen vloeien. Dat
gaat. Daarbij dient die kwikdruppel van gepaste grootte te zijn want hoe groter hij is, hoe langer het
duurt eer hij van tussen de twt e draadjes is gevloeid. Alles moet dus secuur berekend zijn omvol-
doende, maar ook niet te veel vrouwtjes op de draad toe te laten.
Hier is er echter iets wat we niet in ons macht kunnen houden. Kwik zet zeer sterk uit door de
warmte. Daarom ook wordt hij gebruikt in warmtemeters, of thermometers. Deze goede eigenschap van;
kwik om thermometers mee te fabrikeren wordt voor ons een zeer slechte eigenschap, om hem als con
troleur te gebruiken voor iets wat streng gerantsoeneerd is.
9s Bij stijging van temperatuur wordt die druppel groter en heeft meer tijd nodig om de deportatie te
doen stoppen. Laat ons zeggen dat hij normaal in 1/100 seconde de toelaatbare 2.500 vrouwtjes door
laat. Na uitzetting door warmte kan hij 1/10 sec. nodig hebben of 10 keer meer tijd wat betekent dat
10 maal meer vrouwtjes worden gedeporteerd en 10 maal 2.500 wordt 25.000,
Het gevolg ligt voor de hand dunkt me.
Denk maar eens even wat er met ons wandelende ladder zou gebeuren. Gedurende de weideperiode
kunnen zich sterke temperatuurschommelingen voordoen. We zijn niet scrupuleus wanneer we de
gebruikers van dergelijke toestellen met kwikschakelaar de raad geven dit bij grote warmte
liefst uit te schakelen. Dit is dan ook de reden waarom we in 1942 nog al rap de bouw van dergelijke
toestellen hebben stop gezet. Veiligheid gaat immers boven alles en zeker boven het voordeel van een
goedkoop toestel.
Voor hen die de moed hebben ons verhaal nog eventjes verder te volgen, kunnen nog meer raadge
vingen duidelijk worden. Het volgen van een raad wordt dan gemakkelijker naarmate we beter begrij
pen waarom we het doen.
Nu moet ge U nog kunnen voorstellen dat die vrouwtjes-processie welke over onze wandelende
ladder loopt eigenlijk altijd een volledige ronde of kring moet doorlopen. Die ronde is maar volledig
gesloten ais een dier dat op de grond staat de draad aanraakt. Zie tekening ter verduidelijking. De-
pijltjes geven een voorbeeld van de gevolgde weg van de stroom aan.
We weten reeds dat het apparaat in staat is een stroom in die kring te doen lopen. We weten ook
dat hij er in geen enkel geval meer mag doen stromen.
Wat we nu nog moeten onder ogen nemen is het feit dat nietsTn'die kring hem mag hinderen
om er de nodige stroom te doen lopen.
We kunnen die kring nu bekijken als een gang waardoor onze vrouwtjesprocessie moet lopen. Wer
pen we echter barikaden of hindernissen op in die gang dan zal onze stroom seffens verkleinen. De
hindernissen kunnen nu zo groot worden in onze gang dat er veel te weinig vrouwtjes over ons dier
trippelen zodat dit niet meer schrikt.
Tenslotte willen we nog, met de' kennis[welke ge nu opgedaan hebt, een bedrieglijke reklamestunt on
derzoeken...
EXTRA ZWARE SCHOK Onzin. Iedere gewetensvolle korstrukteur laat enerzijds rooi'
meer stroom toe dan veiligheidshalve toelaatbaar. Andf rzijds laat hij het wettelijk maximum stroom
door zijn apparaat afleveren. Hier is geen keus, te meer daar een toestel welke 100 maal meer strocm
kanjleveren dan toegelaten de konstrukteur geen cent meer zou kosten.
Als er hier iets van «EXTRA» te pas komt is het zeker wel het feit dat om een normale spier door
elektrische prikkeling tot kontraktie te brengen, het noodzakelijk is dat de strocm in een zeer EXTRA
kortetijd stijgt tct zijn maximum. De prikkelir g moet een plotselinge EXTR A korte stroomstoot zijn.
Ons zoeken en verbeteren is altijd in die richting gegaan. Zodoende hebben wij sedert vele jaren een
toestel gekonstrueerd dat zijn doelmatigheid niet moet gaan zoeken aan de rand van de afgrord waar
onveiligheid en onwettelijkheid beginnen.
We zijn er fier over dat België reeds zovele doelmatige en veilige elektrische afsluitingen heeft en de
meeste landen waar er moderne landbouw is, steeds in grotere mate ons voort eeld volgen.
We danken U van harte voor uw aandacht en hopen dat deze eerlijke raadgevingen U nog dikwijls
van dienst zullen zijn.
