De kiezing van zondag.
heren en Dood.
Wat de Kerk en de huishoud
kunde over de Trust's zeggen.
i uit het vo,k hebben het gehoord en ik ge-
^eLZal donn °P hare hoede tezyn.
Zooals altijd heeft M. de onderpastoor Ponnet gepre
dikt als een razige; hij heeft de schitterende zegepraal
der woestisten en de bepaalde verplettering van al de
anderen voorspelt. Die man heeft te Aalst aan den gods
dienst een onberekenbaar kwaad veroorzaakt.
u)ven bisschoppelijken brief betreft, uit inschik
kelijkheid en ondanks den diepen afkeer dien ik gevoel,
zal ik voor Uwe Hoogheid verschijnen, woensdag, om
11 uren. e'
Intusschen zal ik nog eens onderzoeken wat mijne
plicht is en ook wat mijn recht is.
Uit inschikkelijkheid ook,.ben ik bereid toegevingen
te doen die niet raken aan de natuur van dit recht.
Uw nederige dienaar in J.-C.
A. Daens.
Myne verschijning voor den Bisschop.
Monseigneur ontvangt mij in den beginne va-
derlijk en zegt mij Mijn weerde heer, waarom
dan voortgaan ïd uwe doenwijze Ziet gij niet
niet dat geen enkel priester van mijn bisdom met
a is Ik antwoordde Monseigneur, dat is in
t geheel niet te verwonderen bij de minste ge
neigdheid die een priester loont om mijne ge
dachten te deelen, is hij zonder meedoogen ge-
trofiën, uit de gunst gevallen en wordt hij gebov-
cotteerd v. Ik haalde Z. H. het voorbeeld aan van
de twee onderpastoors van Aalst, die omdat zij
enkelijk onzijdig wilden blijven veizet werden,
in ongenade vervielen en in een soort van bal
lingschap gezonden werden, terwijl de priesters
die hevigst tegen mij zijn, beloond worden met
schoone plaatsen.
De Bisschop ziende dat hij mij niet overtuigen
kon, deed de bel gaan. Een dienstknecht kwam.
Breng mij de brieven van Rome, zegde de Bis
schop. Die brieven kwamen met twee vicarissen-
generaal. Zij namen plaals aan de zoden des
Bisschops.
Ik vroeg dan of ik mij voor eene geestelijke
rechtbank bevond. Ik kreeg geen antwoord.
Ik deed nochtans opmerken hoe zonderling en
ongehoord deze rechtbank zoude zijn ik was
daar alleen als beschuldigde, zonder getuige en
zonder advokaat.
De Bisschop begon met mij den eersten der
twee brieven te lezen 't was dezen dien ik van
Rome, over vier jaar, medegebracht had. Dan
Stoel™" dG laa,Sle mededeelinB van den Heiligen
Ik vroeg om er fen volle kennis van te hebben
hem te mogen afschrijven of hem zelf te lezen.
Dit werd mij geweigerd. Ik zal er u lezing van
geven antwoordde mij de Bisschop. Op mijne
opmerking dat ik er eene nauwkeurigere kennis
wilde van nemer., antwoordde mij de Bisschop
dat dees voldoende was.
Ik heb de juiste bewoordingen van den brief
niet onthouden ik meen nochtans dat ik volgens
die mededeeling eener Roorasche congregatie
van alle politieke werking moet afzien ofwel hel
priesterkleed afleggen.
't Is hetgeen de Bisschop mij verscheidene kee-
ren zegde.
Ik vroeg tijd om na te denkep.
<*.Gij hebt u.et noodig van na te denken, zegd>
de Bisschop, gij moet u onderwerpen
't e.oclo toch ïcreefc
daags avcnds, den donderdag doch de Bisschop
zegde mij, dac indien hij den donderdag avond
geen antwoord had, hij de bedreiging die hij mij
gedaan had, zou ten uitvoer brengen.
De tijd was korteen dag later en mijne af
straffing kon niet meer als kleswapen dienen
neemt, Rome, 't is te zeggen de Paus, mij mijn burgf
tezijn 'S ze£°en bet rccbt om kiezer en kiesba
Zoo ja, en als ik mijn recht handhaaf,zal ikgetrort'
worden met de uiterste straf van hetCanonisch Ree
de wezenlijke afstraffing die bovenal plaats h;
toen een geestelijke, overtuigd van eene grove fout,*
wereldlijke handen overgeleverd werd om lichamel
ke straften of de doodstraf te ondergaan.
olneos al de Canonisten. wordt de afstrallinc voo
behouden voor de grootste misdaden, en deze moei
bepaald worden, te weten: de kettorij.de geloofsver?
?G?ieiV.e-rva fllng de? IJselijke akten, de mooi
de uitlokking tot ontucht gedaan in de biecht, IS
ezen ot Biecht hooren zonder priester te zijn, de li<
lige hostiën stelen, miskraam verwekken, valse
munt maken.
Monseigneur ik heb geene enkele dier misdaden b
dreven ik verdedig enkel de Christene democrat
voor alwie hooren wil.
Ik ben overtuigd, Monseigneur, dat zoo Gij tot
terst.o o-ani Inn donn j J
heeft gesproken, de zaak is beslist), en ik zou
voortaan hot stilzwijgen bewaren, aan Mgr. Stil
lemans. bisschop van Gent, de verantwoordelijk
heid laiende der noodlottige gevolgen die de maat
regel tegen mij uitgelokt zou verwekt hebben.
A. DAENS.
Itoomsch katholieke priester.
ERRATUM Op de eers'e bladzijde, vóór
'de afkondiging der brieveD, zijn de volgende re
gels vergeten
Aalst, 18 October, 1899.
De katholieke Kerk heeft, niets noodig
dan de loaarheid, (H.Augustinus).
Ik zal eenvoudig de waarheid zeggen geheel
en al.
Den 30 September, ontving ik den volgendeu
uiterste gaat, het eene ramp voor ons godsdiensti» Voifiaanbevo'en express-brief
geHjkón»ehikespareDZa''enik b'd dat 0Dsd'>r/ Daarop volgt de eerste brief van Mgr Stille-
Uw toegenegen dienaar^*. ma,lS'
Daens.
s Anderdaags over, 14 Oktober, onlvioc ik vj
o. genden brief, in 't latijn
Bisdom van Gent Oent, 13 October, 18^ I
De kiezing van zondag heeft om zoo te zeggen
on of weinige verandering gebracht in de ver
houding des partijen tegenover elkander.
De toestand ,n de groole sleden blijft d»zelfde.
Te Brussel bekwamen de liberalen 16962 stem
men, de katholieken 9365 st. en de socialisten
10208, d. i. 7 lib. 4 kath. en 4 soc. Te Antwerpen
uwe! luiuii bekwamen de verbonden liberalen-socialisten
eengezet, u het dragen "van het%'rifóterkle^te o:t-^O.óOO st. de katholieken 25l00st.de democr.
zeggen. 650. de lijst der neringdoeners S00 en een afzon-
Daarenboven voor wat aangaat het recht, weet dat dei lijkt, kandidaat 400 st. Meerderheid du? voor
Wij in deze droeve zaak niets doen dan met de tooia- hel lib.-soc. verbond. Te Gent is de toestand
tlD£.T.an de Heilige Congregatie der Kerkvergaderirg. -dezelfde gebleven. De 5 uittredende leden der
Wil sohniiron rlit cl.Cl. J i
Eerweerde Heer.
Daar uw brief van gisteren rlc vereischte, 't i<
zeggen, klare, eenvoudige en passende antwoord oo ii
gestelde vraag niet bevat, en dat gij in dien brief*'
gelegenheid voorbehoud om ons verbod en dat van 1
Heiligen-Stoel zelf te ontduiken, zijn wij genooodz&3
om de redenen in onzen brief van 7 dezer maand
Laatste brieven,
's Anderdaags 's avonds dan, zond ik aan Mgr,
den Bisschop van Gent den volgenden brief
Aalst, 12 October 1899.
Monseigneur,
Eerst en vooral heb ik eenen plicht te vervullen, ik
moet Uwe Hoogheid bedanken voor het welwillend
onthaal dat Hij mij gisteren heeft gedaan.
Gelijkvormig aan zijne voorschriften en volgens de
mededeeling der roomsche Congregatie, welker inhoud
fij mij met luider stem hebt bekend gemaakt, zal ik
e woelige vergaderingen vermijden •waar mijn pries
terkleed aan de oneerbiedigheid der menigte zou bloot
gesteld zijn.
Daardoor zal het gevaar verdwijnen de eenvoudi-
gen te verergeren, vooral indien zekere bewarende
dagbladen ophouden onbezonnen schandaal te roepen.
Maar ik meen dat dit alles maar bijzaken zijn die
voortvloeien uit het hoofdpunt, dat luidt alsvolgtOnt-
OP
door
JULES MARY.
Marie Doriat sloot het venster en kwam een
oogenblik later den tuin in.
Henri, onvoorzichtige, mompelde zij, terwijl
zjj hem in de armen sloot,
a Verberg mij, moeder.
Onmogelijk.
Waarom
«i Ik heb Pruisen in huis.
Zij zijn uitgegaan.
a Maar zij kunnen eiken oogenblik terug komen.
Breng mij dan op uw kamer. Daar zullen die
Pruisische honden toch wel niet komen.
Kom daD.
Op hare kamer gekomen omhelsde zij haar zoon
nogmaals, die haar daarop berichten gaf omtrent
Pascal. Daarna vroeg hij haar naar Gauthier.
o Wat is er van hem geworden Hebben zij hem
door den kop geschoten
Neen, hij is ontsnapt.
Hij is nog niet bij het korps teruggekomen. Hij
zal nog niet buiten de voorposten van den vijand
hebben kunnen komen. Maar als hij ontsnapt is dau
heb ik voor hem geen vrees meer. Evenals Pascal en
Ik kent hij hier den geheelen omtrek en kan hij
zwemmen als een visch. Wij zullen hem weldra bij
ens bataillon terugzien.
c - O- O O Ii.CItt.VOI
Wij schrijven dit met droefheid en teekenen,
Uw zeer toegenegeae in Christus,
f Antonius, Bisschop van Gent.
Besluit.
j ,I^,0nïviDg,dien bri"' den zaterdag morgt d,
14 Oktober, daags voor kiezing.
Hij was van den avond te voren reeds aan Je
kalholieke bladen medegedeeld.
Myne afstraffing werd den zaterdag met
hoorngeschal in de stralen van Aalsl aatmekc-u-
digd oo met siroolbrieven en vlugschriften in
ALLE de huizen der stad bekend gemaakt.
In alle dorpen waar er kiesstrijd was werd zü
door manifesten aangekondigd of den zondag
morgend (met uitvoerigen uitleg) in de kerken
afgelezen. Te Brugge waren de muren letterl ik
met plakbrieven bedekt die de afstraffing van
Priester Daens aankondigden.
In den katholieken cerkel te Aalst, in den
VVerkmaoskring en in alle herbergen waar de
ib. kath. en soc. partij zijn herkozen. Te Luik
verliezen de liberalen en katholieken beide een
ze tol. Rad.-soc. nemen die in. Er zijn thans in
•ii raad 5 kath. 4 lib. en G radico-soc. voor de
.atete reeks.
Do eenige onverwachte uitslagen zijn deze van
Mecheleu, waar de liberale meerderheid eene da-
ering krijgt van rond de 1000 stemmen en te
Geeraardsbergen waar de liberalen-socialisten
geklopt worden met rond de 400 st.
Daarentegen verliezen de katholieken Namen,
Tongeren en andere gemeenten in het Walen
•and die doordc liberalen iugcnoraen worden.
De andere steden des lands behouden den be
suianden toestand.
Nu over onzen strijd gesproken.
Te Ninove nemen de bewaarders MM. Deolercq
cu Kieckens de zetels in van MM. Dehenau en
i e Mol, zoodat wij hier de E. V. door den wil der
iezers verwezenlijkt zieD.
De buiten is bijna 't zeilde gebleven, o. a. Den-
braspartyen der zoogezegde katholieken plaats i l ucutem, Aspeiare, Denderleeuw, enz. Te Ney-
genaa Hadden, zong men op mijne straf een ge- j -em zijn ons mannen met aide zetels weg, "te
meen, walgelijk en om het woord te zeggen era- j arkxken eveneens.
puieus liedje, deesmaal zonder naam vau Velen en ons zelf heeft het verwondering ge-
d rukker, daar de conservatoir? schaamte - r -lonp *Hipartijen in Aalst geklopt wer
hunne eerloosheid hadden. ,-Hn- Zegf/en wij vooraf dat de meerderheid der
n° d® 5sS^«vin:r!4y,?civ'i',.n
o, dausten mannen en vrouwen. de vrouwen ij.q meerderheid hebben zij gemakkelijk gevon
den onder de ouderlingen en zieken van het
oude mannenhuis ea gasthuis die allen op en
kele uitzonderingen na na^r de kiesbu- eelen ge
ren, dausten mannen én vrouwen, de vrouwen
vooral—terwijl zij de afstraffing van Priester
Daens luidkeels door de straten huilden.
Ik onthoud mij van alle bemerking.
Mijn eer legde mij op een omstandig en nauw
keurig verhaal te doen van deze droeve zaak.
Ik zal mijn recht van burger en de zaak van het
Vlaamsche volk tot het uiterste verdedigen, voor
mijn opperrechter, den Paus, Hem vragende
de vraag te willen oplossen, die ik aan mijn Bis
schop in mijn brie! van 12 Oktober gesteld heb.
Berooft mijn opperste rechter, de Paus. mij
van mijn burgerlijk recht, 't is te zeggen van hel
recht kiezer (e zijn en verkiesbaar
Zoo ja,en indien ik dit recht behoud, zal ik met
de uiterste straf geslagen worden die in het Cano
niek recht staat, de wezentlijke straf,
die vooral plaats had toen een geestelijk man,
overtuigd van een zwaar misdrijf, aan de burger
lijke machl overgelaten werd om lijfstraffen of
zoowel de doodstraf te ondergaan
Indien de Paus mij onder die voorwaarden ge
bood te kiezen lusschen mijn burger-recht en
mijne waardigheid als priester, ik zou zeggen
Roma LOCUTA EST, CAUSA F1NITA EST (Rome
De officiers kwamen weer thuis. Marie Doriat
blies de lamp uit «n sloot de deur van haar kamer; zij
wachtte tot zij de officieren naar bed hoorde gaan en
toen alles in huis stil was, zeide zij
Vertrek nu, mijn jongen, de nacht is donker gij
kunt dus nu gemakkelijk ontkomen.
Ily omhelsde zijne moeder en ging den tuin dooi-,
met het voornemen door de achterdeur te vertrekken.
Maar toen hij bij de deur was, werd deze eens-
klajis van buiten geopend en een man trad binnen.
Henri 1 riep deze, ik dacht wel dat ik u hier
zou ontmoeten, d
Pascal.
Pas op, de Pruisen zitten mij op de hielen. Ik
geloof dat ik hen van mijn spoor gebracht heb, maar
weet het niet zeker.
i Zal ik moeder waarschuwen 1
•erd werden. Voeg daarbij liet oneindig getal
gedwon-f.ikiezeis.de vèrvalsching in het op-
maken der kiezerslijsten die men niet totaal had
kunnen zuiveren, de niet rechthebbenden met
drie en vier stemmen die gekozen hebben, de
kiezers die greu kiesbriet ontvingen, de omkoo
perij c der de kleine burgerij vooral die de hoofd-
ol gespeeld heeft, (men raamt dat de kieziog van
lalst aan de bewaarders 150.000 fr. heeft gekost)
Jen afval van de groote burgerij, en het geloop
der geestelijken, dau vindt men eene verklaring
avi der. uitslag der kiezing.
Het verbond ook, het zij gezegd, heeft ons
vele stemmen doen verliezen van eenvoudige
keden, wat met het opkomen met een zuivere
'ijst zou vermeden geworden zijn.
Ton slotte, onze vrienden zijn niet ontmoedigd
zien vol hoop de toepassing der zuivere E V
ie gemoet, die elke partij haar volkomer.e krach
um zal laten ontwikkelen en de zegepraal voile-
•g maken.
I De tuindeur werd geopend, de soldaten stormden
.jat huis binnen.
Verloren I jammerde Marie, mijn beide kin
leren zijn verloren.
j(De deur van de kamer, welke Pascal acliter zich
'^d gegrendeld, werd ingetrapt.
Pascal en Henri boden geen weerstand, zij had-
djn slechts hunne vuisten om zich te verdedigen. Zoo
zij een wapen gehad hadden, zouden zij hun leven
z-ju duur mogelijk hebben verkocht, maar Henri
hid zijn geweer niet meegenomen, omdat het voor
binder gevaarlijk was, wanneer hij ongewapend
v»erd overvallen en Pascal had in de vlucht zijn ge
weer weggeworpen.
Twintig geweren werden op hen aangelegd.
Zij gaven zich gevangen.
.De officieren gaven bevel, de gevangenen naar de
Neen, nog niet. Als het gevaar geweken is, zal ik j voorkamer te brengen, zij schenen hen eerst in ver
haar gaan omhelsen en dan vertreken wij samen. I hoor te willen nemen. Het verbaasde hen, twee ge-
"Sr klonken zware voetstappen die den tuin naderden. vingenen te hebben daar zij er slechts één hadden
Daar zijn zij, fluisterde Pascal. vorrolgd.
De beide broeders vluchtten den tuin in. i Een der officieren wendde zich tot den sergeant.
Er vertoonde zich het gehelpide hoofd van een Deze sergeant was Frans Schulier.
Pruissischen soldaat boven den muur. Hij wierp een Wie van de twee? vroeg hij.
onderzoekenden blik in den tuin. Het was tc donker om het gelaat van den man
De officieren, ontwaakt door het rumcer, kwamen d.ên wij vervolgden te onderscheiden, commandant
het huis elk met een revolver in de hand. I antwoordde Schuller.
Ook Marie Doriat vertoonde zich. j De officieren aarzelden.
De tuin werd doorzocht, maar de broeders vonden Bliksemsnel schoot er een gedacht door Henri's
gelegenheid om ongemerkt in huis te sluipen. Zyj bitoin.
kwamen in de kamer hunner moeder. j Zij hebben Pascal vervolgd, dacht hij. Het is om
Pascal, Honri, olGod, beiden 1 riep de arme h-jm te doen, maar wanneer ik in zijne plaats sterf
moeder uit. -Jufn blijft hij over om moeder te beschermen en voor
Wanneer zij mij dooden, dan zal ik u voor het hjar te werken. Hij is de oudste, hij verstaat zijn
minst nog eerst omhelsd hebben, moeder riep j vak beter dan ik, komaan ik zal zijn leven voor het
Pascal terwijl hjj zich in de armen zijner moeder I iJijne koopen.
w^erP» IT"W naam? vroeg de officier.
Er gaat bijna geene week voorbij, zonder dat
de angel-saxische dagbladen niet de geboorte van
den eenen of anderen trust mogen aanteekenen.
Al de verbonden van voortbrengers doen niet
evenveel van zich spreken, omdat allen niet van
den eersten dag den verbruiker stroopen.
Een voorbeeld van driestheid is over veertien
dagen gegeven geweest, door den trust der fa-
biikanten van behangpapier.
's Anderdaags na den dag door het kontrakt
voor de inhuldiging van het nieuw regiem be
paald. steeg de prijs per rol van 0.15 tot 0.45 c.
voor de grmeene soorten, enzoovoorts.
Men ontdekte loen, dat al de groote huizen ge-
honden waren door een kontrakt van 10 jaa--,
hun den verkoop van uitlandsch papier verbie
dende.
Wij staan nog maar voor afgezonderde pogin
gen, zegt men.
Dit moet ons niet beletten ernstiglijk na te
dunken op de uitkomst van dat alles.Ten andero,
het is nog niet lang geleden dat de oud bestuur
der eener belgische koolmijn mij vertelde, dat hij
op het punt geweest was eene internationale
overeenkomst te bekomen, voor het beperken der
kolenproduklie.
Hetgene gebeurt in de Vereenigde-Staten kan
uitmuntend tot voorwerp dienen van al onze
overwegingen.
Het Journal of Commerce, van New York,
kondigde onlangs ee-e statistiek af, waaruit
bleek dat 90 per hoaderd van de nijverheden
gehouden worden in trust, met eou kapitaal-
aandeelen van 30 milliard frank.
Do toestand, nu, die er uit voortspruit, wordt
aldus beschreven «Het wordt practisch onmo
gelijk zich heden nog bij ons als nijveraar te ves
tigen, zoo de trust niet toestemt u aan te nomen.
Vrij aan u eenen winkel te openen, indien gij ge
looft te kunnen kampen tegen de konkurrentie
der groote magazijnen. Maar gij zult geene lin
nenweverij, geene olierafineerderij, geen graan-
magazijn, geene ijzergieterij, geene slijterij, geen
caoutchou' -fabriek, uo. h iets dergelijks oprich
ten. Het is de wet niet die zulks verbiedt, maar
het monopool van den trust en tegen hem zijt
ge zonder verweer.
Deze inpalmingsgccst is zooverre schadelijk,
dat al de Staten beteugelingswetten uitgevaar
digd hebben tegen de trusts.
Het was eene gewichtige zaak, op dien Ame-
rikaanschen bodem, verzadigd met alle vrijhe
den, eraan te denken de vrijheid van vereeniging
in te krimpen.
Het was nog eene gewichtiger zaak de totale
nederlaag van al die wetten vast te stellen.
Intusschen tijd breidden de verwoestingen der
bondgenootschappen zich uit van de nijverheids
klassen tot de middenstanden.
Het is aldus dat men onlangs lezen kon, dat,
ton gevolge dei- oprichting van zekeren trust,
alle konkurrenlie onmogelijk werd; kef zendea
van reizigers tan huize was vervangen geworden
aoor uc uiifi.'pi.ng eener pnjsiabol, ou "0.000
reizigers werden op staand,m voet afgedankt in
dien enkelen nijverheidstak.
In de eerste dagen van september, zijn de moest
gezaghebbende staathuishoudkundigen der voor
naamste universiteiten te Chicago vergaderd ge
weest om den toestand te bespreken.
Nu, naar de lezing der eerste verslagen welke
ons toekomen, bestatigt men, dat de heerschende
opinie den veldslag verloren verklaart voor de
beweging tegen de trusts.
Mannen gelijk de universiteitsleeraar John Gra
ham Brooks hebben vastgesteld, dat er geene an
dere hulpbron overbleef dan door den Slaat deze
onweerstaanbare economische macht, den trust,
te regelen.
Het vraagstuk derwijze gesteld, i3 uitgeloopen
op een ander voorstel de koatrool door dea
Staat moet ver streog wezen, de bekrachtigin
gen zullen krachtdadig zijn. Vervolgens, daar
het er op aan k vam deze bekrachtigingen aan te
duiden, neeft men eiodtliik maar eene uiterste
bron gevonden de overname door den
Staat van de gemonopoliseerde nijver
heid.
Alzoo worden de Vereenigde Siaten door het
Pascal Doriat, oudste zoon van de vrouw, in
wier huis wij zijn.
De officier richtte daarop dezelfde vraag tot Henri.
Henri Doriat, haar jongste zoon,
Een van beiden behoorde tot een bende vrij
schutters, die den spoortrein nabij Meudon heeft
aangevallen. Wie van beiden is vrijschutter
Wij zijn beide vrijschutters, antwoordde Pas
cal.
Maar gij waart toch niet beide onder de bende,
die den trein aanviel, want de soldaten hebben slechts
één man hier zien binnengaan.
Ik alleen heb aan den aanval op den spoortrein
deelgenomen, d zeide Pascal.
Mijn broeder liegt 1 riep Henri" eensklaps uit.
Ik was het die met mijn kameraden den spoortrein
heb aangevallen. Ik had nog zes kogels in mijn pa-
troontasch, nu heb ik er geen meer. Ge kunt de kogels
terugvinden in de lichamen van zes Pruisen.
Henri,zeide Pascal, waartoe deze leugen
Waarom wilt gij sterven voor mij
Omdat gij de oudste zijt, en beter voor moeder
zorgen kunt, antwoordde Henri.
De beide broeders spraken zoo rap, dat de Duit-
schers er geen woord van verstonden.
Neen dat zal ik niet gedoogen, antwoordde Pas
cal, denkt gij dat ik voor hun kogels vrees I
Evenmin als ik, dat weet ik maar al te goed,
maar uw leven heeft voor moeder meer waarde dan
het mijne.
Komaan, riep een der officieren ongeduldig, een
van beiden moet sterven. Gij zijt beiden vrijschutters
en ik zou u dus beiden kunnen doen door den kop
schieten. Ik wil echter genade schenken aan hem, die
niet bij den aanval tegenwoordig was.
Yervolgt.
