Orgaan der Ghristene Volkspartij van België
OVERSCHOT EN TE KORT
VEERTIENDE JAARGANG Nr 32
5 CENTIEMEN HET NUMMER
ZONDAG 7 OOGST 1 904
KLOKKE
ALLES VOOR
ROELAND
HET VOLK
Mijn naam is Roeland,
Als ik klep is het brand,
Als ik luid, o heil en glorie,
T< 't victorie
In Vlaanderen/and
ABONNEMENTSPRIJS vooraf betaalbaar.
Een jaar 3,oo fr.; 6 maanden 1.75 fr.; 3 maanden 1.00 fr. (Voor 't buitenland 5.oo 's jaars).
Men schrijft in bij P. Van Schuylknbergh,
uitgever, Zonnestraat, Aalst, en in alle postkantooren van het land.
ANNONCENPRIJS per drukregel:
Gewone annoncen o.i5; dikwijls herhaalde bij overeenkomst; vonnissen o.5o; reklamen o.j5.
Alle briefwisseling, vrachtvrij.
Ongeteekende brieven worden geweigerd. Men zende alles voor Donderdag middag.
In onze eeuw van machinisme is alles
in overvloed, en te midden van dien
overvloed zijn ontelbare menigten aan
wie het noodigste ontbreekt.
Verplaatsen wij ons in verbeelding
een goed honderd jaren terug te dien
tijde waren de groote uitvindingen niet
gedaan, die de geheele wereld een ge
heel ander uitzicht hebben doen ver
krijgen, alsdan bestonden er geen tele
graaf, geene ijzerwegen, geene stoom
tuigen.
Zeer dikwijls was er in eene provincie
overvloed en in eene nabijgelegen pro
vincie hongersnood. De ijzeren wegen
hebben een einde aan dien staat van
zaken gesteld men heeft berekend dat
ten huidigen dage de koopwaren 25
maal rapper verzonden worden van de
eene plaats naar de andere, aan een
vier maal minderen prijs dan ten tijde
wanneer de stoomtuigen onbekend
waren. Dit is eene der weldaden van
het stoomtuig en deze valt niet te
onderschatten
Men was begeesterd over die en andere
verkregen uitslagen en men zegde dat
de wetenschap den overvloed en de
gulden tijden in de wereld ging bren
gen. Ongelukkiglijk er moet van afge-
..daan worden en vele. Ferdinand Bru-
/lp hpmpmrlo frinonV.A 1.»•:<-; 1,,,^,
heeft zulks ten overvloede bewezen in
zijne Banqueroute de la Science. Inder
daad wat baat het dat er overvloed van
iets is en de overgroote meerderheid de
middels niet bezit deelachtig te worden
van dien overvloed
Riekt er aan, maar proeft er niet
van, dat is de foltering van Tantalus.
Hebben de stoom- en verbeterde
werktuigen de opbrengsten vermeer
derd, de verbindingen vergemakkelijkt,
zij
I
heid van Manchester geworden Japan
die een goed dertigtal jaren terug, nog
onder de half-beschaalde, half-barbaar-
sche landen mocht gerekend worden,
is een industrieele staat geworden de
Vereenigde Staten van Amerika, waar
vroegertijde veel van ons goed naartoe
gezonden werd tegen klinkende dollars,
hebben eene nijverheid aangekweekt
die onze verschillige produkten niet
alleen van hunne markten en wegen
verjogen heeft, maar bovendien bezig
is onze markten te veroveren, hier
artikelen aan lageren prijs aflevert dan
men die ter plaatse zelf in Amerika kan
krijgen.
Hoe komt dat Wel omdat verschil
lige plaatselijke omstandigheden, te
lang om hier te worden uiteengezet,
daartoe hebben meêgewerkt. Alleen zij
hier gezegd dat de stiel- en nering
doener aldaar eene uitzondering ge
worden is, eene rareteit. j aanleeren
Alle ambachten en vakken worden brengt hulde aan de beroepscholen,
daar in iabnekcn en groote werkhuizen j in Eendracht en Arbeid gesticht door den ver-
uitgeoefend op een industrieelen voet, i kleefden Pater Van Langermeersch, en hij be-
alle soorten van handel zijn daar in treurt dat °og geen 10 t. h. van de leden der
handen van eenige groote huizen of christene syndicaten die leergangen volgen,
compagniën, de kleine burger bestaat
daar om zeggens niet, doordien een
zoek ingesteld werd nopens de werkmans
woningen, is men verwonderd geweest over den
jammerlijken toestand der werklieden, over
hunne ellendige woonsten. Over het algemeen
is het loon van den werkman te Brussel onvol
doende, en daarom hebben meestal de werk
stakingen die hier uitbreken, loonopslag voor
dc.el.
In verschillende nijverheden, zooals voor de
letterzetters, heeft men reeds het minimumloon
kunnen invoeren, doch dit minimum mag geen
maximum worden. Dat is eene kwestie welke
ernstig door de syndicaten moet ter harte ge
nomen worden. Deze moeten ook de werk
lieden aanzetten om deel te maken van de
spaarkassen en andere instellingen van vooruit
zicht. Er zijn menige middelen, die, zelfs zonder
opslag van loon, het lot der werklieden kunnen
verbeteren. De arbeiders moeten niet alleen
hunne zoons naar de beroepscholon zenden, zij
moeten er zelfs heengaan om zich in hunnen
stiel te volmaken. Er wordt thans algemeen
geklaagd dat er geene goede werklieden meer
zijn, dat zij hunnen stiel niet goed meer ken
nen. Het is in de beroepscholen dat de jonge
werklieden de noodige kennissen moeten zoeken
I welke zij in de fabrieken niet meer kunnen
Men zou moeten trachten de werklieden te
die weerstandskassen moeten machtig zijn, en
j daarom moeten zij over veel geld beschikken.
Eene maandelijksche bijdrage van 5o centiemen,
zooals men te Brussel voorstelt, is niet genoeg.
Te Gent betaalt men wekelijks 25 centiemen.
Wij hebben liever roo leden, die elk 1 frank
betalen, dan 200, die elk 5o centiem, betalen.
De werkman is enkel gehecht aan iets waarvoor
hij opofferingen doen moet.
Daarbij, eene sterke, wel voorziene weer-
standskas, is het beste middel tegen de werk
stakingen. De werklieden die veel geld in kas
hebben, zullen zich wel wachten het te ver
spillen in nuttelooze werkstakingen. Syndica
ten, die geen honderd duizend frank in kas
hebben, kunnen niets verrichten, want de
bazen zullen zich ook vereenigen en beschikken
ook over machtige middelen. Wij hebben hier
schoon de kwestie der syndicaten te bespreken
wij zullen niets verrichten indien wij geene
doelmatige middelen aanwenden om ook de
onverschilligen tot ons te trekken.
OVER 'T BEROEPSONDERWIJS
werd verslag gemaakt door den eerw. heer
Vossen, almoesenier van een brusselsch werk
manshuis
Hij doet uitschijnen dat 't beroepsonderwijs
eene maatschappelijke noodzakelijkheid gewor
den is. Dit onderwijs is een waarborg tegen
het verlet, dat soms zoo noodlottig voor den
werkman is het is ook een waarborg tegen de
concurrentie der kapitalen en der machienen.
De werklieden, die hunnen stiel in den grond
alleenstaande man onmogelijk tegen
dergelijke organisatiën op kan komen.
Hij is daar vervallen tot den staat van
man"cfie 'al f<T vrij heici fên on at ha'nkfciQ^
heid verloren heeft ofwel in 't gunstigste
verplichten om de beroepsscholen te volgen, j kennen, worden ook het beste betaald het
door hun een voorafgaandelijk exaam op te i voorbeeld v'ncit mei1 klaarblijkend in de Ver
leggen, vooraleer hen in de syndicaten te aan- j eenigde-Staten en in Engeland, twee landen
veerden. Men zou er ook tentoonstellingen en j waar het kapitaal machtig is en het mecanism
prijskampen moeten inrichten. algemeen ingevoerd. De Staat moet het be-
Het tweede punt dat de syndicaten moeten j ODdaqjqn»,
eiiide de overvoortbrengst te beletten. De werk-
gevers hebben onder dat oogpunt hetzelfde
- Wat hebben de christen democraten
geval tot een c. jobber een kraweier belang als de werklieden. De overwerkte arbei.
die nu en dan iets te doen heeft en het j ^~^rk°C tiï
overige van zijn tijd toe^ienei van ge- j njet meer ajs jn ^et begin. Het bovenmatig
dane werken mag spelen met de han
den op zak. Niet genoeg dat 't groote
kapitaal daar op alles de hand gelegd
heeftwij zien dagelijks dat die mach
tige compagniën zich vereenigen in
trusten om niet alleen de wet te stellen
altijd gezegd
Richt de werklieden in.
Verdedigt rechtzinnig hunne belan-
werk is ook de oorzaak van het meeste deel der j
arbeidsongelukken1 §eT;
Men moet ook bekomen dat de zondagrust i Bevordert hun geestelijk en stonelijk
door de wet ingevoerd worde. Wij hopen dat welzijn.
de katholieke volksvertegenwoordigers den aan- Onderwijst ze in de onmisbaarste
staanden zittijd niet zullen laten voorbijgaan i wetenschappenen, in hun vak.
zonder die wet te stemmen. Het meerendeel j
hébben ook nog meer gedaan, zij. j op eigene markten, om op oneerlijke der zondagwerkers zijn ongelukkigen aan den s Voert het verplichtend onderwijs in
-1 aiUw* wijZe alle concurrentie onmogelijk te drank verslaafd het drinken is hun eenig ge-
maken en den tegenstrever in den
grond te boren maar om hier in ons
~Om~een uitweg te zoeken voor die j oude Europa- dat gebogen gaat onder
overproductie schaft men zich koloniën allerlei lasten onbekend in de nieuwe
r 1 1 1 j-- i::i- j wereld hand te leggen bij middel
van hare honderden en duizende mil-
Engelschen in Transvaal; dus over- lioenen opgeheele nijverheidstakken en
.1a: 1 Ja vAA-ftlf-eolvt neer
hebben 'de "voortbrenging tot het uit- j wijze alle concurrentie onmogelijk te drank verslaafd het drinken is hun eenig ge-
zinnige gebracht en in vele gevallen j maken en den tegenstrever in den noegen. Zi, zijn ontevreden over hun lot
den werker uit de werkplaats gebannen. 1 1
Om een uitweg te zoeken voor die
overproductie schaft men zich koloniën
aan, palmt men geheele landen in, lijk i
de Amerikanen in de Filipijnen, lijk de j van hare honderden en duizende mil
itvu TVo-ncwool rliie nvpr-
der Laisser faire, laisser aller eene
centralisatie van kapitalen, handel en
werkzaamheden, eene algemeene ver
slaving.
productie leidt regelrecht naar impe- dft alles tot grooter glorie en profijt
rialisme en imperialisme naar diefstal van eenige dozijnen aartsmillionairs
en uitmoording van eene geheele natie, j Ziedaar t uitwerksel van die politiek
vrouwen en kinderen inbegrepen, ge
tuige daarvan de folterkampen van
Transvaal en Cuba, van akelige ge-
heugenis.
Zoo leidt een wantoestand regelrecht
naar een staat van zaken erger dan men
het zich zou kunnen voorstellen van
eene vergadering van wilde beesten en
dit na 1900 jaren christene beschaving!
Wat is intusschen de toestand in de
oude wereld? Men staat tegenover
andere natiën die min of meer hooge
douanenrechten heften, zelfs dikwijls
prohibitieve rechten, de goederen vin
den maar moeilijk een uitweg al dien
kant, in sommige gevallen in 't geheel j
geen uitweg, de stapelhuizen hoogen
zich op,fabrieken en werkhuizen sluiten
duizende menschen loopen zonder
werk, dus zonder middels van bestaan
die iets heeft eet het op, wordt den
De Toekomst
aan de
In Brussel is 't socialistisch gevaar
en daar hebben de katholieke werk
manshuizen een programma op maat
schappelijk gebied.
In Vlaanderen, Gent uitgezonderd,
zijn de socialisten machteloos en hier
durven de gilden niets verrichten uit
i vrees van hunne meesters, de geldbazen.
Uit Brussel, waar Zondag laatst,een
zijn dus revolutionnairen. Men zal dat voor
komen door de zondagrust verplichtend te
maken. Men zal alzoo ook zekere anti-katho-
lieke bazen beletten, hunne werklieden opzet-
telijk 's zondags te doen arbeiden en hen
daarentegen den maandag te doen vieren. i
Wat de werkeloosheid betreft, men vraagt
zich af hoe er, te midden van den algemeenen
voorspoed, welke er thans schijnt te heerschen,
nog werkeloozcn gevonden worden. En nog- j
tans, het feit is daar, tn de toestand zou voor
zeker nog verergeren, moest er eene kri^is
ontstaan. De EE. HH. Vossen, de ieverige
aalmoeseniers van de werkmanshuizen Concor-
dia en Ste-Barbara, hebben zeer wel de nood-
zakelijkheid der verzekering tegen de werke-
loosheid begrepen, en zij houden niet op daar
op aan te dringen. De kassen tegen de werke-
loosheid, door zekere stadsbesturen gesticht,
Democratie dienen tot weinig of niets die kassen moeten
door de syndikaten zelf ingericht, maar door de
openbare besturen geldelijk ondersteund wor
den.
t is in hun belang en voor 't algemeen
welzijn.
En omdat wij dit programma door
voeren willen,waren wij slechterikken,
aanhitsers van den klassenstrijd, groene
socialisten, enz.
Hoort die paters aan het woord te
Brussel, waar de socialisten alle dagen
machtiger worden en waar er dus ge
vaar is, en besluit, beste lezers.
Zoo maakt de christene democratie
haren weg, traagzaam maar zeker, aan
haar is de toekomst in Vlaanderen.
C. Moeyaert.
ONS DOEL
i Ons volk moet heropgebeurd wor
den zijne nationale fierheid moet het
herwinnen de vrijheidsgeest der oude
Vlamingen moet herlevende armoede
j der volksmassa moet bestreden worden
De weerstandskassen in geval van vrijwillige j ^oor g0ede volkswetten landbouw en
~"J 1"t~1 "1"1>1 kleine burgerij moeten wat meer de
zorg verwekken van de wetgevers.
Dat is het doel der christene demo
craten, het ideaal, waar wij naar
i streven Van 't vlaamsche volk een
den werd, komen verslagen toe, waar
wij de treffendste brokken willen van
mededeelen, omdat onze lezerser kennis
zouden meè maken ener nut zouden
ondergang ten prooi, valt eindelijk ten ujt trekken, dienstig voor later en in
laste der liefdadigheid en eindelijk lijk aperhande omstandigheden.
in Italië bij voorbeeld ziet men geheele
bevolkingen, geheele streken verhonge
ren en uitwijken.
De koloniën waren ook vroegertijde
groote afnemers der goederen, voort
gebracht in 't moederland en ten deele
nog maar dezelfde koloniën nemen
dagelijks rang in het getal der natiën
die nijverheids-produkten ter markt
brengen zoo is Engelsch-Indië een
geduchte mededinger der katoennijver-
of gedwongen werkstaking, zijn ongelukkig
even noodzakelijk. Men ziet thans maar al te j
dikwijls katholieke werklieden, in eene werk-
staking meegesleept, onderstand ontvangen uit
de socialistische kas. Dat mag niet meer ge- j
beuren.'t Is waar, de bazen hebben schrik van j ,uu .«A.-
de syndikaten, maar waren al de werklieden in i christen volk makeni vrij van gedacht
congres der christene syndicaten gehou- de christene syndikaten vereemgd, er zouden karakter, met eene eerlijke
bijna geene werkstakingen meer zijn. Onze j J 1
syndikaten zijn niet voor de werkstaking, maar deftige broodwinning,
voor de verzoening. Wij willen de verstand- Elkeen weet hoe de christen demo-
houdiug tusschen kapitaal en arbeid, wij willen craten vervolgd en gelasterd werden
het wantrouwen tusschen bazen en werklieden j met wejk geweJd men steeds hen aan
doen verdwijnen, en dat is enkel mogelijk door nQch laster
het eerbiedigen van elks rechten en t vervullen -
van elks plichten. j spaard werden.
Pater Van Langermeersch doet opmerken De razernij der rijken, die meenden
dat er in Brussel en den omtrek 18 werkmans- j v00r eeuwig het vlaamsche volk in
kringen bestaan, en bijna geen hunner leden j kluisters te hebben de nijd en de
maken deel van de syndikaten J de kringen - j hheid yan anderen vonden allo
zouden er van ambtswege hunne leden moeten Ja
doen inschrijven. j tormenten uit om ons ten onder te kun-
Pater Rutten sprak bijzonderlijk over de nen brengen,
werkstaking en zegde het volgende £)e macht der hel scheen ontketend,
De werkstaking is voor ons geen doel, maar v00rzagzJj dathaar grootste vijanden
enkel een uiterste middel. Niettemin is het A1 de slechte driften
noodig, om de vakbelangen desnoods te ver- &cu
dedigen, weerstandskassen in te richten. Doch van t menschelijk hart ruide zij op bij
Zekere heer Ceuterick las er het
t volgende over de christene syndicaten
Zoo de christene syndicaten tot nu toe
weinig uitslagen hebben opgeleverd, zegt
M. Ceuterick, dan is het omdat zij zich niet
genoeg bezig gehouden hebben met de
kwesties van den loonopslag en van de ver-
1 betering van den toestand derwerklieden.
De zedelijke verbetering der arbeidersklas is cn
1 blijft voorzeker de hoofdzaak, doch de stoffe-
lijkc belangen mogen niet uit het oog verloren
worden. Toen in 1890 te Brussel een onder-
