©oösöienst, - tiaöetlanö, - Urijljcii).
De Week.
De Staatsmeesterij.
Inkwisitie te Aalst.
NFFFfWP.
Maare ig*r* a--<
Bureel Achterstraat.
Geuoon» AuuonceD: 20 ctnticmto per regal. Aononcan op de Tveede liledïijde, 50 c
den regel, Berichten onder 't Nieuws, 1 frank den kleinen regel
liWV --- L
5 fr. 's jaars, vooraf bet. Inschrijvingen wordeu op alle tijd
stippen genomen rechtstreeks bij or.s tl cci r post cf briefdragers
VAN AELST
Zwaar nieuws hebben wij U te melden, geachte
Lezers.In 'tOosten heeft de Turk het hoofd gebogen
en de stad Dulcigno aan de Montenegrijnen geleverd,
zoodat aldaar voor het oogenblik Vrede is; maar 't is
Frankrijk die zich overlevert aan vrijheidsmoordende
buitensporigheden zaterdag laatst zijnde Leden van
twee Religieuse Ordens, uit hunne huizen gezet de
Kapellen en Bidplaatsen zijn geslotenOns Heer is
uit zijn Tabernakel gejaagd. Ge moet dat lezen, op
ons 2dc bladzijde, menschen de verontweerdiging is
groot in Frankrijk maar 't is daar het uur der duis
ternissen; circa 100 magistraten hebben hun ontslag
gezonden, liever als die dwangmiddels uit te voeren:
groote eèlmans, de notabelste personen door lertuin
en achtbaarheid, zijn dc verjaagde Paters gaan halen
en hebben ze in hunne paleizen gebracht; terwijl volk
van allen rang en staat, in groote menigte opentlijk
zijnen afkeer te kennen gaf voor die helsche dwin
gelandij, en de lucht deed weergalmen van de geroe
pen: Leve de vrijheidLeve de ReligieusenWeg de
dekretenVerscheide vrouwen van hoogen ouden
eêldom zijn g'arreteerd en waren gelukkig van bene
vens de Religieusen deze vernedering te lijden. Er is
in Frankrijk nog meer goed volk als men meint, maar
éen booswicht maakt meer lawiji als 100 brave men
schenOndertusschen is 't een schande voor de li
beralen van Belgenland, die goedkeuren wat er in
Frankrijk geschiedt en dat rechtstreeks strijdt tegen
onze Grondwet en tegen de wetten van alle vrije
VolkerenMaar die liberalen, ze keuren ook goed
de Inkwisitie of't Proces tegen het Vrij Onderwijs,
alhoewel de Grondwet uitdrukkelijk zegt: HET
ONDERWIJS IS VRIJ! Deze week zijn de proces
mannen geweest te St Gillis Waas, te Kortrijk en te
Aalst. Zhebben overal gezien hoe 't Staatsonderwijs,
door hun lekkere wet, dood en begraven is: het leeft
maar om de Staatsgelden op te slorpen t'Aalst heb
ben d'heeren Onderpastoors van Meldert en Schoon-
aarde, onder de beschuldiging moeten staan, Meldert
van den Staatsmeestcr, Schoonaarde van de bazinne
vrouw De Molmaar allebei hebben zich zoo deftig
en krachtig verdedigd, dat de liberale gazetten ver
stomd staan en al de katholieke, vol lof en dank. Zie
verder ons blad van heden.
IERLAND. De verbittering groeit dagelijks aan en
zal welhaas in bloedigen twist losbersten. Het graaf
schap Kerry is volop in wanorde. De katholieke aarts
bisschop van Dublin tracht zijn volk te bedaren;hij vraagt
de onmiddelijke hervorming der scheurende wetten die
het lersch vólk verpletteren; maar hij bidt de katholie
ken van niet te luisteren naar de revolntioDnairs die al
les willen omverwerpen. Die gedragslijn van Mgr
Cabe is door den Paus plechtig goedgekeurd geworden.
3 Exempelkes..
Ik loochen stellig, zeer stellig, riep .en„zwoer de
Siaaismeesle; varnBajrdegem, ue foueu aooP den
Burgemeester aangehaald.
Daags nadien was de heer Burgemeester daar met
handteekene en stellige bewijzen.
De twee Docteurs hebben verklaard, zoo getuigde
onder eed de Hulponderwijzer van Holstade.dat mijne
Moeder van verdriet gestorven is.
Onmiddelijk. de twee lieeren Docteurs, verklaarden
bij openbaar schrift, dat zij nooit deze woorden had
den uitgesproken.
Ik verklaar, zegde de Hoofdonderwijzer van Aalst,
dat de kinderen bij Potter aanbesteed, 'uit de Gemeen
teschool zijn getrokken.
En sedert 1874 zijn er bij Potter geen kinderen
meer aanbesteed.
Katholieken en trelfelijke Liberalen, wij laten deze
drij punlen aan uw oordeel over. Het derde geval is
bijna onbegrijpelijk; MrReynirrs is t'eerlijk man,
om onwaarheden te verklaren, zelfs buiten eed, als
Ja, ze zijn hier weerom gekomen, menschen, de 3 Geuzen-Inkwi
siteurs, woensdag morgend ten halver negen, en nadat deGendarm
zich geposteerd hadden, werd de zitting geopend verklaard.
Geen vrije getuigen werden opgeroepenze spelen daar te vies
mee uit.
Er was een andere Sekretaris, M. Sifferde oude vermarteli-
seerde 't vlaamsch, gelijk President Willequet sommige getuigenis
sen vermarteliseerto. a. staal er in de Proces-verbalen: HET Ge
meenteraad had gedenkt, enz.
't Publiek is min talrijk als vroeger, misschien 10 a i5man; de
menschen worden dit spel bed; nu en dan komt er 'ne man bij,
zoodat, rond den noen, de kleine zaal bijna vervuld is.
Als eerste getuige komt A. WlLl.EMS, Instituteur te Smetlede.
Meester Willems zweert en getuigt dat de Pastoor in 't begin van
den schooltijd hem heelt willen overhalen 's zondags na dat de
Pastoor den laatster, keer bij hem was geweest, den 4 Sept. 1879,
heeft Burgemeester Van den Abeele, (nu vervangen) in d'herberg op
't hevigst tegen hem uitgevallen, hem afgeschilderd slechter als 'nen
hond, gezegd dat als hij stierf, hij zou begraven worden, zonder
pastoor of koster, zonder klok of klepel, en bij zulken mensch.zegde
hij, zouden wij de kinderen zenden!
'ne Pater Recollct heeft op d'Aanbidding van 1879 op niets ge-
preêkt dan op de Scholendaarna zijn de Pastoor en Schepene Van
den Abeele beginnen geld rond te halenop isten October is de
school geopend in een herberger zijn gebedekens uitgedeeld (welk
schelmstuk voor zijn deur vond hij op zekeren dag een boeksken,
geschreven door Mgr Bracq (toe, gendarms! naar Smetlede in vlie
genden galop). Vroeger, getuigt de Meester, had ik i5o leerlingen,
nu nog 60; NIETS is veranderd Burgemeester, Schepen en Arm-
meester Mertens zijn in zijn school de kinders komen tellende
Ouders zijner scholieren zijn benadeeligd in de uitdeelingen van
sargièn en katoen; de oud-Burgemeester Van den Abeele is Voor
zitter geworden van 't Armbestuur; hij heeft eene katholieke school
op zijnen grond doen bouwen; ze zeggen, dat hij daarvoor 5 trekt.
DE VlGNE (bitsig). Dat gaat ons niet aan.
Voorzitter. Is er nog iets?
DEV. De belangrijkste feiten alleen.
Verscheide mijner scholieren zijn van 't Hof van Mertens ge
jaagd ook vrouw Corthals een ander vrouw van 'nc man die ver
oordeeld was voor jachtovertreding tot 1 maand gevang, heeft 1 fr.
per week gekregen, doch er is haar gezegd dat zij te naaste winter
zou gevonden worden.
De V. En z'heeft toch dien fr. gekregen?
VOORZ. Voor een jachtovertreding is 't gevang nooit een
maandIs'tgedaan!
Dees jaar op Paschen is alles vernieuwd, zijn de Sacramenten
geweigerd, en op 14 sept. heeft 'ne Pater Recollet drij dagen lang
staan roepen dat het te wreed en te schrikkelijk was.
Getuige N°a, GUST.DeTroyer,gemeente-onderwijzer te Meire.
die onwaarheden een eerschending worden; M. Ret-
niers heeft, wetens en willens, (le waarheid niet be
logen maar boe is hij toch aan die onverstaanbare
verklaring geraakt?
Ach, dit Staatsonderwijs! dit bedroefd Staatsonder
wijs! wat maakt hel menschen ongelukkig! wat
heeft het er reeds in 't graf gesleept! Van het ti
lijk onderwijzersambl maakt het oen slavend;,
't Staatsonderwijsbrengtg'heel Belgenland in twi;
tweedracht: 't Staatsonderwijs put de staatskas uh,-
't Staatsonderwijs brengt den Koning en zijn Volk ien
onder; 't Staatsonderwijs zal misschien de schuld zijn
van 't verlies onzer Vrijheid en Onafhankelijkheid.
Zeg, menschen wie gij ook zijt, zonder dit Staatson
derwijs zouden wij nu al die moeielijkheden beleven,
al die -o.iandalen zieu, onschuldig bloed vergoten, de
Grondwet geschonden, de naam van Belg door 't slijk
gesleurd!
In 1842 waren er wijze Mannen die zegden Men
heeft ongelijk zich opdeViijheid niet te netrouwen,
in zake van onderwijsI Iet Staatsonderwijs is op
gekomen tegen 't gedacht der Vlaamsche provinciën;
men heeft toegegeven aan de Walen Wee Belgie,
wee voor altijd,indien dezelfde inslag zich herniuwde!
In 1842 was 't een misslag, nu zou het een misdaad,
een schelmstuk zijn.
HOFSTADE.
De hulponderwijzer van Hofstade, moet nu zien hoe
onvoorzichtig hij geweest is, van zijnen heer Pastoor
te beschuldigen, als zoude deze gezegd hebben: Wij
zoeken de Revolutie! Ten eersten, zulke woorden
kwamen hier niet te pas. Mr den Pastoor heeft onder
eed bestestigd dat bij g. zegd beeftZij (de liberalen)
zoeken Revolutie.... En toen de Eerweerde Herder
van Hofstade, die bevestiging had gedaan, moest Van
Gyseghem dan niet zeggen: Ik was ontroerd op die
momenten! ik zal den Pastoor nuts verstaan hebben!...
Maar, neen, hij houdt zijn woord, en al de liberale
gazetten nemen zijn woord op, en vergeten
vrijwillig er de logenstraffing bij te voe
gen. 'tGing zooverre dat Mrden Pastoor heeft moe
ten 'nen brief doen insereeren in d'EToiLE Belge, die
met ongehoorde schaamteloosheid den Pastoor be
schuldigde, zonder van zijne logenstraffing te geba
ren.... Wij zien hierin de boosaardigheid der liberale
gazetten; zij zoeken de waarheid nietzij willen de
waarheid niet ontmoeten al wat zij vragen en be
hertigen, is, van al wat katholiek en christelijk is,
hatelijk te maken.
Zekere geus uit de Vlaanderen, wilt kost wat kost,
door dwang en geweld, ecnigekinderkensin zijn Geu
zenschool hebben, om zijne groote pré te kunnen be
houden en mijnheer te spelen. Onlangs liep hij om en
weêr bij 'nen volksbeul, oin aan een kind of twee te.
geraken. Inderdaad, de geus had eenen armen vader
wat I veel sieci
trede kweekte
ïL.nstI ambtelijk
kris' i.e'.' '- in
r uB 1 r .I Ir viei aoou len gi
gevonden, waarop de volksbeul macht had. Seffens gansch verkoold.
n m KuclnOjn 1 f» n ilon VOflui- I.i 'fetrrrrr, n m,r l.-irwl I
Men spreekt Ie Maria-Hoorebeke veel i
svan eenen lijkdienst, waar ka Ie jonkers
ffleskons) van rond Audenaarde, zich
Veel slechter gedragen hebben als inis-
koeiwachlersdit dom en ver- i
gespuis beeldt zicli waarschij-
dat het volk hun zal aanzien
ais mannen met verstand en gezag, om J
:dat /ij in het huis van God, en in de
Jtegeuwoordigheid van God. zicli dur
jven gedragen gelijk geuzen en onbe
schofte straatjongens.
De Keizer van Rusland is ziek ge
weest op zijne reis naar Lividia, maar
thans hersteld. Te Lyon heeft een
kassier 200.000 fr. ontvreemd en ver
kwistde familie stelt voordegosto-
:lene som terug te geven; toch gedeelte-
Mijk, als er geen proces van opgemaakt
wordt.
In Spanje, to Pontferrada is de
brug ingestortéen ingenieur en 3
arbeiders gedood 6 gekwetst.
De landloojier Schoovaerts, heeft
te Brussel uit den Allee Vertb 'ne
kamion gestolen met 2 peerden. Hij is
t'Anderlecht g'arreteerd op het oogen-
blik dat hij de 2 peerden te koop bood.
Tusschen Hoogstraeten en Turn
hout is den 18 dezer de telegrafdraad
afgesneden men zegt dat de daders
twee personen zijn, uit de kolonie van
Merxplas denzelden dag ontsnaptze
zijn reeds aangehouden.
T'Antwerpen heeft het depèchen-
dragerken Jan De Wel oud 14 j., een
som van 510 fr. gevonden, welke reeds
teruggegeven is aan den eigenaar door
Mr Mesldagh, direkteur vau den tele-
graf. Jan De Wel heeft 2;i fr. gekregen
'van den eigenaar en zal ook een beloo
ning krijgen van hel telegrat'bestuur.
i Op vrijdag 8 oclober waren to
Charleroi twee werklieden der ge-
meente Th.... oj» liet veld aan 't werken
toen eensklaps een hevig onweêr los-
berstte. Beiden gingen zich verschuilen
ondereen afdak van eeri naburig huis
een hunner, een slechte kerel, begon
te vloeken en lachte met zijnen kame
raad, die ieder maal als het bliksemde,
een kruis maakte. Eensklaps werd d<
kerel door den bliksem getroffen en
viel dood ten grondezijn lijk was
was er besloten aan den vader to zeggen uw kind
morgen naar onze school, ofwel binnen de twee maal v/r»rm?wi«i
24 uren op straat. De arme man was om de dood te I V"fPJï\en B,aJ i"\ ïmn
stervenhij wist niet waar in of waar naar toe. Maar f!n ««io ln\
God. die leert en die het al geeft, lieert erin voorzien \r ho
de arme man heeft zijn kind aan den geus niet moeten j ff £r na?
leveren; hij heeft buiten alie verwachting eene» f1'
woonst gekregen De werken en handt i ?en var '"'"'.§3-^
menige Geuzen, Volksbeuten «fa Luisbeesten, wurueu da(Ijg a| doeü ul'lvoe:n> cn ten noode
nieuwe dwangmiddels aan de Kamers
vragen. Nieuwe dwangmiddelszou
men niet zeggen dat tot hiertoe de libe
ralen als zachte schaapkens gehandeld
hebben
De vrijdenkers van den gemeente
raad van Brussel, zijn te Londen naar
het municipaal banket geweest. Aan
't einde werden de glazen en flesschen
weggenomen, en een geestelijke zeide
met luider stem den Benedicite of Dank
zegging. Wat zullen de brusselsche
barbaarsch en wraakroepend.
Uit d'Inkwisitie blijkt al zeer klaar. i° Dat de kin
ders van bijna al de bedienden en plaatszoekers, naar
Geuzenscholen gaan. 2° Dat meest al de bedienden
kinderen werven voor de Geuzenscholen. 3° Dat d'ln-
kwisiteurs bijna overal, met walg, afkeer en verach
ting, ontfangen worden. 4" Dal de lieeren Pasloors,
Priesters en menige Burgemeesters, Schepenen en
treffelijke Lieden, voor d Inkwisiteurs moeten op de
pijnbank zitten, niet als getuigen, maar als beschul
digden. 5° Dat meest al de Geuzenmeesters, spioens
e\TttareriezTs, zegl voortM l,c tGeuzenouder-
wijs en de Slavendienst jaarlijks kosten: per persoon, nnen *e lezen.
20 fr.; per huishouden, 100 fr.; en per 1000 inwoners,
20,000 fr. Dus voor Erembodegem, jaarlijks fr. 83,24'».
Het onderwijs moet vol komen tl ijk vrij zijn; en het
leger moet zeer merkelijk verminderd en uit vrijwil
ligers samengesteld worden.
In Pestli is dezer dagen een man
van zijne zesde vrouw gescheiden. De
zes vrouwen leven nog allen en verze
keren dat de man aan eene - echtscliei-
dingsziekte lijdt.
Repetitie van al d'anderedat er gepreëkt, geloopen is en de Sa
cramenten geweigerd; (maar allo, mannen, laat ons nu eens redelijk
spreken; wie moet er oordeelen over 't bedienen der H. Sacramen
ten? de Vrijmetsers en Geuzen of de wettige Overheid der H. Kerk,
de Bisschoppen, den Paus? En als de groote Vrijmetsers zeggen:
Onze wet is gericht tegen 't Christene Geloof! Wij zullen door ons
scholen al de Belgen Geus maken, als dit bekend en geschreven
wordt; indien de Geestelijken werkeloos bleven, zouden zij hun
plichtdoen, zouden zij geen verraders van hun Ambt en van hun
Belofte zijn? Antwoordt daar eens op.)
Dc Meester van Meire beschuldigde bijzonderlijk den heerOnder-
pastoor, van geloopen te hebben van in Juli 1879 en hem dan reeds
100 kinders onttrokken hij heeft gehoord dat M. den Deken van
Aalst aan de Pastoors zou gezegd hebben dat de scholen rond dien
tijd moesten leêg zijn.
Hij klaagt den eerste Schepene aan, die deel maakt van 't Kaih.
Komiteit, de zoon van den eden Schepene die inzamelingen doet,
g'heel den Gemeenteraad die de 900 fr. van 't kosteloos onderwijs
heelt gebracht op i5 fr. en 't warmgeld van 135 op 35 hij klaagt
de oude banken zijner school aan, die verkocht zijn aan den hovenier
des Pastoors hij klaagt het Armbestuur aan, dat volgens zijn-hoo-
ren-zeggen, verscheide Ouders gedwongen heeft; hij klaagt ook aan
De Troyer, onderpastoor te Doorselarc, die bij zijn onkel geweest
is en zijn vaders naam er gebruikt heeft, voor dc katholieke scholen.
Vroeger had hij 275 a 3oo scholieren, nu nog 16. Hij schrijft dit toe
aan drukkingmenige kinders loopen op straat.
LIPPENS. Hoeveel zijt chij petaalt?
Aan 450 fr. per 3 maand M.
Dan hebt gij te weinig; chij moet hebben gelijk ofer 2 jaren;
hoefeel hadt gij tons?
M. 800 fr. jaarwedde fr. voor d'armc kinderen700 fr.
voor de betaalde leerlingen, dan huis, vuur cn licht.
Te Gemeinte is u dan 2400 fr. schuldig;al hadt gij geen enkel
sjolier.
Getuige N° 3, LlEVENS Rf.MI, negociant en sekretaris van 't
Schoolkomiteit te Meire, zweert en getuigt tegen Absolutie, Sermoe
nen, en geraakt op herberg-vertellingskes, met ER IS MIJ GEZEGD,
MISSCHIEN, bijzooverre dat Devigne hem lastig toeroeptGe zegt
altijd misschien, weet ge niets zeker?
Dan verhaalt Lievens dat de dochter van den armmeester Seminck
opgespeeld heeft tegen een vrouw die om hulp kwam, dat de On
derpastoor en de Burgemeester van Vleckem rechtstreeks gedwongen
hebben, dat dc Wc Wynant haren hond losgelaten heeft tegen kin
ders der Gemeenteschoolhij weet dit van een vrouw; die weduwe
Wynant is een kwezel,opgemaakt door den Onderpastoor, zegt hij
als de katholieke school ingehuldigd werd, is 't muziek van Nieu-
werkerken gekomen, en de Stoet is expres langs de Gemeenteschool
gepasseerd.
M. wc gaan u dat voorlezen.
't Is niet noodig.
(Inderdaad
ERPE.
Getuige N° 4 treedt binnen met glorie ende majesteit; de deur
waarder buigt diep en presenteert 'ne stoel aan M. CH. G. VER-
EECKEN, Schoolmeester te Erpe.
De meester salueert dat zijn hoofd bijna op de talel komt, prest
zijn lippen opeen, zweert en begint te spreken.
De tegenstand in mijn gemeente, zegt hij, is langdurig en hevig
geweest; de burgemeester heeft een meeting gegeven in de gemeen
teschool, menigvuldige predikatiën, weigering van Sacramenten.
Dat is overal gebeurd, M.
Nu zullen wij komen tot bijzondere feiten: In October is
mijne dochter onderwijzeres interimaire van Erpe benoemd; alsdan
is de tegenstand nog heviger geworden; den 1 October 1879 is de
Pastoor zich bij mij komen beklagen dat het lokaal der zondagschool
hem ontnomen was en hij verbood dan de bewaarschool en d'avond-
school; 's zondags nadien hing er een pop aan 'nen boom tegen
mijn huis, om d'onderwijzeres te verbeelden volgende dagen al
lerhande schimpingen op't lokaal, vuiligheid aan de deur, geroe
pen van geus, geuzinenzoovoorts, M. de President.
Hoeveel scholieren hebt gij
Alle middels zijn goed geweest, M., om mijn school t'ontvol-
ken: vroeger had ik er i3o; nu nog 3.
En ge schrijft dit toe
Anders niet, M., (en de meester verheft zijn stem), anders
niet als aan drrrrukking.
Van wie
z'is algemeen geweest.
Van geestelijken? wat heeft 't bestuur gedaan
't Bestuur als bestuur NIETS, maar als persoon wel; er is hier
een distinktie te maken; maar d'influence is dezelfde.
Is er bijzonderën dwang geweest
Ja, van een gemeenteraadslid en een lid der kerkfabriek.
Wel, zegt het dan, we zijn bezig het u te vragen en w'hebben
niet veel tijd.
Dan verhaalt de meester dat d'arme vrouw van Augustus De
Wolf bedreigd is geweest door Josef Meuleman, gemeenteraadslid
en Ch. Schokkaert, kerkmeester, dat zij van geneeskundige en
geestelijke troost zou verstoken blijven, zelfs op haar sterfbed, in
dien haar kinders in de gemeenteschool bleven.
Nu wordt alles opgeschreven maar aan d'affaire der avondschool
komende, door den pastoor verboden, zegt de president dat hij dit
niet verstaat, de meester begint uit te leggen, 2, 3 maal herhaalt
zijn zelfde woorden, explikeert in 't fransch dat d'avondschool reeds
ECCLÉSIASTiQUEMENT verboden was, maar dat de pastoor nu
nog een ander verbod er had bijgelegd; totdat de president letterlijk
zegt alsvolgt
M., we zullen 't maar opschrijven, doch 't zal niet verstaan wor
den, als gij er niet bij zijt om uitleg te geven.
't Woidt opgeteekend; de meester teekent zoo lang dat elk peist:
hij schrijft er nog een sententie bij.
M. RlNGOiR. Hoeveel keeren geweest? De meester, zijn 2
vingers opstekende: twee keeren, M. (Hij krijgt dobbelen taks.)
4. PAREWYCK DaViD, landb. te Erpe, weet niets bijzon
ders, bevestigt de zaak der pop.
5. De LüYCK LOUIS, koopman te Erpe, lid van 't schoolko
miteit vroeger mocht zijn zoon zonder moeielijkheid zijn eerste.
Communie doen te Meirenu is hij naar Erpe verzouden cn uitge
steld; dc baas Lievens heett hem verklaard dat hi| door 't armbe
stuur met afneming va» land v us bedreig', ais hij zijn kinders
naar de katholieke school niet zond.
MELDERT.
6. Ed. VEREECKEN, gemeenteonderwijzer, komt, zweert en
getuigt alsvolgt
In 't begin was ik zeer wel met de geestelijkheid zelfs de Pas
toor deed hem zeggen dat dit gebed der scholen juist voor hem niet
was later is hij in goede betrekkingen met den pastoor gebleven
en heeft zelfs nog in september 1879 een mande pruimen present
gekregen dit is ter ooren gekomen van den onderpastoor die zijn
meid naar de pastorij gezonden heeft om den pastoor te berispen.
Zoodat de onderpastoor daar meester is! van wie weet gij dit
Ik \%eet dit van iemand die veel in de pastorij ging, en zelfs
de nicht "van den pastoor zegde dat schoolzaken geen meissenszaken
waren; ten gevolge dan is de pastoor aangeklaagd, heeft zijn de
missie moeten geven en is nu te Aalsi.
Ga voort, M., wat is er nog
In october 1879, op Rozenkrans, heelt de onderpastoor een
sermoen gedaan waarin hij mij aanduidde en zegde dat hij een ge-
I bed verzocht voor een ongelukkige die zich vrijwillig uit den schoot
der H. Kerk getrokken had. Die woorden waren op mij, het was
te zien aan de maniervan uitdrukking,
j Ga voort, wat is er nog
Eindelijk is het dan daarbij gebleven.
Iets anders geweest in de kerk
j Neen.
1 De Sacramenten geweigerd
j Aan eenige ouders; andere mochten nogtans gaan.
i Weet gij nog iets bijzonders
Verscheide zaken, o. a. van dwang, dat de geestelijken de gc-
meente rondgeloopen zijn bij al d'ouders.
Jamaar, dwangmiddelen
Dwangmiddelen zijn mij eigenllijk niet ter kennig gekomen.
Eens ben ik bij den herbergier Const. Clauwaert ingekomen, waar
twee kinders zijn van zijn dochter, die opgesloten is te Brugge, voor
Randt de persoon niet aan, M., laat dit zoo.
Hij trekt i5 fr. in de maand, die men zegde hem te zullen
afgenomen worden,als hij zijn ander bestedelingen nog bij mij zendt.
(M. Devigne zegt dat dit geen belang heeft en dat hij het daar
mocht laten).
Vereecken spreekt nog van smid Carlé, die woonde in 't huis
I zijns broeders en die bedreigd werd met opzeg, als zijn kinders naar
de gemeenteschool bleven gaan 't huis werd in conditie gelegd
de meester ging het koopen maar de eigenaar wilde het op hem
niet laten afslaan, zeggende dat de kinders zijns broers dan zeker
zouden verdoemd geweest xijn.
Dev. Wij kunnen dat al niet opschrijven. Ander feiten
Ja maar, 't huis is aan iemand anders verkocht ende kinders
zijn uit mijn school gebleven.
Vroeger, had ik, zegde hij, 3oo kinderen, in october waren er 20,
dit getal is tot 38 geklommen, nu zijn er 24.
Is er iets veranderd in uw school
NNNiets, M.
Getuige lieeit gedaan; nu wordt geroepen getuige n°7
M. CH. Van DER DonCKT. onderpastoor te Melderthij vraagt
hoe hij verschijnt; op zijn citatie staat als getuige; doch....
Wat zou het geweest zijn, anders
Als beschuldigde zou ik den eed niet gedaan hebben.
M., ge komt hier gelijk al d'ander, als getuige.
M. den Onderpastoor zweert cn voegt er bij: BiJ GOD EN AL
ZiJN HEiLiGEN. (Dat is de oude vlaamsche eed).
M. den Onderpastoor, onder d'oude wet, was dc onderwijzer
in goede betrekkingen met den Meester?
Wij leelden in goede betrekkingen M.
Wij spreken van den Pastoor.
Ik geloof dat hij goed was voor den meester.
Welnu, die betrekkingen zijn ook goed gebleven onder de
nieuwe wet?
Daar kan ik niet op antwoorden, M.
Dev. Zeg dan dat gij het niet weet.
Natuurlijk, M., niet kunnen antwoorden is het niet weten, ik
