TnEwiisfft
46
Zondag 7 Noveiube 880,
Fm u-en-Twintigste Jaargang
©obsöirnsi, - Öaöcrlaitö, - llrijljetii.
ti verzicht.
4 scholieren,
8350 fr.///
tlit Heule.
©eujcn-^mbadit.
«*<y .bwwt ryraKWtmrvi'gaas"- -iaaassaega, aa»fe6afcs^ag*a»;
Aii-jstefcv.,.* .I.iiiiv:, x
B-ireel Achterstraat.
Gewoons Annoncen. 20 conn-men per regel. Annoneen op de Tweede Bladiiido i.0 c
den regel, Berichten onder 't Nieuws. 1 [rank den kiemon regel
LAND
8SSSS5&
5 fr. s jaars, vooraf het. Inschrijvingen worden op alle tijd
stippen genomen rechtstreeks Lij ons of ccir post of briefdragers.
Rome, 3o October. Het belgisch gezantschap dat
naar Rome was gegaan om te protesteeren tegen het
wegtrekken van den pauzelijken Nuntius, is heden
door Zijne Heiligheid Leo XIII ontvangen. De Kar
dinaal Dechamps bood de gezanten |aan. Eerst werd
erdoor M. De Hemptinne van Gent een adres gele
zen waarin de Belgen hunne onveranderlijke ver
kleefdheid aan den Paus betuigden. Daarna nam de
Paus het woord en zeide dat hij zich verheugde over
de gevoelens die daar uitgedrukt werden, en die toon
den dat de Belgen altijd dezelfde zijn.
Blijft altijd, zeide de Paus, blijft altijd nauw ver-
eenigd met uwe herders. De Keik laat aan hare kin
deren alle redelijke vrijheid inde politieke zaken;
maar wanneer uc belangen der H. Kerk in gevaar
komen, dan is 't voor allen een plicht, te luisteren
naar de stem hunner Bisschoppen.
De schoolwet kwetste zeer diep hare belangen.Onze
stem kwam overeen met de stem uwer Bisschoppen,
die al onzen lof hebben verdiend.
Gi) weet door welke smaadvolle handelwijze men.
aan onze gematigheid en vredelievende pogingen heeft
beantwoord.
Verliest den moed niet in de tegenwoordige beproe
vingen. De Kerk is onsterfelijk.
Wij zijn overtuigd dat België uit die beproevingen
zal opstaan, versterkt en verjongd. Keert terug in uw
Vaderland, zegt aan de Belgen dat de Paus hen be
mint en aanwakkert om in het goed te volharden, om
het werk der christene scholen t ondersteunen, om
alle opofferingen te doen voor den godsdienst en voor
het geluk, der zielen.
Eindigende gaf de Paus zijnen zegen aan al zijne
kinderen van België.
FRANKRIJK. Al de oogen zijn op de Fransche Re
publiek gevestigd Men ziet daar de ellendigste en
schandelijkste BANKROET die kan uitgepeisd worden.
Dit goevernement met den laffen Grevy aan 't hoofd,
denkt het vaderland te redden met eenige religieusen
tegen alle wet en recht, uit hunne kloosters te ver
drijven. Niet dat Constans en d'ander ministers een
waar gevaar vreezen, of die Religieusen zoo woedend
haten; neen, de groote oorzaak dier ellendige kerk
vervolging is dal t goevernement bevreesd is van de
radikalen, en aan dezen slachtofferen zij de BURGER
LIJKE en GODSDIENSTIGE VRiJHEID op, in den per
soon der kloosterlingen.
Al de gouverneurs der fransche Republiek hebben
hunne lastbrieven gekregen om te gelijker tijd, overal
de kloosters open te breken en de religieusen uiteen
te drijven. De vrouwenkloosters worden tot nu toe
gespaard, maar hunne beurt zal komen het fransche
kanailjevolk is onverzadelijk. Getuige daarvan is
de redevoering ïegen Gamhvstt^ tv Mirieill-» -Gnri».
sproken door zijnen persoonlijken tegenstre ver CLE
MEN CEAU; na een programma afgeschetst te hebben,
randt de redenaar met veel drift de persoonlijke maar
bedekte oppermacht van diktator Gambetta aan.
De Paus heelt een briefgeschreven aan MsrGuibert,
Kardinaal van Parijs; hij prijst de Bisschoppen om
dat zij de kloosterlingen hebben verdedigd; hij be
treurt dat het gouvernement zich niet te vrede hield
met de verklaring der Religieusen, verklaring door
het gouvernement zelf ingegeven.Eindelijk Hij protes
teert om de instellingen en rechten der Kerk in stand
te houden.
PRUiSEN. In den Landdag, geene vaste meer
derheid; op eene wip zal zij overslaan en Bismarck
zal veel moeite hebben om daarmee zijn schip te doen
varen. Hij alleen is toch meester en wil meester blij
ven. De Kulturkampf neemt nog geen eir.de, omdat
Bismarck, volgens zijn woord, naar Canossa niet wil
gaan, 't is nogtans dezelfde Bismarck die onlangs de
katholieke Kerk noemde een onvervvinnelijken
torenl i.de Rjjnsche Katholieken hebben, ter gele
genheid der feesten van Keulen, een smeekschrift aan
den Keizer gezonden, opdathijaan de kerkvervolging
een einde zou stellen. De toestand der Kerk wordt er
met treurige kleuren afgeschilderd; in 't bisdom van
Keulen alleen zijn er 200 parochiën, zonder priesters.
AMERIKA. Uit New-York, 2 november, werd
getelegrafeerd dat het grootste getal kiezers opgekomen,
zijn. De demókraten winnen in 't Zuiden, maarworden
geklopt in de Noordsche Staten.
LATER Nieuws. - De kandidaat der Republikei
nen triomfeert na eene hardnekkige worsteling. Gar
field is president der vereenigde Republiek, tegenover
Hancock door de demókraten voorgedragen. De eko-
nomische kwestie is de voormaamstc001 zaak van dien
uitslag, men vreesde dat de demókraten het bescherm
stelsel in de tarieven zouden afschaffen.
Een gewichtig stuk, sedert eenigen tijd door de
katholieke Belgen verwacht, is afgekomen.Onze lezers
kennen den ongelukkigen toestand van den oud-bisschop
vanDoornijk, Mgr. Dumont. Eerst door de liberalen
als een fanatieken en razenden prelaat afgeschilderd,
sedert dat die ongelukkige met hen samenspant en
alles tracht te besmeuren wat de katholieken eerbiedi
gen, is t nu in de liberale gazetten van Monseigneur,
van zijn Hoogwecrdighêid den waren en grooten en
eenigen bisschop! Tót Janson toe, die, gelijk hij zei.
zegt, noch aan God noch aan den duivel geloofr. valt
op zijne knien voor Mgr Dumont en smeekt zijnen
zegen af. Bijna een jaar geleden, heelt de Paus Mgr
Dumont opgeschorst en Mgr Du Rousseau benoemd
om het bisdom van Doornijk t» besturen. Maar sedert
dien tijd heeft M Dumont samengespannen met ai
de vijanden der Kerk, hij randt met woede den Paus,
den Kardinaal van Mechelen en d'andere Bisschoppen
aan. Dit schandaal moest een einde nemen; en na een
aandachtig en verstandig onderzoek van Roomsche
Kardinalen, heeft de Paus den verdoolden bisschop
algesteld, en alle geestelijke macht ontnomen, zoodal
M. Dumont bij geen katholieke in 't vervolg bisschop
van Doornijkis. Niemandzal betwisten dat M Damon;
in t begin een godvruchtige en itvervolle bisschop
was, maar hij was overdreven in zijnen iever, koppig
en hooveerdig. Ziedaar d'oorzaak van dit betrSUrend
scandaal! Een roomsch blad, de.AURORA, gewoon
lijk wel ingelicht, verzekert dat het akkoord tusschen
het Vatikaan en St Petersburg gesloten is; de gewich
tigste belangen des godsdienst zijn er in geregeld.
n•Redemptoristen betreuren, 3o,oooItalianers zullen
te vergécls de Barnabieten zoeken, d'Engelschen
/uilen /onder zielzorgers zijn en al de uitlanders,
meestal arme werklieden, zullen verlaten zijn voor 't
geer. groote belangen van hun zielaangaat Terwijl
•jyerai. in die landen de Fransche werklieden vriende-
ijl werden ontvangen en vanallerhande zorg omringd
n Erankriik zullen de vreemdelingen het recht niet
nebben van een Geestelijke hunner natie omringd te
zijn.
DE VERJAGING OER KLOOSTERLINGEN.
Ds Aartsbisschop van Pariis heefr een lanee brif'
-thf gociüui j aüti i 1-raust h Ministerie:cn iiij
zegt ónder andere:
- Wat zal het gevolg zijn der verdrijving van de niet
geautoriseerde kloosters? In Parijs alleen zullen 13
weezenhuizen en een groot getal hospitalen getroffen j
werden, bijgevolg duize.nde kinderen en grijsaard^ j
aan d'cllende overgelaten; Vergt het openbaar belang
zulke zaken? Wat zal Frankrijk er bij winnen, a's
duizende scholen zullen vernietigd zijn?
Maar hooger als deze werken van naastenliefde c:.
onderricht, schat ieder zedelijke mcnschde verdienste
der Kloosterlingen voor de zorgen der ziel. Bijzonder
lijk in de groote steden en in onze hooldstad hebben j
de Priesters de medehulp der Religieusen noodig. Lc
meeste Pastorijen in Parijs rellen 40.a 60,000 geloo-
vigen; het getal der Parochiekerken is ontoereikend
en werden de kloosterkerken gesloten, dan zal eer
groot getal geloovigen in groote moeielijkheid zijn
voor't geen de godsdienstplichten betrelt. Verjaagt
men uit Parijs de vreemde Kloosterlingen, dan zullen
te Parijs 60,000 Duitschersde uitdrijving derJesuieten
Iets rakende de brieven van Dumont.
Recht tor zaak.om kort te zijn Pauzen, Bisschop
pen, past nors, priesters en leden, immers al de over
hellen enen onderdanen der H. Kerk, zijn het eens
•jni te L J'jden der er in de H. Kerk eenheid bestaat,
ei. dat i-.-ze eenheid hierin gelegen is: i° Dat de Kerk
:if de vergadering der geloovige christenen onder êen
hoofd siaat. 20 Dat zij in alle stukken des geloofs
maar eene en dezelfde leering volgt.
In alle andere punten, stukken of leerlingen zijn
de* opinien vrij. En inderdaad, er hebben ten allen
truien en in alle landen nopens politieke, wereldlijke
ut geestelijke zaken onder de geloovigen, godsge-
ietrdei: en overheden, verschillige gedachten en
op- nien bestaan.
Geleerde mannen hebben honderde boeken geschre
ven om hunne gedachten en opinien te verdedigen,
en om de gedachten en opinien van hunne tegenstre
vers te bestrijden en te wederleggen. Maar die man
nin zijn katholiek gebleven en katholiek gestorven,
omdat /ij in al de stukken des geloofs, de eene en
dezelfde leering der H. Kerk volgden.
Hergeen van over honderde en honderde jaren
bestaai: heeft, bestaat nog en zal tot het einde der
wórde. lijven bestaan.
Men moet dan niet verwonderd zijn dat er onder
de Katholieken en zelf onder de Godsgeleerden, ja
01& ond er de Bisschoppen, verschillige opinien be
stan hebben nopens onze Grondwet, en dat die man
nen geschreven en gewerkt, ja, hevig geschreven en
erg gewerkt hebben, de eene tegen de grondwet en
d£ andere voor de grondwet.
^Inderdaad, dat is gebeurd van 't begin af, dat is
var. in de jaren dertig.
Een klein getal katholieken (ongetwijffeld bezield
rrfct goede inzichten) hebben in nieuwsbladeren en
brachureu veel geschreven tegen de grondwet; zij
hebben menigvuldige pogingen gedaan bij de Pauzen
Oregon us XVI en Pius IX, om onze grondwet te
doen doemen
Maai nooit hebben die twee Pauzen onze grond
wet gedoemd; zij hebben de geloovigen vrijgelaten
i 1 hunm opinien jegens de grondwet; cr is nergens
zdove-! rilheid als in de H. Kerk
^tusschen sommige katholieken is dan
hij was gevaarlijk geworden, omdat hij meer oni
meer heviger wierd.
Hierom heeft onzen tegenwoordigen Paus Leo XIII
klaai dei .gesproken als zijne doorluchtige voorzaten.
Al de katholieken mogen dan met gerust en gewe
ten, de grondwet van ons Land naleven en ze verde
digen.
Roomen heeft klaar en duidelijk gesproken, de
zaak is nu beslist.
Er valt hierover niet meer te twisten.
Wij hebben deze regelen geschreven, opdat nie
mand zou verwonderd, bedroefd of verontweerdigd
zijn over de geschriften en werkingen van menige
geleerde en van sommige hooggeplaatste personen,
hetzij nopens de grondwet, hetzij nopens andere ge
wichtige zaken.
De leering der heilige Vaders en der heilige Kerk
isIn neccssariis unitas, in dubiis libertas et in omni
bus charitas. Dat is: Eenheid in punten van geloof,
vrijheid in twijffelachtige zaken, en broederlijke
I liefde in alles en overal.
I Dit geusgetrek heeft gezeteld in Wes-Vlaanderen,
te Kortrijk; Heeren Pastoors, Onderpastoors, wereld-
I lijke Vrienden en Ondersteuners van 't Vrij Onder
wijs hebben er manhaftiglijk het woord gevoerd tegen
Wetgevers, die de openbare macht, met der Bel
gen eer en faam in 't modder willen plonselen.
Het kan niet genoeg gezegd worden
Die Inkwisitie is regelrecht tegen de Grondwet.
In i83o decreteerde men: Het ONDERWiJS IS
VRiJ En nu worden de Voorstaanders van 't Vrij
Onderwijs op de pijnbank gebracht, door die schoone
liberalen, welke zich nu vertoonen, als verdrukkers
en vervolgers der Vrijheid.
En ze gaan dwang zoeken! En als men VOOR
HUNNEN NEUS leiten van geuzendwang legt, wreedc
onmenschelijke akten van dwang, als de verdrukten
zeiven komen getuigen, dan liggen zij achterover in
hun zetels en tellen de balken der plafonds.
God uit den hemel wat is er valschheid in de we
reld 1
Te Sleydingezijn in de Staatsschool
4 kinderen van Pachters van M. Lippens, denzclf-
sten die hier aan Burgemeesters. Hospicieheeren en
Armmeesters de les kwam opspellen, denzelfsten die
riep Al hebt gij maar éen leerling, de gemeente moet
betalen, als waren cr 200 11! Denzelfsten die de
staatsmeesters tegen de gemeenteoverheid opsjauwde;
voor die 4 scholieren heeft Sleydinge overjaar betaald
Geld van de liberalen zoowel als van de katholie
ken; 't zal zoover komen dat de ministers geen ander
vrienden zullen hebben, als die met hen aan 't scho
telken zitten.
De afgevallene Bisschop Dumont wordt nu door
de liberale drukpers ten hemel verheven... Ze zullen
nog den ouden Judas ontgraven en zijn verraders
beenderen als Relikwiën vereeren.
Wij lezen in het Handelsblad
Wij ontvangen uit Kortrijk berichten, die ons bij
zonder gewichtig voorkomen en die, als zii z::n z< >-
"v o:,vw»br: ft, zo'1 den doen zie -
liberalism, -/c". ;v<"» .,.n vi
willen vinden aan den katholieken kant.
Het kadaver van Heule weegt zwaar op den schou
der van het liberalism; het zou dit van zich willen
afschudden.
Er zouden dan ook dezer dagen pogingen aange
wend zijn, bij drie kinderen uit de katholieke school
om hun iets te doen zeggen over het kleppen dei
klokken, en om hiertoe te geraken zou men de kinde
ren hebben doen drinken.
Wij zeggen niets verder over dees geval; de bijzon
derheden ons gemeld, zijn te beschuldigendwij ho
pen zelfs dat zij zullen gelogenstraft worden voorde
eer des lands.
Genoeg dat wij nogmaals herhalen, dat men nog
niets ten laste van de katholieken heelt kunnen vin-
den. Of er uit de geneverflescli iets komen zal, zullen
j wij latei hooren; maar ieder eerlijk man zal met ons
bekennen, dat die broa meer dan verdacht is.
t Is ook in West-Vlaanderen, dat de Rechters der Inkwisitie op
allerhande wijzen hunnen neus in hun handen krijgen, en scherpe
waarheden moeten hooren; daar is de bijzonderste Inkwisiteur M.
-Pecsteen, te Brugge gekozen door een abuus van optelling; zijn ad
judanten zijn Le Hardy en de Hemptinne van Gent. Toen de
Burgemeester van Kortrijk voor den Geuzenraad gedagvaard was,
stond cr eene groote menigte die hem luide blijken van genegenheid
en aanmoediging gaven. Burgemeester, vroeg Pecsteen, waaraan
schrijft gij toe de ontvolking onzer scholen? en dcBurgemeester ant
woordde: Aan de genegenheid der inwoners van Kortrijk voor't Vrij
Onderwijs. Burgemeester, we zijn verwonderd, dat gij voor 't
Staatsonderwijs niet werkt. Mren, volgens de Grondwet is het
onderwijs vrij. Gij weet nogtans dat er niets veranderd is? Ik
acht het nutteloos te antwoorden aan uwe verzekering, volgens welke
de wetgevers de wet zouden veranderd hebben, om ze niet te veran
deren. Welke middels bezitten de vrije scholen?Het is mijn
vak niet van Inkwisitie te doen. Hebt gij feiten van drukking te
melden? Ik heb ex verschillige vernomen ten laste van liberale
Nijvóraars.maar daar ik ze bij mij zeiven niet heb kunnen bestatigen,
zal ik er niet van spreken. Zoo sprak die manhaftige Burgemeester;
verders protesteerde hij in name der lastenbetalers,tegen 't Gouver
nement dat 3 nieuwe gemeentescholen wilt doen bouwen en alzoo
een nuttelooze verkwisting doen van 2 a 3oo,ooo Iranken.
Tr Al d'andere katholieke Getuigen hebben krachtig en deftig ge
sproken, zich niet gestoord aan d'uitvallen der Inkvvisiteurs. met
kclmte en weerdigheid 't Recht tn de Waarheid verdedigt, 't Vrij
Onderwijs, 't Recht der Ouders en 't Recht der katholieke Religie
over de zielen der kinders. Welke waarborg van duurzaamheid,
vroeg d'Inkwisitie aan 'nen Onderpastoor, hebben de Katholieke
scholen? En d'antwoord luidde: den bijstand van God en d'onder-
steuning van't Christen». Volk, de twee krachtigste hulpmiddelen
der wereld
Om een gedacht te geven hoe het in West-Vlaanderen gaat, laten
wij hier de trcflendegetuigenisvolgen van den E.H. Haesebrouck,
onderpastoor te Ooteghem; de groote gazetten zeggen dat hij de
hooggeleerde heeren der Inkwisitie zelve naar verdienste behandelde.
Ziehier't relaas over zijne getuigenis; leest en oordeelt, menschcn!
Henricus Haesebrouck, onderpastoor te Ooteghem, (hijspreekt in eene
plat vlaamsche taal). Getuige is gekomen om te zeggen, dat alles veran
derd is. Hij deposeert op het bureel do veroordeeling van de wet door
den Paus; een latijnsch bocksken over debiecht; de naamlijst der kinderen
van de vrije school, enz. en houdt inderdaad de inkwisitiemannen. gedu
rende drie kwart uurs, letterlijk voor zijnen speelbal. Den eed afleggen
weigert bij, vooraleer hij eeui.e aanmerkingen gemaakt heeft. Hij wei
gert ook zich geheel en ganscli naaFhet bureel te keuren, 0111 reden, zegt
hij, dat het enkwest - publiek is - en dat bijgevolg het publiek wel mag
hooren wat bij te zeggen heeft.
Eindelijk stemt hij toe den eed af te loggen.
Getuige zegt dat do vrije school van Ooteghem 164 meisjes en 10(i
knechtjes telt, te samen 270 kinderen. In de zondagschool zijn er 100
dochterkens cn 125 knechtjes, dus te samen 225 loerlingon. Do school van
den Staat telt 6. zegge zes kinderen en eene aardige koïncidontie, dio zes
kinderen tellon samen 51 jaren, juist den ouderdom van hunnen vermaar-
don meester.
De knechten en meisjes in de vrije scholen zijn gescheèn en allen zijn
geheel tevreden. Zij ontvingen met eene groote vreugde het nieuws van
liet inrichten eener katholieke scnooi op het dorp.
Op eene ondervraging,antwoordt getuige dat er geenen dwang op het
dorp bestaat; dat de katholieken niets gedaan hebben dan gewerkt voor
hunne school, precies gelijk de tegenpartij voor de gemeenteschool. Dat
staat dus gelijk. Er heeft nogtans dwang plaats gehad, namelijk er zijn
let op! zes kin leren op zes, die gedwongen naar do officiëele school
gaan.
Verder antwoordt degetuige nog dat hij niet gezegd heeft dat er slechte
boeken in de ofllcieelo school te vinden waren; dat integendeel de boeken
dezelfde waren gebleven, voor zooveel hij wist, doch men Lan gemakke
lijk met Jeze boeken wit en zwart tegelijkertijd aanleer en!.. Op den
preekstoel"zegde men a) wat men kon zeggen vóór de stemmieg van de
wet van 187'J; maar sedert juli heeft men slechts gesproken oyer het
onzijdig onderwijs in 't algemeen, over goddeloos onderwijs, enz. zonder
eenigzins te zinspelen op do wet van 1870.
Wat liet geven der absolutie aangaat, zegt de onderpastoor, wij hebben
daarin golieel en gansch de bevelen van onze bisschoppen gevolgd. Indien
men zonder dwang zijne kinderen in do officieele school liet, hebben wij
do absolutie geweigerd.
M. Pecsteen. En dat is geenen dwang?
De onderpastoor. Neen, en ik ga u da 'n keer uitleggen hoe! Men is
teenemaal vrij deel te maken van de Roomsch-Katholieke Kerkjdoch om
er te kunnen deel van maken, moet men zich aan al hare wetten onder
werpen. Deze die zulks met willen doen, maken geen deel meer van do
Roomsch-Katholieke Kerk verstado datte? en zij zijn vrijgelaten.
Doch go moet gij bekennen met mij, Mijnheer de voorzitter, dat het on-
noozel zou zijn de HU, -Bakrarnenten toe te dienen aan iemand die geen
Roomsch-Katholiek 011 is, en dat het terzelvertijd onneuzol is te nemen
voordwang, de weigering van Sakramenten van eeno Kerk, waar hij
met volle vrijheid is uitgegaan.
Voor wat de duivelscho kieoderen aangaat, do onderpastoor zegt in
't algemeen gesproken te hebben. Nogtans er bestaat er een schoon
vlaamsch spreekwoord: Die geene vuile neuze heeft, en moet den zijne
niet vagen.
Wat het feit met D. Veys betreft, dat is teonomaal valsch gelijk of het
de schoolmeester geëxposeerd heeft. Ziehier de waarheid: Dio m in was
verplicht zijne kinderen in do oliiciaele school to houden, voor eene som
van 600 fr., die hij van don schoolmeester in leaning gekregen had. Er
stonden nog 400 fr. to betalen. Hem willende vrijmaken is do onderpas
toor er naar toe gegaan en heeft hem voorgesteld borg te teekenen voor
de 40u fr. Merkt wel op dat dit niet van zijn onderpastoors t-aktoment
zou geweest /.ijr., en dat men hem daarvoor zijn traktementje niet moest
aftrekken: Ik had het gegeven, zegt den onderpastoor uitm jnen eigen
zak
I). Veys heeft nogtans geweigerd. Ik heb hom niet bedreigd zijne
kalanten af te trekken; nogtans hul) ik hem gezegd, dat ik vreesde dat
zij hem zouden verlaten hebben om zijne handelwijze, en inderdaad,
'tis zóó geweest.
Nu zal getuigen toonen wat voor oen wijze man do schoolmeester is;
wat gezag dat hij heeft, en hij zal ook do opulence van liet officieel on
der wijs voor oogen leggen.
M. Pecsteen doet opmerken dat zulks het enk west niet aangaat.
M. de onderpastoor. Gij z«jt nis, m. de voorzitter, ik ga udattoonen!
Do schoolmeester heeft moetingen gegeven in de geineente-schole, waar
hijjuisi gelijk in zijne klas, op niets anders zinspeelde dan op pompoenen,
planten, pooten van peerden, ezels, enz. De Zoologieen Botanique, dat
zijn ook zijn vakken. In al do Kampstrijden voor het lager onderwijs,
heeft hij zijne stovebuis mot drie meters zien verlengen.,.
Wat den katechismus aangaat, van over 15 jaren reeds, leerde hij hem
maar half, en hij wilde hem zelfs niet moor leeren, omdat hij hem niet
vorstonds. De man is uitgevallen tegen de priesters en hooft gezegd dat
er een nieuwen katechismus moest gemaakt worden; en wat de biecht
aangaat,sedert do nieuwo wet, moetinen volgons hem,biechten aan God
alleen.
Getuige geeft hier eenige uitleggingen over de manier van gezag uit
oefenen door don meester, die wij zullen ter zij laten; maar reeds onder
do wet van 187!J werden er aan de vijf jongens die er toen in de school
waren, aan elk zeven., tikken gegeven, omdat zij gezongen haddon:
Zij zullen haar niet hebben! Door het getal 7 wilde de meester misschien
het getal ministers verbeelden
De opulence van het officieel onderwijs te Ooteghem wordt bewezen
door verschillende onderwijzers, die altemaal zeer geleerd moeten zijn.
Dat schijnt overigens met al de mannen, die in 't officieel onderwijs zijn,
het geval te zijn...
Getuige kent oen jongeling, een gewezen soldaat, geboren en woon
achtig in de provincie Antwerpen; hij ging met een accordeon op al de
kermissen spelen om zijn brood te verdienen, toen hij zijne nominatie van
schoolmeester kreeg U! Nu, waarom niet, daarom kan hij wel een knap
onderwijzer zijn. Homerus zelf, en dat was zoo'11 groot man, zong wel
langs de straten...
Vervolgens vertelt do getuige dat allo de zes kinderen, die op de ge
meentescholen gaan, gedwongen waren. Hij noemt hierbij naam, voor
naam en woonplaafs. Vorder zoekt do schoolmeester zelvo de kinderen
op; hij is gaan vragen om het kadaster te zien, om de namen op te schrij
ven van al de proprietarissen. Hij is bij H. Demeyero gegaan, die in zijn
huis woonde en hij moest allo vier zijne kinderen hebben, of Demeyero
moest verhuizen binn n de acht dagen.
Degetuige noemt nog andere feiten van dwang en teekent zijne getui
genis, en de inkwisitie is blijkbaar gelukkig van hom ontslagen ta zijn.
Schrikkelijke Toeval.
't Is'd'ander week gebeurd te Montelimar, een stad in Frankrijk.
Do Paters Karmelieten werden door de gendarms uit hun huis ge
daan; 't slecht volk was op do been, om dit schelmstuk toe te juichen;
in de gebuurte werkten drij steenkappers die van op hun stelling
AHOU riepen naar de Religieusen.
Eenige dagen nadien, ze staan op hun stelling, 'de stelling breekt,
ze vallen op den grond; er waren in 'l klooster twee paters mogeu
blijven om't Convent te bewaken, en "t zijn deze Paters die ter
hulp snellen, die de gekwetsten in hun huis doen brengen en op 't
bed leggen der verjaagde Religieusen. Een der werklieden is vrijdag
gestorven, met rouw en leedwezen, omdat hij nu ondervond hoe dc
Paters zich wreken over hunne vijanden; d'ander twee liggen erg ge
kwetst en als ze génezen, men zal hun niet meer zien AHOU roepen
achter Religieusen.