Het debat over de weerstand, of de eenzaamheid van de monoloog...
Maximum cum laude
Nieuwe Gazet van Aalst 25 november 1983 19
GALERIJ H. VAN DE STEEN P.».b.a.
VEILING Nr 81
organiseert
ZEER BELANGRIJKE OPENBARE GECATALOGEERDE
KUNST- ANTIEKVEILING
ter gelegenheid van haar 15-jarig bestaan
op zondag 27 november 1983 te 14 uur stipt
Verkoopzaal: Leo de Bethunelaan 10, 9300 AALST.
Tentoonstellingsdagenvrijdag 25 november van 14-21 u., zaterdag 26
november van 10-18 u.
De Catharinisten met Marie-Octobre
Je wenst op de hoogte
te blijven
Vooral op kultureel vlak
Neem dan een
abonnement op de
Nieuwe Gazet van Aalst
Marie Octobre, het beeld van de weerstand, meer bepaald de verklikking van de mens én het
ideaal biedt blijkbaar stof tot meer dan alleen maar een toneelstuk met trillerallure.
Oe Catharinisten koppelden aan de galavertoning een debat waarbij vier weerstanders
vragen beantwoordden over zin en onzin van oorlogse en na-oorlogse (helden)daden.
De 4 panelleden zijn Louis De Lent-
decker (geb. Dendermonde) lid van het
Geheim Leger, rechts-katholiek, Gaston
Van de Kerckhove (geb. Ronse, kommu-
nist in 1940), Jos Van Mol (geb. Leuven,
witte Brigade) en Bert Van Hoorick
(Comm. in 1940). Deze laatste blijkt we
gens gezondheidsredenen niet aanwe
zig te zijn.
Hij wordt vervangen door Bastiaan Ver
hulst, oud-strijder Aalst.
De panelleden worden zaterdagnamid
dag om 5 uur samengebracht voor een
inleidend gesprek, een korte briefing en
een kennismaking met de aard der vra
gen. Moderator is Karei Baert. Het pu
bliek dat via briefjes zijn vragen kan door
spelen op de avond na de gala-vertoning
blijft integraal aanwezig. Omdat het on
mogelijk is een bijna 2 uur durend debat
van A tot Z te verslaan hebben we bewust
afwijkingen, niets ter zake doende op
merkingen en uitweidingen geschrapt.
Karei Baert gebruikt een artikel van De
Lentdecker als vertrekpunt.
«De Franse verzetsman Moulin werd
verraden door eigen mensen. De Duitse
politie haalde informatie uit de verdeeld
heid. De historie, de rol en de betekenis
van het verzet zijn niet gekend»
KB Wat hield de weerstand in was er
een ontwikkeling
G.v.d.K.(28 minuten aan het woord)...
wijst op de vreugde na de capitulatie, op
de haat die na de schrik kwam, de rol van
de oud-strijders uit de 1e wereldoorlog...
In het begin is het verzet individueel (ci
teert veelvoudig uit eigen leven), dan
komt langzaam de opstand de sluik-
pers, de rol van de K. Partij... Hij wijst
vervolgens op de rol van de plaatselijke
toestand en groepen (Ronse, Brakel,
Geraardsbergen), de deelgroepen (mijn
werkers, spoorwegen) en de rol van Van
Hoorick als coördinator.
B V.beaamt de uitspraak, en trekt de
parallel naar Aalst...
Aalst is een kleine stad. de bezetter wordt
altijd gehaat.
K B.In hoeverre heeft de weerstand
bijgedragen tot verkorting van de oo'log.
Waren er daden van uitzonderlijke
moed
L.d.L....mijn mening is zeer persoon
lijk ongeacht het idealisme, de offers, de
historische betekenis, heeft de weer
stand niets verkort. De weerstand heeft
geen essentiële rol gespeeld, weten
schappelijke studies hebben dit bewe
zen. De weerstand heeft wel een rol ge
speeld om mensen te redden (piloten,
werkweigeraars). Daden van moed zijn
er zeker geweest (geeft voorbeeld). Ver
klikking en afrekening bestonden zeker.
Er was naijver tussen de weerstands-
groepen mét liquidatie. Wat niet bestaan
heeft is, aangehouden worden, weer vrij
gelaten worden en het overleven. Om de
guerrilla in leven te houden werden geen
Leo de Béthunelaan 10 9300 AALST
Tel. 053/70 08 89
(Op 1 km van de uitrit van de autostrade BRUSSEL-OOSTENDE
Parking op 1 00 m
ERKEND ENGELS AUCTIONEER
LID VAN DE SYNDICALE KAMER VAN VERKOOPZALEN IN BELGIE
Katalogus en plaatsreservatieter plaatse.
Veilingskosten: 25
Worden geveild
MEUBELEN (voor het merendeel voortkomende uit groot herenhuis te
Gent)prachtige slaapkamer LS.XV in notelaar, bestaande uitkleerkast,
dubbel bed met hemel, 2 nachttafels en 2 stoelen; dit alles in een zelden
geziene kwaliteit van snijwerk. DAVONPORT, 18E. schotelkast.
Nap. Ill (19E.) meubels, w.o. een zeldzaam paar 1-deurs dressoirs, gebom
beerd, met brons en schildpadinleg, in perfekte staat.
18E. eiken meubels, prachtige Vlaamse hangkast, Ls.XIII hangkast, 2-deurs
dressoirs in eik, commodes, koffers, paneelkasten.
Renaissance meubelen. Vitrines, bibliotheken, secrétaires, allerhande bijzet-
meubelen in verschillende stijlen. Drie eetplaatsen; twee salons. Verder;
spiegels, consoles, zitmeubelen in Ls.XV en Ls. XVI stijl.
SCHILDERIJEN van en toegeschreven aan: Dendermondse school: Franz
Courtens, Pieter Gorus, A. Willems, Door Boerewaerd, Henri Schouten, E.
Baes, Louis Clesse, H. Timmermans, Raph. De Buck (2), Is. De Vos (2), H.
Ottevaere, R. Servaes, Swyncop, Ceramano, Jules Keppens, Verhoeven (4),
L. Tamenne, Fr. Van Damme, Chappel, P. Mertens, H. Matthys, H Cassiers,
Douwes, Van Dinteren, enz...
TEKENINGEN, ETSEN, AQUARELLEN van en toegeschreven aan M. Lan-
gaskens, Const. Meunier, E. Smits, Frans Coppens, E. Verboeckhoven,
Saverys, Jan De Cooman, «Bloeiende Pereboom» 52/100, Eug. Laermans,
J. Cantre, A. Oleffe, A. Apol, Emile Claus, enz.
STAANKLOKKEN, OEUIL DE BOEUF, SCHOUWGARNITUREN
PORSELEIN paar prachtige waaiervazen in KUTANI porselin (19E. JAPAN)
77 cm. H. Paar prachtige flesvazen in IMARI porselein (19E. JAPAN) 78 cm.
H. Paar vazen Familie Rose; verschillende borden in Chinees en Japans
pors. 18E. Oud BRUGS aardewerk (17E.), STRAATSBURG.
COLLECTIE FRANSE BRONZEN Clodion, Hyp. Moreau, E. Marioton, Bou-
ret, Lefevre, Thenard, Reywald, B.d. De La Nintrie, enz. enz...
OUDE PERZISCHE EN TURKSE TAPIJTEN: Nomaden-tapijten, KAYSERI,
DOSEMALTI, YAHYALI, BELOUTCH, ANDOLU YASTIK, TASPINAR, YAGI-
BEDIR, en vele andere. Enkele grote mechanische tapijten uit erfenis.
KRISTAL VAL SAINT-LAMBERTmooie collectie Val St. Lambert vazen, cou
pes, verre de mariée, bonbonnières, asbakken. Dit alles uit privaatcollectie.
VERZAMELING CHINEES PORSELEIN, BRONZEN en GRAFVONDSTEN uit
de HAN, TONG en MING-DYNASTIE. Paar krijgers in brons doré, 15E. Ming-
dynastie. Verder monochroom aardewerk, mandarijnen, bouddha's, wie
rookvaten, gordelspiegels, enz...
Verschillende stukken uit zeer bekende collectie Dr. Delmotte (Antwerpen).
CHINESE, JAPANSE en IVOREN sierstukken.
COLLECTIE JADE.
ALLERHANDE SIER- en GEBRUIKSVOORWERPEN.
enkel risico of misstap geduld. Dit toneel
stuk geplaatst in een (gewapende) ver
zetsgroep is een fictie.
G.vd.K. (duidelijk opgewonden). de
weerstand heeft wel bijgedragen, er was
een voortdurende onzekerheid bij de be
zetter. Het moreel van de bevolking bleef
er hoog door
B V. de haven van Antwerpen is onge
schonden overgeleverd aan de geallieer
den. We betaalden de werkweigeraars,
we kenden de vluchtroutes.
G.v d.K.verklikking bestond niet, wel
infiltratie door Duitsgezinden die tot ver
klikking leidde. Er is gesproken maar dan
wel door martelingen.
L.d.L Wat ik hier op toneel gezien heb.
is onmogelijk. Een kern verzetsstrijders
was zeer klein, in die kern werd nooit
verraden. Het woord, vervreemding -
zelfs na jaren - is iets dat bij zulke men
sen niet bestond.
K.B Hoe waren de reacties van de
mensen uit de straat
L.d L.duizenden zijn naamloos verklikt.
Verklikking is van alle tijden. Ook nu, an
no 1983 worden op de krantenredacties
stapels naamloze aantijgingen ontvan
gen De grote hoop mensen had andere
zorgen dan vaderlandsliefdeeten,
warmte, kleren De massa was in '40
Duits-gezind, en in '44 Amerikaans-ge
zind
G.v d.K.Dat zijn verschrikkelijke woor
den, de mensen in de straat schreven
geen brieven, die hielpen de weerstand
(geeft ettelijke voorbeelden). Er werden
alleen brieven geschreven door Duitse
verklikkers.
L.d.L.die deden zoiets niet, die gingen
gewoon naar de politie. Ik herhaal dat het
passies zijn van alle tijden. 2000 jaar
christelijke beschaving heeft ons niets
geleerd, er zijn altijd Kaïns en Abels ge
weest.
B.V. laat ons zeggen dat er Duitse ver
klikkers en anonieme schrijvers geweest
zijn... (gegrinnik in de zaal)
K.B.Hoe werd men lid van de weer
stand
J.V.M.dat is individueel zeer verschil
lend. Ik werd als 18-jarige in onze winkel
geronseld door een kolonel, oorspronke
lijk om de sluikpers te verspreiden. Van
passief komt aktief verzet. Dat was uit
eindelijk een keuze. Er was ook het bijna
gedwongen worden om in het verzet te
gaan door bijv. het gebrek aan papieren,
de onzekerheid Ik ben bewust op de 1 e
vredesdag uit het verzet gestapt, ik be
schouwde mijn opdracht als voltooid.
L.d L....waarschuwt tegen idyllisch
beeld dat over de weerstand opgehan
gen wordt, over de. zogenaamde solida
riteit
...de weldoenerij begint bij zichzelf
Zaalvragen de indruk is dat het O F.
zich bezig hield met onbenulligheden
(primitieve sabotage, sluikblaadjes). Het
wancijfer tussen de Duitse troepen
macht, 20.000 soldaten waaronder veel
oudere administratieve krachten en
140.000 erkende weerstandstrijders is
veelbetekenend (duidelijk protest bij
G.v.d.K.. twijfelachtig gebaar bij L.d.L.)
G.v.d.K. (antwoordt eerst naast de
kwestie) de verdiensten van het O.F
werden, door de regering van Londen
erkend, de moed der weerstanders was
alom gekend, de burgerlijke weerstand
was overal, en dan het uitgeven van de
valse «Le Soir» dat was een bom
B.V. ...geeft voorbeelden en cijfers over
gesmokkelde piloten en onderduikers in
het Aalsterse, hij besluit... de Engelsen
kwamen zo vroeg dat we niet voorbereid
waren
Vraag Was de bevolking Duitsvijandig
of Duitsgezind
de panelleden discussiëren, er komt
geen rechtstreeks antwoord...
G v d K. ik ben drie jaar geholpen, kon
dat zonder hulp van de bevolking
En Amnestie
L.d.L Ja, ik ben voor amnestie, want ik
ben voor de vrijheid, dus ook voor de
vrijheid van anderen. Maar ik ben niet
zeker of de anderen die amnestie wel
willen, ik geloof nog in O.-L -Heer. (ap
plaus)
G.v d K. amnestie is een geval apart
Het betekent dat je niets verkeerds ge
daan hebt, dat er mets fouts gebeurd is
De meesten hebben trouwens allang
amnestie gekregen De rest weigert ge
woon amnestie te vragen
B.V. We willen alles vergeven, maar het
moet ook wederkerig zijn
L d L. (toont begrip voor de harde visie
van G v d.K Ik kan er veel gemakkelij
ker afstand van doen, ik ben nooit gemar
teld. ik ben niet gevangen gezet
Vraag Als er nog een oorlog komt ga /e
weer in het verzet
L d L als ze m'n vrijheid afnemen ga ik
altijd in het verzet.
G.v d.K.als er nog een oorlog komt is
alles weggeveegd Er zal geen weer
stand nodig zijn Daarom mogen er geen
raketten komen, leve de vredesbewe
ging (applaus)
L.d L.ik kan met akkoord gaan met de
vredesbeweging De geschiedenis
14-18 en 40-44 zou ons moeten leren
Ik geloof niet in de eerlijkheid van de po
litici Ik heb geen schrik voor een confron
tatie tussen de grootmachten, wel voor
een verzwegen waarheid dat enkelin
gen. groepen in het bezit van nucleaire
wapens komen De volgende stap in het
terrorisme is die met de atoomwapens, ik
ken de onderwereld, die is tot alles in
staat
G v.d K weidt nu uit over de machts
wedloop de discussie verglijdt naar de
machtsverhouding in de wereld
Conclusie of het beeld vanaf de voor
laatste rij.
- De Catharinisten verdienen alle lof met
het initiatief
- Het niet koppelen van een spreker aan
een tijdslimiet geeft direkt de macht aan
bepaalde sprekers en lobby's die met
noodzakelijk het meeste te vertellen heb
ben Het debat kan daardoor pas na een
half uur surplassen definitief starten
- Het ontbreken van een Aalsters
element (Van Hoorick). die de lokale be
tekenis ver overstijgt is een (toevallig.
niet gewild) gemis
- Het debat neemt geleidelijk de vorm
aan van een duel tussen links en rechts
G v.d K. heeft niet de gave van het
woord. Bij hem zijn moeilijk hoofd- en bij
zaken te onderscheiden. Hij bijt zich vast
in onprincipiële dingen, en geeft de in
druk vooral een verbitterd en teleurge
steld kamper te zijn.
- Zijn tegenspeler L d.L. heeft het voor
deel een meester in de dokumentatie de
historische kennis en het relativeren te
zijn. Hij praat met charme, alles is logisch
gestructureerd, de opbouw perfekt Hij
bespeelt vanuit zijn journalistieke en
sprekerscarriere de zwakheid van de te
genspeler en het gemompel in de zaal
- Het opsommen van persoonlijke weer
standsdaden heeft anecdotische maar
geen geschiedkundige waarde.
- Een af en toe duidelijk geïrriteerde zaal
gaat in de loop van de avond steeds
duidelijker positie innemen
- Ook nu blijft het dossier «wit» een ge
sloten omslag in de zwarte doos
- Ook nu nog zouden panelleden boven
hun bed het woord van Voltaire moeten
hangen «wie overdrijft, verkleint»
FC.
Marie-Octobre, getracht door de Catharinisten in regie van Herman Slagmulder
(JC)
Een feilloze regie met de perciesheid van een ballet, een zelden geziene homogeniteit in
vertolking en een droom van decor in ontwerp en uitvoering een schitterende produktie en
professioneel niveau
Herman Slagmulder, de regisseur, mag
terecht fier zijn op de Catharinisten en op
zichzelf. Fier op een gezamelijke presta
tie die, naar mijn mening, als één der
allerbeste mag genoemd worden die we
in Aalst ooit te zien kregen. Even ver
antwoorden
Vooreerst het stuk Misschien ligt het aan
mijn klassieke vorming, maar het is zó
dat ik een voorliefde heb voor sterk af
gelijnde teatrale, maar zuivere, tematiek
en grieks-klassieke uitbouw van de dra
matische dynamiek De voor velen als
voorbijgestreefde eerbied voor de regel
van de drie eenheden blijft toch een bijna
fascinerende waarde behouden, waar
door de plot een natuurlijk verloop kent
tot de climax zonder bokkesprongen in
tijd. ruimte en gedachtengang. Deze
opbouw heeft de schrijver optimaal be
nut. Tussen haakjes mijn bronnen ver
melden Jacques Robert als auteur, zo
wel voor de roman als voor de toneelbe
werking. Wel is het zo dat Duvivier de
filmversie ontwierp en realiseerde waar
op Jacques Robert ZIJN toneelbewer
king baseerde; om volledig te zijn moet
ook Henri Jeanson vermeld worden. Tot
daar deze kleine encyclopedische aan
vulling. Tekenend voor de innerlijke
waarde van het gegeven is wel dat Ro
bert zelf, tien jaar na het verschijnen van
Marie-Octobre als roman, in de toneel en
filmversie een meer afstandelijke diep
gang zag die het werk buiten de omstan-
delijke dramatiek van verzet en verraad
plaatste; buiten en boven Voor hem was
dit de dramatiek van het terugvinden.
Mensen ooit verbonden door een innig
streven naar eenzelfde doel vinden el
kaar na vijftien jaar terug als individuele
eenheden, totaal vervreemd van elkaar
alsof een stuk van ieder dood werd ge
maakt. De dood van de verrader wordt
dan slechts een symbool voor de dood
van de verbondenheid. Tematiek waarop
de tijd geen vat heeft en dus een perma
nent waardevol gegeven voor tijdloos te-
ater. Voor goed teater Maar is dit een
gezonde uitgangspositie, er blijft nog
steeds de visuele overbrenging. Hier ook
moeten we onverbloemd onze goedkeu
ring tonen. Herman Slagmulder is er op
perfecte wijze in geslaagd de tematiek te
dienen. De scènische moeilijkheden zijn
nochtans enorm. Elf personnages op
enkele tientallen vierkante meter op een
natuurlijke manier laten evolueren in su
blieme coördinatie en synchomsatie met
het dramatisch verloop heeft waarschijn
lijk veel werk en toneelvernuft gevraagd
Maar het resultaat is verbluffend goed.
Het kan best een schoolvoorbeeld ge
noemd worden van oordeelkundig
gebruik van ruimte en van beweging in
die ruimte. Een tweede aspekt van de
regie dat waardering vraagt is de fijne
zorg besteed aan zowel de keuze van de
vertolkers in funktie van hun eigen spe
cifieke kunnen als aan de typering van de
ver uiteenliggende individualiteiten, zo
belangrijk in dit werk Zonder uitzonde
ring. zelfs met voor Chris Vidts die als
Marie-Octobre minder opvallend goed
overkwam durven we de vertolking als
uniek homogeen beschrijven. Een opval
lende soberheid (geboden in dit werk wil
men niet in de melostijl vervallen) ge
paard met een tergende natuurlijke
speel- en zeggingstechniek gaven alle
spelers de gelegenheid hun personnage
een innerlijke grootheid mede te geven
Een discipline in beweging en houding
een feilloos naleven van de opgelegde
ritmiek maakten uiteindelijk dat de regie
niet meer voelbaar was kenmerk van
beleefde vertolking en uiting van een -
bijna zeg ik het - beroepsernst Diezelfde
ernst en zorg voor het kleine maar zo be
langrijke detail vonden we terug in de
algemene technische realisatie. Een ju
weeltje van decor
Een harmonische perfectie in functioneel
en ruimtelijk denken, waarvoor de regis
seur wel een woordje van dank zal be
waard hebben. Ik zou best mijn beoorde
ling kunnen samenvatten door te zeggen
dat ik het stuk «ondergaan» heb zonder
ook maar één ogenblik te realiseren dat
ik toneel aan het zien was. Ik heb me
werkelijk laten vangen zozeer dat ik de
kleine onvolmaaktheden - als die er wa
ren - niet eens bemerkt heb Voor mij
persoonlijk de meest onfeilbare norm om
goed teater te herkennen Bedankt Ka-
trienen (NS.)
