ONDERNEMERS EN POLITIEK.
Het is een historische fout van de ondernemers geweest dat zij zich in de naoorlogse
jaren van het politieke leven gedistantieerd hebben.
Wat zijn nu de gevolgen hiervan
Prof. Huyse toonde het bestaan aan van drie circuits van politieke besluitvorming die,
onafhankelijk van elkaar, toch raakpunten vertonen
Het constitutionele circuit (parlementaire democratie)
Het zuilencircuit (voor de levensbeschouwelijke materies)
Het overlegcircuit (voor de sociaal-economische materies).
Terwijl het patronaat zich hooguit ertoe beperkte zijn rol te spelen in het derde circuit,
verzuimde het dus zijn invloed te laten gelden in het eerste en tweede circuit. Ondertus
sen wonnen de vakbonden enerzijds door hun numerieke sterkte in het parlementaire cir
cuit aan macht en oefenden ze anderzijds in het tweede circuit via het partijenbestel
een overwegende invloed uit. Het feit dat in de partijen bijna uitsluitend de vakbonden
over een gestructureerde organisatie beschikten gaf hen bij vele beslissingen een door
slaggevende rol en zij hebben van dit hefboomeffect rijkelijk gebruik gemaakt, wat
velen zelfs van een vakbondsstaat deed spreken.
Terwijl in de driehoeksrelatie, politieke macht - ondernemers - werknemers, de werknemers
dus op drie gebieden actief waren, beperkten de ondernemers er zich hoofdzakelijk toe
hun positie in het sociaal-economisch overleg tegen de toenemende eisen van de werk
nemers te verdedigen. Enkel in geval van moeilijkheden in het overleg met de tegenpartij
werd de politieke macht om arbitrage verzocht, waarbij men echter niet merkte dat de
scheidsrechter meer en meer het evenbeeld van de tegenpartij werd. In tegenstelling tot
de ondernemers wist de werknemerszijde de politieke macht in haar voordeel te beïn
vloeden en tenslotte te beheersen. Daarbij werd ervoor gezorgd dat een arsenaal van wet
ten de eisen verankerden. Wetten die in de eerste fase wel gerechtvaardigd waren maar
waarvan de economische redelijkheid en haalbaarheid op de duur meer en meer in vraag
moesten worden gesteld. Deze ontwikkeling werd nog kracht bij gezet door het feit dat
de twee grote politieke families die het merendeel van de regeringscoalities in de
naoorlogse periode vormden, elk over een sterke vakbondsvleugel beschikten. Vakbonds
vleugel die bij de socialistische partij, uiteraard, steeds toonaangevend wasterwijl
hij bij de christelijke partijen in de loop der tijden eveneens meer en meer stem kreeg.
Een ontwikkeling die trouwens te voorzien was en niet te vermijden, daar de vakbonds
organisaties binnen de partijen de enige goed georganiseerde en financieel sterke
drukkingsgroep zijn.
De afwezigheidspolitiek van het patronaat werkte deze tendenzen op zijn minst gezegd
in de hand. Overdrijvingen die de economische ontwikkeling in gevaar brachten, konden
dan ook niet uitblijven. De oorspronkelijke sociale doelstellingen werden in de loop
der jaren, zoals zo vaak gebeurt, misbruikt om macht te verwerven voor bepaalde orga
nisaties. Beroepsherverdelers verwierven politieke invloed door het aanbieden van een
herverdelingspakket. Tenslotte hetzelfde systeem dat het republikeinse Rome ten val
bracht. De provincies werden gebrandschat ten gunste van de leidende patriciërs en
generaals die dan door herverdeling bij middel van brood en spelen hun politiek kliën-
teel aan zich probeerden te binden. Zo had bijvoorbeeld Octavianus, de latere keizer
Augustus, een bedelingssysteem dat 250.000 mensen onderhield Er is sinds de Romeinen
kennelijk weinig veranderd.
Het naar macht streven is aanvaardbaar zolang het ook op lange termijn kadert in de
belangen van de basis. Dit is thans, ook mede door de passiviteit van de ondernemers,
uit de hand gelopen. Allereerst werd het bedrijfsleven door deze politieke herverde-
lingsroes financieel aan de rand van de ondergang gebracht, en thans is het de beurt
aan de gemeenschap.
Uitgave van de vzw Centrum voor de Middengroepen, Zelfstandigen en Kaderpersoneel, Grote Markt 4 - 9300 Aalst -
tel. 053/21.45.63.
Verantwoordelijke uitgever: Herman De Vos, Pontstraat 73 - 9300 Aalst.
Maandblad 4' jaargang - nr. 8/1982
