SOCIALE STELSELS
leiding
en de Spaansche burgeroorlog
ferstopte Neus?
Het godsdienstig
kommunisme van
Campanella
DE TOEKOMSTIGE ALBERTINA - BIBLIOTHEEK
IN DEN KRUIDTUIN TE BRUSSEL
a.
MUKILAAR
De paritaire kommissie en
de betaalde verlofdagen
MIKROBEN ALS
OORLOGSWAPEN
CENTRALE VOOR ARBEIDERSOPVOEDING
Voor socialistische kadervorming
VIJFDE LES
VRAGEN
BIBLIOGRAFIE
komt te verschijnen
60 fr.
per jaar
ONTVANGEN
TIJDSCHRIFTEN
«IÉ -iü-
toeft *urg ijl/out asicLe/iA^
RECHTSKUNDIGE KRONIEK
VlCKS
Va-tro-nol
4 - Voor Allen - 29 Jan. 1939
Voor ?kllen's Volksunivevsiieil
Thomas Campanella., eigenlek
Giovani Domenico (1568-1639), was
een Italiaansch wysgeer en behoorde
tot de kloosberirde der Dominika-
nen. In 1590 verwekte hij een storm
onder de voorstanders van Aristote-
les do r zijn geschrift tegen dezen
G iefcschen wijsgeer gericht. Aristo-
toles (384-322 v. Chr.) was, zooals
zooveel andere Grieksche filosofen,
een geboren dialecticus (van dialect
tiek wetenschappelijke redeneer
kunde, kritische denkleer; leer door
He gel, leermeester van Marx, ver
kondigd, van de oplrssing van de in
nerlijke tegenstrijdigheden van een
begrip in een hoogere gedachtenor-
de) zijn werken over ethiek (zeden
leer), logica (wetenschap die zich
bezighoudt met de wetten van het
denken) en metaphysica (leer van
het bovenzinnelijke) zijn zeer be
langrijk.
Door de reaktie op zijn aanvallen
tegen de laatstgenoemde leer van
Aristotele6, m.est Campanella de
wijk nemen uit zijn geboorteplaats
Stilo. Hij vertoefde achtereenvolgens
in verschillende steden, het laatst
te Padua, waar zijn vijanden zich
heimelijk meester maakten van zijn
papieren en die naar de Inquisitie te
Rome zonden.
In 1599 keerde hij naar zijn geboor
teplaats te.ug. Hier werd hij, ook in
staatkundig opzicht, bij de Spaan-
sche regeering verdacht gemaakt,
zo:dat men hem te Napels in de ge
vangenis wierp, waar hij 26 jaar
doorbracht. Tot zevenmaal toe leg
de men hem tevergeefs op den pijn
bank.
Eerst in 1626 wist paus Urbanus
VIII zijn loslating te bewerken. Daar
hij zelfs in Rcme niet veilig was
voor de aanslagen der Spanjaarden,
begaf hij zich over Marseille en Aix
naar Parijs. Lodewijk XIII en Ri
chelieu ontvingen hem met welwil
lendheid, schonken hem een jaar
geld en raadpleegden hem gedurig
over Italiaansche aangelegenheden.
Hij had echter door zijn langdurige
gevangenschap veel geleden, zoodat
hij zich eindelijk afzonderde in een
klooster zijne; orde te Parijs, waar
hij overleed.
Gedurende zijn verblijf in den ker
ker te Napels voltooide hij 40 ver
schillende geschriften over wijsbe
geerte, wis-, natuur-, genees- en
sterrekunde, godgeleerdheid en
staatkunde, te;wijl hij tevens een
aantal gedichten vervaardigde.
Het oordeel van tijdgenooten' en
nazaat over het karakter en de ge
schriften van Campanella is zeer
verschillend. Toch bekleedt hij een
merkwaardige plaats in de geschie
denis der wijsbegeerte, daar hij de
scholastiek (ch istelijke godsgeleerde
wijsbegeerte onderwezen aan middel-
eeuwsche universiteiten) en den em-
pirischen weg insloeg empirisme
wijsgeerige leer, die alle kennis uit
ervaring of proefondervindelijk laat
ontstaan). Zijn voor ons meest inte
ressant werk is De Zonnestaat
waa'in hij het plan van een ideale
maatschappij uiteenzet; in die maat
schappij 'bestaat de gelijkheid der
burgers en zijn de rijkd mmen en
vrouwen gemeenschappelijk goed.
Hier herkennen we Plato (zie derde
les) en Thomas Morus (zie vierde
les). Campanula's beschrijving van
ideale maatscshappijtoestanden is in
derdaad, net als bij Morus, een theo
retische. utopische manifestatie, met
dit ve schil echter, dat het kommu
nisme in De Zoryiestaat vervat,
een godsdienstig karakter heeft. Dit
ls het origineele bij Campanella.
Aan het ho:fd van zijn ingebeel-
den staat plaatst hij een priester, die
hij metaphydicus (zie uitleg hooger)
noemt, en wiens gezag van geestelij
ken aard is. Dit staatshoofd wordt
bijgestaan door drie ministers, over
eenkomend met de d.ie begrippen
kracht, wijsheid en liefde. Indien
Campanella het privaat eigendom
afschaft, dan is het niet omdat het,
zo:als bij Plato en Morus, de bron
is van omkooperij en bederf in het
staatsbeheer en in de politiek, maar
omdat het een hinderpaal is voor de
geestelijke eenheid der natie en daar
door voor het godsdienstig leven.
Ande:zijds stelt Campanella zijn
utopische maatschappij in het licht
der t:en bestaande ekonomische toe
standen. Vaststellende dat het eko-
nomisch leven zich begon uit te brei
den en dat dit reeds in de kiem de
anarchie van de maatschappelijke
produktie in zich droeg, schijnt hijj
in tegenstelling met zijn voorgangers
Pleto en Morus, dan a beid ration-
neel te willen orgabiseeren, inplaats
van de produktie te bepe.ken. Zoo
schrijft hij Te Napels telt men
70.000 zielen daarvan zijn tenau-
wernrod 10 a 15.000 arbeiders. Dit
heeft voor gevolg dat deze zich af
sloven en doodvallen bij een arbe!d
die boven hun krachten gaat. In
den Zoiuiestaat, daar de arbeid ge
lijk verdeeld is, werkt ieder niet
meer dan vier uur per dog Net
als bij Morus, treft men hier dus
ook het principe der verkorting van
den arbeidsduur aan. De Engelsche
humanist, en cok de Grieksche wijs
geer Plato, beschouwden echter den
arbeid als een noodzakelijk, maar
lastig co vee. Campanella daarente
gen maakt zich bezorgd om den ar
beid te verheffen en hem zijn zede
lijke waarde terug te schenken. Hij
komt op tegen het vooro:rdeel dat
van den arbeid iets leelijks maakt
het is de luiheid, zegt hij, die laag is.
H'et kommunistisch regime, door de
werkivxvorwaarden te verbeteren en
den arbeid op de onbaatzuchtige
naastenliefde en offervaardigheid te
baseeren, zal dien veranderen in
vreugde. Hierdoor weerlegt Campa
nella de zoo vaak voo komende te
genwerping, dat de mensch slechts
door persoonlijke belangen gedreven,
arbeidt: in den genneenschappelyken
arbeid zal hij een veel diepere vol-
d :ening voelen dan in het indivi
dueel winstbejag.
Zoo wordt bij Campanella. in zeer
moderne bewoordingen, het thans
nog geldend prcblema der arbeids-
v eugde iH. de Man!) gesteld. En
de oplossing die de Italiaansche Do-
minikaan uit de 16e eeuw worstelt
om dit principe te verwezenlijken,
verschilt niet zoo zeer van die welke
wij heden ten dage nastreven.
1. Welk ls het essentieel verser.:!
tusschen het utopisch kommunisrae
van Morus en dat van Campanella
2. Hoe stelde zich Campanella te
genover de in zijn tijd reeds ontkie
mende anarchie in de ekonomie?
«Van Utopie tot Wetenschap», door
Pr. Engels. (Socialistische studie
bibliotheek, Arbeiderspers, Amster
dam 1937).
Antwoorden op de gestelde vragen
sturen aan Gaston De Vos. Zwijnaar
de steenweg 78, Gent (met postzegel
van 0.75 fr. ingesloten, voor weder
antwoord
HET EERSTE NUMMER VAN
Vlaamse h socialistisch maandschrift
{Inhoud:
H. de Man: Is het planisme dood?
A. Bytebier Onze Vlaamsche
gewesten. Het Brusselse he.
F. V. Grauls De haven van
Antwerpen.
Bemo Het Humanisme en de
jonge Marx.
H. Vos: In hex teeken van Mün-
chen.
II. Favat Een katholiek over
staatshervorming
G. I)e Muynck: Labour's vraag
stukken en vooruit-zichten.
\V. Schevenels: Het voorzitter
schap In verschillende landen.
E. Anseele: Max Buset.
Film van de maand.
Kronieken: Socialistische bewe
ging in België en buitenland. -
Vakbeweging. - Arbeidersopvoe
ding. - Jeugdleven. - Buiten-
landsche politiek. - Franse he
letteren. - Toon eel. - Plastische
kunst. - Geschiedenis. - Tech-
cche wetenschappen
Per nummer
6 frank.
Voor de onderschrijving van een
abonnementt wendt u tot den
soc. boekhandel DE VLAM, 54,
St. Pietersnieuwstraat, Gent.
Postrekening 484502.
GELD SPEELT DE GROOTE ROL
(Uitgave «De Garve»)
door Adriaan van der Veen
Een flink stuk proza van een jong
schrijver, die afrekent met de ar
moede.
Warm aanbevolen. (Prys 3 fr.)
DE STEM
onder redaktie van Dirk Coster en
Anthonie Donker.
Het Januarinummer van dit kom
pleet en ongeëvenaard Hollandsch
maandschrift brengt ons weerom
een keur bijdragen van J. Welders,
Anthonie Donker, Dirk Coster,
Heinz Graumann, Dr. M. van Blan-
kenstein, K. Vander Geest, Riet
Raapkörst, Dr. W. van Ravenstein.
De zeer uitmuntende boekkritiek
dat bevat is in het toegevoegd Kri
tisch Bulletin, stelt maandelijksch
de lezers op de hoogte van liet beste
dat verschijnt.
BURGOS OF BARCELONA
door Petrus B. De Meyer
Uitgeverij «Onze Tijd». Prijs 18 fr.
Een typische vervalsching van de
ware historie van den strijd in Span
je. Een stuk hedendaagsch jezuie-
tisme.
TUUR DE SW.
Bovenstaande foto toont de maquette van het ontwerp, dat door de jury van den wedstrijd bij eenparigheid
van stemmen met een prijs van 75.000 jr. bekroond werd. De laureaat is de jonge architekt Maurice Houyoux,
die een merkwaardig plan ontworpen heeft, waarin de talrijke onderdeelen van het gebouw praktisch en
logisch geordend zijn leeszalen, boekenmagazijn, administratieve diensten, tentoonstellingen, museum, voor
drachtzaal, bomvrije kelders, enz. Het geheel zal waarschijnlijk in den huldigen Brusselschen Kruidtuin
opgericht worden
DE BASKEN
Ondanks de beschavende rol die
het Baskenland had kunnen spelen
in Spanje, werd dit volk door de
o;mtraIisateuins van Madrid totaal
miskend. We zullen dan ock aan
geen haarklievery doen en punt voor
punt nagaan hoe een aantel parti-
kuliere trekken van het volk lang
zaam maar zeker de dualiteit met
Miadrid verscherpten. We gaan niet
doen zooals vele vreemdelingen di?
zich bijvoorbeeld met de Vlaamsche
kwestie jiasrin jaaruit hebben be
moeid en nog bemoeien zonder er
iets van te begrijpen en dlie daarover
vanzeltflapreikend alle mogelijke stom
miteiten hebben uitgekraamd, terwijl
anderen de kwestie uitbuiten om er
politieke munt uit te slaan
We gaan probeeren u eenvoudig te
vertellen hoe de ontwaking van het
Baskische volik zich heeft voorge
daan, hoe het getracht heeft zich los
te rukken vap het Madrileensch im-
periaiisimia, en zien hoever het nu is
geraakt.
Het was de centraJisatiepolitiek
van de concervatie, koninklijke
regeering, aan wier hoofd de familie
stond, waarvan voor het heil van
Spanje te hopen is dat nooit meer
'n Bourbon er den scepter zal zwaaien
die in het hart der Basken het zelf
bewustzijn wakkerschudde. De stich
ter, de 1 venswekker van het Bas-
kiisch nationalisme was een jonge
man, Luis Goïri. Zijn bijval was
van in den beginne zoo groot, dat de
eclhos van zijn stem zich tot in
Madrid deden hooren en dat hij in
den kerker terechtkwam waar men
hem langzaam maar zeker den dood
deed tegemoet gaan.
Hij werd door het volk verkozen.
Het koninklijk regime echter kent
ge:n genade, geen vrijheid, en zal
heim slechts loslaten om in Oktober
1903, uitgeput, het tijdelijke met het
eeuwige te verwisselen op den
ouderdom van acht en dertig jaar.
Maar het goede gr aan was gezaaid,
dat des te beter zou gedijen, dat het
in een goeden, vruchtbaren grond
was gevallen het beste, het intel-
lektueelste volk van het prachtige
schiereiland
Plotseling brak de burgeroorlog uit.
Wat zouden nu de godsvruchtige
Basken doen De zijde kiezen van
Franco en van hem bekomen wat
men hun tot hiertoe geweigerd had,
wat ze niet eens naar hun meening
in voldoend? mate hadden geinregen
van de nog zoo jonge republiek In
het algemeen zou men geneigd zyn
geweest, daar bevestigend op te ant
woorden." Want, in een eerste op
welling kon men verwachten dat ze
zich cok tegen de republiek zouden
toeeren. Welnu, het tegenovergestelde
gebeurde. Van het oude regime wis
ten ze dat ze niets te verhopen had
den. Met het nieuwe de republiek
was er middel cm hun ideaal te
verwezenlijken. Niet de socialistische
of de kommiunistische lokalen zouden
het moeten vergelden, maar wel deze
van de Spaansche nationalisten, van
de reactie, van de eeuwige verdruk
kers insitinktmatig had di-t volk be
grepen dat het niets goeds van
Franco had te verwachten, dat zijn
geloof, zijn rassenfierheid, dat zijn
opgang integendeel steunen mocht,
in volle vertrouwen, op de republiek.
Wel was er iets dat de Basken in
den beginne omzeggens tusschen
twee vuren plaatste er bestond nog
in hooge mate mistrouwen tegen
over Madrid, dat als anti-gods
dienstig werd voorgesohilderden dat
is nu eenmaal een zeer kwetsbaar
punt bij hen. Wat gedaan om goed
te doen. wat gedaan om hun doel
te bereiken
Gelukkig heeft de heer Franco er
een handje van weg om in de kaar
ten te spelen van zijn vijanden
zelfs van zijn eventueele tegenstre
vers, die hij misschien door behen
digheid op zijn minst tot onzijdig
heid had kunnen bewegen. Het wa
ren de Basken di? Franco in den
rug aanviel om niet een eventueelen
vijand nadien te moeten bevechten
in het Noorden terwijl hij tegen
Madrid oorlog voerde in het Zuiden.
Hij wilde niet t/usschen twee vuren
komen te staan. Quiepo de Llano,
die hst volk kort en goed wilde on
derdrukken, behaalde natuurlijk een
tegenovergesteld sukses, en een jaar
lang verloren de Franco oldaten hun
tijd tegen dat moedige Baskenland,
wiens verontwaardiging ten top
steeg, en wiens fieiheidsgevoel in op
stand kwam, toen de stoere manr^i
bemerkten, dat de vaderlander
Franco het Spaansche volk deed uit
moorden door vreemde soldeniers,
hem ter beschikking gesteld door
Hitler en Mussolini, enkel en alleen
voor de mooie oogen van het groot
kapitaal en van de feodale burgerij.
DAT NOOIT
De republikeinen waren van een
andere eerlijkheid, en hielden zich
niet bij beloften den eersten Okto
ber 1936 werd door de Cortes, te
Madrid, het Baskisch Statuut ge
stemd! Den zevenden Oktober wordt
sen ministerie gevormd vijf natio
nalisten, drie socialisten, twee repu
blikeinen, een kommunist Laten
we er nog aan toevoegen dat dit
statuut, ter stemming gelegd, acht
en tachtig ten honderd der stemmen
verwierf in de drie provincies van
Alava, Guipuzco en Biscaye. Het
voornaamste was bereikt.
Een jaar nadien, na d? zegepraal
van Guernica, wordt Euskadi ver
woest.
De haat gaf den Basken nu zooveel
moed, dat Franco een en tachtig
dagen noodig had om een diepte
van twee en veertig kilometer te ver
overen, Twee maanden en drie
weken vereischte een opmarsch van
driehonderd kilometer om Urdiales
van Aviles te scheiden.
De Basken hebben hiun idealisme
duur betaald, en nog is de strijd niet
ten einde: tweehonderdduizend in
woners, een vierde van de totale be
volking, verkozen de ballingschap
aan de dwingelandij. Zevenduizend
strijders, mannen, vrouwen, ouder
lingen, moesten hun heerlijk streven
met den dood bekoopen. Meer dan
tweeduizend Basken zijn voor het
leven verminkt én niet meer in staat
bun .brood te verdienen. En cm de
kroon op hut werk te spannen on
geveer zestigduizend inwoners, waar
onder drieduizend vrouwen, smach
ten in de kerkers van Ftranco, terwijl
officieel de namen 'werden gepubli
ceerd van drieduizend vijfhonderd
Basken van beider geslacht die als
dieren werden neerg toogeld door de
rebellenpelotóns. En, dan spreken we
niet eens van al diegenen waarover
officieel niet een woord wordt ge
rept, van de naamtoozen, de onbe
kenden, de "niet opgetelden
V
Ziedaar het fascism? in zijn bru
tale realiteit, in zijn naakte gedaan
te, in zijn aan de wereld veropen
baarde daden. Ziedaar het regime,
waarvan sommigen in al de landen
van de wereld droomen.
Men vergelijke de manier waarop
de Japansche struikroovers in China
te keer gaan met deze van Mus
solini's barbarenhorden in Ethiopië
en in Spanje. Qyeral vindt men een
stelsel van mensohonteerend ban
ditisme op groote schaal dat one zou
moeten terugbrengen naar de folter-
regimes van de middeleeuwen. De
internationale van den munschelij-
ken ondergang is opgestaan tegen
het stelsel van vrede, broederlijkheid
en gelijkheid.
Maar iets toch moet ons het hart
onder den riem steken tot hiertoe
is het den Mikado niet gelukt de Chi-
neezen te onderwerpen, terwijl hij
zijn eigen volk fh de armoede en de
rouw heeft gedompeld. Tot hiertoe
is het Franco nog niet gelukt zijn
land aan de macht van twee
vreemdelingen te versjacheren, het
land dat zijn meineed aan het
vernietigen is Tot hiertoe is
Ethiopië nog niet gepacifieerd
en mag Mussolini er zich er
wog niet over verheugen er een reis
te kunnen doen zoo als deze van Da-
ladler naar Tunis er eene is geweest.
De razernij var) de Italiasnisch? bla
den heeft bewezen dat men dat te
Rome heel goed heeft ingezien.
De politiek van de as Rome-Berlijn-
Tokio doet ons meer dan eens den
ken aan het avontuur van koning
Pyrrhus, die weliswaar den vijand
versloeg, maar wien die overwinning
zoo duur kost, dat a? hem niet
duurder had kunnen zijn als hij den
oorlog had verloren
De fascisten voelen het somwijlen
en dan krijgt men dein indruk dat ze
de politiek voeren van den hope-
looze. Het eene feit na het andere
is voor hen een verschrikkelijke
moreele nuderlaag, die met de wa
pens niet is goed te maken, integen
deel. Men denke aan de hevige
reaktie in de Vereeniigde Staten te
gen Hitier en aan de hooghartige
manier waarop diens gezant door
Roosevelt werd wandelen gszonden.
De vrijheid is bij ons in alle
demotoratiscthe regeerde land zoo
een hoogste goed dat het nutteloos
zijn zou ven hooger hand ons den
mond te willen stoppen. Ook het
zoo schijnbaar flegmatieke Neder
land is in den laatsten tijd uit zijn
schelp bekropen en heeft hirr Hitier
doen schuimbekken van machtelooze
woede.
Wil men er zich goed van reken
schap geven hoezeer de propaganda
van de vrijheidminnende landen in
slaat bij de verwaande leiders van
het fascisme, dan leze man hun
bladen. De woede van de gemuil
bande soldendenrpers is vermakelijk
en tevens hartversterkend. Hoe ge-
meener, hoe beleedigender, hoe wal
gelijker ze klinkt, hoe meer we er
ons om moeten verheugen.
En ondertusschen... Spanje vecht.
Het Spaansche volk in zijn groote
meerderheid wacht op het uur van
zijn bevrijding. Terwijl Noord-Afrika
donderde van de Leve de FYansche
republiek Weg met het fascisme
werd in de loopgraven van Spanje
verder gevochten voor het duurbaar
ste dat we hebben De vrijheid
Ondertusohen trachten de diploma
ten onze aandacht af te leiden. Er
wordt gepalaberd en gereisd en nie
mand weet of het aarde aan den
dijk brengt. De heeren vliegen van
d? eene hoofstad naar de andere, en
men mag niet eens van hen getui
gen Les voyages forment la jeu-
nesse
Zooals het tot hiertoe is gegaan,
lijkt het er niet naar dat ZIJ het
zullen klaarspelen. Maar is de diplo
matie niet de tounst van... uitstel
len
De hoop van de demokratie heeft
haar oogen gericht op Spanje en
China. De uiteindelijke gevechten
of zou het maar een begin zijn
worden gevochten op de fronten
van China en van Spanje. Daar
wordt ons lot beslist, want Spanje
en China zijn de toetssteenen van
de fascistische macht.
Over andere wapens beschikken
wij tevens ook. De ekonomische oor
log is evenzeer een oorlog. Armoede
en uitputting kunnen den vijand
neervellen met een parallel sukses.
Steun en aanmoediging kunnen ook
een strijd helpen winnen. Daarom
moeten de Spanjaarden van de repu-
biek ginds voelen dat we hen niet
in den steek laten, dat we helpen,
dat we aan hun zijde staan, dat
we hun ideaal deelen
Zoolang de diktaturen hun doel
in Spanje niet hebben bereikt is
alles te herdoen. Hun uitputting,
hun armoede worden machtige troe
ven in onze handen. Des te meer
dat hun militaire berekeningen nu
reeds verkeerd zijn uitgevallen, net
zooals in 1914 deze van Wilhelm II
die in zes weken Parijs zou doen
vallen en deze van de Japansche
militairen, die in zes maanden China
zouden veroveren Zulke vergissin
gen zijn soms doodelijk
En daar veranderen tijdelijke ver
overingen tenslotte niets aan. Ik
denk daarbij aan het bericht van
deze week betreffende Barcelona.
Maar ondertusschen heeft de
menschelijkheid ook haar tol betaald
aan haar plicht. Euzkadi deelt ons
mede dat 25.0(H) Baskische kinderen
onder de 16 jaar in den vreemde
een tehuis vonden 15.000 in Frank
rijk waarvan 13.000 bij families op
genomen; 3500 in België; 2000 in
Engeland, 1375 in Rusland, andere
in Denemarken, Zwitserland, Skan-
dinavië. Die kinderen blijven onder
het beheer van hun gebannen regee
ring, ja, maar is 't geen erbarmelijk
schouwspel dat hun jonge ziel reeds
de herinnering kent aan moorden
de bommen, lyken, branden en
stikgassen
De Basken hebben er nochtans
hun diep geloof niet by ingeschoten.
Ziehier een staaltje van de «godde-
looze» republikeinsche opvoeding der
Spaansche kinderen
Een reporter bezoekt een heim
van uitgeweken kleuters en een
priester verzoekt hem ze te onder
vragen. Ik vertaal voor u de korte
tweespraak.
Men kiest een jongen uit den
hoop.
Kom eens nadert l kleine, en
zeg eens wat de eerste plicht is van
een kristen
De kleine Gelooven
En zijn tweede plicht
Zijn evenaaste beminnen en
hem zijn misdaden vergeven.
Al zijn misdaden, zelfs als hij
uw vader en uw moeder heeft ver
moord
Ja, al zijn misdaden
Ziedaar de opvowiing die de Bas
kische rooden aan hun kinderen
geven.
En Pierre Dumas, aan wien ik dat
tafereeltje ontleen, voegt er terecht
aan toe
Hoeden af, heeren, dat zijn
echte kristenen
PAUL PEE
ZOOALS men weet, heeft de wet
van 8 Juli 1936 op de betaalde
verlofdagen een bepaling opge
nomen waarbij zekere nijver
heden, wat de toepassing van dit
verlof betreft, aan een bijzonder re
gime kunnen onderworpen worden
op voorwaarde dat dit door de pari
taire kommissies zy voorgesteld en
het voorwerp uitmake van een kon.
besluit dat in den ministerraad werd
besproken.
Deze bepaling heeft niet enkel het
voorwerp van diskussie uitgemaakt
maar daarenboven wordt het door
sommige rechtbanken op een wijze
uitgelegd die eerder van aard is om
de toepassing ervan te bemoeilijken.
De heer Paul Horion, professor te
Luik en specialist in sociale rechts
wetenschap heeft deze gelegenheid te
baat genomen om in de «Journal
des Tribunaux» van 22 Januari het
probleem in zijn waar daglicht te
stellen.
De moeilijkheid spruit voort uit
het feit dat, zoo het waar is dat de
wet in kwestie zich beroept op pari
taire kommissies, het wezen dezer
kommissies tot heden toe nog niet
werd vastgelegd. Deze inrichtingen,
waarvan het groote nut ook door nie
mand wordt betwist, zijn feitelijk op
zichzelf gegroeid zonder boven een
wettelijke doopvont te zijn gehouden.
Veelal werd hun samenstelling dooi;
de regeering zelf bevorderd teneinde
in zekere nijverheden de bespreking
en beslechting van beroepsvraagstuk
ken tusschen werkgevers en werkne
mers te verzekeren. Maar, zooals ge
zegd, geen enkele wet bepaalt noch
begrenst hef wezen en het bestaan
van de paritaire kommissie op zich
zelf. Het lijdt geen twijfel dat vroeg
of laat de wet het beginsel daarvan
zal hebben vast te leggen en ten
minste enkele grondregelen voor or
ganisatie en den werkkring ervan
zal hebben uit te werken. Maar tot
zoover spreekt het vanzelf dat wan
neer de wet melding maakt van pari
taire kommissies deze moeten ge
nomen worden in den vorm zooals
zij thans bestaan. Hun mogelijkhe
den zijn thans beperkt door de om
standigheid dat hun beslissingen op
zichzelf geen sankties medeslepen.
Zij hangen grootendeels af van de
welwillendheid van hun mandaatge
vers.
Het is klaarblijkelijk in deze leem
te dat sommige rechtbanken een
voorwendsel gezocht hebben om de
beslissingen van de paritaire kom
missies in zake betaald verlof te
begrenzen. Aldus een arrest van het
beroepshof van Brussel van 21
September 1938. Het ging over de
vraag of zekere beslissingen ook toe
passelijk waren in het bouwbedrijf
op organismen die in de paritaire
kommissie niet vertegenwoordigd
waren. De patroons schilders en ver
sierders waren namelijk op geenerlei
wijze geraadpleegd geworden bij het
vaststellen der modaliteiten van toe
passing voor het betaald verlof.
Het beroepshof besliste dienten
gevolge dat de schilders en versier
ders van België niet konden gebon
den zijn omdat hun belangen in den
schoot der kommissie niet werden
waargenomen het was, naar zijn
oordeel, de plicht van de regeering
dit gebrek aan raadpleging te com-
penseeren door het inwinnen van
een officieel advies van de patroons
en werkliedenvereenigingen er bij
betrokken. Deze formaliteit zou on
misbaar zijn daar deze wetgeving in
feite berust op het vermoede ak
koord van de geïnteresseerde par
tijen. Het weglaten van deze vorme
lijkheid heeft voor gevolg dat het
kon. besluit niet toepasselijk is.
De heer Horion geeft op de moti-
veering van dit arrest een gevat ant
woord, dat onzes inziens noch rechts
kundig noch praktisch kan aange
vochten worden.
Eerst en vooral is er geen enkele
wettelijke bepaling die voorschrijft
dat wanneer de regeering aktie geno
men heeft van een beslissing of een
akkoord van de gelijktallige kom
missie, zij nog andere beroepsver-
eenigingen moet raadplegen. De mi
nister van Arbeid en Sociale Voor
zorg verklaarde in den Senaat ty-
dieais de debatten dat de regeerimg do
gelijktallige kommissies moet raad
plegen, en wanneer deze niet bestaan
de beroepsvereenigingen.
Daarenboven, wanneer de wet
gever opdracht gegeven heeft het
regime der betaalde verloven in te
richten na advies te hebben inge
wonnen bij de paritaire kommissie,
heeft hij aan haar de zorg overge
laten vast te stellen op welke wijze
het akkoord is tot stand gekomen.
Men wist op dit oogenblik zeer goed
dat een paritaire kommissie niet
samengesteld is uit mandaatdragers
van alle geïnteresseerden, dat ge
woonlijk slechts een gedeelte der
betrokkenen een rechtstreeksche
vertegenwoordiging heeft in de kom
missie en dat men diensvolgens
meer staat voor een gemiddelde van
opvattingen dan voor een totaal
akkoord. De regeering weet zulks
trouwens en is dan ook niet ver
plicht aan het advies een gelijklui
dend gevolg te geven. Men mag im
mers niet uit het oog verliezen dat
hetgeen kracht van wet krijgt, niet
is het uitgebrachte advies maar wel
het kon. besluit.
Indien men de redeneering van
het bestreden advies op de spits
drijft zou het voldoende zijn dat
iemand in de paritaire kommissie
niet vertegenwoordigd was opdat
men zou kunnen beslissen dat het
K. B. niet toepasselijk is. Dit kan
natuurlijk voor sommigen hinderlijk
zyn maar dit is nu eenmaal het ge
volg van den bestaansvorm der pa
ritaire kommissies. Het is aan te
nemen dat het statuut van de kom
missies eens op hef getouw zal die
nen gesteld te worden, maar, daar
om zoover gaan dat alles wat zij
thans verrichten van nul en geen er
waarde is, zoolang zij niet het uit
vloeisel zijn van de volstrekte
algemeenheid, houdt geen steek.
IN den vooruitgang der techniek en
der wetenschappen heeft de wijze
van oorlogvoeren het middel ge
vonden om zich te perfektionnee-
ren. Niet alleen motorisatie, snel
vuur, verbeterde jacht- en bombar
deervliegtuigen en sterkere explosie-
ven werden ingevoerd en met den
tijd uitgebreid, ook nieuwe dood-
zaaiende middelen werden bedacht,
net alsof het niet reeds voldoende
was dat het effekt der moderne
bewapening misschien wel het hon
derdvoudige is geworden van dat
gene van nog geen halve eeuw
geleden.
Tot de nieuwe .wetenschapelijke»
middelen komen in de eerste plaats
de stryd- of stikgassen een heele
reeks, steeds heviger, steeds wree-
der. Zij deden hun verschijning op
het slagveld in 1915, en hebben
sindsdien geëvolueerd naar een on
gelooflijk krachtige uitwerking.
Ook dat was nog niet voldoende
en men is gaan denken aan een
middel van biologischen aard, n.l.
aan het eventueel gebruik van
ziekteveroorzakende organismen, en
wel van mikroben.
Zoo schynt, voorloopig althans, de
reeks van krijgsmiddelen volledig te
zijn. Van mikrobenprojektielen
werd tot nu toe nog geen -gebruik
gemaakt. Of dit in den volgenden
oorlog, indien deze niet kan worden
voorkomen, zal gebeuren, weten wy
echter ook niet. Dat zal afhangen
van de kans op slagen van het
wapen Hoe het ook zijn zal, men
houdt zich met den mikrobenoorlog
bezig, en zekere landen zouden zelfs
een voorraad oarliogsbatterijen aan
geleid hebben.
Toch hebben zich twee-en-veertig
naties te Genève verbonden geen
gebruik te maken van dit nieuw-
soortig wapen in een eventueelen
oorlog, en al hun krachten aan te
wenden om de andere landen tot dit
protokool te doen toetreden. Maar
zyn ook de stikgassen niet het voor
werp geweest van een dergelijke ver
bintenis Hebben wij niet gezien
dat, niieibteigenst ande de overeen
komst van Den Haag diensaangaan-
de, in een oorlog 1914-1918 ruim
schoots strijdgassen werden aange
wend Zoo zouden de plechtige ver
klaringen betreffende het gebruik
van mikroben geruststellend schij
nen, moesten de experten van het
speciaal Comité der scheikundige en
bakteriologische wapens bij de Ont-
wapeningskonferentie niet verplicht
geweest zijn in hun rapporten vast
te stellen dat het praktisch onmoge
lijk is een welkdanig land te belet
ten den mikrobenoorlog voor te
bereiden. Trouwens, overeenkomst
of geen, oorlcg is oorlog; en de laat
ste internationale gebeurtenissen en
het gedrag der totalitaire staten
hebben eens te meer het bewijs ge
leverd dat de oorlog komen kan, met
of zonder verbreking van het gege
ven woord. Aangezien oorlog in elk
geval onmenschelijk is, komt het er
niet op aan of hij eerlijk of niet
begint. Hij blijft het grootste
kwaad.
Het feit dat er niet aan te denken
valt den vooruitgang der medikale
bakteriologie, die een humanitair
doel nastreeft, te remmen door
kontrole en verbod van proefneming,
maakt het onmogelijk de benuttiging
der preparaten voor andere doelein
den dan de geneeskundige te voor
komen. Daar waar de wetenschap
op staatskommando werkt, zal zij
van haar wezenlijk doel wel afgeleid
worden en in da techniek der oor
logsvoorbereiding ingeschakeld wor
den. Zoo zij.i wij gedwongen de vree-
selijke hypothesis van den mikro
benoorlog voor oogen te zien.
De mikroben die als strijdmiddel
in aanmerking kunnen komen, zijn
die van pest, typhus, cholera en buik
loop voor den mensch, en kool en
mond- en klauwzeer voor de dieren.
Volgens dè experten zijn andere
ziektekiemen ongeschikt. Ook de ver
spreidingswijze is van belang.
Geschut-projektielen, door de ont
wikkelde hooge temperatuur der ont
ploffing, zijn niet geschikt. Wel
komt de vliegtuigbom in aanmerking
voor het bakteriologisch vernielings
middel. Dit bestaat uit een gewone
gasbom, waarin zich een glazen
fleschje met kuituurbodem van mi
kroben bevindt. De bom is voorzien
van een zuurstofvoortbrengende in
richting, waardoor de mikro-organis-
men gedurende minstens een veertig
tal uren hun levenskracht bewaren,
en van een lading springstof.
De aanwending van het mikro-
benwapen kan nog eenvoudiger ge
schieden fleschjes met kultuur-
bodens worden uit het vliegtuig ge
worpen, of het dirinltowater wordt
met cholera, typhus en buikloop be
smet.
Voor de verspreiding door de
luchtvaart komt de pest het, eerst
in aanmerking ook vlooien en rat
ten zijn goede verspreiders dezer
vreeselijke ziekte.
In 1917, tijdens den grooten oor
log. hebben de Duitschers herhaal
delijk beproefd van mikrobenkultu-
ren gebruik te maken om paarden
van het Frar.sche leger te vernieti
gen. Door de waakzaamheid der
tegenbespieding gelukten zij niet in
hun opzet. Hetzelfde feit deed zich
voor in Roemenië.
Wat nu het besmetrtingspotenitdeel
van het mikrobenwapen betreft, op
dit gebied zijn de specialisten het
niet volledig eens.. Het is inderdaad
geweten dat een epidemie niet naar
verkiezing kan verwekt worden. De
ziekteverspreiding hangt af van de
ontvankelijkheid van het individu en
van een ingewikkelde reeks andere
faktoren, waaronder die van weer
kundigen aard.
Maar wat belet dengene die e»n
slecht voornemen heeft zijn middel
daarvoor zóó aan te passen en net
zóó'n vorm te geven ten einde zijn
doel met de grootste zekerheid te
bereiken Hij zal de wetenschappe
lijke mogelijkheden blijven misbrui
ken om zijn vijand met dood en on
heil te treffen.
Het komt er op aan hem daartoe
de gelegenheid te ontzeggen.
Deze nieuwe druppels genezen opgezwollen
slijmvliezen, verwijderen benauwend slijm
enlatenU weer vrij ademen. Tijdiggebruikt, bij
het eerste niezen, voorko
menzij vele verkoudheden.
