ANONIEME BRIEVEN
De Boforswapenfabrieken in Zweden
Kou int Koof d?
DE RADIO-REDE VAN JAN
ALGEMEENE
GESCHIEDENIS
UURROOSTER VAN RADIO-VLAANDEREN
UURROOSTER Radio-Serenades
WAAR DE FINNEN HUN VERDEDIGINGS
MATERIAAL VANDAAN HALEN
VII. - IMPERIALISME
Een kenteeken van de ver
warring bij onze kommunisten
De wereldoorlog 1914-18
VERZWAKKING
VAN EUROPA
TE BEGINNEN VAN ZONDAG 8 OKTOBER 1939
TE BEGINNEN VAN ZONDAG 8 OKTOBER 1939
HET HOEKJE VAN DEN DETEKTIEF
't ROOS KRUIS
"Ij VlCKS
"M Va-tro-hol
t
CENTRALE VOOR ARBESDERSOPVOEDING
Voor socialistische kadervorming
TER NAGEDACHTENIS VAN
EMILE VANDERVELDE
(VIJF-EN-TWINTIGSTE LES)
OP 28 Juni 1914 werd de troon
opvolger van Oostenrijk door
een Server te Serajavo ver
moord. Oostenrijk, reeds lang
vijandig gezind tegenover Servië
omdat de Groot-Servische beweging
ook Oostenrijk in zijn Servische dee-
len bedreigde, besloot op te treden.
De Duitsche Keizer was het daar
mee eens. Pas op 23 Juli overhan
digde Oostenrijk Servië een 48-urig
ultimatum. Servië geeft toe, uitge
nomen op den eisch Oostenrijkse!1»
vertegenwoordigers toe te laten hij
het onderzoek tegen de Ser>nsche
samenzweerders. Op 28 Juli ver
klaart Oostenrijk den oorlog aan
Servië. Het is het begin van den
wereldoorlog.
De Socialistische Arbeiders Inter
nationale, ten deele zelf medege-
sleept, ten deele machteloos, kon de
oorlogsmachine niet meer tot stil
stand brengen. Jaurès is vermoord.
De Duitsche rijksdagfractie stemt
met twee tegen voor de oor
logskredieten de andere landen
volgen.
Den ln Augustus verklaart Duitsch-
land den oorlog aan Frankrijk.
Rusland komt zijn bondgenoot
Servië te hulp; Frankrijk verleend
zijn steun aan Rusland; Engeland
steunt Frankrijk; Japan sluit zich
hierbij aan; Italië, dat eerst neu
traal blijft, schaart zich in 1915 aan
de zijde der geallieerden. Turkije
daarentegen had alleen maar iets
van Duitschland te verwachten, en
ook in 1915 sloot Bulgarije zich bij
de Centrale machten aan. Ook in
de kolonieën ontbrandt de strijd. De
negen tienden der aardsche bevol
king is in oorlog.
In den beginne was de Duitsche
opmarsch naar het Westen overwel
digend. Maar reeds in September
■werd het front om zoo te zeggen
gestabiliseerd, n.l. door de Fransche
overwinning in den slag aan de
Marne.
Na de bijna algeheele vernieling
der Duitsche vloot door de Engel-
sohe, werd op Duitschland een
scherpe blokkade toegepast. Deze
hongerblokkade is het die tenslotte
de overwinning gaf aan de geal
lieerden.
In 1917 kondigde Duitschland den
onibeperkten duikboot oorlog af, wat
de V. S. en een groot aantal Zuid-
Amerikaansche landen in den strijd
sleepte. Op den duur gaf de Ameri-
kaansche medewerking de besliste
overwinning der Westersche mogend
heden.
Inmiddels trachtten de socialisten
te doen wat ze konden. Binnen het
kader der Internationale trachtte de
Troelstra tusschen de partijen der
oorlogvoerende landen te bemidde
len. De konferentie te Stockholm,
met dat doel in 1917 bijeengeroepen,
bereikte slechts magere resultaten.
Wel had reeds in 1915 te Zimmer-
wald een andere poging tot verwer
kelijking van een socialistischen vrede
plaats gevonden. Hier waren onaf-
hankelijken en linksche sociaal-de-
mokraten, socialisten uit verschil
lende landen, vooral Rusland,
Duitschland en Italië bijeengekomen.
Het waren vooral de revolutionnai-
ren, die hier hun grondslag zochten.
Voor Lenin was het vormen van een
nieuwe Internationale de hoofdge
dachte.
In West-Europa had de bijeen
komst geen den minsten invloed. In
Rusland daarentegen vond de leus
van den onverzoenlijken klassen
strijd gehoor. In Februari 1917 begon
de revolutie, die leiden zou tot de
Sovjet-Republiek. Het Russische
front stortte ineen. De Duitschers
legden te Brest-IJtovsk hun harde
voorwaarden op.
Maar in November 1918 volgde de
revolutie in Duitschland. De matro
zen hadden geweigerd uit te varen
om nog eens een nuttelooze wan
hoopspoging te wagen; de bevolking,
door den honger gedreven, kwam
ln beweging; de Keizer vluchtte
naar Holland; de centrale machten
waren volledig verslagen. Op 11 No
vember werd de wapenstilstand ge-
teekend.
Door het verdrag van Versailles
in 1919 werd Duitschland politiek en
ekonomisch afhankelijk gemaakt en
ontwapend, in afwachting van een
algemeene ontwapening die nooit
komen zou. De Duitsche koloniën
werden mandaten der overwinnaars;
Elzas-Lot/haringen en tijdelijk het
Saargebled kwamen aan Frankrijk;
de mijnen van Silezië aan het her
rezen Polen, dat ook een corridor
naar de Oostzee kreeg; Oostenrijk-
Hongarije viel uiteen; de geallieer
den stemden er niet ln toe dat het
verkleinde Oostenrijk bij Duitsch
land ingelijfd werd; Tsjecho-Slova-
kije wordt een onafhankelijke staat.
Het vraagstuk der nationale minder
heden werd niet opgelost10 mil-
lioen Duitschers bleven onderhoo-
rigen van Tsjecho-Slovakije, Polen,
Italië, Litauen, Letland en Estland.
Zoo moest onvermijdelijk 1914-18
tot een nieuwen oorlog leiden in
1939, die door het aan het bewind
gekomen Hitlerisme in Duitschland
werd bespoedigd.
Dj eerste rang die Europa in de
lae eeuw bekleedde is verzwakt ge
worden door het opkomen van de
V.S. eenerzijds, en anderzijds door
de snelle modernisatie van Japan en
door de technisch-ekonomische ont
wikkeling van Ruslahd na de revo
lutie. Daarbij heelt de oorlog van
1914 de verzwakking van Europa nog
verergerd door vermeerdering van
de onderlinge schulden en het groot
verlies aan menschelijke krachten
en kapitalen.
Na in de 18e eeuw hun onafhan
kelijkheid te hebben verworven
werden de V.S. het toevluchtsoord
van emigranten uit Engeland, Schot
land, Ierland, Duitschland en Skan-
dinavië gedurende de 19e eeuw van
1889 tot 1914 waren het vooral Sla
ven en Latiinsche volkeren die naar
de Nieuwe Wereld trokken.
Toen in 1879 de Stille en de
Atlantischen Oceaan door een
spoorweg verbonden werden, bevon
den zich de V.S. in een zeer gun
stige positie om zich ekonomisch te
ontwikkelen zooals dit in geen enkel
ander werelddeel het geval was.
De V.S. beschikten over een zeer
rijken ondergrond steenkolen,
petroleum, allerhande ertsen door
hun uitgestrektheid lieten de ver
schillende klimaten toe gedurende
gansch het jaar te oogsten koren,
katoen, maïs, tabak, vruchten, enz.:
de techniek ging met reuzenstappen
vooruit dank zij de aanwezigheid
van talrijke watervallen die de pro-
duktie van elektriciteit vergemakke
lijkte.
Zoo bekleedde weldra Amerika den
eersten rang in de wereldproduktie
en ontnam het belangrijke markten
aan Europa. Amerikaansche goede
ren en kapitalen vloeien naar de
oude wereld. Ook de gebieden van
den Stillen Oceaan komen onder
Amerika's ekonomische hegemonie.
Van een anderen kant ging in het
Verre Oosten Japan weldra tot ont
wikkeling komen. Deze omwenteling
had plaats tijdens de regeering van
den keizer Mutsu Hito (1867-1912).
Het feodalisme werd gevoelig be
perkt het land werd gemoderni
seerd om de Europeesche Indringing
tegen te houden, wat tenslotte ge
lukte havens worden aangelegd
Yokohama, Kobe, Osaka zeevaart
maatschappijen worden gesticht.
Op politiek gebied wordt het parle
mentaire stelsel ingevoerd. Er komt
een nijverheids- en handelswetgeving.
Hoogescholen worden gesticht. En
zoo kwam Japan weldra de eerste
ekonomische plaats bekleeden in het
Verre Oosten. Japansche goederen
worden naar China. Indië, de Indi
sche eilanden. Zuid-Afrika uitge
voerd in steeds g-ootere hoeveel
heden. Het merkwaardige van het
geval is dat dit alles gebeurde met
Engelsche kapitalen en machines.
Zoo bekleedde weldra Japan in
Azië de positie van Engeland ln
Europa. De snelle aangroei der be
volking noodzaakte Japan kolonieën
en afzetgebieden te zoeken. Zoo ont
staat epn reeks oorlogen in 1895
tegen China, aan wie het eiland For
mosa ontnomen wordtln 1904-05
tegen Rusland. Japan bekomt Porfe-
Arthur, het protektoraat over
Oorea, zoodat het een voet ot> het
Aziatisch vasteland krijgt. In de
laatste jaren (1931) bezetten de Ja
panners Mants.loekwo, dat als onaf
hankelijke staat een protektoraat
van Japan Is geworden. Tenslotte
voert het nu sedert 1936 een oorlog
tegen Tsiang Kai Tsjek, om het Ja-
pansch Imperialisme over gansch
Midden- en Oost-Azië uit te strek
ken.
Tenslotte heeft de ontwikkeling
der U.S.S.R. deze toegelaten zich
meester te maken van de markt van
Klein-Azië, Iran, Siberië, die als ult-
voorgehieden voor de Europeesche
lndustrieele landen verloren gingen.
ConclusieEuropa Is het centrum
der wereld niet meer. De eeuw van
den Atlantischen Oceaan met het
Suezkanaal heeft plaats gemaakt
voor die van den Stillen Oceaan met
het Panamakanaal.
Vragen
1. Welke rol heeft ie Tweede
Internationale gespeeld ln ie betrach
ting naar den vrede tijdens den oor
log 1914—18
2. Hoe hebben de Europeesche lan
den hun ekonomische wereldpositie
verloren 7
(SLOT).
Antwoorden, vergezeld van een
postzegel van 0.75 fr, sturen aan G.
He Vos, Zwljnaardsche steenweg 78,
Gent.
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
Morgenuitz.
Golfl. 267.4
7 tot 10 U.
Namlddagultz.
Golflengte 201,07
13,00 tot 19,00 u.
13,00 tot 19,00 U.
14,00 tot 17.00 u.
13.30 tot 18.30 u.
14,00 tot 19,00 u.
13,00 tot 15.00 U.
13,00 tot 17,00 u.
Avonduitzending
Golflengte 201,07
21,00 tot 24,00 u
20,00 tot 24,00 U.
17,00 tot 19,00 u
20,00 tot 24,00 u
-7.25
en 7.308.00
17.15—17.45
U.
18.00—18.30
u.
21.30—22.00
U.
21.30—22.00
u.
18.00—18.30
u.
17.30—18.00
u.
14.30—15.00
11.
Verleden jaar op 27 December stierf onze geliefde patron Emile Vander-
velde. Als jong advokaat kwam hij tot de arbeidersbewegingen vijftig jaar
lang leidde hij zonder verpoozen, met moed en ontembare wilskracht
Belgische Werkliedenpartij in den strijd voor het betere, het schoo-
nere leven der werkers. Hij pleitte niet voor de rechtbanken, maar hij was
de groote verdediger van iedere rechtvaardige zaak, voor het wereldgeweten.
In ons land was hij een stuwkracht voor de sociale heropbeuringvoor het
buitenland was hij de man die het opnam voor de onderdrukte koloniale
volkeren, voor den vrede, voor de vervolgden in de diklatuurlanden, voor
het republikeinsche Spanje, voor de vrijheid Nu meer dan ooit beseft
men, wat het werk geweest is van Emile Vandervelde. Hij blijft met zijn
werk, met zijn geschriften, een dezer groote socialistische leiders, in wier
aktie en in wier boeken we steeds leidende gedachten kunnen vinden.
Wij herdenken dan ook met diep leedwezen en den hoog sten eerbied de
nagedachtenis van Emile Vandervelde.
Als de gebeurtenissen zekere men-
schen vreeselijk in de war hebben ge
bracht, dan zijn het vooral de kommu
nisten, de onze, die door de
zedelijke en geestelijke schokken,
voortvloeiend uit de verrassende be
velen van het Kremlin, hun even
wicht nog niet hebben teruggevonden.
Velen dezer kommunisten, die enkele
maanden geleden met ons nog betoog
den voor de vrijheid en de demo-
kratie moeten zich nu blindelings
onderwerpen aan de t diktatuur van
Stalin, die zich met den führer
wonderwel verstaat over de opvatting
der autokratie.
Het is een pijnlijk, ja, een drama
tisch geval. Maar onze Moskou-volge-
lir.gen kunnen, ja, willen aan hun on
gelijk en hun desillusie niet gelooven.
Ze klampen zich vast met den moed
der wanhoop aan enkele argumenten,
die hen gisteren nog boven water kon
den houden Ruslands groote werken,
Ruslands geleerden en kunstenaars,
Ruslands moderne instellingen, Rus
lands leger...
Maar sedert de processen van Mos
kou, is de storm opgestoken. Ruslands
verdoken ellende, Ruslands onwetend
heid, Ruslands politieke en militaire
intriges, de voorwaarden en methodes
van Ruslands tusschenkomst in Span
je, de ware reden van het stopzetten
dier interventie, enz. Dat waren zoo
vele golfslagen die den goeden indruk
over het vaderland aller proleten
kwamen aanbeuken.
De naiefsten konden nog de schou
ders ophalen toen Rusland Polen bin
nenviel om den weerstand der aange
vallenen tegen Hitier te breken.
Waarom al die herrie maken tegen
de Sovjets, vermits Chamberlain toch
plots de spraak verloren had na juist
Hitier, om zijn inval, de huid te heb
ben volgescholden
Solt...
Maar na het uitbreken van den oor
log van Rusland tegen het oneindig
zwakkere Finland brak er ln menig
kommunist het laatste koppig verzet
tegen het erkennen van het ideologisch
verraad.
Wie de politieke en ekonomische
ontwikkeling van Finland ln de laatste
jaren heeft gevolgd, weet, dat al de
zeever over het huidig Finsch fas
cisme en kapitalisme op overdrij
ving berust.
Het fascisme werd in dit land over
wonnen. De laatste verkiezingen be
wezen het nog eens te meer.
Maar zelfs al waren AL de Finnen
kapitalisten, dan nog had Stalin het
recht niet, weerlooze vrouwen en kin
deren te bombardeeren en zijn eigen
volk naar het slachtveld te sturen in
een niet-uitgelokten aanval, gedefi
nieerd door de woorden die Litvinoff
zelf eens uitsprak in den Volkenbonds
raad
Dat beseffen onze kommunisten ook.
Zc weten niet meer waar ze staan.
Hun eenige hou-vast is nog de haat
tegen het socialisme. Ze weten, dat
ze hun eerste suksessen hebben be
haald door lasteren en kleinzielig
schelden tegen de socialisten. Ze kee-
ren tot die periode terug. Ze hopen
dat, terwijl ze tegen ons grommen, de
storm zal overgaan.
We zeggen wel grommenwant
het diskuteeren is gedaan. Het nazi-
bolsjewisme heeft hun alle argumen
ten ontnomen en, wat voor hen even
erg is, het volk zou niet meer dulden,
dat ze nog hun verraderstaai luidop
voeren.
Om hun haat te stillen en zich van
him minderwaardigheidsgevoel te ont
doen werken de kommunisten nu in
stilte en verspreiden circulairen en
schrijven... anonieme brieven
Deze laatste zijn niet zonder eenlg
belang.
Ze hebben allen denzelfden verbit
terden toon, maar ze onderscheiden
zich door hun verwarde uitlatingen en
tegenstrijdigheden. Het zou de moeite
loonen op al die onjuistheden en boos
aardigheden te reageeren was het
niet, dat de lafheid dezer schrijvelaars
hen door de anonimiteit onbereikbaar
maakt. Alsof een rechtzinnig arbeider
iets te vreezen heeft als hij... in België
(niet te Moskou voor zijn gedachte
uitkomt
We hebben enkele dezer ongeteeken-
de brieven in ons bezit gekregen. De
inhoud is niet zeer verheven. Er zijn
zelfs anonieme brieven die het kapita
lisme herleiden tot een kwestie van
een hoed, een gestreken broek, een
badkamer en een auto. Ja, wie dat
alles bezit is een uitbuiter of een ver
rader der werkende klasse
Met den besten wil is met dergelijke
onwetenden geen vruchtbare diskussie
aan te vangen. Hoeveel kapitalisten
zou Rusland dan wel tellen Of is
het er waarlijk 'zoo slecht gesteld met
de kleeding, de hygiëne en het ver
keer
Komaan, laten we ernstig blijven.
Het spektakel van menschen, die
dreig- en lasterbrieven moeten schrij
ven om hun ontredderd gemoed te ver
lichten is inderdaad onverkwikkelijk en
triestig genoeg. Maar moesten er nog
onder hen zijn, die niet voor 100 pro
cent verdorven of blind zijn. dan zeg
gen wij hun denkt eens kalm na over
het volgende
Ge kunt den oorlog niet beletten.
Stalin giet voortdurend olie op het
vuur (gewild of ongewild, zooals ge 't
verkiest). Als de vlammen nog meer
uitslaan zal de oorlog nog verschrikke
lijker worden en niemand kan zeggen
met welk overwinnend imperialisme
de arbeiders nadien zullen af te reke
nen hebben.
Het kan gebeuren, dat het kapita
lisme voor altijd gebroken uit den
strijd komt, maar het tegenovergestel
de is ook mogelijk. Dan wacht in het
slechtste geval het proletariaat een
nieuwen kamp. Wat kunnen wij, kleine
neutralen, meer doen dan, buiten alle
dwaze voorspellingen om. de oogên ge
richt houden op de toekomst, naar
den eventueelen strijd binnen een
overwinnend kapitalisme
Daarom is het noodig, dat wij onze
krachten gaaf houden, onze demokra»
tische vrijheden en instellingen vrij
waren, den weg versperren voor ons
eigen fascisme.
Voorzeker, het regime, dat thans
mede den dans leidt, het West-Euro
peesch kapitalisme, dat het nazisme
heeft gesteund, gevoed en... bedorven,
dat regime, hetwelk thans niet omver
te werpen is zonder rechtstreeks den
triomf te bezorgen aan een veel ergere
en meer autoritaire kapitalistische
grootmacht het huidige nazl-reich
elscht zijn tol. We hebben de keuze
van het geringste kwaad.
Later komt de afrekening, wie weet
komt ze niet vanzelf 7...
Maar wie thans toegeeft aan onge
duld, verbittering en blinden haat,
loopt naar zijn ondergang.
Er zullen in dezen strijd maar één
soort spekulateurs door het nageslacht
worden geëerd zij, die voortdurend
de kansen hebben berekend en ge
waagd om den vrede duurbaar te doen
zijn en hem te grondvesten op waar
heid en rechtvaardigheid. Ziedaar de
moeilijke taak voor morgen.
Laten wij die spekulateurs rijn.
Maar we moeten niet mlseeren op Ben-
lijn. Londen of Moskou. We mogen
slechts op ons eigen rekenen.
NICK.
Waarom lijden aan
HOOFDPIJN
MIORAINB
TANDPIJN
GRIEP
RHEUMATIEK
ZENUWKOORTSEN
PIJN DER
MAANDSTONDEN
als da
«ONPERBARE BRUINE POEDERS
van
der Apotheek DE POORTERK, t«
ST-NIKLAAS-WAAS, U oogenblu-
kelljk zonder schadelijke gevolgen
van deze pijnen zullen bevrijden.
De doo» van 8 poeders t 4 frank.
De drledubb dooa 25 poeders 10 fr.
Te verkrijg. In ahe
goede apotheken et
vrachtvrij tegen
postmandaat
Gebruikt ze eens.
U zult nooit geen
andere meer
gebruiken.
'3 - Voor Allen - 31 Dec. 1939"
yy-^OFORS» is de naam van mis-
IJ schien wel de best ingerichte
[J wapenfabriek ter wereid. Die
firma is technisch belangrijker
dan Krupp, Schneider, Vickers, Sko
da.
Toch is zij bij ons minder gekend.
In de laatste weken hebben wij den
naam «Bofors» al wel eens in de dag
bladen gezien, en wel in verband met
den aanval van Rusland op Finland.
Bofors is een industrieele gemeen
schap die zich in het hart van Zweden
bevindt. Er bestaan wel uitgestrekter
ondernemingen, maar er is geen enkele
die meer geperfektionneerde en betere
wapens voortbrengt.
Het is dan ook begrijpelijk dat in
de eerste plaats Zweden, en daarna
ook Bofor's kliënteel een zekere vrees
koesteren ten overstaan van den drang
van de Sovjets naar het Noord-Wes
ten.
Joachim Joesten, die een goede ken
ner is der Skandinavische zaken, be
schrijft in de «Daily Herald. Bofors
als volgt
Een gril der natuur heeft 's werelds
wapenfabriek zocals Bofors terecht
genoemd wordt in een der meest
vreedzame landschappen geplaatst.
Btel u een oneindig uitgestrekt, wee
moedig dennenwoud voor, met hier en
daar heldere meren en zilveren beken.
Maar al met eens, midden in dit
tooverland, ontmoet de dwalende droo-
mer de werkplaats van den oorlogsgod
Mars.
Ten ware hy verwittigd werd door
bet gedonder dat komt van het proef-
schietterrein, staat hij plotseling vóór
een oceaan van verblindende lichten
en koortsachtig gedoe.
Voor zijn oogen strekt zich een
reusachtig mijnkomplex uit; hij ziet
hoog- en smeltovens, walsen, smidsen,
werkplaatsen en laboratoria, waar dag
en nacht, in elke der drie ploegen
6500 arbeiders aan het werk zijn.
In het statig direktiegebouw van
het «Aktiebalag Bofors» werkt een
staf van 650 bedienden, waarvan 370
technici, aan de studie voor het uit-
voeren der vreemde orders.
Meer dan veertig staten, van de
grootste tot de kleinste, vormen Bo
for's kliënteel.
Hoe het rhythme der wereldbewape
ning sedert 1938 op ontzaglijke wijze
versneld is, blijkt uit de jaarlijksche
bedi'ijfsrappqrten van Bofor.
Van 160 millioen frank in 1933 waren
de bij dit concern geplaatste orders
gestegen tot één milliard 250 duizend
frank in 1937.
In tegenstelling met andere wapen
fabrikanten moet Bofors niet bevreesd
zijn voor een tekort aan grondstoffen.
De maatschappij kan in haar eigen be
hoeften voorzien: drijfkracht (goed-
koope elektrische stroom), mangaan-
houdend ijzererst, cellulose (voor de
springstoffen)enz.
Wapens maken is geen bedrijf dat
geïmproviseerd wordt. Daarvoor zijn
tientallen jaren noodig. Want slechts
door veel zoeken en grondige ondervin
ding kunnen resultaten worden be
reikt als die van Bofors. Op het hui
dige oogenblik beizt het koncern bui
tengewoon geschoolde specialisten,
waarvan de kennissen van vader tot
zoon overgeleverd werden.
Bofors heeft een ondervinding van
bijna drie eeuwen: de in 1646 bij ko
ninklijk privilege opgerichte smis is
de bakermat geweest van de nu zoo
sterke firma.
In 1873 werd een naamlooze ven
nootschap gesticht, wier grootste hoe
veelheid aandeelen in 1894 overgingen
in de handen van Alfred Nobel, die
een reusachtig fortuin verwierf met
het vervaardigen van wapens en
springstoffen, maar die later, inziende
welk verderf zijn bedrijf in de wereld
bracht, een meer vredelievende daad
beging door de prijzen voor humane
verdiensten te stichten.
U ademt direct weer gemakkelijk. Een
paar dezer nieuwe druppels in ieder
neusgat verwijdert slijm, geneest
5Jr ^r*«iA*™«asopgozwollen slijmvlie-
yf ze" en lucht op.
Na den wereldoorlog 19141918 was
Duitschland er in geslaagd gedeeltelijk
kontrole over Bofors uit te oefenen.
Dit werd naderhand verhinderd door
de snelle tusschenkomst van de Zweed-
sche regeering, die, na een ophefma
kende redevoering van den minister
van buitenlandsche zaken Sandler, een
wet uitvaardigde om te beletten dat
de Zweedsoh-nationale wapenindustrie
in vreemde handen overging. De
Duitsche invloed op Bofors werd toen
gelikwideerd, met het gevolg dat in
het Derde Rijk de pers aan het
schreeuwen ging tegen Sandler, Zwe
den en ook Engeland, dat er van be
schuldigd werd de plaats te hebben
ingenomen van Duitschland in het
beheer van de Zweedsche wapenfabri-
katie. De valschheid van deze aantij
gingen werd weldra bewezen. Wel was
het waar dat Engeland enorme hoe
veelheden speciale wapens aan Bofors
bestelde.
Gezien de bestaande Zweedsche wet
was het trouwens onmogelijk dat En
gelsche kapitalen ln Bofors werden
belegd. Het zou voor Zweden on
zinnig geweest zijn ook maar gedeelte
lijk zijn toezicht over zijn verdedigings
middelen af te staan aan vreemde geld
beleggers.
Het feit Is dat Bofors, om in een
snel tempo aan de Britsche orders te
kunnen voldoen, verplicht geweest is
zekere bijkomende fabrikatiemogelijk-
heden uit te breiden, en dat hiervoor
gedeeltelijk Engelsche kapitalen ge
bruikt werden.
Als we dit alles nu in verband bren
gen met de aanval van Sovjet-Rusland
op Finland en met de moeilijkheden
die Zweden ondervindt als neutraal
land, dan begrijpt men welke oogmer
ken Rusland heeft met Finland te
willen inpalmen en de vrees die
Duitschland koestert dat Zweden een
toenadering tot Engeland zou kunnen
zoeken.
Maar men begrijpt ook hoe het mo
gelijk ls dat de Finnen tot nu toe
weerstand bieden aan het SovjeHeger,
wanneer men weet dat zij zich verde
digen met Boforswapens, wier superio
riteit nu niet meer moet bewezen wor
den.
Beste vrienden, burgers en
soldaten,
Inplaals van een nieuwjaarsbrief
te schrijven, besloot ik dezen keer
een beetje meer modern te zijn en
u allen langs de draadlooze toe te
spreken.
Trouwens, dat wordt nu toch de
gewoonte. Wie spreekt zijn groote
discours niet uit
En ik ben er dan ook maar bij.
Kameraden, het jaar 1939, 't jaar
van den oorlog, ligt ermaar de
oorlog is nog niet gedaan.
Hij is neg r.iet eens begonnen,
vertellen de militaire deskundigen
uit 't cafeetje op 't hoekje van de
straat.
En hoe gaan we nu het jaar 1940
in
Wel. er zijn er die beweren dat
het niet slechter kan zijn dan 1939.
Daar ben ik nu niet mede akkoord.
Want wanneer 1939 ons veel miserie
bracht, en aan de arbeiders in de
eerste plaats, dan kan het slechter,
we hadden den oorlog kunnen ken
nen, en dat gebeurde niet.
Jamaar, zegt men ons dan, wacht
een beetje «Ge wordt erin getrok
ken in 1940
Als men mij dat zegt, dan vraag
ik En op welken dag en op welk
uur zal dat gebeuren
Wat mij betreft, ik weet het niet
of we in den oorlog zullen betrokken
worden. Ik ben niet in de geheimen
der Goden ingewijd, maar ik hoop
uit ganscher harte dat het niet ge-
beure. Toch voeg ik eraan toemaar
men moet ons gerust laten.
Het afschuwelijk, monsterachtig
spel van Finland dat Rusland ging
aanvallen moet niet herhaald
worden tegenover óns.
Want ik zeg het ronduitwij ook,
wij hebben iets te verdedigen.
Laat ons hopen dat het zoo ver
niet komt.
En dan wil ik juist over die ver
wachting spreken, 't Jaar 1940
brengt ons nader den oorlog, zeggen
zwartkijkers.
't Jaar 1940 brengt ons dichter
den vrede, antwoord ik.
En we moeten aan den vrede den
ken, want, laat mij toe tot u allen,
die naar mij luistert, eens zeer op
recht te spreken.
Denkt gij werkelijk dat de oude
toestanden, van sociale onrecht
vaardigheid, van bestendige of ge
deeltelijke werkloosheid, kunnen
blijven bestaan
Denkt gij. dat millioenen soldaten
naar huis gaan terugkeeren om aan
te schuiven voor de stempellokalen
Neen,- dat kan niet meer; dat mag
niet meer
Maar als we al onze krachten in
spannen om buiten den oorlog te
blijven dat we dus ons best doen
om bloedvergieten te vermijden,
dan moeten we ook den opbouw van
de nieuwe sociale en ekonomische
toestanden in 't licht van het ge-
weldlooze zien.
Dat is de taak die voor ons is weg
gelegd. Gaan tot die duizenden, die
ons omringen in het leven, om het
hun te zeggen: het uur van het
socialisme is aangebroken.
Honderd jaar heerscht het kapita
lisme.
Honderd jaar afwisseling van oor
log en krisis, van nationalistischen
haat en uitmoording der volkeren.
Het socialisme liet vroeger de
zwakke stem. van het geweten hoo-
ren: Over de grenzen heen broeder
lijkheid onder alle volkeren, door
de uitroeiing van de uitbuiting van
den mensch en door de hervorming
van het ekonomisch stelsel.
Maar sterker is nu de socialistische
gedachte ingedrongen. Wij moeten
ze doen groeien en groeien. Een
storm moet zij zijn van internationa
le verstandhouding.
Vrienden, hoopvol en moedig moe
ten wij het jaar 1940 ingaan, on
danks beproevingen die we kunnen
ontmoeten.
Omdat we een nieuw Europa
eischen omdat we de broederhand
willen reiken over de grenzen heen;
omdat we geen rassen-, geen bloed-
theorie kennen en alle menschen
kunnen overeenkomen.
't Is met dien geest bezield, dat
ik u allen het beste wensch voor
1940. Den moed voor u, die in moei
lijke voorwaarden verkeert, aan te
sluiten bij ons; gedaan te maken met
de oude miserie en een lichtend
leven in te gaan.
Kameraden, Jan wenscht u allen
voorspoed en hardnekkigheid in den
strijd.
Jongens, we naderen. De dag
breekt aan, dat wij het winnen, en
daarom met hart en ziel op voor
het socialisme
u 'JZ'
•W# S
