r
if
NON
#5V
VAN DE BOEKENMARKT
ZIJN GEWELD EN ZINLOOSHEID
NIET HETZELFDE
VOC
MOP
VN PROLETARIESER
M, NTENZORG
IETS OVER «INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE
VORMINGSWERK
AKTIVITEITEN VOOR
MAAR OOK DOOR LEDEN
TAALPLUIMEN
Marc GALLE
1 A
VERZORGD DOOR C.S.C.-VORMINGSWERK GEWEST AALST
a «iel
1. DE INDUSTRIËLE
KULTUUR BEW AREN
«Industriële archeologie» is a.h.w. een
vreemde vogel. Immers de moderne
nijverheid en het graven naar het verle
den, lijken op het eerste zicht onvere
nigbaar. Bovendien is België het
tweede geïndustrialiseerde land ter we
reld één der laatste landen die de
monumenten van bedrijf en techniek,
voor studie en konservasie, wil aan
vaarden.
Samengevat betekent «industriële ar
cheologie» de studie van de materiële
overblijfselen van de vroegere indus
triële kuituur. Het gaat helemaal niet
om de samenstelling van een stel mooie
fotoboekjes of om heimwee naar de
bloeitijd van het industrieel kapita
lisme.
Voor het socialisme is de «industriële
archeologie belangrijk, omdat men in
deze historische studie de materiële on
derbouw aan een onderzoek wil onder
werpen. De klassieke geschiedenis kan
aldus een studie worden die naar het
socialisme leidt. Een belangrijk oog
merk dus.
2. ALTERNATIEVE
GESCHIEDENIS
Waarom? Men wil immers duidelijk
nagaan hoe en waarom de materiële in
frastructuur zich ontwikkelde. Men wil
ook aandacht schenken aan de wissel
werking tussen de materiële infrastruc
tuur en de sociale en politieke boven
bouw. Op deze wijze komt een volledi
ger beeld tot stand van de bepaling van
ons hedendaagse zijn door ons mate
riële verleden. Het histories onderzoek
beging tot op heden de kapitale fout
zich te beperken tot de analyse van de
suprastructuur, zich zelfs enkel te steu
nen op de bronnen van deze boven
bouw, zoals dokumenten en papier.
De industriële archeologie zal mogelijk
deze foute zienswijze wijzigen. Zij legt
er immers de nadruk op dat technolo-
giese veranderingen slechts kunnen be
grepen worden in hun histories-
maatschappelijke kontekst. Industriële
archeologie is ook niet alleen een stu
die daar men ook materiële zaken in zijn
zienswijze betrekt. Parallel met deze
nieuwe wetenschap, dient dus een kon-
sekwente politiek gevoerd om de zin-
8 ii fl
t S111
Het zijn niet alleen de prestigieuze gebouwen uit het verleden die men inoet redden.
volle relikten van de industriële politiek
op te nemen in een dynamiese visie op
de monumentenzorg.
Het herbruiken van stoere aanpasbare
panden aan de hedendaagse noden heeft
ook ekologies-ekonomiese voordelen,
wat door een kostenbatenanalyse zon
neklaar blijkt.
Ook de arbeidersbeluiken moeten als getuigen van het grauwe verleden voor het
nageslacht bewaard blijven.
KOLLEKTIEF EN
DEMOKRATIES
Alleen maar intellektueel gezwets of
meer? Meer. Het onderwerp kan men
beste omlijnen door te vertrekken van
het begrip industrieel proces»Een ge
leerde term om te zeggen: «iemand
produceert iets voor iemand». Niet
alleen fabrieken, doch ook produktie-
systemen worden bestudeerd. De
arbeids- en woonomstandigheden van
de producenten, de geproduceerde goe
deren. de wijzen om grondstoffen en
afgewerkte produkten" op de juiste
plaats te krijgen, de organisatie van de
verkoop, en uiteindelijk eveneens de
industrialisatie van de agrariese sektor.
De industriële archeologie kan dus
slechts steunen op een kollektieve aan
pak. Een hechte samenwerking tussen
o.m. historici, architekten. ingenieurs,
technici en geografen is hierbij vereist.
Deze nieuwe wetenschap is niet alleen
interdisciplinair doch ook demokraties.
K ANT EN KLARE
AKTIVITEITEN
Afdelingen van CSC-vormingswerk
kunnen voor hun programmatie op vele
manieren tewerk gaan. Ze kunnen bij
voorbeeld kant en klare aktiviteiten op
nemen in hun agenda. Dat is het geval
wanneer een spreker een tema inleidt en
de nabespreking eveneens doet. zonder
dat de inrichters hoeven tussen te ko
men. Dat is ook het geval wanneer de
afdeling gebruik maakt van een film of
dia-reeks waaraan instrukties zijn toe
gevoegd voor nabespreking. Geleide
bezoeken aan musea, bedrijven, steden
natuur behoren ook tot dit type van
aktiviteit, als men met een vreemde gids
werkt. Het voornaamste kenmerk van
deze aktiviteiten is dat de inhoud vrij
wel geheel op voorhand vastligt. Over
het algemeen duurt de aktiviteit ook niet
lang: één of twee namiddagen, een ge
hele dag, maar meestal slechts één
avond.
ZELFWERKZAAMHEID MOET
CENTRAAL STAAN
In opleidingsprogramma's van bedrij
ven, van het leger of in het onderwijs
«■maakt men gebruik van langer lopende
kant en klare werkvormen, maar deze
hebben opleiding en kennisververwer-
ving over een tenia of vaardigheid tot
doel In het vormingswerk willen we
evenwel meer dan dat bereiken. Een
gevormd persoon is niet iemand die al
leen maar veel weet of in een of ander
vak bedreven is. maar een zelfstandige
persoonlijkheid die op eigen benen kan
staan, iemand die inzicht heeft in het
maatschappelijke gebeuren en er aktief
bij betrokken is. Om deze laatste eigen
schappen te ontwikkelen, om aan vor
mingswerk te doen. zijn andere soorten
van aktiviteit wellicht belangrijker dan
de kant en klare. Ik bedoel hier vooral
aktiviteiten waarbij de deelnemer niet
alleen tijdens de voo stelling zeil aan
bod kan komen, maar óok een rol speelt
in keuze, voorbereiding, presentatie en
evaluatie van de aktiviteit.
AFBAKENING ONDERWERP
Een CSC-vormingswerk afdeling be
slist een overzicht en een kritische
waardering te maken van de gemeente
lijke toestanden inzake dienstverlening
aan de plaatselijke bevolking. Of men
wil de leden beter informeren over de
recente binnenlandse of buitenlandse
politieke toestanden. Ander voorbeeld:
de laatste jaren is heel wat te doen. en
het zal nog toenemen, rond energie
vraagstukken: krisis. schaarste, politiek
drukkingsmiddel, alternatieve en na
tuurvriendelijke energie. Het is niet zo
moeilijk om een deskundig spreker te
vinden die dit alles netjes op een rijtje
komt zetten, een paar vragen uit de zaal
beantwoordt, en de aktiviteit zit er
weer eens op, Misschien was het vinden
van voldoende publiek nog het grootste
probleem. Er zijn in feite geen bezwa
ren tegen deze werkwijze, maar het kan
ook anders. De leden kunnen namelijk
zelf het tema bewerken en er een aktivi
teit van maken voor de afdeling. Laat
ons het energievraagstuk bij wijze van
voorbeeld eens wat uitdiepen. We ne
men aan dat enkele mensen in de afde
ling hiervoor belangstelling hebben,
bijvoorbeeld vijf.
In een eerste fase komen deze vijf men
sen bijeen om een eerste gedachtenwis--
seling te voeren. Bij één van hen thuis,
op café, in een ander lokaal, het doet er
niet toe waar ze mekaar ontmoeten. De
vragen die zij zich op dat moment moe
ten stellen hebben betrekking op ter
reinafbakening en bedoelingen. Ze
moeten beslissen of ze het hele energie
vraagstuk gaan behandelen, of slechts
een deel ervan. Dat deel zou dan kunnen
zijn: is alternatieve energie een hoop
volle mogelijkheid; energievoorraden
en verdeling als politiek wapen de
energievoorraden. enzovoort. Wil je de
zaak bekijken op nationaal of interna
tionaal vlak. Wil je gewoon er meer
over weten, of ook tot akties overgaan,
bvb. via de politiekers of via een voor
lichtingscampagne bij de bevolking?
VERZAMELEN INFORMATIE
Eenmaal zover dat iedereen van hel
startgroepje het eens is over bedoeling
en terreinafbakening, kan de tweede
fase beginnen, en dat is het verzamelen
van informatie. Misschien kan het
startgroepje nu al uitgebreid worden.
Waar vind je informatie? Zowat overal,
maar vooral bij overheidsdiensten (van
Voor we onlangs het vliegtuig naar New York namen, gingen we in de
luchthaven van Zaventem eerst een koffie drinken. We werden er gul
verwelkomd door nederlandstalige dames maar op een groot bord bij de
ingang hadden we toch heel vreemde dingen gelezen. Ondermeer wordt er
'n morgendontbijt aanbevolen.morgend met een d. Als we op eigen grond
gebied vreemde bezoekers en eigen mensen op een behoorlijke wijze willen
ontvangen, dan doen we dat best in goed Nederlands. Ook de steward die in
het vliegtuig berichten omroept, is er zich van bewust dat hij door een
gebrekkige kennis van een der talen die hij voor de microfoon gebruikt, een
aantal mensen kwetst. Meestal betreft het hier berichten die ze uit het hoofd
hebben geleerd. Ook de uitspraak ervan kunnen ze instuderen. Onze lucht
vaartmaatschappij zal wel iemand kunnen vinden die mensen enkele uren
lesgeeft. Niet alleen in de uitspraak van het Nederlands maar ook van de
andere talen die hij gebruikt.
Een minister heeft onlangs aangekondigd dat nu. ik citeer letterlijk, klaar
heid zal worden geschonken. Foei. We kunnen wel klare wijn schenken
maar dat is ook al. We kunnen wel tot klaarheid komen of we kunnen iets tot
klaarheid brengen. Maar schenken
Dat gaat alleen met klare wijn. Klare wil hier zeggen: zuivere, onversnede-
ne, onaangelegde.
En als toemaatje nog dit: het werkwoord gaan kan wel betekenen: beginnen.
Het gaat regenen, het gaat waaien. Maar het mag niet gebruikt worden als
synoniem met zullen. Er is dus wel een verschil tussen een zin die ik onlangs
gelezen heb: De ministers en hun kabinetsleden gaan nu in kleinere auto s
rijden, en «de Ministers en hun kabinetsleden zullen nu in kleinere auto's
rijden.»
De industriële archeologie moet ge
vrijwaard worden van allerlei teoretische
bespiegelingen. Slechts met de mede
werking van de lokale bewoner en de
arbeider, de mensen die best hun streek
kennen en het nauwst bij de arbeid-
met-de-maehien - zijn betrokken, wordt
de industriële archeologie volwaardig.
«De industriële archeologie» bestaat
niet, de «industriële areheologiese
werkgemeenschap» wel. Slechts op
deze wijze kunnen de monumenten van
de industriële revolutie worden, gered
nl. door ze te zien in hun globale maat
schappelijke kontekst. Hoe kan men
immers een komputer begrijpen zonder
er de voorlopers van te kennen? En hoe
uit te leggen wat een komputer is, zon
der het neo-kaprtalisme en zijn vaardig,
verpletterend systeem te begrijpen door
preciese ontleding? Beluiken en fa
brieksgebouwen zijn even belangrijk
als kerken en burgerswoningen..
Maurice en Yves
Van de Steen
(Naar een artikel van A. Linters. Inlich
tingen: Nationaal Rijksdienst voor
Monumenten- en Landschapszorg,
Prov. Directie O-VI., Predikherenlei 2,
9000 Gent. HVV en het Frans Mase-
reelfonds hebben in het Aalsterse reeds
twee aktiviteiten desbetreffende inge
richt nl. op 12.5.77 jgl. en op 15.5.77
jl.).
de universiteiten bijvoorbeeld), vak
bond, bibliotheken, gespecialiseerde
tijdschriften, krant. TV, radio, en noem
maar op. Bij het verzamelen van infor
matie komt het erop aan initiatief te
nemen en je niet laten afschepen. Weet
je niet meteen waar te beginnen, neem
gewoon een telefoonboek en bel een
ministeriële dienst op die geacht wordt
hier iets meer over ter beschikking te
hebben. Ben je mis, dan krijg je wel
bijkomende inlichtingen om de goede
bronnen te vinden. Eens de eerste stap
gezet, kom jeer wel. Raadpleeg ook het
werkingshandboek van CSC-
vormingswerk dat nog dit voorjaar op
de afdelingen zal zijn.
VERWERKEN INFORMATIE
Het verwerken van de informatie is de
derde stap. Klasseer en bewerk je in
formatie volgens de afgrenzingen en
doelstellingen van fase I. Misschien
dien je de afspraken die gemaakt wer
den enigszins te herzien omdat je toen
zaken over het hoofd hebt gezien, of
omdat het onmogelijk is de geschikte
informatie te vinden. Deze tweede en
derde fasen duren net zolang als jezelf
verkiest. Kun je het aanvankelijke
groepje niet verruimen tot een groep die
als hij vergadert, voldoet aan de voor
waarden die het dekreet op het vor
mingswerk oplegt aan afdelingsaktivi-
teiten om erkend te worden 12 deelne
mers twee uur op voorhand mel
den).
AKTIVITEIT UITWERKEN
Tijdens de vierde fase tref je direkte
voorbereidingen om je bevindingen aan
de afdelingen in haar geheel voor te
stellen. Dat kan gebeuren met een ten
toonstelling, een voordracht (al dan niet
met dokumentatie, bvb. dia's), een fo
rumgesprek of nog een andere werk
vorm. Neem ook hier alle nodige tijd
om degelijk te kunnen werken. Wellicht
is het goed een definitieve datum vast te
leggen voor de voorstelling, zodat je
een eindpunt hebt om naar te werken.
DE MANIFESTATIE
Fase vijf is dan de eigenlijke manifesta
tie. Je hoeft alleen maar te beslissen of
het een tentoonstelling, een voordracht
of iets anders gaat zijn en de praktische
schikkingen te treffen die daar komen
bij kijken. Bij de voorstelling zelt kan
iedereen die aan de vorige fasen mee
werkte. nu ook een rol spelen. Bijvoor
beeld door rond te leiden en kornmen-
taar te geven bij een tentoonstelling.'
door vragen te beantwoorden uit de
zaal. door zelf een stuk voor te stellen
van het onderwerp. Maak aan je publiek
ook duidelijk hoe de voorbereiding van
de aktiviteit gelopen is. Wie en wat je
geraadpleegd hebt. hoe deze raadple
ging verliep, welke hindernissen je hebt
moeten overwinnen.
DE EVALUATIE
Tenslotte fase zes niet vergeten: de eva
luatie. Is alles verlopen zoals voorzien.'
Yves Van de Steen, over R.D.
LAING, De naakte feiten. Leven met
gevoelens, feiten en fantasie,
Meppel-Amsterdam (Boom). 1976,
163 blz. (Vertaling: S. de I ange en C.
De Swaan)
DE EENHEID HERSTELLEN
Waarom zich gaan buigen over de nacht
van de geest, wanneer de lente over het
land Waait en de bloesems geuren
Waarom een werk lezen van psychiater
R.D. Laing. wanneer tonnen ongelezen
literatuur vanuit allerlei boekenrekken
ons aanstaren Omdat iemand die nooit
in de hel is afgedaald, de schoonheid
minder begrijpt en omdat de opdeling in
de hokjes literatuur-psychiatrie-
filosofie vals is. Laing is soms dichter,
Freud meestal filosoof, Nietzsche psy
choloog en Kafka een politiek ziener
enz. Dus R.D. LAING is een Schots
psychiater en hield zich als psychoana-
lysticus en psychiater bezig met onder
zoek naar extreme stoornissen in men
selijke kommunikaties, met verschil
lende soorten gezinnen, en met de ver
scheidenheid van menselijke gedrag.
Van zijn vorige werken bevelen wij
vooral «gezin en waanzin» aan, als
vóórhuwelijkslektuur en voor de vlijti-
gen zijn overige werken, w.o. zeker
«strategie van ae ervaring».
KENNIS ZONDER LIEFDE IS
BARBARIJ
«The Facts of Life», «De Naakte Fei
ten» is goeddeels een autobiogralies
werk, waarbij de auteur langs eigen
ervaringen, tijdens zijn jeugd, uit zijn
praktijk en uit het dagelijks leven, zich
een aantal fundamentele vragen stelt
wie ben ik Wat is de zin van mijn
bestaan enz.
Het wordt geen schematics betoog wel
een krities-poëtiese benadering van een
aantal fundamentele levensvragen. Zijn
boek draagt als motto «wie weet of le
ven niet dood is, en dood leven (Eu
ripides) En terecht
psychiater Laing op hun kop gezet.
Voelt en denkt een foetus Ja zegt
Laing. Kijk maar naar de droomwereld,
analyseer maar 's de standaard mythe
(Christus, Mozes, enz.), luister en kijk
aandachtig naar de mentaal gestoorden
en anderen. Ze herinneren zich hun toe-
taal leven. Vertrekpunt is daarbij een
heilige eerbied voor de menselijke ge
voelswereld. de «hel», die al te dikwijls
door het industrieel - medisch kom-
pleks (de chemicaliën) wordt veroverd.
Laing staaft dit betoog door de ontle
ding van het geboortetrauma (het door
knippen van de navelstreng o.m.) en de
geboortetherapie bij zware stoornissen.
Zgn. «psychotici», die de kans krijgen
opnieuw geboren te worden, blijken al
dus plots genezen.
De dronken Dr. Laing stelt vast dat hij
zich met zijn nagels aan de wereld vast
klampt en dit ervaart als onvreemd. Een
herinnering aan het prenatale stadium
Waarschijnlijk Volgt daarop een
scherpe uithaal van Laing tegen de klas
sieke, geborneerde psychiatrische me
thodiek. De psychiater is al te dikwijls
door zijn opleiding en status geneigd
niet te zien wat elke «ongeschonden»
nuchtere waarnemer onmiddellijk op
merkt. Vooral de medikale behandeling
en de elektroshock - methode krijgen
flink wat meppen rond de oren. De
hoeksteen van Laings betoog, vinden
we op blz. 134: «Maar het is totaal on
zinnig dat je naar school en naar de
univérsiteit gestuurd wordt, en midicij-
nen studeert, om jezelf in een ondoel
matige computer te veranderen. We
kunnen de technologie houden, maar
als hij harteloos is, vergeet het dan maar
Dit is geen romantiek, dit is leren
kijken, alwordt je, bij alles wat je
zegt. toch wel door 'n bepaald kliek
je uitgesjouwd.
VERSLAG VAN EEN VERWARDE
Laing schenkt geen waarheden op een
verguld blaadje. Hij geeft oriëntasie-
Kummunicatie onmogelijk
Na een korte beschrijving over zijn
Schotse puriteinse jeugd - worden alle
puriteins opgevoeden diepzinnige las-
posten - verzet Laing zich tegen het al
te streng wetenschappelijk denken over
de waarneming. Met een vleugje tiloso-
fie sta je al vlug met de vraag is het
beeld dat ik van mezelf heb, eigenlijk
wel «ik» En zo gaat het door. Met een
hartverscheurende tederheid en een bui
tengewone luciditeit stelt Laing de
vraag naar de invloed van het prenatale
leven op het geboren leven. Hij vertrekt
daarbij van de statistische norm dat de
meeste mensenlevens (om diverse red-
neen) «ongewenst» zijn geweest.
Gangbare ideeën worden door anti-
punten. Hij voelt zich als een gedeoriën-
teerde blinde vleesmuis die. in dit moe
ras van het leven, wegzinkt in het drijf
zand Zijn bedoeling is: Laat je hart de
zon zijn, schijn gelijk over iedereen»
Dit boek heeft niet de pretentie een gids
te zijn voor de verwarden, want Dr.
Laing is zo zegt hij zelf zelf een
verwarde. Het is enkel een poging om
de aard van zijn verwarring over te
brengen. Hieruit blijkt slechts dat we de
idee dat de psyche op enige manier met
de hersenen is verbonden, volkomen
moeten opgeven. Kennis zonder liefde
is barbarij.
Yves Van de Steen
De Centrale voor Socialistisch Cultuurbeleid
doel een oproep tot kandidaten voor de functie van administratieve mede
werkster.
Ook wij verwachten de «ideale secretaresse», die beschikt over niet minder dan de
volgende kwaliteiten:
initiatief, orde, zowel zelfstandig als in groep kunnen werken, (at en toe) onder
tijdsdruk een ganse reeks problemen tegelijk in de gaten kunnen houden, tact.
discretie, geduld, en nog zoveel meer. Uiteraard ook onberispelijke technisch-
administratieve vaardigheden voor typwerk, bijhouden klassement en agenda's,
afspraken regelen, telefoonreceptie.
Diplomavereisten: lagere of hogere middelbare secretariaatsopleiding. De kandida
ten moeten het bewijs van lidmaatschap van B.S.P., A.B.V.V Socialistische
Mutualiteit en van de Socialistische Coöperatieve voorleggen.
Voor de rangschikking van de kandidaten zal een grondige selectieprocedure
gevolgd worden die peilt naar technische en persoonlijke eigenschappen. Moge
lijke indiensttreding: I september 1977.
Bezoldiging op basis van de rijksbarema's van klerk of opsteller, naargelang het
diploma en-of nuttige ervaring.
Uiterste inschrijvingsdatum: 15 juni 1977.
Centrale voor Socialistisch Cultuurbeleid.
Kerzerslaan 13, 1000 Brussel.
Waarom eventueel niet? Werd het beter
of minder goed dan verw acht? Hoe zou
je het doen als je opnieuw moest begin
nen? Probeer ook hierbij zoveel moge
lijk mensen te betrekken.
Deze werkvorm de afdeling doet al
les zelf. ook als het om ingewikkelde
problemen gaat is zeker boeiend, en
de mensen die eraan meewerken zullen
er veel bij leren. Toch komt dit niet veel
voor in onze afdelingen. Waarom ei
genlijk niet?
John MARIEN
