Toekomst van het
socialisme en het
socialisme van
de toekomst
KAMERAAD
LUCIEN VANOPBROECKE
ONDER MASSALE BELANGSTELLING
TEN GRAVE GEDRAGEN
VAARWEL
vervolg
De ontelbare vrienden die Lucien Vanopbroecke in zijn leven heeft gemaakt,
hebben hem donderdagnamiddag naar zijn laatste rustplaats begeleid. Zeer
talrijk waren ook politieke afgevaardigden van verschillende strekkingen die
aan Lucien Vanopbroecke de laatste eer wilden bewijzen, eer waarin ook grote
dankbaarheid vervlochten zat voor al datgene dat de overledene gedurende
zovele jaren voor de stad en politiek heeft gedaan.
De rouwstoet vertrok van het Burgerlijk mens. Nooit was hij opgewonden, nooit
Ziekenhuis naar het Feestpaleis waar,
na een korte ophoud, alle B.S.P.-
afdelingen de lijkstoet volgden tot aan
het stadhuis waar in de hall door wel
tweeduizend personen een laatste groet
verloor hij zijn waardigheid, fanatisme
was hem Wars. En daar hij zich steeds
vergewiste, dokumenteerde, dat hij
vergeleek, daarbij geholpen door een
rijke ervaring, door een scherpe en hei-
werd gebracht. Burgemeester Robert
Vanwingene sprak daar voor een inge
togen en ontroerde massa volgende rede
uit:
«ledereen werd diep getroffen door het
heengaan van collega en vriend Lucien
Vanopbroecke. In oktober 11. stortte
onze vriend in elkaar na een collegever
gadering. Niets liet zulks voorzien. Hij
zag er wel bleekjes uit. Niettemin had
hij zijn zaken afgedaan zoals altijd, rus
tig, beheerst, grondig. Hij werd over
gebracht naar het ziekenhuis. Na een
zware operatie en een lange hospitalisa-
tie keerde hij naar huis terug.
Alhoewel fysisch zwaar aangeslagen
met de verder knagende kwaal in zijn
lichaam, echter moreel en geestelijk in-
takt, werd zijn eerste bekommernis op
nieuw de stadszaken. Hij kwam terug
naar de collegevergaderingen en zelfs
naar de Gemeenteraad. De laatste Ge
meenteraad van juli, alhoewel fel lij
dend, hield hij nog de meest opge
merkte tussenkomst van de raad. Sober,
duidelijk bondig, synthetisch zette hij
zijn standpunt uiteen. Na de raadsver
gadering ging hij rustig maar uitgeput
naar huis om niet meer terug te keren.
En toch nog van op zijn ziekbed volgde
hij de zaken, gaf hij telefonisch zijn
standpunten door. Een paar weken ge
leden keerde hij terug naar het zieken
huis, nog steeds vol goede moed, echter
om er waardig te sterven. De laatste elf
maanden typeren zijn ganse leven, een
gans leven in dienst van de gemeen
schap en zijn idealen.
Hij was mutualiteitsbediende. B.S.P.-
partijsecretaris. parlementair redaktie-
secretaris, jarenlang gemeenteraadslid
en ten laatste schepen. En overal was hij
dezelfde, hij was de rustige, de ern
stige, de medevoelende en behulpzame
hem namens het Stadsbestuur hebben
gebracht, voor u een troost zijn. Hope
lijk zult u uit het moedige voorbeeld die
uw echtgenoot en vader u heeft meege
geven op uw beurt de nodige aanspori ng
vinden om verder een mooi en even
wichtig leven op te bouwen. Voor zijn
collega's van het Stadsbestuur zal hij
een voorbeeld blijven van ernst, werk
lust en essentiële eerlijkheid. Wij ver
zekeren u dat zijn geest ons nog lang zal
bijblijven.
Namens de stad en de bevolking, harte
lijk dank voor uw bijdrage tot welzijn
van deze levensgemeenschap. Rust
wel, vriend Lucien».
In stoet begaf men zich dan, terwijl de
muziekkapel rouwmarsen speelde, naar
de stedelijke begraafplaats.
En alvorgns definitief afscheid te nemen
van een oude vriend en strijdmakker,
bracht de B.S.P. voorzitter van de afde
ling Ronse Roger Van Coppenolle een
laatste eresaluut».
«Wij zijn hier vandaag verenigd om af
scheid te nemen van ons aller kameraad
die ons helaas veel te vroeg ontvalt.
De B.S.P. verliest in Lucien een van
haar meest trouwe, onvermoeibare en
loyale strijders die ze kende. Geboren in
de beginjaren van de eerste wereldoor
log, getogen in een socialistisch ar-
beidsmidden heeft hij sedert 1930 on
onderbroken in de bres gestaan voor het
socialisme. Hier nu de ontelbare door
dere geest, daarom juist waren zijn ad
viezen, zijn standpunten, zijn stellings
namen zojuist, zo "menselijk, zo beluis
terd en gewaardeerd. Hij sprak nooit
lang, hij kon goed zwijgen, hij sprak
nooit over zichzelf, hij klaagde nooit,
hij kon inkasseren zonder verpinken.
In al zijn eenvoud was hij een zeer mar
kante figuur. Hij was een mens die alle
dagen zijn werk voleindigde en rustig
naar huis trok waar hem dan nog een
andere taak wachtte, deze van familie
vader en echtgenoot.
Mevrouw Vanopbroecke, geachte fami
lie, wij kennen ook zijn grote gehecht
heid aan zijn gezin. Wij weten dat hij
ook op dat vlak als voorbeeld kan door
gaan. Zelfs in zijn laatste harde leven
sjaar bleef hij een bekommerde, atten-
tieve en eervolle echtgenoot en vader.
Wij weten dat zijn heengaan bij u een
pijnlijke wonde heeft nagelaten.
Laat dan misschien de hulde, die we
Het is steeds pijnlijk om een vriend en strijdkompagnon te zien verdwijnen.
Lucien Vanopbroecke heett voor de B.S.P.-federatie Oudenaarde - Ronse
enorme diensten gepresteerd. Door zijn diepmenselijkheid, zijn politieke
eerlijkheid en zijn eenvoud is hij erin geslaagd gedurende zijn mandaat van
federaal sekretaris de soms verschillende belangen van diverse atdelingen
om te buigen tot één hechte band ter verwezenlijking van de socialistische
idealen
Gevormd in de harde leerschool van het dagelijks leven in een periode waar
men om socialist te zijn veel moed nodig had, is Lucien steeds trouw
gebleven aan zijn filosofische en politieke overtuigingen.
Voor ons zal hij steeds een lichtend voorbeeld blijven.
Een goed mens ging heen.
B.S.P.-Fed. Oudenaarde-Ronse
hem uitgeoefende funkties in de schoot
van de socialistische beweging opnoe
men heeft geen zin. Ik wil enkel be
klemtonen dat hij ieder aan hem toever
trouwde opdracht waarnam met de vol
ledige inzet van zijn persoonlijkheid en
de intense bezorgdheid voor de arbei
dende klasse.
Wij zullen Lucien in partijmiddens
steeds herinneren als een van de zeld
zanten die het aankon als politieker
steeds «mens» te blijven en altijd
menswaardig te handelen. Ondanks het
rotsvast geloof in en het hardnekkig
verdedigen van zijn standpunten kon hij
steeds begrip opbrengen voor de me
ning van de anderen. Bij vriend en
tegenstrever was hij bekend als een
loyaal, werkzaam en verdraagzaam
mens.
De' jongeren in onze beweging verliezen
aan hem een kameraad aan wiens poli
tieke ervaring en menselijke waardig
heid zij zich konden spiegelen en op
trekken. Hij begreep hen des te beter
daar hij in z'n jeugd zelf lid en later
leider van onze jeugdbeweging was
geweest. De ouderen onder ons nemen
afscheid van een goede collega en
strijdmakker. Vaarwel kameraad Van
Opbroecke Vaarwel Vriend Lu
cien».
Aan het open graf werd nog een laatste
groet gebracht door echtgenote en fami
lie, waarna vrienden en kennissen volg
den. Ontelbare kransen en bloemtuilen
van organisaties en groeperingen sier
den zijn laatste rustplaats.
M. G
Liberia risme
Het demokratisch socialisme is tens
lotte een bevrijdende beweging. Uit
gaande van de gelijkwaardigheid van
alle mensen zonder onderscheid van
ras. geslacht of godsdienst en steunend
op de solidariteit tussen alle verdrukten
wil het socialisme de opbouw van een
samenleving mogelijk maken waarin
elk individu gelijke kansen zou hebben
om zijn recht tot zelfverwezenlijking
totaal uit te leven mits erkenning van
een gelijk recht voor elk van zijn me
demensen. Een meer rechtvaardige sa
menleving die elke uitbuiting van de
mens door de mens uitsluit kan alleen
het resultaat zijn van vrije en verant
woordelijke medewerkers, die zeil
moeten beslissen omtrent inhoud en
vorm van deze nieuwe maatschappij.
Vandaar de fundamentele eis van de
integrale demokratie die onatscheid-
h;t!tr vv»rvbv»twn iv nipt lipt VirialisttlP
Vrijheid kan niet opgelegd worden. Het
zal spontaan opwellen uit de wil van elk
individu om zijn eigen persoonlijkheid
volledig uit te leven en aldus de ge
meenschap tot volledige ontplooiing te
verheffen. Zulks veronderstelt een ge
lijke inspraak van eenieder in de ge
meenschappelijke beslissingen die zijn
eigen bevrijding mogelijk moeten ma
ken. In socialistische zin is demokratie
ondeelbaar; van het politiek vlak moet
zij zich tot de sociale, kulturele en eko-
nomische gebieden uitbreiden. Demo
kratisch socialisme is in de grond een
tautologische uitdrukking, want socia
lisme is zonder demokratie ondenkbaar
en een totale demokratie zou uiteraard
integraal socialistisch zijn.
Reeds hoger werd gewezen op de be
dreigingen die de krisis medebrengt
voor de reeds veroverde vrijheden en
voor de politieke demokratie. Maar ook
on het ekonomische vlak betekent de
toenmende machtsconcx ïtratie een
groeiend gevaar voor het recht op de
vrije lotsbepalingen van de enkeling.
De algemene ontwikkelingsgang op alle
gebieden neigt onder het voorwendsel
van de doeltreffendheid, naar het sa
mentrekken van de beslissende macht in
handen van een minderheid.
De krisis dreigt deze evo
lutie te versnellen. Geplaatst voor
de ingewikkeldheid en de vermenigvul
diging van de onderling verbonden pro
blemen wordt de ontmoediging van de
enkeling aangewakkerd. Men tracht
hem te overtuigen dat hij best het ant
woord op al deze moeilijke vragen zou
overlaten aan de deskundigen ter zake:
aan de ekonomen die de krisis niet eens
hadden voorzien, laat staan, hadden
kunnen vermijden, aan de sociologen,
aan djc wetenschapsmensen, aan de
«managers» en aan tie politici die voor
hem, en in zijn plaats, zullen nadenken
over wat best is voor hem. Aldus wordt
de baan geëffend voor een nieuwsoor-
tige technokratische diktatuur, waarbij
de macht zou worden uitgeoefend door
«onpartijdige» deskundigen. De beslis
singen aldus getroffen zouden, theore
tisch, onaanvechtbaar zijn, en de ver
drukking van de «onwetende» onderaan
defintief.
Daarbij komt dat de technische vooruit
gang ook nieuwe middelen schept van
repressie, -van kontrole van de mens
door de mens, van manipulatie van zijn
eigen denkwijze. Het zoeken naar me
thodes om de meerderheid te onderwer
pen aan de wil van de machthebbers
doet de vraag rijzen hoe in de toekomst
de mens zou kunnen bevrijd worden van
alle uitwendige dwang die niet door
hemzelf in volledige vrijheid zou aan
vaard zijn. Meteen wordt 't probleem
gesteld van de onontbeerlijke hiërar
chieën die elke ekonomische, sociale,
politieke en ideologische struktuur ver
onderstelt.
Besluit
Uit deze bondige ontleding van de ge
volgen van de hedendaagse krisis op de
vier voornaamste strekkingen die de so
cialistische gedachtengang kenmerken
blijkt voldoende welke ernstige bedrei
gingen deze krisis inhoudt voor de ver
dere uitbouw van de demokratisch so
cialisme. Tevens is meteen duidelijk dat
de automatische komst van de socialis
tische samenleving niet bij voorbaat kan
afgeleid worden uit de meest recente
evolutie. De toekomst is niet bij voor
baat geschreven.
Wat ondertussen wellicht vaststaat is
dat, indien de aangangzijnde tendezen
zich ongewijzigd voortzetten, het toe
komstbeeld dat in het verschiet ligt, op
zijn minst, niet erg bemoedigend zou
zijn.
Niettegenstaande de zware ekonomi
sche recessie wordt de bewapenings
wedloop ongestoord voortgezet en we
reldwijk uitgebreid. De bewapenings
industrie noch de wapenhandel worden
door de krisis getroffen, wel integen
deel.
De bedreiging die weegt op het ekolo-
gisch evenwicht, de vernietiging van
het natuurmilieu de vervuiling van het
leefmilieu gaan ongestoord verder. Er
ger nog de ekonomische krisis heeft
voor gevolg dat deze bedreigingen min
der scherp worden aangevoeld dan
voorheen en naar het achterplan worden
verschoven om de meer onmiddellijke
eisen van de krisisbestrijding te beant
woorden.
In de uitgehongerde onderontwikkelde
wereld gaat de bevolkingsexplosie nog
steeds verder door, terwijl door de
opéénhoping van onze interne proble
men onze gezichtseinders dich
ter wordt en onze kortzichtigheid in de
zelfde mate toeneemt.
Wij hebben beslist een overgangstijd.
Maar overgang naar wat?
De oude wereld die steunde op egoïs
tisch eigenbelang en ikzuchtige
machtswellust voerde duidelijk naar
een kollektieve katastrofe. Maar de
nieuwe vooruitzichten kunnen tot de
negatie lijden van de menselijke waar
digheid, en tot nieuwe vormen van uit
buiting en verdrukking.
Het enig redelijk alternatief ligt echter
in de richting van het demokratisch so
cialisme. Daar kunnen de waarden en
de middelen gevonden worden die de
mensheid moeten toelaten te overleven.
B. DE NIEUWE KRACHTLIJNEN
VAN HET SOCIALISME
Yoorafgaandelijke beschouwingen
1Het centrale uitgangspunt van de
socialistische gedachtengang kan ge
vonden worden in de herbevestiging
van de fundamentele roeping van elk
menselijk wezen die erin bestaat zijn
levenslust te volgen om zich volledig te
kunnen ontplooien. Dit houdt in voor
elk individu de bestendige betrachting
het veld van zijn vrije zelfverwezenlij
king voortdurend te verruimen. De
menselijke geschiedenis kan omschre
ven worden als de beweging van het
menselijk geslacht naar de uitbreiding
van zijn vrijheid die veroverd wordt op
de dwingende remmen opgelegd door
zijn innerlijke natuur en door zijn so
ciale en materiële uitwendige omge
ving. De klassenstrijd voor het verove
ren van de beslissende machtsstruktuur,
de wetenschappelijke vooruitgang die
de bestendige aangroei van de kennis
verzekert, de esthetische scheppingen
als middelen om zijn vrije en onbaat
zuchtige creativiteit te bevestigen, ai
deze gegevens kunnen beschouwd wor
den als evenveel bewijzen dat de mense
lijke pelgrimstocht deze is van zijn be-
vrijdingsstrijd om zijn eigen lot beter te
kunnen beheersen. De geschiedenis van
de mens is deze van zijn inspanningen,
zijn slagen en falen,"zijn pogingen om
steeds meer geschiedenis te «maken»
eerder dan ze te moeten «ondergaan».
2. Geen enkel ogenblik in deze
wordingsgeschiedenis is ooit definitief
verworven. Alles wat leeft wordt gebo
ren, ontplooit zich en sterft. De onder-
scheidelijke soorten en vormen van
menselijke samenleving verkeren in een
bestendige wisseling. De menselijke
geschiedenis vormt maar een onderdeel
van de geschiedenis van het leven dat
zich bestendig wijzigt. Een van de
kenmerken van het leven is zijn moge
lijkheid tot reproduktie, maar deze re-
produktie alhoewel gelijkvormig is
nochtans nooit een volkomen herha
ling. De maatschappij verzekert haar
reproduktie door de opeenvolgende
vervanging van de generaties. De ver-
bestendiging van de menselijke ge
meenschap steunt op het tijdelijk karak
ter van de enkelingen. De enigheid van
het leven van de enkeling geeft waarde
aan zijn tijd en rechtvaardigt /'n levens
lust en zijn wil dit leven voort te zetten
niettegenstaande zijn kortstondigheid
op het individuele plan.
3. In tegenstelling met de niet le
vende reageert de levende materie op
haar omgeving op een vrij zelfstandige
wijze om haar voortbestaan te verzeke
ren. Om dit te kunnen waarborgen heeft
de levende materie zich ontwikkeld tot
een steeds meer komplex geheel waar
bij de mens kan beschouwd worden als
het hoogst ontwikkeld en ingewikkeld
levend wezen op deze aarde. De voor
zienbaarheid van de toekomst groeit in
funktie van de ontwikkeling van de
kennis, maar neemt af in evenredigheid
met de graad van ingewikkeldheid van
de levende materie. Vanwaar het onder
scheid tussen de strenge wetmatigheid
van de exacte wetenschappen ende rela
tieve wetmatigheid van de menselijke
wetenschappen. Dit houdt in het ver
werpen van elk historisch determi
nisme. In zijn poging om zijn eigen
ontwikkeling te beheersen zoekt de
mens steeds verder de nieuwe grenzen
van zijn vrijheid van keuze verder te
leggen. Door deze verruiming van keu
zemogelijkheden tussen verschillende
mogelijke toekomsten wordt de reële
toekomst steeds minder voorspelbaar.
Elke voorspelling vervormt overigens
de toekomst. Indien tal van vooruitzich
ten van K. Marx zich niet hebben ver
wezenlijkt is dit niet omdat zij mis wa
ren maar integendeel omdat zij juist wa
ren.
Om het met de woorden van Gaston
Berger(2) uit te drukken: «Het bekijken
van een atoom wijzigt deze, een mens
bekijken verandert hem grondig, de
toekomst keert haar volledig om.»
Maar het centraal probleem bestaat er
juist in deze omwenteling te beheersen.
4. Het geloof in de automatische in
éénstorting van het bestaande sociaal
ekonomisch systeem is niets meer dan
zelfbedrog dat zowel een verlammend
fatalisme als een onverdraagzaam fana
tisme rechtvaardigt. De ontvoogding
van de verdrukten kan slechts het werk
zijn van de verdrukten zelf.
De gedachten van Marx blijven geldend
en levend als kritische benadering die
elk dogmatisme verwerpt, ook dit dat
schuil gaat achter het begrip «marx
isme».
Deze gedachtengang heeft ontledings
instrumenten geschapen die toelieten de
geijkte vragen te stellen aan zijn tijd. In
de mate waarin deze instrumenten aan
gepast waren aan een bepaalde histori
sche periode (deze van het opkomend
kapitalisme) en binnen een bepaalde
geografische sfeer (deze van de vor
ming van de geïndustrialiseerde Natie
staten) verdienen zij opnieuw getoetst
te worden in de kritische geest van Marx
maar in funktie van de wereld zoals hij
zich voordoet op dit einde van de XXste
eeuw. Zulks stelt meteen de vraag van
de ideologische hegemonie. De tussen
komst van de bewustwording in de be-
vrijdingswens met het oog op de op
bouw van een menswaardige toekomst
stelt het probleem van de macht en van
de kennis.
5. Het doel van de verovering van
de ideologische macht moet erin be
staan de menselijke geest te bevrijden
uit elke doctrinale illusie die vastzit in
een gesloten ideologisch denksysteem
en die de pretentie zou hebben, eens en
voor goed de volstrekte en eeuwige
waarheid te brengen.
Het komt erop aan de tijdelijke grenzen
te erkennen van de zogezegde «wetten»
die de ontleding, de ontwikkeling van
de kennis en de bewustwording ervan
zouden toelaten te ontdekken.
Het socialisme brengt geen zekerheid
omtrent de toekomst maar de diepe
overtuiging van wat er zou moeten ge
schieden om te blijven beantwoorden
aan de roeping van de mens als meest
gevorderd levend wezen in de biosfeer
en om zijn verdere ontplooiing mogelijk
te houden.
De geleidelijke groei naar het Socia
lisme zal niet voorkomen als de logi
sche overstijging van het kapitalisme
die aan zijn eigen tegenstellingen ten
gronde zou gaan, maar als de bewust
wording van een «wenselijke» en «mo
gelijke» toekomst.
C. HOE ZIJN WIJ TOT
DE HEDENDAAGSE
SITUATIE GEKOMEN?
Het klassieke denkschema van K. Marx
kan voorlopig herleid worden tot de
stelling dat het opkomend privékapita-
lisme in zich de kiemen droeg van zijn
.tegendeel t.t.z. de kollektivisering van
de produktiemiddelen. De inwerking
van deze antithese op de oorspronke
lijke these zou geleid hebben naar de
socialistische maatschappij waarin de
sociale klassen zouden ophouden te be
staan. K. Marx zag deze ontwikkeling
globaal op de wereldschaal van zijn tijd,
dit is in de eerste plaats in de meest
gevorderde industriële staten van
West-Europa.
De interpretatie door Lënin aan het
marxisme gegeven ter gelegenheid van
de suksesvolle revolutie van 1917 in
Rusland leidde echter niet tot het invoe
ren van een demokratisch socialistische
klassenloze maatschappij. In feite werd
de kollektivisering van de produktie
middelen vertaald in de verstaatsing er
van. Aldus ontstond de eerste wijziging
aan het oorspronkelijk scenario van
Marx. De nieuwe antighese \an het pri-
vékapitalisme werd het Staatskapita-
lisme en de ontvoogding van de arbei
ders. die oorspronkelijk de taak van de
arbeiders zelve moet zijn. werd nu
overgedragen aan een «voorhoede» die
in naam van de arbeiders zou optreden.
De ekonomische automatismen werden
inde Sovjet-Unie zoniet totaal beheerst,
toch minstens onderworpen aan het
overwicht van de politieke beslissingen
doorheen een imperatieve en gecentra
liseerde planificatie,maar de toegang tot
de politieke macht is er noch vrij noch
demokratisch. De hiërarchie van een
eenheidspartij monopoliseert er de
beslissing- en uitvoeringskanalen. De
slachtoffers van het systeem heschikken
over geen enkel fundamenteel recht van
politieke concertatie.
Dit recht op politieke contestatie bestaat
echter wel in de kapitalistische wereld,
maar daar ontsnapt de beheersing van
de ekonomische evolutie aan de poli
tieke macht. Zodat de doorslaggevende
beslissingen die toekomstbepalend zijn
hier in handen zitten van een kleine
minderheid van financiële en ekonomi
sche supermachten die aan elke kon
trole van de gemeenschap ontsnappen.
De slachtoffers van het systeem be
schikken wel over het recht op politieke
contestatie maar de ekonomische eind
beslissing ontsnapt hen.
In beide gevallen worden de doorslag
gevende beslissingscentra (politiek in
de Sovjet-Unie: ekonomisch in de Wes
terse Wereld) onttrokken aan de recht
streekse invloed van het algemeen be
lang zoals dit slechts door de betrokke
nen zelf geldig kan worden bepaald.
In de grond neigen beide.systemen naar
een soortgelijke maatschappij: een sa
menleving beheerst door overheersende
minderheden die de optimale kwantita
tieve groei bepalen in funktie van be
hoeften willekeurig door hen bepaald.
De technokratie van de pirvémultina-
tionals vervult hier de rol van de bu-
reaukratie in het Staatskapitalisme.
Beide minderheden dringen het kon-
sumptiepatroon op aan de ruimere
meerderheden die betrekkelijk goed in
het systeem geïntegreerd zijn. Dit na
volgen van éénzelfde model van samen
leving betekent geenszins dat de beide
ideologische systemen zouden afzien
van hun strijd voor wereldheerschappij,
maar, naar binnen in, vertonen ze toch
geleidelijk aan grotere gelijkenissen
zonder dat hun wederkerige agressivi
teit daarom zou afnemen.
In de westerse wereld is het privékapita-
lisme sedert zijn ontstaan ook zeer
grondig gewijzigd onder de druk van de
reformistische drukking uitgeoefend
door de demokratische socialistische en
sociaal-demokratische partijen. De
ekonomische rol van de Staat heeft er
een aanzienlijke uitbreiding genomen.
De «Welfare-State» heeft de sociale
onhebbelijkheden van het privé-
systeem sterk afgezwakt. Ook hier
wordt een soepele planmatigheid onder
staatstoezicht toegepast, maar zoals
reeds vroeger vermeld, de overheer
sende multinationale machten ontsnap
pen nog steeds aan elke kontrole van de
vertegenwoordigers van het algemeen
belang.
Ook hier werd het scenario van Marx
niet uitgevoerd. In stede van de kollek
tivisering van de produktie-middelen
werd het privékapitalisme behouden
mits/een reeks van sociale, fiskale en
ekonomische tussenkomstenmogelijk
heden voor de Staat. De huidige krisis
dreigt echter deze sociale verworven
heden weer op de helling te brengen.
Besluit
Uit het voorgaande dient afgeleid dat in
het huidig stadium van ontwikkeling
beide systemen van privé- en staatskapi
talisme naar een enig model van samen
leving neigen doch dit nog niet hebben
bereikt. Vandaar dat de kritieken op het
bestaand stelsel, bij gebrek aan vol
doende eenheid van het betwiste maat
schappelijk stelsel, hoofdzakelijk uit
monden op partiële kontestaties die ech
ter tot geen konkreet resultaat kunnen
komen vermits zij geen globale kijk op
de problemen kunnen hebben. Hoe zou
de minderwaardigheid en de speciale
uitbuiting van de vrouw kunnen opge
lost worden zonder een globale en fun
damentele wijziging in het ganse
socio-ekonomische systeem? Hoe zou
de bescherming van het leef- en ar
beidsmilieu, en de ekologische nood
wendigheden aan hun trekken kunnen
komen zolang de motor van de ontwik
keling het privé-eigenbelang blijft en
het winstmotief de enige reden tot in
vesteren? Hoe zal men de bewape
ningswedloop kunnen afremmen zo
lang de motivering van de wapenfabri-
kanten en -handelaars de hoogst moge
lijke rentabiliteit blijft? Hoe zal men de
kloof tussen de arme en de rijke landen
overbruggen zolang de roofekonomie
aanleiding geeft tot ongehoorde verspil
lingen zonder eerbied voor de diepere
ontwikkelingsbehoeften van de derde
wereld?
Al deze problemen vragen een globale
aanpak. Deze veronderstelt echter dat
ook de Socialistische gedachtengang
een eenvormige kritiek zou kunnen uit
brengen tegen zowel privé- en staatska-
pitalistische stelsels wat, zoals hoger
gezien, wellicht nog enigszins voorba
rig is.
De voornaamste bedreigingen die uit
deze gemeenschappelijke vormen van
nieuwe samenleving oprijzen zijn ech
ter duidelijk. Kenmerkend is in beide
gevallen het gebrek aan demokratische
besluitvorming op de meest beslissende
niveaus.
De krachtlijnen van het socialisme van
de toekomst zijn meteen duidelijk:
het verruimen van de demokratische
beginselen in beide socio-economische
systemen.
de sociologische herwaardering van
de klassenstrijd die niet meer in louter
economische termen kan gezien wor
den.
de daadwerkelijke vermindering
van de dwangmiddelen waarover de be
slissende minderheden beschikken om
hun wil op te dringen aan de meerder
heden.
de solidariteit van alle slachtoflers
van verdrukking, uitbuiting, onrecht
zonder onderscheid van godsdienst, ge
slacht. ras of nationaliteit.
de bevrijding uit de opgedrongen
ekonomische wetmatigheid
Het is duidelijk dat de toekomst van het
socialisme ligt in een socialisme vlat
ervolg op P-
