Racisten
hebben
ongelijk
Simone de Beauvoir, haar leven, haar werk
Veertig
Vrede of oorlog? Wat kan ik doen
Stop de Bom.
Twee jaar aktie tegen de
kernbewapening
Primeurs. Nieuwe en onbekende verhalen
Brochure voor job
studenten
Rita Bollen/Frank Moulaert
Uitgeverij Kritak, Leuven,
1982, 93 blz. prijs: 160 fr.
De titel laat er geen twijfel over
bestaan dat de auteurs het gras van
onder de voeten willen maaien van
allen die de mond ervan vol hebben
dat de gastarbeiders hier aan
broodroof doen ten aanzien van
onze werknemers en profiteren van
onze sociale voorzieningen inzake
kindertoeslag, werkloosheidsuitke
ringen enz. Om hun slag thuis te
halen komen ze aandraven met een
tot nog toe onvoldoend gekende
harde werkelijkheid. Ze pakten
niet uit met holle slogans, maar met
niet te ontkennen cijfermateriaal
en feiten.
Inzake tewerkstelling leggen ze de
vinger op de wonde: «De Belgen
mijden dus vanuit hun opleiding en
hun inkomens- en statusverlangers
«minderwaardig» werk, maar ze
worden er door veel ondernemers
ook voor gemeden» (blz. 21). Im
mers de gastarbeiders vormen te
vens «een gemakkelijk hanteerbare
arbeidsreserve waaruit het patro
naat voor ongezond, zwaar, onre
gelmatig en laagbetaald werk blijft
putten, ook wanneer veel laagge
schoolde Belgen werkloos zijn (blz.
22).
Ook inzake sociale zekerheid trach
ten de auteurs de racisten heel wat
wind uit de zeilen te nemen. Achter
de juridisch voorziene gelijkheid
ontdekken ze een hen ergerende
ongelijkheid. Geldt de bijdrage
plicht voor alle in België werkende
buitenlandse arbeiders, dan is het
recht op sociale uitkeringen vaak
territoriaal gebonden. Voor de te
rugbetaling van geneeskundige zor
gen of de uitkeringen wegens ar
beidsongeschiktheid moet de genie
ter in België vertoeven. Van kin
dertoeslag kan genoten worden
voor maximum vier kinderen in het
buitenland en de toegepaste tarie
ven doorstaan in geen enkel opzicht
een vergelijking met de voor Belgi
sche kinderen uitgekeerde bedra
gen (nauwelijks één vijfde!). Inza
ke de werkloosheidsuitkeringen
zijn de gastarbeiders nogmaals de
dupe: hun werkdagen buiten België
tellen dikwijls niet mee, hun ar
beidsdagen in België komen in aan
merking voor zover ze gedekt zijn
Christiane Zehl Romero
door een geldige arbeidskaart, vaak
ontsnapt hun de werkloosheidsuit
kering omdat ze werkten tegen een
lager loon dan het toegestane mini
mum of minder dan 4 uren per dag
zodat ze niet onder de R.M.Z.
vallen! Analoge discriminaties gel
den in verband met pensioenen.
De auteurs beperken er zich niet
toe de bestaande ongelijkheden in
gevolge nationaliteits- of verblijfs-
voorwaarden de racisten voor de
voeten te gooien om hen tot een
andere houding te brengen. Ze sug
gereren ook oplossingen om op
korte termijn uit de impasse te
geraken: een soort burgerschap
voor alle vreemdelingen die zich
hier mogen vestigen en er reeds vijf
jaar verbleven, dit citizenship be
werkstelligt een gelijkschakeling
met de Belgen. Voor de catego
rieën die met dit burgerschap nog
niet gebaat zijn, stellen ze een op
heffing van het wederkerigheids
principe voor. De opheffing van de
juridische discriminatie dient ech
ter gepaard te gaan met de wegwer
king van de feitelijke: communica
tiestoornissen en gebrek aan infor
matie, dienen ook weggeruimd te
worden.
Dit boekje is in een zeer bevattelij
ke taal geschreven. Vakjargon
werd zoveel mogelijk geweerd.
Leuke cartoons van Jan zorgen
voor passende introducties bij ieder
hoofdstuk. Het verdient een ruime
verspreiding opdat de traditionele
gemeenplaatsen over de profiteren
de gastarbeiders zouden ophouden
te bestaan. Een «must» voor iedere
bibliotheek die naam waardig!
Paul Van den Wijngaerde
in de Sovjet-Unie, het kinderver
haal voor volwassenen van Schad-
lich op de «taaischrapper», het ab
surd verhaal van de Tsjech Hrabal
over een kaartjescontroleur en het
misterieus verhaal van Paul Bow
les. Menig ander verhaal verraste
door het aanleunen bij een mense
lijke bekommernis zoals het geluk
(Biesheuvel), het begrepen worden
(Roth), de bezorgdheid om de eer
ste stappen op het vlak van de
liefde en de geslachtsgemeenschap
(Cortazar), het menselijk leed ter-
wille van de terreur (Grass), het
PRIMEURS
Uit het Duits («Simone de
Beauvoir in Selbstzeugnissen
und Bilddolumenten») vertaald
door Gerda Kinds, Uitgeverij
Agathon, Bussum, 1982.
Zoals de oorspronkelijke Duitse
titel duidelijk aangeeft, is deze mo
nografie op de klassieke leest ge
schoeid: op basis van wat Simone
de Beauvoir in haar eigen werk
over zichzelf prijsgeeft, wordt haar
levensloop gereconstrueerd. Haar
evolutie als schrijfster en filosofe
wordt op de voet gevolgd en ge
ïllustreerd met talrijke citaten uit
haar oeuvre. Doordat de Beauvoir
haar sporen als schrijfster van me
moires reeds meer dan verdiende,
viel het niet moeilijk bewijsmate
riaal te selecteren, Ruggespraak
met Simone de Beauvoir bleef ach
terwege zodat verkeerde interpre
taties niet uitgesloten zijn. Boorde
zij de illusie dat zij met Sartre
goede maatjes was niet ten dele de
put in met de publikatie van La
cérémonie des adieux, haar laatste
boek? Heeft zij zich in haar oeuvre
niet teveel voorgedaan als de door
Sartre beheerste wiens ideeën ze na
overleg en beraad toch bijtrad, zij
het dan onder een met een eigen
dimensie bijgeschaafde vorm. Het
gesprek vormde toch de grondslag
voor haar relatie met Sartre (blz.
38) Aan zijn zijde (blz 38) Aan zijn
zijde ontspron zich haar engage
ment zodat zij ook van onverschil
ligheid evolueerde naar barricade-
strijdster tegen oorlog, kolonialis
me, onderdrukking. Ook voor het
zelfbewuster worden van de vrou
wen zette zij zich ten volle in. De
neerslag ervan in haar werk wordt
telkens aangegeven: de ontstaan
geschiedenis van menig boek, de
achtergrond waartegen en de moti
vatie waarmee het geschreven
werd, verduidelijkt erdoor.
Het fotomateriaal waarmede deze
monografie geïllustreerd werd, is
grotendeels afkomstig uit de privé-
albums van Simone de Beauvoir.
De afdruk leed in scherpte en con
trast onder de kwaliteit ervan.
Wie met enig succes deze biografie
wil doormaken, dient enigszins ver
trouwd te zijn met het existentialis
tisch denken van Sartre. Zonder
enig begrip ervan dreigt veel van
deze analyse verloren te gaan.
Paul Van den Wijngaerde
Kees van Kooten
BB-literair. Uitgeverij De
Bezige Bij, Amsterdam, 1982,
125 blz.
Hoewel de naam Kees van Kooten
in één adem genoemd wordt met
«Koot en Bie», «VPRO» en «Sim-
pliesties Verbond», staat hij ook
borg voor een suksesvolle verhalen
schrijver. Na de bundels «De erge
treitertrends», «Koot droomt zich
af» en «Koot graaft zich autobio»
levert «Veertig» hiervan het onte
gensprekelijk bewijs. Dat de auteur
moeite heeft zich los te maken van
zijn televisiebekendheid ontkent
hij nergens. Tevens herinnert zij er
voortdurend aan door de leuke ori
ginaliteit en de ironische verbeel
ding die hij in de drie verhalen legt.
In het eerste verhaal «L'Ecrivain»
neemt hij de lezer al in het ootje.
Het autobiografisch karakter is
Lolitacomplex (Tournier) en de
dramatisch eindigende liefde (Sie-
belink).
Voor een eerste kennismaking met
een groot aantal voortreffelijke au
teurs kan deze verhalenbundel ze
ker volstaan, vooral als de kostprijs
in acht genomen wordt. Of zulks
voldoende is om uit te groeien tot
een voorjaarsbestseller valt te be
twijfelen, daarvoor zijn o.i. zowel
de samenstelling van de groep au
teurs als de gebundelde kortverha
len te heterogeen!
Paul Van den Wijngaerde.
Eind juni. De
De vakantie is in zicht. Ter
wijl andere mensen zich
zachtjes bruin laten bakken,
zullen heel wat scholieren en
studenten het werkpak aan
trekken. Het gebrek aan er
varing en het feit dat er kan
didaten op overschot zijn,
maakt dat vele patroons een
loopje nemen met de wette
lijke bescherming van de
jobstudent. Om die reden
hebben de ABW-Jongeren
een brochure samengesteld
over het statuut, de rechten
en de plichten van de jobstu
dent. Deze brochure en ver
dere inlichtingen hierover
zijn te verkrijgen op het Ge
westelijk Sekretariaat van de
ABW-Jongeren, Hout
markt 1 te Aalst (tel. 053/
21.11.63).
B. Benson
J.M.A. Biesheuvel, Wladimir
Wojnowitsj, Henk Romijn
Meijer, Hans Joachim Schad-
lich, Günter Grass, Phlip Roth,
Paul Bowles, Jules Cortazar,
Jan Siebelink, Michel Tournier
en Hohumil Hrabal, Uitgeverij
Meulenhoff Nederland BV,
Amsterdam, 1982.
De titel van deze verhalenbundel
lijkt ons goed gekozen. Niet alleen
valt de verschijningsdatum samen
met het opdagen van de eerste
primeurs, ook biedt deze verzame
ling, zoals primeurs, de unieke kans
kennis te maken met een tijdsver
schijnsel: nieuwe en onbekende
verhalen van internationaal reeds
beroemde en nog niet zo heel be
kende auteurs.
Het samengestelde gamma biedt
voor elk wat wils. Elk verhaal staat
op zichzelf en leidt de lezer binnen
in een andere wereld. Of de inhoud
in de smaak zal vallen, hangt gro
tendeels af van de persoonlijke
voorkeur. Werkelijke tegenvallers
acteerden wij niet. Alleen minder
geslaagd ervoren wij de novelle van
Henk Romijn Meijer. Daarentegen
beleefden wij veel leesgenot aan
het pareltje van een meesterlijke
satire van Wojnowitsj op de vervol
ging van dissidente letterkundigen
Uit het Engels vertaald («Peace
or war? What can I do?») door
Erika Peeters, uitgave
Vrienden van het Vredesboek,
Leuven, 1981, 34 blz., prijs:
70 fr. V
Dit werkje werd heel sober gehou
den. «Het wordt in een eerder
primitieve vorm verspreid om de
vele Vrienden van het Vredesboek
die om richtlijnen smeken te hel
pen». Ziedaar de doelstelling van
dit amper 34 blz. tellende boekje
met bijgevoegd werkschema-blaad
je.
Ja. «Volledige multilaterale ontwa
pening zonder uitstel, via vreedza
me middelen (blz. 6) kan alleen en
uitsluitend verwezenlijkt worden
als alle mensen die de vrede abso
luut willen druk uitoefenen op allen
die met de oorlogsvoorbereiding
bezig zijn! Allen die zich ervan
bewust zijn wat een kernoorlog,
hoe beperkt ook - is dat wel moge
lijk? - voor leed, ellende, en ver
woesting met zich meebrengt, mo
gen niet langer talmen! Het is meer
dan tijd dat naar mensen als Ber
nard Benson en dokter Caldicutt
geluisterd wordt door de militaire
leiders, politici, financiers en ge
leerden en ook de arbeiders in de
wapenindustrie» die voor hun
macht en/of hun broodwinning af
hankelijk zijn van het militaire sys
teem» (blz. 4).
Druk moeten wij uitoefenen op
onze leiders en ook op de leiders
van andere landen! En die druk
moet zo groot mogelijk zijn, daar
om moeten zoveel mensen als mo
gelijk gemotiveerd worden. Wie
goed gemotiveerd is, heeft steeds
zoveel meer kans op slagen...
Op blz. 15 vinden we een aantal
ideeën (heel goede) om door te
geven en op blz. 17 noteerde Ber
nard Benson een paar logische
groepen mensen aan wie wij die
ideeën kwijt moeten om ze te over
tuigen.
Heel wat geleerden, zo wat overal
ter wereld, beseffen dat ze zich
moeten verenigen voor de vrede.
Ook heel wat ex-militairen, die met
kennis van zaken spreken omdat zij
«de hele waanzin aan den lijve
ondervonden» weten dat alleen
dank zij het gezond verstand de
katastrofe kan vermeden worden!
«Het is bemoedigend dat ze aan
onze kant staan» (blz. 25). Aan de
kant van ons, de 4 miljard mensen
die de vrede willen! Slechts 1,3%
maken volgens B. Benson deel uit
van het politiek-militair industrieel
complex. En die 1,3% moeten wij,
dank zij allerlei ideeën en commu
nicatiemiddelen trachten te over
tuigen dat bewapeningswedloop en
kernoorlogen de wereld naar de
bliksem helpen!
Door «Vrede of oorlog» aandachtig
door te nemen en door gebruik te
maken, elk op zijn/haar manier van
het ideeëngoed kunnen we de
Vrienden van het Vredesboek opti
maal helpen!
Lucienne
Van den Wijngaerde-Verlé
Hoe kunnen we de
Vrienden van het
Vredesboek helpen?
1. Door hun Vredesgazet te lezen
en te verspreiden! Voor slechts 300
fr. worden u 5 x 50 krantjes opge
stuurd waarin verdere objektieve
informatie in verband met oorlog
en vrede wordt medegedeeld. De
bijdrage is te storten op 001-
1250100-40 van Vrienden van het
Vredesboek, Vesaliusstraat 1, 3000
Leuven.
2. Een ander idee door de Vrien
den van het Vredesboek gelanceerd
is gericht aan onze Belgische jeugd:
wie schrijft als jongere een vredes
boodschap? De bedoeling is dat het
juninummer van de Vredesgazet
volledig in het teken van de jeugd
zou staan: voor hen en door hen!
Enkele vredesboodschappen zou
den vertaald worden en met jonge
ren die naar het buitenland trekken
meegegeven worden om ze aan jon
geren in het vakantieland over te
maken. Wel, wie kruipt in zijn/haar
pen?
slechts schijn. Een veertiendaags
verblijf in de Vogezen als verjaar
dagsgeschenk van zijn vrouw voor
zijn «Veertig» vormt de aanleiding
om op een speelse manier de krea-
tieve onmacht van menig schrijver
op de korrel te nemen. De verblijf
plaats «Gérardmer» insinueert
zulks ruimschoots! Dit schrijvers
leed kruidt van Kooten met de
nodige erotische fantasie (een mis
lukt slippertje met een Franse rij-
instruktrice), een typisch taalge
bruik en een vrolijke naamgeving.
Dit laatste aspekt buit hij ten volle
uit in het tweede verhaal «Prostati
tis». Hierin is de auteur op zijn
best: bij lezing in een provinciaal
kultureel centrum, naar aanleiding
van zijn schrijverssukses, moet hij
niet alleen het gezelschap dulden
van het ontvangend geijkt vrou-
wenkomité (met beeldende type
ringen onder de benamingen van
o.a. Mevrouw Natuurkrul, me
vrouw Foutzwelger, Carla Vrije-
tijdliefstintrui, mevrouw Watten
staafje). Tevens vreest hij geplaagd
te worden door de beschamende
kwaal van een geslachtsziekte, wat
hem tot lachwekkende opzoekin
gen van de vrouwentoiletten dwingt
en hem tot aftocht na de pauze
verplicht. De tragikomische apo-
teose leidt tot de ontdekking van
een pijnlijke, kronische aandoe
ning van de prostaat.
Het sentimentalisme bereikt een
hoogtepunt in het derde verhaal.
Na het schrijven en menselijk leed
komt het verdriet om een dier, de
hond Willem om de hoek kijken.
Van Kooten bouwt een mythe van
de hond op, de tragische aftakeling
en stervensbegeleiding worden op
de voet gevolgd, zij staan bijna
symbool voor de menselijke verou
dering en stervensweg. Vraagt hij
zich niet terecht af: «Waar zie ik
niet wie mij door die hondeogen
me eigenlijk aanziet» (blz. 122).
Deze novelle die de uitgeverij De
Harmonie reeds eerder als nieuw
jaarsgeschenk in beperkte oplage
verspreidde, is een pareltje van een
ontroerend, maar literair schitte
rend meesterwerkje. Het dient
- zoals de beide andere verhalen -
gelezen te worden zoals de auteur
het beoogde: de gevoelsgeladen
heid mag niet primeren op de ironie
die erachter schuilgaat. Van Koo
ten legt een eigen dimensie in zijn
verhalen waardoor ze boven de
werkelijkheid van iedere dag uit
stijgen. Zulks vermag hij dank zij
zijn onovertroffen inzicht in het
menselijk bestaan en zijn platitudes
en zijn meesterlijk, maar ongekun
steld en direkt taalgebruik. Ook
inzake verhaaltechniek en -struk-
tuur geeft hij staaltjes van zijn
kunde. Uitweidingen die op het
eerste gezicht niets terzake doen en
zich aandienen als afleidingsma-
neuvers, hebben hun betekenis in
de ontwikkeling van het verhaal.
Ze helpen de opgediste jeugdherin
neringen in «L'Ecrivain» het opzieif
tegen het aanvatten van d» schrijd
verstaak mede verklaren. Veelal
eist het emotionele nog zijn rechten
op. Nochtans is dat funktioneel
gericht. Dit blijkt overduidelijk uit
het hierboven besprokene.
Paul Van den Wijngaerde
D. BarrezlJ. Rutgeerts
Protest, 13de jaargang, nr. 1,
uitgegeven door de
Internationale van
Oorlogstegenstanders (I.O.T.),
Brussel, 1982, 108 blz., prijs:
245 fr.
In de voorbije twee jaar had de
vredesmikroob de massa te pak
ken. Als blijvende herinnering
eraan maakte I.O.T. een balans
ervan op onder de vorm van een
vlot leesbare en rijk geïllustreerde
brochure. Ze beoogt er een verdere
ondersteuning mee van het besef
dat de vredesbeweging blijvend
dient op te tornen tegen het «mili-
tair-industrieel-journalistiek- poli-
tiek-bureaukratisch- wetenschap
pelijk kompleks» dat argeloos
voorbijgaat aan de gruwelen en
neurose van de atoombomexplosie.
Hiertegen waarschuwt terecht deze
uitgave met de ware toedracht te
onthullen. Zij doorprikt het ballon
netje van de mythe de dans te
kunnen ontspringen met een schuil
kelder of op een betrekkelijke
afstand!
Als historisch dokument loont deze
brochure ook de moeite. Niet al
leen wordt uit het aangelegde foto
arsenaal overvloedig maar selektief
geput, maar ook de akties, de plat
formteksten, de politieke beslissin
gen die aan de volksbeweging nog
meer diepgang en wind in de zeilen
gaf, worden aangeduid. De Navo-
beslissing van 18.12.1979 en de
erop volgende regeringsbeslissin
gen worden in extenso weergege
ven. De opgemaakte Eurostrategi-
sche balans ontneemt alle overtui
gingskracht aan de beweging dat
het evenwicht dient hersteld te wor
den door nieuwe kernwapensyste
men of ontwapeningsbesprekin
gen... Van die laatste verwacht
I.O.T. slechts een technische dis-
kussie en zeer waarschijnlijk een
dovemansgesprek (blz. 97).
De vredesbeweging mag niet op
haar lauweren rusten. De evaluatie
van desensibilisering van Jan Pu
bliek in de West- en Oosteuropese
landen overtrof de verwachtingen.
Nu dient verder geijverd te wor
den, namelijk voor kernwapenvrije
zones. De bewapeningsdynamiek is
ons te vlug af: steeds weer worden
nieuwe, meer gesofistikeerde wa
pensystemen uitgebroed, bepleit en
ingevoerd... De uitbreiding van dë
bestaande kernwapenvrije zone
maakt geld vrij Vbor heel wat edele
re doeleinden. Nu de gemeente
raadsverkiezingen voor de deur
staan is het moment rijp voor een
gemeentelijk aktiemodel. Welke
gemeentebesturen volgen het voor
beeld van Zele, Diksmuide, e.a.
om hun gemeente tot kernwapen
vrije zone uit te roepen? Ze kef
geen maat voor niets als de rij
namen lang genoeg wordt en be
langrijke agglomeraties omsluit...
De vredesbeweging komt als zeer
demokratisch over. Ze laat ten vol
le in haar kaarten kijken. Om de
kritiek te ontkrachten gooit ze de.
financiële balans van de betoging
van 25 oktober ter tafel. Ze is
nauwelijks positief en vertoont
geen enkel spoor van milde buiten
landse schenkers... Ook I.O.T.
steekt haar doeleinden niet onder
stoelen of banken. Haar streven
naar sociale verdediging (i.p.v. mi
litaire defensie!), vredesopvoeding,
de erkenning van de gewetensbe
zwaardheid, de beteugeling en de
konversie van de wapenhandel en -
industrie zijn streefdoelen die alle
lof verdienen. Een ruggesteuntje
kan gegeven worden door de mas
sale verspreiding van deze ons in
ziens objektieve en waardevolle in
ventaris.
Paul Van den Wijngaerde
JMA.8CSHF
Wï AüiMlf< Wt
ÏJNOWTSJ
ITNk RCMIN
MDUEft
1SCHADUCH
4 IN "ff l PASv
PM P ROTH
m\i pom s
JJiJOCOWAR
JAN SJrfif 1 INK
NCHH JOUW
BCRWti UÏ<ABAl
