De sociaal-ekonomische toestand
rond 18861921
Het Martenstribunaal
Prestatiemotivatie
en faalangst
ABORTUS
UIT HET
STRAFRECHT
Dienst thuisverpleging
Bond Moyson
De vergaderingen gehouden
door de Commissie van de
Arbeid ten stadhuize van Ni-
nove, Geraardsbergen, Aalst
en Zottegem hebben we
breedvoerig behandeld. Het
zou ons te ver leiden hetzelf
de te doen, voor al de zittin
gen gehouden in de verschil
lende steden van het land.
We vermelden terloops en
kele ervan. Te Gent waren er
12 vergaderingen. Er werd
uitzondering gemaakt voor
twee die gehouden werden
buiten het stadhuis. De eer
ste ging door in de burelen
van de «Manufacture F.
Lousbergs et Cie» waar graaf
Joseph de Hemptinne aan
het woord kwam. De tweede
werd gehouden in de zaal
van de raad van beheer van
de «Société Anonyme La
Lys» in aanwezigheid van: h.
de Hemptinne, voorzitter
van de raad van beheer, E.
Morel en H. Rolin, beheer
ders en H. Morel en H. Van
der Stegen, directeurs van de
bedrijven. Enkele van die
namen vindt men nu nog te
rug in de Gentse middens.
Kristendemokratie en
anti-socialisme
Anseele zes maanden in
het gevang
[n een vorig artikel (Voor
Allen, 5.10.84) had ik het
reeds kort over faalangst en
prestatiemotivatie vandaag
iets meer over prestatiemoti
vatie. Net als de faalangst
heeft de motiviatie een zeer
sterke invloed op het leren
(op school). Het zijn niet
zomaar begrippen, want vol
gens Heinz Heckhausen kan
men bij kinderen van vier en
een half jaar reeds een on
derscheid maken of ze in hun
leergang worden geleid door
hoop op succes of vrees voor
mislukking.
CC Daatmet
Weekend van 29/12 en
30/12/84
4 - 28 december 1984 - «Voor Allen»
5/
Gedurende twee vergaderingen
kwamen de vertegenwoordigers
van de koöperatieven aan het
woord, nl. E. Anseele en E. Van
Beveren, afgevaardigden van de
«Vooruit», A. Pycke en E. Botte-
man van «De Vrije Bakkers», P.
Bruyneel van «De Vooruitziende
Bakkers de Brugse Poort» en J.
Huygevelt van «De Werkman» van
Ledeberg.
De Gentse burgerzoon die de zijde
der arbeiders koos: Emiel Moyson.
De afgevaardigden van verschillen
de arbeidersverenigingen werden
gehoord o.a. A. Roets en Ch. Van
Wemel van de kring «De Broeder
lijke Wevers», L. Baere en J. Pan-
nekoeke, afgevaardigden van de
katoenspinnerijen, G. Vander-
haeghe en F. Warie, van metaalar
beiders; Th. D'Hondt, van de meu
belmakers, L. Baert en Ch. Beer-
block van de vlasbedrijven en Pr.
Vereecken, dokwerker. Er waren
heel wat klachten van arbeiders,
die ingevolge hun aansluiting bij
coöperatieve of vakvereniging door
hun patroon werden afgedankt.
De standpunten van de bedrijfslei
ders werden verdedigd door D.
Desmet, afgevaardigde-beheerder
van «Société Linière Gantoise», De
Lanier, direkteur van «Filature et
Tissage de Cotton Parmentier, Van
Hogaerden et Cie», Fernand de
Smet de Nayer, administrateur van
«SA La Louisiane» en Van Leer-
bergen, direkteur van dezelfde
firma.
Dr. Du Moulin, professor aan de
Universiteit van Gent, legde de
nadruk op de ongezonde arbeids
voorwaarden. Hij verwees naar zijn
studie: Onderzoek betreffende de
gezondheidsvoorwaarden in de stad
Gent tijdens de cholera-epidemie
van 1866.
Het probleem van de werkrechters-
raden werd behandeld op een af
zonderlijke vergadering, waarop
aanwezig waren: Auguste Dutry-
Colson, voorzitter; Joseph Kerfy-
ser, ondervoorzitter; Henri Tuyt-
tens, Jean Van Ghelder en Emile
Van der Haegen, afgevaardigden
van de patroons, de leden-afge
vaardigden van de arbeiders waren:
Martin Broeckaert, Brunon Ysen-
brandt, Romain Billet, Leonard
Dhollanders, Auguste Grootaert,
Jean Zwanepoel, Alidor Crevaels.
De kledingwinkel van Vooruit in de bloeiperiode.
Betreffende de christelijke vereni
gingen die aan het woord kwamen,
vermelden we Arthur Verhaegen,
ere-ingenieur van Bruggen en We
gen, sekretaris van de Sint-Lucas-
school te Gent, Charles Nuytens,
voorzitter van het Werk Sint-Fran-
?ois-Régis. Bij de proces-verbalen
van de vergaderingen waren ook
verslagen gevoegd uitgaande van:
de berg van barmhartigheid, het
liefdadigheidsbureau, de filantropi
sche kring «Sans nom, sans coeur»,
de handelskamer enz.
Het is duidelijk dat" de oprichting
van de kristendemokratie, vooral te
Gent, bedoeld is geweest als een
politiek middel om de vooruitgang
van het socialisme tegen te gaan.
De uitdrukking «anti-socialisme»
vindt men te Gent terug in de vlag
van hun syndikaat te samen met de
Gentse leeuw. Hetzelfde voor de
eerste nummers van hun dagblad
Het Volk, het was in der eerste
plaats een anti-socialistisch
dagblad.
Edmond Van Beveren: het partijle
ven en de harde strijd versleten hem
vroegtijdig.
Op 4 juni 1886 had vader Anseele
moeten verschijnen voor het hof
van assisen te Gent in verband met
zijn oproep tijdens de maanden
maart en april 1886 om geen kanon
nen maar brood naar Wallonië te
sturen, en zijn brief in Vooruit o.a.
«Schrijf snel, zeer snel aan uw fami
lieleden of vrienden in het leger,
smeek hen om alles wat u dierbaar
is om niet op het volk te schieten.
Schrijf zelf of vraagt het aan ande
ren indien u zelf niet kunt schrijven
dat de jonge militairen hun moe
ders en familieleden gedenken die
arbeiders zijn. Zij zullen het ook
worden wanneer ze zullen verlost
zijn van hun dienstplicht.»
Vader Anseele werd tot zes maan
den gevangenis veroordeeld, maar
in de maand juli verscheen hij voor
de commissie van de arbeid om
heel wat mistoestanden aan te kla
gen. Hij werd op 4 september 1886
opgesloten in de gevangenis te
Gent. Op 20 oktober werd hij tijde
lijk in vrijheid gesteld daar hij kan
didaat was voor een tussentijdse
verkiezing maar op 2 november
moest hij zich opnieuw naar het
gevang begeven, hij werd slechts op
6 februari 1887 vrijgelaten.
De Commissie van de Arbeid heeft
ook nog zittingen gehouden in an
dere Vlaamse steden: Antwerpen,
4 vergaderingen; 3 te Kortrijk, 2 te
Brugge, Lier, Leuven, Oostende en
Mechelen en slechts 1 te Menem
Boom, Blankenberge, Hasselt,
Sint-Truiden, Roeseiare, Peer,
Tongeren, Ronse, Dendermonde,
Sint-Niklaas, Eeklo, Lokeren en
Deinze.
Opvallend is dat in die steden de
arbeiders heel wat minder het
woord namen. Weinigen durfden
politiek kleur vermelden. Uitzon
deringen onder andere waren Emi
le Descamps, verkoper van Vooruit
te Menen; Foutrel Charles, steen
kapper te Leuven, vermeld als af
gevaardigde van de socialistische
partij en sprak over het inzicht te
Leuven een socialistische koöpera-
tieve op te richten; P. Huybrechts,
leraar aan het koninklijk atheneum
te Hasselt, die verwees naar de
resultaten van de koöperatieven in
Engeland en Gent.
Henri Proost, meestergast te Turn
hout, diende een uitgebreid verslag
in betreffende de vele misbruiken:
betaling van loon in natura, over
dreven huishuren voor woningen,
eigendom van de patroon; niets
werd terugbetaald van de stortin
gen voor onderlinge hulp, soms
gedurende 35 jaar gedaan, wanneer
dan de arbeider werd afgedankt.
Ook voor Turnhout was er een
andere nota, die eveneens de na
druk legde op de analoge misbrui
ken. Ze werd ingediend door een
groep arbeiders, maar zonder aan
duiding van de naam.
Op de zitting gehouden te Sint-
Niklaas was er een lange tussen
komst van Jan Nobels, die toen
reeds aan het hoofd stond van een
belangrijk bedrijf. Hij sprak ook in
naam van een arbeiderskring, Saint
Jean-Baptiste, waar hij samen met
pastoor De Meerleer een belangrij
ke invloed had verworven. Hij nam
het vooral op tegen wat toen ge
noemd werd «de banmolens», win
kels waar de arbeiders door vele
patroons verplicht waren zich te
gaan bevoorraden tegen overdre-
ven prijzen.
Edward Anseele (Gent 1856-1938).
Thuisarbeid
Er was toen veel thuisarbeid, die in
weinig gunstige voorwaarden werd
verricht. Er werd soms gewerkt in
de enige en kleine woonkamer, die
dienst moest doen als keuken en
slaapkamer. Wanneer de weersom
standigheden het mogelijk maak
ten, werd meestal buiten gewerkt
en kleine kinderen moesten mee
helpen. Nochtans werd door velen
aangedrongen om de kinderarbeid
te verbieden en hierbij aansluitend,
het onderwijs tot een minimum
leeftijd van 12 of 14 jaar verplich
tend te maken. Er was een nijpend
gebrek aan scholen. De meeste of
ficiële scholen die enkele jaren
vroeger waren opgericht, werden
ingevolge de schoolstrijd en de ne
derlaag van de liberalen bij de
laatste verkiezingen van 1884, een
voudig gesloten.
Al de proces-verbalen en ook de
vele nota's die er als bijlagen aan
toegevoegd waren, waren in het
Frans. Het was slechts in een klein
aantal dokumenten dat werd ver
meld dat een of andere tussen
komst in het Vlaams werd gedaan.
Uitzondering was het proces-ver
baal van de ziting te Roeseiare.
Aan de verklaringen van de arbei
ders werd toegevoegd dat ze in het
Vlaams waren, maar de patroons
bleven de voorkeur geven in het
Frans te spreken. E De Nauw
Op 24 april van dit jaar
organiseerden de Jongsocialisten
een Martenstribunaal.
De bedoeling was een pluralistisch
samengesteld hof te laten oordelen
over de door Martens V gevoerde
politiek.
Het hof zou zijn oordeel baseren op
de getuigenissen van tientallen
sprekers, die in eigen naam of als
vertegenwoordiger van hun
organisatie, een bilan opmaakten
van 2,5 jaar rechtse politiek en haar
konsekwenties op de diverse
vlakken van onze maatschappij.
Ondertussen kan vastgesteld
worden dat de griffiers van deze
rechtbank in elk geval grondig werk
verricht hebben. Zopas is immers
het volledige verslag van deze dag,
met inbegrip van de vele
tussenkomsten en het op 10 mei
gevelde oordeel van de jury in
boekvorm verschenen.
Een dergelijk werk laat zich
natuurlijk niet op dezelfde wijze
lezen als een analyse die
geschreven is door één hand.
De kracht ligt in de getrouwe
weergave van de getuigenissen van
meer dan 50 mensen die doorgaans
aan den lijve hebben ondervonden
wat deze regering heeft uitgespookt
met onze koopkracht of sociale
zekerheid of wat haar politiek
betekende op terreinen als
bewapening, vrouwenrechten,
milieu, repressie of
ontwikkelingssamenwerking (om
maar enkele van de aangesneden
thema's te vernoemen).
Het Martenstribunaal is te koop
voor 200 fr. (plus 25 fr.
verzendingskosten). Bestellen bij:
Jongsocialisten, Keizerslaan 13,
1000 Brussel, tel.: 02/513.24.04.
Vooraf enige tips voor ouders die
zich uitgebreid willen documente
ren: R. Standaert F. Troch, Le
ren en onderwijzen, Leuven, Acco;
C.F. van Parreren, Leren op school,
Groningen, Wolters-Noordhoff.
Iets algemener worden de begrip
pen besproken in D. Krech, R.S.
O
Op donderdag 27 december organi-
zeert de CC Daat met om 15 u. een
info-namiddag voor dienstplichti
gen in het ABW, Hopmarkt 45 te
9300 Aalst (derde verdieping).
Sektor Aalst
Dag- en avonddienst: verpl. De
Croock B., tel. 053/77.16.33.
Sektor Brakel
Dagdienst op zaterdag en zon
dag: verpleegster De Neyer A.,
tel. 054/41.34.97 - verpleegster
De Muyter L., tel. 055/49.84.91.
Avonddienst op zaterdag 29/12/
84: verpleegster De Muyter L.,
tel. 055/49.84.91.
Avonddienst op zondag 30/12/
84: verpleegster De Neyer A.,
tel. 054/41.34.97.
Sektor Denderleeuw
Dagdienst avonddienst op za
terdag en zondag: verpleegster
Leyman L., tel. 054/33.08.54.
Sektor Erembodegem
Dagdienst en avonddienst: ver
pleegster De Rijck R., tel. 053/
77.23.41.
Sektor Geraardsbergen
Dagdienst en avonddienst: ver
pleegster V.d. Vijvere Chr., tel.
054/41.74.72.
Sektor Ninove
Dagdienst en avonddienst: ver
pleegster Droesbeke P., tel.
054/33.07.95.
Sektor Zottegem
Dagdienst en avonddienst: ver
pleegster V. Hoorde L., tel.
091/60.13.78.
Crutchfield N. Livson, Elements
of psychology, New York, A.
Knopf; L. Berger B. Berger,
Sociologie, Baarn, Ambo (Basis
boek).
Eerst de motivatie, want het is
makkelijker iemand te motiveren
dan faalangst weg te nemen. Er zijn
heel wat elementen die de motiva
tie kunnen beïnvloeden en meestal
worden deze in een wit-zwart-
tegenstelling naast elkaar geplaatst
als twee extremen op een zelfde lijn
als beloning en straf. Die voorstel
ling is wat te eenvoudig om als
pedagogisch houvast gebruikt te
worden. Er zijn nl. vier grote groe
pen van motivatie.
1. Intrinsieke motivatie: er is be
langstelling voor wat geleerd wordt
en beloning en straf zijn overbodig
als beïnvloedingsfactoren. Intrin
sieke motivatie komt bijna altijd
voor in het (spontaan) spel van
kinderen en daar kan een interes
sante bedenking bij gemaakt wor
den: door open opgaven (opgaven
waarbij meer dan één oplossing
mogelijk is) wordt een zeker spel
element ingelast de leerling kan
een eigen beperkte keuze maken in
de richting van eigen interesses.
Soortelijk gewicht, een vrij moei
lijk begrip voor een kind, kan spe
lenderwijs aangeleerd worden: laat
een kind spelen met een bak water
en blokjes van een zelfde grootte,
maar met een verschillend soorte
lijk gewicht. Via het spel (intrinsie
ke motivatie) leert het kind het
soortelijk gewicht kennen.
2. Extrinsieke motivatie door een
Ieerintentie: het leren vindt niet
vanzelf plaats, maar omdat men wil
leren. Deze motivatie om een pres
tatie te leveren komt meer voor op
iets rijpere leeftijd dan bij het kind,
hoewel Chateau in Das Spiel des
Kindes betoogt dat ook het spel
wezenlijk leergericht is.
3. Extrinsieke motivatie door mid
del van doe-taken: men aanvaardt
het werk en leert ten hoogste door
het uitvoeren van de taak; het leren
is een soort bijprodukt.
4. Extrinsieke motivatie door belo
ning en straf... Dit is een van de
meest voorkomende vormen van
motivatie; deze motivatie wordt
vaak op zeer tegenstrijdige wijze
toegepast. Aan deze vorm zijn vele
nadelen verbonden (niet alleen
voor het leren, maar ook vaak voor
het geestelijk gezondzijn van het
kind), maar labo-experimenten to
nen aan dat «mechanisch» leren
(d.i. het doen van een bepaalde
handeling als antwoord op een
prikkel) sterk wordt beïnvloed door
straf en beloning. Straf en beloning
moeten zeer voorzichtig worden ge
bruikt, zowel in de klas als thuis.
Een voorbeeld: als je kind te laat
thuis komt na een middag bij de
vrianden, zeg dan niet: «Dit week
end geen zakgeld, dat zal je le
ren...», maar als je net gegeten
hebt, sta dan niet op om wat uit de
ijskast te halen, zeg dan liever:
«Pech gehad, wij hebben net gege
ten. Volgende maal meer geluk.»
Dit is helemaal niet cynisch be
doeld, maar legt wel een direct
verband tussen twee dingen en bo
vendien gaat het niet eens om een
directe straf. Een dergelijke hou
ding kan ook aangenomen worden
wanneer het over leerresultaten
gaat, maar nogmaals: voorzichtig
zijn.
Uit wat voorafgaat blijkt dat de
eerste vorm van motivatie duidelijk
de meest geschikte is; spel waarbij
geleidelijk de moeilijkheidsgraad
wordt opgedreven kan hierbij zeer
nuttig zijn. Willy Deckers schreef
ooit een zeer belangrijk werk, Spe
len om te overleven, en wellicht kan
die titel als leidmotief worden ge
bruikt wanneer het over prestatie
motivatie gaat. In het leven van
elke dag zijn er ook geen stan
daardoplossingen en pasklare ant
woorden wanneer ongewone pro
blemen opduiken. Volgende keer
meer over faalangst.
Romain John van de Maele
