again
If s Christmas time
KERSTBIER
10-13 november 1992 - «Voor Allen»
In alle landen met een zekere bierkuituur pleegt men voor
bijzondere gelegenheden een speciaal bier te brouwen.
Alhoewel deze gewoonte de laatste decennia fel afgezwakt is -
wie brouwt nu nog een bier speciaal vooreen kermiskarna
val, een huwelijk of een geboorte - toch is deze traditie niet
volledig verloren gegaan.
Zo kennen de Skandinavische landen depaasbieren, terwijl
in de lage landen bij de zee, vooral dan in ons land, de
kerstbieren de eindejaarsperiode opvrolijken.
Alc. 8%vol.
6 75 cl
Lang geleden...
Oorspronkelijk was brouwen
van bier vrouwenwerk zoals
eten klaarmaken. Het is dan
ook logisch dat voor speciale
gebeurtenissen in de familie
een speciaal, zeg maar beter
en sterker bier gebrouwen
werd.
Met de opkomst van de ste
den en het ontstaan van de
gilden verschoof het bier-
brouwen van de keuken naar
heuse brouwerijen en werd
het mannenwerk. Doch ieder
dorp of stad had één of zelfs
meerdere brouwerijen, die ter
gelegenheid van de plaatselij
ke kermis, ommegang of gil-
denfeest extra in de ketel
roerden. Ook voor familief
eesten bij de begoede burgerij
werden speciale brouwsels uit
de kuipen getoverd.
Rond de eeuwwisseling telde
België ongeveer 3.200 brou
werijen. De eerste wereldoor
log echter bracht de brouwnij-
verheid een dodelijke steek
toe: de bezetter eiste het ko
per van de brouwerijen op.
Later werden voertuigen en
trekdieren in beslag geno
men.
Meer dan de helft van de
brouwerijen sloten de deuren,
anderen besloten zich te ver
enigen in grote brouwerij
combinaties.
De ekonomische krisis in de
jaren '30 en de tweede wereld
oorlog zorgden voor een ver
dere vermindering van het
aantal brouwerijen tot 775 in
1946. Daarvan zijn er nu nog
zo'n 110 over.
Door mechanisering - indu
strialisering - schaalvergro
ting viel de band met de lokale
gemeenschap grotendeels
weg en daardoor stierven de
gelegenheidsbieren een zach
te dood.
Allen de kerstbieren overleef
den!
De moderne Christmas
De eerste «moderne» Chris-
tmasbieren komen in België
op de markt in de jaren '20 van
deze eeuw. Rond die periode
immers vestigt John Martin
zich te Antwerpen en begint
bier uit Engeland in te voeren
en hier te bottelen. Vergeten
wij niet dat na de eerste we
reldoorlog alles wat Engels
was op veel sympathie kon re
kenen in dit land.
Een populair biertype uit
Schotland - de Scotch Ale -
wordt op de Belgische markt
geïntroduceerd en verkocht
onder de benaming Scotch en
- rond de eindejaarsperiode -
onder de benaming Chris
tmas. De winterversie van de
Scotch is meestal iets sterker
van alcoholgehalte en heeft
een grotere dichtheid.
Ondertussen is in Schotland
dit biertype achteruitgegaan -
de Schotten zelf weten nog
nauwelijks wat een Scotch is.
Voor een Engelsman is
Scotsch trouwens whisky en
Gordon's (een bekende
Christmas) is er een merk van
gin.
In België echter is deze bier
soort tot een jaarlijks terugke
rend sukses uitgegroeid.
Christmas of kerstbier?
Verschillende Engelse brou
werijen maken Scotch en/of
Christmas speciaal voor de
Belgische markt. Zoals ook
verschillende engelse pale
ale's zijn deze bieren in Engel-
ang totaal onbekend.
Oorspronkelijk werden deze
bieren gewoon ingevoerd, la
ter werden ze in België gebot
teld zoals nu nog de Gordon's.
Ondertussen worden ver
schillende bekende 'engelse'
Christmas-bieren gewoon in
België onder licentie gebrou
wen: Campbell's bij Martinas
in Merchtem, Mc Ewan's bij
Lamot in Mechelen.
Verschillende Belgische
brouwerijen trachten een
graantje mee te pikken door
zelf een Christmas, gebrou
wen volgens engelse traditie,
te ontwikkelen en op de markt
te brengen.
Deze bieren dragen dan ook
de aanduiding «Christmas» in
hun naam. Voorbeelden te
over: Christmas van Van Roy
- Wieze, Affligem Christmas
en De Smedt-Opwijk, Chris
tmas Pale Ale van De Rijck-
Herzele, Christmas Beer van
Crombé - Zottegem.
Anderen brouwen ter gele
genheid van de eindejaars
feesten echter een speciaal
bier, dat niets te maken heeft
met de typisch engelse Chris
tmas. Meestal zijn deze bieren
gebaseerd op één van de bie
ren van hun assortiment, doch
met een hoger alcoholgehalte
en een meer geprononceerde
smaak.
Zij krijgen de naam «Kerst
bier - Bière de Noël» en kun
nen tot verschillende bier
soorten behoren.
Soms gaat het gewoon over
veredelde pilsen zoals Slag-
muylder kerstbier (5,5 vol
alc tegen slechts 4,5 vol alc
voor de Slag Pils) of zijn het
gelegenheidsuitvoeringen
van bieren uit het assortiment
zoals Dobbel Palm (5,5 vol
alc tegen 5,1 vol alc voor de
gewone Palm).
Dikwijls echter zijn het spe
ciale - soms zelfs éénmalige -
brouwsels. Enkele voorbeel
den: Stille nacht van De Dolle
Brouwers - Esen, Kerstbier
van Van den Bossche - Sint-
Lievens-Houtem, Avec les
bons voeux de la brasserie van
Dupont-Tourpes, enz.
Feestverpakking
De kerstbieren zijn uiteraard
bedoeld voor de eindejaars
feesten. Het zijn dus'feestbie-
ren, waarvoor meestal een
mooi glas ontworpen werd
naast een stemmig etiket, dat
«winterse gezellige avonden
bij het haardvuur» tracht op
te roepen.
Inspelend op een trend van de
laatste jaren, gaan steeds
meer brouwers over op het
afvullen van hun kerstbier in
75 cl-flessen, voorzien van een
kurk of zelfs van een cham-
pagnekurk met muilbandje.
Dergelijke grote flessen ogen
feestelijker en kunnen met
meerdere personen gedron
ken worden. Is gedeelde
vreugd geen dubbele vreugd?
En 75 cl is nog niet het maxi
mum. Zo bestaan er ook mag
nums (1,5 1), boergondische
kruiken (2 1) en jereboams (3
O-
Voor 75-cl flessen en de 2 liter
kruiken wordt statiegeld ge
vraagd, dat bij teruggave te
rugbetaald wordt. De mag
nums en jereboams echter
worden niet teruggenomen
zodat ze nogal duur uitvallen.
Als je ze koopt om het bier
komt het voordeliger meerde
re 75 cl-flessen te kopen. Gaat
het over een geschenk: hoe
groter de fles, hoe imposan
ter.
Geschenkverpakkingen
Het wonder van een groot vel
mica en een strik: men neme
een eenvoudig mandje, enke
le goede flessen bier, eventu
eel enkele mooie bierglazen,
onderleggers en een spel
kaarten, een doorzichtig pa
pier en een paar meter ge
kleurd lint.
Resultaat: een goedkoop en
niet al te banaal geschenk!
In de mand die Roodkapje
naar haar zieke grootmoeder
bracht, zaten versterkende
eetwaren en een fles wijn.
Eet- of drinkbare geschenken
zijn bijzonder geschikt voor
mensen «die reeds alles heb
ben» en voor hen die niet hou
den van verspilling.
En er zijn veel varianten te
bedenken. De meeste brou
werijen en bierhandels verko
pen kant-en-klare dozen,
manden en korven in verschil
lende prijscategorieën.
Doch bedenk dat het veel
goedkoper, creatiever en leu
ker is om zelf zo'n mandje sa
men te stellen. Belgisch bier
kan gekombineerd worden
met Belgische kazen en bij de
zoet - zuur - bittere smaak-
komponenten van het bier
passen een reeks van vooral
zoute hapjes.
JefVAN DEN STEEN
SE8YCS
wehtc*
