De toekomst van de
Politieke intentieverklaring kandidaat SP-voorzitter Patrick Janssens
10 1 Oktober 1999 - "Voor Allen"
1Waar gaat
het om
De SP staat bij het einde van
de eeuw voor een keerpunt
in zijn geschiedenis. Op
twaalf jaar tijd (drie verkie
zingen) is ze meer dan een
derde van haar kiezers
kwijtgeraakt (van 24% naar
15%). indien we er niet in
slagen om deze neerwaartse
trend ernstig om te buigen
zal de SP de volgende eeuw
geen rol van betekenis meer
spelen. De minimale doel
stelling van eender welk
project rondom de SP moet
zijn om bij de volgende drie
parlementsverkiezingen te
rug naar 24% te klimmen.
Per definitie is zo'n project
dan ook een werk van lange
adem. Een volgehouden lan
ge termijnstrategie en -enga
gement zijn dan ook noodza
kelijk. Deze intentieverkla
ring is tegen deze achter
grond te zien. Het is een
voorstel tot een wederzijds
lange termijnvertrouwen
tussen een kandidaat voor
zitter en de SP. Een eerste
ernstig moment van evalu
atie en eventuele bijsturing
kan pas over vier jaar plaats
grijpen. Tegen deze termijn
moet het vernieuwingspro
ject van de partij voldoende
ver gevorderd zijn om bij
nationale verkiezingen 18%
van de stemmen te halen.
2. Wat is het
probleem van
de SP?
De verminderde aantrek
kingskracht van de SP heeft
verschillende oorzaken. De
samenhang ervan is com
plex. De evolutie in landen
rondom ons toont echter aan
dat ook in een sterk veran
derde samenleving sociaal
democratische partijen een
rol van betekenis kunnen
spelen, meer zelfs dat ze
kunnen uitgroeien tot de be
langrijkste politieke kracht.
Als dat in Vlaanderen niet
het geval is ligt dat enkel en
alleen aan onszelf. De SP
moet dus grondig verande
ren.
Het grootste probleem van
de SP is dat ze haar rol meer
en meer is gaan beperken tot
het verdedigen van de be
staande toestand. Uiteraard
is het de taak van de SP om
haar verworvenheden te ver
dedigen als ze bedreigd wor
den. Maar indien we onze
taak daartoe beperken - hoe
erg de aanval op wat we ge
realiseerd hebben ook is -
verworden we tot een con
servatieve kracht. Op zo'n
manier maken we onszelf tot
een partij wier toekomst
achter zich ligt, een partij
met andere woorden die al
leen een verleden heeft. Een
partij met alleen een verle
den is een bange partij, een
partij die schrik heeft om
fouten te maken. De SP
moet terug een zelfzekere
partij worden, een partij die
mogelijkheden ziet en ze
crea-tief omzet in realisa
ties.
Terwijl de SP langzaam
maar zeker evolueerde van
een progressieve naar een
behoudende partij stelden
andere, traditioneel conser
vatievere) partijen zich op
als diegenen met een
progressief toekomstproject,
als vlaggendrager van de
vernieuwing waar de bevol
king naar uitkijkt. Deze om
kering van de rollen is on
aanvaardbaar. Het herwin
nen van onze rechtmatige
plaats als partij die garant
staat voor het streven naar
een betere samenleving is de
uitdaging waar de SP bij de
eeuwwisseling voorstaat.
Het al dan niet realiseren
van deze ambitie staat gelijk
met het al dan niet overleven
van de partij. Meer zelfs, in
dien we er niet in slagen de
ze missie te realiseren ver
dienen we niet te overleven
als partij.
3. Terug naar de
basisgedachte
Eigenlijk is het socialisme,
of de sociaal-democratie of
welke term men ook wenst
te gebruiken heel simpel. Al
thans, ik heb het altijd als
zeer simpel ervaren. Het so
cialisme waar ik in geloof
staat voor het streven naar
een samenleving waarin ie
dereen dezelfde kansen
krijgt om zichzelf waar te
maken. Tegenover deze kan
sen staat dan eveneens de
plicht ze te grijpen en er het
beste van te maken.
Zo'n samenleving is nooit
af. De perfectie is immers
niet van deze wereld. Bo
vendien is het zo dat naar
mate we meer realiseren er
ons ook meer eisen worden
gesteld. Terecht. Nooit mag
een progressieve, radicaal-
democratische partij zoals
de SP verdient te zijn zich
beroepen op het feit dat het
hier nog zo slecht niet is. De
vraag is niet of het elders
minder goed is. De vraag is
hoe we het morgen beter
kunnen doen dan vandaag.
Niet om morgen tevreden te
zijn maar om ons morgen
dezelfde vraag te stellen
over overmorgen. De samen
leving waarin iedereen echt
gelijke kansen (en herkans
ingen) krijgt zal dus nooit af
zijn. Dit mag nooit een re
den zijn om niet voordurend,
elke dag een (kleine of gro
te) stap in de goede richting
te zetten. Nooit mogen we
ophouden met bouwen aan
onze doelstellingen. Stil
staan is achteruitgaan.
Als we uitgaan van deze
heel simpele visie op het so
cialisme dan worden heel
wat vragen waar we als par
tij al jaren mee worstelen
plotseling eenvoudig te be
antwoorden. Gewoon, ter il
lustratie, een paar voorbeel
den:
- Hoe moet de SP staan te
genover stemrecht voor
migranten
Er zijn socialisten gestorven
voor het algemeen stemrecht
en we hebben het gereali
seerd. Het is één van de
mooiste pagina's uit onze
geschiedenis. Jaren later
heeft de socialistische partij
geijverd tegen het stemrecht
voor vrouwen omdat we
schrik hadden electoraal te
verliezen. Deze periode is
een zwarte bladzijde in de
geschiedenis van de partij.
Vandaag zijn we bezig daar
een nieuwe zwarte bladzijde
aan toe te voegen. Het stem
recht voor migranten zal er
komen. Terecht. Wil de SP
de geschiedenis ingaan als
de partij die het heeft gere
aliseerd of niet? Ik wens al
vast geen voorzitter te wor
den van een partij die er niet
voor vecht.
Hoe moet de SP staan te
genover het veiligheidspro
bleem
Uiteraard vindt een groot
gedeelte van de criminaliteit
zijn oorsprong in een gebrek
aan kansen die een aantal
bevolkingsgroepen krijgen.
Iedereen een toekomst ge
ven is de beste garantie op
een veilige samenleving.
Maar tegelijkertijd is het
volstrekt onaanvaardbaar dat
de samenleving tenonder
gaat aan onveiligheid. Wie
een luxueuze bedrijfswagen
heeft met diefstalverzeke
ring kan zich veroorloven
hem met de sleutel in het
contact op zijn erf te laten
staan om te beletten dat car-
jackers ook nog eens inbre
ken. Wie die wagen heeft
moeten kopen van zijn zuur
verdiende centen kan zich
een dergelijk cynisme niet
veroorloven. Het realiseren
van een veilige samenleving
is dan ook een absolute prio
riteit voor een linkse partij
en een sociale opdracht. De
oorzaken van de onvelig-
heid moeten dus hard aan
gepakt worden maar de
onveiligheid zelf al even
zeer.
Moet de SP groen zijn
Als we vinden dat iedereen
dezelfde kansen verdient
dan houdt dat onmiddellijk
in dat onze kinderen en onze
kleinkinderen evenveel recht
hebben op een leefbaar mi
lieu, in de ruimste zin van
het woord als wijzelf. Wie
meent dat rood en groen
niet samengaan heeft de
basisgedachte van het so
cialisme niet begrepen.
Het bovenstaande illustreert
duidelijk dat een radicale so
ciaal-democratische partij
pér definitie een grotere ver
antwoordelijkheid heeft dan
enkel het sociaal-economi
sche. Het territorium van de
SP mag hier dan ook niet tot
verengd worden. Het socia
lisme is een visie, geen be
leidsdomein. Onze visie is
anders dan die van andere
partijen. Indien dit niet zo
zou zijn hadden we geen re
den van bestaan. Het wordt
dan ook dringend tijd dat we
ons (terug) intensiever be
zighouden met de democra
tisering van het onderwijs,
de verdeling van kennis en
mobiliteit, cultuur, verkeer-
veiligheid... zonder onze
historische sterkte te ver
waarlozen.
Zo moet bijvoorbeeld de vi
sie van een sociaal-demo
craat op het mobiliteits-
vraagstuk fundamenteel an
ders zijn dan die van iemand
die enkel een ecologische of
economische bril opheeft.
Mobiliteit is een recht voor
iedereen, niet enkel voor een
beperkte categorie van ge-
priviligieerden. Economisch
of ecologisch efficiënte op
lossingen voor het filepro
bleem die discriminerend
werken zijn voor ons daar
om onaanvaardbaar. Deze
vaststellingen dwingen er
ons wel toe om offensief op
zoek te gaan naar formules
die tegelijkertijd de filepro
blemen oplossen en gelijke-
re kansen op mobiliteit voor
iedereen opleveren. Het va-
riabiliseren van de autokost
bijvoorbeeld is eenvoudig.
Het doen op een manier die
tegelijk efficiënt is en niet
discrimineert is de uitdaging
voor de SP.
Ook de vragen die worden
opgeroepen door de kennis
maatschappij stellen zich
voor ons op een heel aparte
manier. Hoe gelijk is kennis
vandaag verdeeld over so
ciale afkomst, leeftijd en ge
slacht Hoe gelijk is perma
nente vorming verdeeld
Hoe zorgen we ervoor dat
generaties (economisch ac
tieven en niet-actieven) die
niet zijn opgegroeid met de
informatietechnologie niet
