STANDPUNT
De SP, een partij in de kering
6 1 oktober 1999 - "Voor Allen"
De SP is een partij in de kering,
die snel een nieuwe schwung
moet vinden, alvorens de volledi
ge afkalving en leegloop dreigt.
De volgende weken loopt de ver
kiezingsprocedure voor de voor
zittersverkiezing en op een con
gres op 16 oktober wordt het par
tijbureau verkozen. Welke poli
tieke koers kandidaat-voorzitter
Patrick Janssens de SP wil laten
volgen en welke veranderingen
hij binnen de SP zal kunnen
doorvoeren, blijft afwachten.
Eerst moet de kandidaat immers
nog verkozen worden.
Bij veel mensen, zeker bij jonge
ren, komt de SP over als een par
tij die nog enkel opkomt voor ge
pensioneerden (waarvoor ik ze
ker vind dat wij moeten opko
men, maar niet voor hen alleen).
Een partij waar openheid en fris
heid wordt geschuwd. Dat niet
iedereen binnen de SP openstaat
voor vernieuwing klopt, maar het
imago van de SP dekt toch al
lang de lading niet meer. Het
Toekomstcongres van mei 1998
heeft bewezen dat de SP open
staat voor frisse rode en groene
ideeën. Dat de SP tijdens de ver
kiezingscampagne deze ideeën
niet meer in het debat heeft ge
worpen, is een grote fout. Tij
dens een aantal van de mediade
batten had je overigens de indruk
dat de andere partijen de SP zo in
het defensief wilden drukken, dat
het er wel op leek alsof rond de
SP een cordon sanitaire bestond.
Wil de SP een toekomst hebben,
dan moet de partij durven kiezen
voor éen offensief project. Hoe
dit project er moet uitzien, is ui
teraard een heel andere vraag.
Meer rood, meer groen, meer
geel? Zeggen dat een project po
sitief en dynamisch moet zijn,
volstaat niet. Want welke partij
beweert dat niet van haar pro
gramma?
Een paar weken terug stelde Ste
fan Thys in een artikel dat de SP
meer moet gaan samenwerken
met de groenen. Hij heeft gelijk.
Indien de SP en Agalev concur
rerende banken of waspoederfa-
brikanten waren, waren zij al
lang een fusie aangegaan. De
programma's vullen elkaar op
veel punten goed aan. De SP
heeft meer expertise en geloof
waardigheid op sociale thema's,
Agalev heeft een sterk imago op
het groene thema. Ook de electo
raten bestrijken een ander
'marktsegment'Nochtans is in
het verleden al vaak gebleken dat
juist deze partijen elkaar bekam
pen. Het klopt uiteraard dat bij de
parlementsverkiezingen van
1995 een deel van het groene
electoraat voor de SP koos en dat
deze kiezers in 1999 terug voor
de groenen kozen. De SP heeft
lang het groene thema onder
schat en heeft de groenen té lang
voor naïeve wereldverbeteraars
versleten. Agalev heeft ander
zijds niet nagelaten om de 'groe
ne roeping' van de SP te ridiculi
seren. Het Toekomstcongres van
de SP was geen paar uren oud, of
een Agalev-mandataris verklaar
de op de radio dat Agalev het ori
gineel was en de SP een flauw af
kooksel. Als het de bedoeling
blijft van deze twee kemphanen-
partijen om elkaar de volgende
jaren in dit paars tijdperk vliegen
af te pakken, zit de VLD op ro
zen. In dat geval zullen bij een
volgende verkiezing de rechtse
tot uiterst-rechtse partijen nog
versterkt uit de stembusslag ko
men. De volgende regering zal
dan snel gevormd zijn, maar zon
der linkerzijde. Daarom is het
veel verstandiger dat deze beide
partijen proberen programmato-
rische allianties aan te gaan. De
ze idee lag destijds ook aan de
basis van 'het Sienjaal', maar
waarschijnlijk was het water toen
veel te diep en de kloof tussen
een meerderheidspartij en een
oppositiepartij te groot.
Ik geloof dat de inhoudelijke ba
sis van de SP op vijf assen moet
berusten. Om deze vijf assen te
kunnen invullen en realiseren,
zal de SP bondgenoten moeten
zoeken. De SP zal rond deze the
ma's op zoek moeten gaan naar
kiezens, medebijstanders bij de
maatschappelijke bewegingen en
uiteraard ook naar politieke
bondgenoten. Hopelijk horen de
groenen daarbij.
Vijf inhoudelijke
assen voor
de toekomst
1) Het sociale vangnet moet
verstevigd worden. Teveel men
sen wordt ondanks de rijkdom in
Vlaanderen, de kans ontnomen
op een menswaardig bestaan.
Enerzijds zijn sommige uitkerin
gen te laag, maar vooral krijgen
te weinig jongeren, laagge-
schoölden, veertigers en vijfti
gers de kans om zich te bewijzen,
om zich nuttig te maken.
Is het niet beschamend dat in de
ze rijke regio bepaalde ouders
mosselsoupers moeten organise
ren of steunkaarten verkopen om
de meest noodzakelijke gezond
heidszorgen voor hun aan kanker
lijdende kinderen te bekostigen?
Hoe toegankelijk zijn onze ge
zondheidszorgen dan? Het on
derwijsniveau geeft of ontneemt
mensen de verdere kansen op de
arbeidsmarkt en in de samenle
ving. Daarom is de kwaliteit en
de betaalbaarheid van ons onder
wijs zo belangrijk. En op dat
laatste punt loopt het flink mis.
Daar waar de kostenloosheid van
het onderwijs het doel was, is dit
doel nog ver af. Wie begin sep
tember zoon- of dochterlief naar
school gestuurd heeft, beseft dat
onderwijs niet kosteloos is. Boe
ken, refterkosten, schoolreizen.
Een gemiddeld gezin heeft tij
dens de maand september aan
schoolbenodigdheden een zware
kost. De kostenloosheid van het
hoger onderwijs is helemaal een
illusie. Voor wie ze nodig heeft,
dekken de studiebeurzen lang
niet de reële kosten. Het hoeft
dan ook niet te verwonderen dat
de democratisering van het hoger
en universitair onderwijs de laat
ste jaren juist verminderd is.
2) Omwille van de beperktheid
van de natuurlijke grondstof
fen en de broosheid van de na
tuur, zal er een periode van
versobering aanbreken. De na
tuurlijke hulpbronnen zijn be
perkt. Water, energie, grondstof
fen zijn niet oneindig. Wij reali
seren ons dat, maar zijn wij er
ons ook van bewust? De bedrij
ven zullen zuiniger moeten om
springen met energie, de consu
menten zullen hun consumptie
gedrag moeten wijzigen. Dit
vergt uiteraard een gigantische
mentaliteitswijziging, waartoe
wij pas komen met de nodige
druk van de overheid. Een over
heid moet dan ook ecologisch
gedrag stimuleren. Maar tegelijk
zal er veel inventiviteit en tech
nologische innovatie nodig zijn
om de consumenten en de indus
trie over de streep te trekken. Wij
moeten ook niet hopen dat wij te
gen het einde van deze regeerpe
riode iedereen voor alle mogelij
ke verplaatsingen uit de wagen
kunnen jassen en op de bus krij
gen. Wel moeten wij een stevig
alternatief bieden voor het ge
bruik van de auto enerzijds en
anderzijds ook voldoende mid
delen investeren in wetenschap
pelijk onderzoek dat erop gericht
is de schadelijkheid van het ge
bruik van de wagen te verminde
ren. Het is als socialist uiteraard
belangrijk om erop te wijzen dat
ecologische maatregelen geen
onsociale maatregelen mogen
zijn. Maar dit mag ook niet bete
kenen dat je ecologisch schade
lijk gedrag zou tolereren omdat
het van een minder kapitaal
krachtig iemand komt. Of een ar
beider 1 liter detergent in een
beek loost of zijn rijke overbuur
100 liter, het blijft een schadelijk
goedje.
3) De leefkwaliteit moet ver
hoogd worden. Je ziet aan de re
clame dat de integrale levens
kwaliteit een actueel thema is.
De reclamecampagnes van KBC
en Centea zijn er mooie voor
beelden van. Wij komen duide
lijk uit een tijdperk waar het pas
te om je te schamen om 's avonds
om vijf uur naar huis te gaan én
in de weekends geen werk naar
huis mee te nemen. In de meeste
gezinnen zijn echter twee vol
waardige inkomens een must.
Vooral met het waanzinnig con
sumptiegedrag dat de meeste
mensen hebben. Het lijkt er ech
ter op dat het tij keert. Daarom
moet de SP haar ideeën rond de
vierdagenweek, de carrièrevalies
met een recht op een aantal jaren
loopbaanonderbreking in iedere
carrière,... blijven propageren.
Het tijdperk van verhaasting,
overstressing heeft teveel uitwas
sen met zich gebracht. Denk
maar aan de verkeersagressie, de
gezinsdrama's. Deze maatschap
pelijke fenomenen wijzen erop
dat steeds meer mensen geen his
torisch perspectief meer hebben
en onvoldoende zaken kunnen
relativeren, als was het maar die
bluts in hun blikken rijdoos. De
overstressing is daar niet vreemd
aan. Tegelijk moet de strijd tegen
de dualisering hoog op de agen
da staan. De inkomenskloof blijft
gapen. De kennismaatschappij
riskeert een nieuwe dualisering
in de hand te werken in een tijd
perk dat kennis macht geeft.
4) De rechtszekerheid moet
hersteld worden. Een moderne
democratie kan niet zonder een
moderne en werkende rechts
staat. De aangekondigde hervor
mingen bij politie en in het ge
recht moeten breuken met het
verleden vormen. Uiteraard is
daarvoor geld, overleg en tijd no
dig. Mediagenieke hervormingen
zijn daarbij niet steeds de meest
effectieve. Een gezond perso
neelsbeleid, een doorgedreven
informatisering en het volop in
schakelen van de mogelijkheden
van de informatiesnelweg (Inter
net), zouden de werking van het
apparaat flink kunnen verbete
ren. Indien men er binnen dit en
vijf jaar niet in slaagt om het po
litioneel en justitieel apparaat te
hervormen, dreigt een complete
privatisering (burgerwachten,
veiligheidsfirma's) en ontwijking
van politie en gerecht. Zoals wel
vaker zullen die alternatieve cir
cuits beter toegankelijk zijn voor
de kapitaalkrachtigen.
5) Deze vier assen hebben nood
aan een stevige internationale
vertaling. Een socialisme moet
internationaal gericht blijven.
Het zich terugplooien op het bin
nenlandse vlak, verhoogt onge
twijfeld de electorale zichtbaar
heid, maar wie een toekomstge
richt rood-groen beleid wil mo
gelijk maken, heeft nood aan in
ternationale vertakkingen. Het
asielvraagstuk illustreert dit
treffend.
De SP moet durven
De SP zal moeten durven. De
partij staat aan de oever van de ri
vier en moet durven springen.
Maar tegelijk wil ik waarschu
wen voor ondoordachte en louter
mediatieke vernieuwing. Wie de
ze dagen wil zien hoe snel een
mooie, maar lege ballon afgaat,
moet maar het lot van Gerard
Schroder en de Duitse SPD be
kijken. De SP mag ook haar ver
leden en tradities niet afzweren.
Je hoort in de partij stemmen op
gaan om het zingen van de Inter
nationale te verbannen. Wie ech
ter zijn tradities niet in ere houdt,
deze tradities niet koestert en
probeert te actualiseren, verliest
zijn eigenheid. Wie gelooft dat
de SP een wit blad is, maakt
zichzelf iets wijs. Ook moet de
SPeen boodschap verkopen die
aangepast is aan de
Vlaamse/Belgische maatschap
pelijke werkelijkheid. Het klak
keloos kopiëren van de bood
schap van Blair of Jospin is geen
aanlokkelijke piste. Buitenlandse
hervormingen kunnen inspireren,
maar ieder land heeft zijn
eigenheden. Daarmee geen reke
ning houden zou fout zijn. Herin
ner u hoeveel tijd Verhofstadt
daardoor tussen 1991 en 1999
verloren is.
Dylan Casaer
