BINNENLAND
Naar een kernwapenvrij Europa
Kantoor Patrick De Smedt
centea
4 24 december 1999 - "Voor Allen"
De voorbije honderd jaar waren de meest gewelddadige uit de
geschiedenis. Zijn de voorwaarden vervuld om in de volgende
eeuw wél met enige kans op succes vrede en veiligheid voor ie
dereen te verzekeren?
De regering moet de Kamer jaarlijks een rapport voorleggen
over haar inspanningen inzake ontwapening.
Nee dus. De niet-ratificatie
van het Teststopverdrag door
de Amerikaanse Senaat is bij
voorbeeld een bijzonder veeg
teken. Er zijn andere ongun
stige signalen, zoals de kern
proeven van India en Pakistan,
de niet-ratificatie van START-
II door het Russische parle
ment en de Amerikaanse po
gingen om het ABM-verdrag
te ondergraven. Vooral dat
laatste is verontrustend. De
ontwikkeling van een Ameri
kaans antiraketsysteem door
breekt immers het huidige
evenwicht in de afschrikking,
zet Rusland ertoe aan om een
eigen anti-raketsysteem te
creëren en lijkt China te inspi
reren tot een uitbreiding van
zijn kern wapenarsenaal. Oft-
wel: de kern wapen wedloop
wordt hervat. Bovendien is
onveiligheid niet alleen een
probleem van (te veel) kern
wapens. Een modern (breed)
veiligheidsbegrip gaat even
zeer uit van het belang van een
evenwichtige economische en
sociale ontwikkeling, op dat
vlak zijn er de laatste twee de
cennia - met de wereldwijd
oprukkende neoliberale eco
nomische ideeën - weinig
stappen vooruit gezet. Niet dat
daar per definitie oorlog uit
voortkomt, maar armoede ge
nereert nu eenmaal instabili
teit.
De SP heeft in de voorbije we
ken haar stem laten horen in
het debat van oorlog en vrede.
Wij willen weer de weg wij
zen naar een veiliger wereld.
Dat is geen zaak van nostal
gie, zucht naar profilering of
doemdenken. Wij stellen ge
woon vast dat er de laatste ja
ren een stilstand, ja zelfs een
achteruitgang dreigt inzake
ontwapening, zowel op het
vlak van de non-proliferatie
als van de verdere verminde
ring van strategische kernwa
pens. Evenmin valt er veel
vooruitgang vast te stellen op
het vlak van conflictpreventie.
Onder meer omdat vooral
Amerikaanse Republikeinen
een viscerale afkeer vertonen
van onafhankelijke internatio
nale organisaties (en een tijdi
ge betaling van de VN-contri-
butie tegenhielden) is er nog
altijd geen werk gemaakt van
het creëren van een parate
VN-vredesmacht. Nu na de
Balkan ook de Kaukasus een
brandhaard dreigt te worden,
verdient de idee van een
'staand' VN-leger meer kre
diet.
Nog verontrustender lijken de
wijzigingen in het denken
over internationale veiligheid
bij dezelfde Republikeinen. In
die kringen rukt het unilatera-
lisme op. In gewone mensen
taal is dat: het recht van de
sterkste. Wie over een mono
polie beschikt inzake militaire
capaciteit (bijvoorbeeld qua
zware transportmiddelen of
spionagesatellieten), bepaalt
hoe conflicten zullen worden
opgelost. Vandaar dat in de VS
sommigen onder een aantal
verdragen wensen uit te ko
men of niet gehinderd willen
worden door al te veel overleg
met bondgenoten, bij het be
teugelen van zogenaamde ro
gue states of hen onwelgeval
lige regimes.
Vooral Europeanen, die in de
ze eeuw niet in staat bleken
om zelf de veiligheid op hun
continent te verzekeren, zijn
allesbehalve gecharmeerd
door dit unilateralisme. Wij
denken genuanceerder over
het afweren van de 'nieuwe
bedreigingen' twijfelachtige
en/of koppige regimes kunnen
eveneens met diplomatieke
overreding en economische
prikkels wat meer rede wor
den bijgebracht. In plaats van
met militaire druk (en econo
mische sancties). Terecht trek
ken wij van leer tegen de op
vatting dat één land (de VS)
alle toekomstige gevaren kan
afwenden. Een uitdaging van
het formaat van de non-prolif-
eratie zullen Amerikanen. Eu
ropeanen en Russen samen
moeten aangaan, juist daarom
hebben Chirac, Blair en
Schroder de Amerikaanse Se
naat opgeroepen om het Test
stopverdrag goed te keuren.
De SP vindt dat we voor de
problemen van non-prolifera
tie, ontwapening en wapenbe
heersing een gezamenlijke vi
sie moeten ontwikkelen. Dat
signaal moeten de Europese
landen geven aan de VS. Ook
de Belgische regering kan ter
zake haar steentje bijdragen.
De tekst van het regeerak
koord laat dat toe. Die stipu
leert immers dat België 'zijn
initiatieven om bij te dragen
tot wapenbeheersing en ont
wapening in de diverse geëi
gende multilaterale fora zal
verder zetten'. Ook zullen ini
tiatieven worden ontplooid
om 'de kernmachten ertoe aan
te zetten verdere reducties van
hun kernwapmenarsenalen te
onderhandelen'. Ongetwijfeld
bieden de Navo-bij eenkom
sten van de ministers van De
fensie en Buitenlandse Zaken
van december de gelegenheid
om onze inspanningen op dat
vlak op te drijven. Gelijk roe
pen we de regering ook op om
over onze inspanningen inza
ke ontwapening jaarlijks een
verslag te presenteren aan de
Kamer.
De SP heeft op dit terrein
recht van spreken. Al in het
begin van de jaren '80 pleitten
wij ervoor dat kernwapens
binnen de grenzen bleven van
het land dat er eigenaar van
is.Welnu, met een eventuele
terugtrekking van de Ameri
kaanse kernbommen uit Euro
pa - hun militaire nut wordt
door verschillende experts be
twijfeld - zou de SP een be
langrijk agendapunt gereali
seerd zien. De facto wordt Eu
ropa dan, op Frankrijk en het
Verenigd Koninkrijk na, kern
wapenvrij. Voor ons is dat
overigens pas de eerste fase
om te komen tot een grote
kernwapenvrije zone in Euro
pa. De tweede fase kan erin
bestaan dat de kleine kern van
Oost-Europese landen (Polen,
Hongerije, de Tsjechische Re
publiek), die nu de facto kern
wapenvrij is, wordt uitgebreid
met andere kandidaat EU-lan-
den en andere ex-Warchau-
pactlanden die nog geen EU-
kandidaat zijn. De derde fase
tenslotte behelst het sluiten
van een Europese Vredes- en
Veiligheidsakkpord. Daarin
wordt vastgelegd dat Europa,
met uitzondering van Frank
rijk, het Verenigd Koninkrijk
en Rusland, kernwapenvrij
wordt, dat genoemde kernwa-
penlanden zich engageren om
nooit kernwapens te gebrui
ken tegen kernwapenvrije sta
ten, en dat de genoemde kern-
wapenlanden samen met de
andere Europese staten maat
regelen ontwerpen op het ge
bied van verificatie, non-pro
liferatie, wapenbeheersing en
ontwapening.
Laat hierover geen misver
stand bestaan: voor de SP is
het debat over een kernwapen
vrij Europa weer open.
Dirk Van der Maelen
Jan Vermeersch
Alle bank- en verzekeringsprodukten
Beleggingen
Kredieten
Verzekeringen
Schoolstraat 12, 9300 Aalst
Tel. Fax: 053/78.31.90
VDV nr. 18931
Ma., di.f woe., do.: 9 tot 11 uur
Vrij: 9 tot 11 uur en 16 tot 18 uur
Ook op afspraak
