BINNENLAND
Vlaams Parlement keurt voorstel van decreet Herman De Loor goed
Leden van OMW-raad
en Vast Bureau ervan
mogen nu bloed- of aanverwan
ten zijn in de derde graad
4 18 augustus 2000 - "Voor Allen"
Juist vóór het parlementair re
ces keurde het Vlaams Parle
ment het voorstel van decreet
goed dat onze Vlaamse Volks
vertegenwoordiger Herman De
Loor op 19 januari 2000 had
ingediend en dat ertoe strekt de
onverenigbaarheid wegens het
bloed- en aanverwantschap van
de OCMW-raadsleden terug te
brengen van de derde (oom en
neef of nicht, tante en neef of
nicht) tot de tweede graad
(broers en zusters). Dit voorstel
van decreet werd medeonderte-
kend door Anny De Maght
(VLD) en Dirk De Cock (VU-
ID). Ook Agalev schaarde zich
er nadien achter.
Waarom deze
wijziging
Niemand zal tegenspreken dat
de context waarbinnen een fa
milie in een lokaal bestuur kon
opereren om haar familiebe
lang te laten primeren funda
menteel is gewijzigd sinds de
invoering van het algemeen
stemrecht en sinds er een grote
re openbaarheid van bestuur tot
stand gekomen is. Zo zijn
raadsleden in de gemeenteraad
en de raad voor maatschappe
lijk welzijn bijvoorbeeld onder
worpen aan een motiverings
plicht. Ook bestaan er, als ge
volg van de fusieoperaties van
de gemeenten in 1970 en 1976,
geen zeer kleine gemeenten
meer, waardoor de invloed van
bepaalde families nagenoeg on
bestaande geworden is.
Ook het begrip "familie" is aan
een evolutie onderhevig.
Om beter aan te sluiten bij de
hedendaagse levensvormen en
democratische opvattingen
brengt dit voorstel van decreet
de familiale onverenigbaarheid
terug tot de tweede graad.
Samenwonenden
mogen niet meer
samen zetelen
Nu voorziet de wet dat de echt
genoten niet samen mogen ze
telen in de gemeente- en
OCMW-raad, maar samenwo
nenden wel. Naar aanleiding
van de bespreking van dit voor
stel van decreet diende de CVP
een amendement in om wette
lijk samenwonenden deze mo
gelijkheid te ontnemen. Dit
amendement werd in plenaire
vergadering aangenomen, zo
dat van 1 april 2000 af, bij de
installatie van de nieuwe
OCMW-raden wettelijk samen
wonenden niet meer samen
kunnen zetelen.
Naar aanleiding van dit amen
dement en deze nieuwe onver
enigbaarheid hield Herman De
Loor een pleidooi om het fami
liaal verbod volledig af te
schaffen. Hierna geven we de
bijzonderste argumenten weer
uit zijn betoog.
Afschaffen
onverenigbaarheden
op familiaal vlak
Ik wil het debat openen om de
onverenigbaarheden die mo
menteel op familiaal vlak be
staan af te schaffen. De vraag
dient immers gesteld of er nog
gegronde redenen bestaan om
de familiale onverenigbaarhe
den bij de samenstellling van
de gemeente- en OCMW-raden
te behouden. Is het niet eerder
wenselijk deze onverenigbaar
heden in de wet te schrappen
De onverenigbaarheid werd
door de wetgever ingevoerd om
te verhinderen dat een bepaalde
familie een ongeoorloofde druk
op het kiezerskorps zou uitoe
fenen. Er werd verhinderd dat
het bestuur van een gemeente
en van het OCMW in handen
zou komen van een bepaalde
familie, die dan geneigd zou
zijn veeleer in haar eigen be
lang dan in het algemeen be
lang te besturen.
Ik ben van oordeel dat de oor
spronkelijke reden voor de in
voering van de onverenigbaar
heid vandaag geen rol meer
speelt. Vandaag wordt meer de
nadruk gelegd op individuele
rechten en zelfontplooiing op
het politieke vlak, terwijl vroe
ger meer belang werd gehecht
aan het familieconcept.
In ons huidig politiek bestel
wordt een gemeentelijst door
een groot aantal mensen op een
democratische manier samen
gesteld. Het is dus volstrekt u
itgesloten dat één familie de ze
telverdeling en de verkozenen
kan bepalen. Ik wil vooral be
nadrukken dat deze strenge
maatregel destijds werd geno
men in het tijdperk van het
cijnskiesstelsel. Sommige klei
ne gemeenten telden toen
slechts 25 kiezers op 8 a 900
inwoners en de geheimhouding
bij het stemmen was toen niet
gegarandeerd. Vergeten we im
mers niet dat vóór 1918 som
mige mannen twee of drie
stemmen hadden en vóór 1893
slechts een beperkt aantal bur
gers in de politiek mocht parti
ciperen door het uitbrengen van
een stem. De arbeidende klasse
moest decennia lang strijden
voor electorale gelijkheid, want
zij werd niet geacht in staat te
zijn tot weloverwogen stemge
drag.
Komt daar nog bij dat voor de
nationale verkiezingen pas
sinds 1948 de vrouwen stem
recht hebben. Het huidig alge
meen stemrecht, de evenredige
vertegenwoordiging en de ab
solute gewaarborgde geheim
houding bij het stemmen recht
vaardigen volgens mij dit stren
ge verbod niet meer.
Is het nog realistisch om van
het primeren van familiebelan
gen te gewagen, als men weet
dat in de 308 gemeenten die
Vlaanderen telt, er weliswaar
230 zijn die minder dan 20.000
inwoners tellen, maar waar het
aantal gemeenteraadsleden
toch tussen de 9 en 25 raadsle
den ligt
In het algemeen kan men zeg
gen dat als gevolg van de fusies
80 percent van de gemeenten
reeds een gemeenteraad heeft
met minstens 17 raadsleden.
In Nederland bestaat er geen
systeem van familiale onver
enigbaarheden. De kleinste ge
meenteraden tellen er 9 leden.
De afwezigheid van dit sys
teem heeft er vooralsnog niet
tot problemen geleid.
Het gaat hier nu over de
OCMW-raad waarvoor het
Vlaams Parlement bevoegd is.
Maar er is steeds sprake ge
weest van een analogie met de
onverenigbaarheden van de ge
meenteraad en de OCMW-
raad. De kleinste OCMW-ra
den tellen momenteel negen
raadsleden, de grootste vijftien.
Er zijn nog argumenten om die
familiale onverenigbaarheden
af te schaffen. De voorbije ja
ren werd hard gewerkt aan het
doorzichtig maken van de be
sluitvorming. Ook het Vlaams
Parlement heeft daaraan mee
gewerkt. Er is de wetgeving in
zake de openbaarheid van be
stuur en de motiveringsplicht.
In de gemeenten zijn er infor
matieambtenaren. Veel ge
meenten verspreiden regelma
tig, meestal elk kwartaal, een
gemeentelijk informatieblad.
Sommige gemeenteraden heb
ben hun vragenuurtje. Denken
we ook aan al de adviesraden
die werden opgericht. Vandaag
worden we geconfronteerd - en
gelukkig maar - met het feno
meen van de wakkere burger.
Welke familiale belangen en in
vloeden kunnen bijgevolg twee
broers of zusters, of man en
vrouw, of vader en zoon laten
gelden zonder de publieke opi
nie tegen het hoofd te stoten.
Negatie wil
van de kiezer
Tot slot moet er ook op worden
gewezen, dat door die familiale
onverenigbaarheid verkozenen,
zowel effectieve als opvolgers,
hun mandaat niet kunnen opne
men. Dit is met andere woor
den een negatie van de wil van
de kiezers, een negatie die niet
meer te verantwoorden valt met
de argumenten die destijds aan
de basis lagen van deze maatre
gel. De gewijzigde maatschap
pelijke context maakt de vrees
voor het onder druk zetten van
het kiezerscorps, die vroeger
reëel was, vandaag totaal onge
grond.
"Dit alles wou ik duidelijk stel
len naar aanleiding van de uit
breiding van het systeem van
onverenigbaarheden tot de sa
menwonenden. Ik vraag me af
of we hiermee geen stap achter
uit zetten in plaats van vooruit",
besloot Herman De Loor zijn
betoog.
Naar de toekomst toe
Wetgevend werk tot stand bren
gen betreffende de afschaffing
van de familiale onverenigbaar
heid zit er zeker niet meer in
voor de komende gemeente
raadsverkiezingen van 8 ok
tober 2000. Toch is het een pro
blematiek waar verder dient
aan gewerkt en rond gedebat
teerd om ze, tegen de verkie
zing van 2006, volledig onge
daan te maken.
Onverenigbaarheid
ook voor gemeente
raadsleden nu nog en
kel tot de tweede
graad, maar voor het
College van Burge
meester en Schepenen
toch nog tot de derde.
In tegenstelling met de organie
ke wet op de openbare centra
voor maatschappelijk welzijn,
welke de bevoegdheid is van
het Vlaams gewest, valt de ge
meenteraad nog steeds onder
de federale bevoegdheid.
In de Kamer en in de Senaat
werd een gelijkaardig wets
voorstel ingediend dat de on
verenigbaarheden voor ge
meenteraadsleden terugbrengt
van de derde tot de tweede
graad. Ook deze wijziging
werd nog net goedgekeurd al
vorens de Kamer en de Senaat
met verlof vertrokken. Het eni
ge verschil is dat in het College
van Burgemeester en Schepe
nen de onverenigbaarheid be
houden blijft tot de derde graad
en in het Vast Bureau van het
OCMW deze ook is terugge
bracht tot de tweede graad. Een
amendement in die zin van de
CVP werd trouwens door het
Vlaams Parlement verworpen.
Graad van verwantschap
ouders en kinderen
graad 1
broers en zusters
graad 2
oom (tante) en neef (nicht)
graad 3
kozijn en nicht
graad 4
