REGIONAAL
Een zaak voor elke Geraardsbergenaar
ALGEMENE LEDENVERGADERING
SP-Geraardsbergen
A
Woensdag 14 februari 2001 om 20 uur
Volkshuis, Markt 15 - Geraardsbergen
Agenda:
- Verwelkoming door de voorzitter
- Samenstelling nieuw SP-bestuur
- aanduiden afgevaardigden wijk-afdelingen
- aanduiden afgevaardigden Nevenorganisaties
- Verkiezing SP - Uitvoering Bestuur
Kandidaturen voor een mandaat in het Uitvoerend SP-
Bestuur dienen voor de aanvang van de vergadering
overgemaakt aan voorzitter Dirk Van Der Maelen.
Alle leden worden verwacht voor deze belangrijke verga
dering.
12 g februari 2001 - "Voor Allen"
Het feest van Krakelingen en Tonnekensbrand
Geraardsbergen, de stad met
de oudste keure van Vlaande
ren, het unieke feest van Kra
kelingen en Tonnekensbrand,
de mattetaarten, het oudste
manneke-pis van België, de
muur en de Oudenberg, is de
laatste maanden vooral in de
actualiteit gekomen door de
heisa omtrent het drinken van
levende visjes.
Volgens sommigen is het een
barbaars gebruik dat uit de
'primitieve middeleeuwen'
dateert en absoluut niet meer
aan de 'humane' 21" eeuw is
aangepast. Bovendien zou het
volgens diezelfde groep strij
dig zijn met een wet van 1986,
die in 1993 en 1995 werd ge
wijzigd. Anderen zien het als
één van de merkwaardigste
volkskundige activiteiten, die
Geraardsbergen rijk is en
waardoor het zich van de an
dere steden duidelijk onder
scheidt.
Alleszins is het drinken van
levende visjes uit een beker
wijn één van de vier basisele
menten waarrond het feest van
Krakelingen en Tonnekens
brand is opgebouwd. De an
dere drie zijn: de wijn, de kra
kelingen en het vuur.
Allerlei bijdragen in diverse
media gaven dikwijls een on
juist beeld van het gebeuren.
Daarom willen we even het
historisch geheugen opfrissen.
Het feest van Krakelingen en
Tonnekensbrand is één van de
weinige, zoniet het enige feest
in België waarvan we via
schriftelijke bewijzen zeker
weten dat het sinds 1392-1393
bestaat en dat het - op enkele
uitzonderingen na - tot op he
den elk jaar is doorgegaan. In
al die jaren is er steeds sprake
van wijn, krakelingen, tonne
kensbrand en vis. Hoe dit alles
gepresenteerd werd is niet al
tijd duidelijk. Daarvoor moe
ten we tot 1599 wachten wan
neer de Geraardsbergse huma
nist, Joannes Schollaert, in
één van zijn publicaties ver
wijst naar het drinken van een
levend visje uit een schaal met
wijn. Met andere woorden dit
ritueel is onder die vorm zeker
400 jaar oud en wellicht
ouder, want J. Schollaert be
schouwt het als een normaal
fenomeen. Hij achtte het niet
nodig om het mogelijk nieuwe
element te commentariëren.
Het was voor hem een evident
feit.
In 1990 wou Eric Spitaels,
schepen van feestelijkheden,
de kwaliteit van de stoet die
het feestelijk gebeuren sinds
ca. 1960 voorafging, verho
gen en breidde daarom het
krakelingencomité met enkele
nieuwe leden uit. Omdat het
niet duidelijk was wat men
met die stoel nastreefde, be
sloten Louis De Cock. Anne-
Marie Vanden Herrewegen en
Geert Van Bockstaele een his
torisch en volkskundig onder
zoek omtrent het hele gebeu
ren in te stellen. Dit resulteer
de in de publicatie van het
boek 'Krakelingen en Tonne
kensbrandeen eeuwenoud
verhaal', dat in 1994 op de
markt kwam en een jaar later
met de tweejaarlijkse prijs
voor Volkskunde werd be
kroond. Niettemin blijven
sommigen nog steeds beweren
dat het feest een uitvinding is
van het moderne toerisme.
Het boek toont het tegenover
gestelde aan.
Drie jaar later meenden som
migen dat het drinken van le
vende visjes een overtreding
van de wet op de dierenbe
scherming was: men zou de
visjes, die drie a vier cm lang
zijn en flinterdun, pijn berok
kenen en bovendien zou het
een nutteloze doding zijn. Het
proces, dat in februari 1999
werd ingespannen, leidde op 1
december 2000 tot de bekende
uitspraak: het college van bur
gemeester en schepenen werd
vrijgesproken maar de rechter
beschouwde het drinken van
visjes als strijdig met de voor
noemde wet. Volgens hem be
trof het hier een nutteloos do
den. Van pijn was er geen
sprake meer. Wetenschappe
lijke rapporten hadden immers
aangetoond dat het element
'pijn' niet zo evident was. Het
openbaar ministerie ging
evenwel in beroep zodat het
Gentse Hof de uitspraak van
de Oudenaardse rechters nog
kan wijzigen.
Zonder in detail bepaalde kri
tieken te weerleggen willen
we graag het volgende aan
stippen.
De visjes die op de Oudenberg
gedronken worden dienen als
voer voor andere dieren, zoals
bvb. slangen. Zij mogen dus
wel door andere dieren ge
dood worden, maar niet door
mensen. Het ritueel kan men
ook als een consumptiedaad
beschouwen en het eten van
vis is vooralsnog niet verbo
den.
Naast het recht van het dier is
er ook het recht van de mens
op zijn geschiedenis en zijn
volkscultuur. Elk individu
heeft het recht op de beleving
van zijn eigen en uniek verle
den, zijn eigen tradities, die
nauw met de Geraardsbergse
identiteit verbonden zijn.
In heel wat media wordt het
feest nogal vergeleken met de
vroegere Ieperse kattenworp
of de rattenschieting te Zaffe-
lare. Onze kritiek hierop kan
kort zijn: ten eerste wordt het
dier in beide plaatsen als het
symbool van het kwaad ge
zien en ten tweede gaat het
telkens om een marteling van
dieren. Met het drinken van
levende visjes drukt Geraards
bergen daarentegen zijn ver
bondenheid uit met de goede
krachten van de natuur en de
pijn is in de studies weerlegd.
Dikwijls laat men uitschijnen
dat het hele gebeuren alleen
een zaak zou zijn van het
stadsbestuur en van het krake
lingencomité. Niets is minder
waar, het is op de eerste plaats
een zaak van alle Geraards-
bergenaars. Het is een goed
idee van het stadsbestuur om
in de komende weken of
maanden de bevolking hier
omtrent te raadplegen. Want,
het moet gezegd, de bevolking
bleef, op enkele uitzonderin
gen na, in het ganse debat aan
de zijlijn staan. Ons viel het
op dat geen enkele Geraards
bergse vereniging een stand
punt daaromtrent heeft inge
nomen. Zijn die verenigingen
onverschillig? Houden zij zich
op de vlakte en nemen zij een
afwachtende houding aan of
zijn ze bevreesd om hun
ideeën kenbaar te maken?
Niettemin bestempelen zeer
veel toeschouwers evenals de
meeopstappende verenigingen
de krakelingenstoet als een
manifestatie van zeer hoge
kwaliteit. Bovendien mochten
wij onlangs vernemen dat het
feest van Krakelingen en Ton
nekensbrand, naast of samen
met de Ronde van Vlaanderen,
dé toeristische topper van Ge
raardsbergen is. Waarom dan
die stilzwijgendheid en die te
rughoudendheid van de Ge
raardsbergse verenigingen
Wat ook hun motief mag zijn,
wij blijven ervan overtuigd dat
het ritueel op de Oudenberg
niet indruist tegen de geest
van de wet en dat het als een
uniek volkskundig fenomeen
moet behouden blijven. Als
men levende visjes door mar
sepeinen- of deegwarenvisjes
zou vervangen, is dit nep, zon
der symbolische waarde en
zeer tijdsgebonden. Met ande
re woorden men zou in de
kortste keren het unieke ge
beuren, dat op een eeuwenou
de traditie steunt, afschaffen.
Geraardsbergen zou zijn eigen
geschiedenis doen verdwijnen
en dat kan toch niet de bedoe
ling zijn.
