WEEGT DE ZWARTE HAND
■m NIET TE ZWAAR
Louis 1 aui
Zwarte Ha:
mmofhet
anarchisme van de
negentiende eeuw iu het
'ndustriestadje iai<t
mm'
Die durf hoeft vandaag niet meer zo groot te zijn
dan twintig of dertig jaar geleden. Wat Boon
schrijft wordt zeker gedrukt en zeker verkocht.
Wat niet betekent dat het minder goed zou zijn.
Bewijze daarvan, het boek over Pieter Daens. Het
zoveelste over het Daensisme, maar aangrijpender,
menselijker, beter.
De reden van dit artikel is een vraag over zijn jong
ste boek Is „De Zwarte Hand - of het anarchisme
van de negentiende eeuw in het industriestadje
Aalst", dat gebeurtenissen beschrijft van precies
hetzelfde tijdperk, even aangrijpend, even mense
lijk, even trouw aan de werkelijke toestanden
Sluit het bij het vorige boek aan
Als de lezer het ons vraagt, dan zeggen we onmid
dellijk vanaf het ogenblik dat Boon de feiten, in
het boek behandeld, kende, moest het geschreven
worden. Maar in alle bescheidenheid willen we de
vraag opwerpen, of het wel ZO moest geschreven
worden
Het MOEST in elk geval geschreven worden, en wij
verheugen er ons over het gelezen te hebben. Het
heeft ons nog dichter gebracht bij een man die wij
veertig jaar later vooral gekend hebben in een tijd
toen men weinig vragen stelde, dichter bij de men
sen van een wijk waar we tientallen jaren geleefd
hebben, mensen die twintig jaar vroeger de gebeur
tenissen hadden meegemaakt die L.P. Boon be
schrijft.
Over anarchisme en zijn diepere drijfsveren hebben
we weinig in het boek gevonden. En op de keper
beschouwd hoeft het eigenlijk ook niet, tenware
Boon een politieke roman had willen schrijven, en
dat geloven we niet. Hij liet ons een blik werpen
op aspekten van een samenleving waar het
anarchisme wellicht aan bod zou kunnen komen
hebben. Maar een en ander ontbrak te Aalst daar
toe, en van een Chicago van België, zoals op de
De grootste verdienste van L.P. Boon, is wellicht
zijn durf menselijke problemen en historische ge
beurtenissen aan te pakken die niet van de poes
zijn, het risico te nemen 'n boel mensen tegen de
gevel te lopen en dan zelf onzacht aangepakt te
worden.
map van het boek wordt gezegd, was geen sprake.
Dit sluit niet uit dat enkele figuren uit het boek
wel ideeën en zelfs kontakten kunnen hebben ge
had, maar dan zo dat men van „het" anarchisme
kan spreken
Was Aalst dan één dievennest Waarom zou het
niet zo kunnen geweest zijn, dat inderdaad enkele
mensen door allerlei oorzaken gedreven, tot verre
gaande deugnieterijen en zelfs wandaden hun toe
vlucht namen en jarenlang de gemeenschap, de po
litie en het gerecht konden tarten De vraag blijft
dan toch, hoeveel En alléén te Aalst
Wij zijn geen naiëvelingen en we weten wel, dat so
ciale toestanden.zoals deze bij de eeuwwisseling de
goede moraal niet zullen bevorderd hebben. De fei
ten moeten in een historische roman gezien en ge
zegd worden zoals ze waren. Maar zijn er in het
boek echt niet teveel meisjes en vrouwen steeds be
reid „zich met de benen open te leggen" En geen
dertig te vertrouwen Aalstenaars op de dertigdui
zend, en „deze dertig die dan misschien juist de
grote dieven waren", dient dat de beschrijving van
die reeds zo ellendige tijd wel Zal de man die
onze tijd zal beschrijven het alleen hebben over se-
kretaressen die hoge mandatarissen verleiden, en
ons allen over dezelfde kam scheren als de kleine
en de grote gangsters, de carrièristen, de speculan
ten en de fraudeurs
We weten dat men L.P. Boon moet nemen zoals hij
is. Inbegrepen de eisen van zijn uitgever, die met
sensatie en een reeks Noordnederlands klinkende
namen de verkoopcijfers in Nederland een steuntje
wou geven. Maar wij geloven niet, dat sommige
vormen en bladzijden in het boek góed gekozen
zijn om onze kennis en deze van de komende gene
raties omtrent de toestand rond de eeuwwisseling
degelijk te verrijken.
En dat is jammer. Het is naar onze mening vooral
jammer na het boek over het Daensisme. Vergissen
we ons Niet uitgesloten, deze lijnen zijn ons na
de lezing van het boek in één trek uit de pen ge
vloeid. De waarde van L.P. Boon verminderen we
er niet mee. Voor onze eigen gemoedsrust zouden
we echter wel graag vernemen wat andere lezers
van „Vies Oilsjt erover denken...
