ET VERBOND VAN AELST.
KOOPHANDEL NYVERDE1D. LANDBOUW.
Aelst, 2 July.
Sr 347.
Z,OM)AG, 3 JILA 1853.
7e JAI.R.
Dit Weekblad verschynt alle Zaterdagen, des avonds, melde dagtcekcning van den
volgenden dag De prysder inschryving isbepacld op fr. 1-ÖO voor dry maenrten. Voor
de Annonccn betaeld men 15 cenlimen per drukregel. Voor groolc Annonccn die
verscheidene malen mogen hcrhaeld worden, mackl men byzondcre overeenkomsten.
Men abonneert zich te Aclst by GOMMAR DE VOSdrukker uitgeverin do
Kerkstract, Nr 340, alsook in al de Poslkantooren. Alle brieven, medegedccldo
stuks, enz. moeten vrachtvry toegezonden worden. Dc abonnementen zullen altyd
beginnen met den eersten Zondag van January, April, July of October.
De vryheid zal dc klerikale parly in den
grand helpen.
Vroeg of laet zal de vryheid de klerikale par! v
voor ecuwig in den grond helpen, hare denkbeelden
vernietigen en hare terugkomst tot eenig gezag
onmogelyk maken. Dit zal plaels hebben in ecne
min of meer nakende toekomst, en dit is onfeilbaer.
Het iszedelykcr wyzc onmogelyk, dat de klerikale
party die de vryheid in afkeer heeft, die macr
voortleeft met hulpe van dc onwetendheid des volks,
die zoo benauwd is van het vryc onderzoek als de
nachtuil van liet lichl, en die zich vastklampt aen
het veiledene en aen deszelfs vooroordeelen als een
drinkeliug aen ecno luetsle rrddmgs plankhet
zedelyker wjze onmogelyk, dat die party niet vroeg
of biet in den grond worde geboord door iiet rykder
vryheid, door de ontwikkeling van het ondeiwys,
door dc vrye wedeilegging haicr dwalingen, door herinnerende welke NI. Frère bewandeld beeft als een
Dit banket was cene manifeslatie, te gclyker lyd veree-
rend vour M. Frcre, en aenmocdigend voor de liberalen van
het land, ingcrigl door de liberale denk wyze van Luik.
Zoo dit banket cene warme en wel verdiende hulde heeft
gebragt aen M. Frère, die minister van talent en eer, die
liberael van karakter en van grondbeginsel, liet heeft ook
bewezen dal het hbcralismus, verre v.«n dood te zyn, zelfs
in 't gelicelc met van zin is te sterven; dal het integendeel
leeft vol hoop en vol toekomst! Laten vvy dus ra et M. Frcre
tol dc liberalen zeggen: Gccna zwakheid, gcencontmoedi
gt»!/. geene wankel baerheid! Laten ici/ met betrouwen onze
hoop en onze verwachtingen groeten, en, onder een verdon
kerde hemel, lachen icy de toekomst toe!
Macr, komen wv al spoedig tot hel verslag der pleglig-
beid dezer feest, ten einde beurtelings al de schoonc woor
den te kunnen acnhalcn, welke den wclsprekcnden redenaer
in dezo omstandigheid ontglipt zyn.
M. Cloiset, Burgemeester van Verviers, den eersten toast
aen den koning toebrengende, heeft dc woorden van den
latynschcn dichter a jove piincipium in deze verhevene
gedachte vertaalt: a Laten w v, in 't mijden onzer feesten,
altoos incl hem beginnen.
Daerna is Al. La may opgestaen om cencn toast aen M.
Frèrc-Urban uim-brengrndc schitterende ieicnsbaen
der licdeedacgjche
zvn. gael hy oi
den voorwuerlsgaentluii
beschaving
De ondergang der klerikale parly staet dus in de
toekomst geschreven als cene noodlottige en onver-
mydclyke gebeurtenis. O.n zich overigens daervan
te overtuigen, zoo dient men slechts den gang der
2iiken natezicn sedert hel vierde dezer Inelstc eeuw.
Sedert 23 jaren leeft Belgie als vry en onnfhan-
kclykvolk. De jaren die ons land beleefd heeft onder
de onwentelings vryheid van del' Republiek, cn
onder de vreemdeliugs vryheid van koning Willem,
hebben ons slechts, voor wat de eerste nengaet.
ooraleer volksvertegenwoordigi
r lol zync ministers loopbaen, want cene
mtcr vtrnevcne bestemming verwachtte lum.
n Ook, vervolgde by, toefde hy met zich ter hoogleder
uitiiiunlcndsle staatsmannen Ie verbtlTen.
o vcrig in liet werk, reglzinnig in zyne politiek, on-
wankclbaer in zync overtuigingen en getrouw aen zyn
iiberaei programma, kon hy niet falen de verwachtingen,
die hy had doen onlslaen, te beantwoorden.
Moedig en onbeschroomd by de Tribuen, brengt zyn
onbedeesde en liclilversprcidcnd, woord de overluizing'in
aller herten. Indien hy er niet allyd in gelukt zync mccning
te doen bylrcden door sljftnJurJige tegenstrevers, zen
shoes den eerbied, l:y dv. e-r.g ïo let de
:yne eigene onuf-
vhcid, dal is, van i 'j
dc vryheid vervoerd gemoekt, en de tweede lieeft j bewondering; zyne overtuigende welsprekendheid brenj
macr eencn onvollcdigen invloed oj) ons land gehad. Idikmacls de stoornis in henne ryeq len profyte van hel
Zoo wocr is 't, dut een volk slechts in grootheid gcmecnc best. Macr, zoo liet schoon is, als redenaer, talent
toeneemt onder de schaduw van zyne eigene onaf- c" zlclckrachl ten toen te spreiden, nog veel roeinrvker is
voor een minister nuttige akten daertestellen, wyze cn
■rzamc hervormingen in te voeren, waervan de initiatief
versterkt.
- Uil is het gene wal M. Frère gedaen heeft, daertoe
:en dus met rede zeggen, dal Bolgie van bezit hy in ecnen hoogen gracd het gene aen veel stact-
zyne vryheid slechts geniet sedert dat hel on.ifhan- kundige mannen ontbreekt, namelyk die vasten, onover-
kclyk is. Welnu, dat men zich een oogcnblik in 1 winuclykcn en acnlioudendcn wil, welken alleen tot dc
geduchte terugvoere tot 1830, en dal men vervol- i uitvoering leidt der grootste ontwerpen, dwars door alle
gens den toestand van het land in 1853 onderzoeke. j hinderpalen, op risko zelfs van dc ducrbaerslc gcncgcnhe-
hankelykheid, van zyne eigene oueri
de onnfluinkelykheid en van de vryheid die zvn eisen
iii,',. Pliet gouvernement .vereert c
wetk zyn, en die zyne denkbeelden beantwoorden. J
sogenblikkelyk acntcslootcn. n
Zietdaor wat derede te kennen geeft wacrom de tcgen-
voordighcid van M. Frère aen het bewind gekenmerkt is
geworden door besluitnemingen waervan dc geschiedenis
nooit zal gedoogen dat de kwaedwillighrid er de gedenkenis
van vcrmetigc.
Een politiek talent en een staelsman zoo als dcnzclvo ons
door M. Lamay komen afgeschetst te wor^in in den per-
soon van NL Frère, en die, zooals de redenaer liet verder 2egl
j «het bewind verlaten heeft fflel opgeheven hoofd cn het
I geweten vry van alle verwjlingen moet onvcrmydelyk
,i„ ee"s tot hel ministerie terug komen, en op dien das zal bet
van degenen die versland en liefde tot den arbeid libcral.smus over de klerikale party voor goed en voor altoos
hebben. «gcpralen.
Zietdner (le voordcringcn die de vryheid. in min j -M Frère, (lie door zyne levendige ontroering byna belet
dan het vierde deel ecner eeuw, in België gedaen -------
Wal reuzenstap hebben wy gedurende die tydruimlc
van 23 jaren niet gedaen! Ziet liever; de nationale
geest voortgebragt, de liefde lot de vryheid ononl-
wortelbaer, een volk dat zyne liberale Conslitulie
bemint en eerbiedigt, dc beschaving die met groote
schreden vooruit gaet cn alles hervormt waer zy
binnen dringt, hel ondcrwys dat dc geringste ge
huchten gaet verlichten, de vrye gedachte die overal
dc dwaling en dc vooroordeelcn vernietigt, de wel
stand ende rykdom die overal het aendeel vv
Dit is onze veiligheid in het tegenwoordige, bot zal
onze eer en onzen roem zyn in liet toekomende.»
crvolgcns zinspelende op die mannen, welke, zicb nacr
het vcrlcdcnc wendende,zouden willen doengclooven dat da
vryheid de bron is van de kwalen waermede de samonlc-
ving geplaegd is, roept M. Frère in cencn heiligen geestdrift
ail:
Laten wy hen verlichten. Anderen, overrompeld
door dc twyfel, hebben ben vertrouwen voelen verzwakken;
beuren wy hennen moed op; laten wy ons niet afschrikkin
gen, noch door ydelc druomen, noch door ydcle onlslelle-
nissen, noch door voorbysncilcndc stormen. [Bravo gcrorp.)
Reeds schynl de invloed der gebeurtenissen, welke
cenigc ongerustheid cn wankeling in ons midden hadden
geworpen, tcverdwyncn. Laten wy tol die ontwaking van
den openbaren geest medewerken. Gcene zwakheid, gccne
ontmoediging, gcene teankclbaerheid(Langdurige toejui
ching.)
n Groeten wy met vertrouwen onze geir.eenzaraelyle
verwachtingen en, onder een verdonkerden hemel, laten
wy de toekomst toelachen.
Laten vvy voortdurend bewyzen en dit ral wclligt
de nuttigste les wezen dat in het miIden onzer nyverig»
bevolkingen de volkomcnstc orde zich vereenigi melde
volledigste vryheid!
Zietdaer een gering deel van die schoone en vadcrlnnds-
sche improvisatie van M. Frère-Orban.
Hot Banket werd geëindigd door c
senatcurs cn volksvertegenwoordiger,
welken toast M. Del fosse, voorzitter van de volkskamer
beantwoord heeft als waren Luikenacr, de verknochtheid
acn het vaderland en de liefde tot onze vry lied eri tol in oen
hemel verheffende, zwerende dievrjiieden en ons vaderland
des uoods, tot het uiterste toe tc rullen verdedigen.
i derde toast aen de
r provincie Luik,
heeft!
Ieder dezer voorderingen, ieder dezer slappen der
vryheid is een stap voorwaerts op het terrein der
klerikale party, eene bres in bare achleruitgacnde
denkbeelden, eenczegcprael op het veiledene, eene
verovering op de ellende! Macr ook wordt iedere
dezer voorderingen, ieder dezer stappen gedaen ten
voordeele der liberale party, die de vryheid, de
verlichting, de nationaliteit en het werk in zich
verpersoonlykt.
Waerlyk, de liberale party moet in België wel
degelyk de groote party zyn, die de toekomsten den
voorspoed van hel land het beste beantwoordt, wyl
er geene enkele voordering, geen enkelen stap voor
waerts, geenc enkele verbetering kan gedaen
worden, die niet ten gunste van die zelfde liberale
partvAiitvnlt.
Dus, de toekomst behoort ons loc
Banket door de kiezers der Provincie Luik ter cere van
Al. Frère-Orban, oud minister, ingcrigt.
Verleden donderdag. 23 juny, beeft te Luik het banket
plaets gehad, dat door de kiezers dier provincie was ingc
rigt ter cere var. M. Frère-Orban, ou l minister.
was le anl voorden, heeft eene van die redevoeringen uitgi
sproken, dewelke beurtelings lief hert cn dc ziel ontroerde
van deze 360 vricndc-n cn' burgers die dacr tegenwoordig
waren uit vriendschad tot zynen byzonderen persoon en uit
bewondering voor den politiekcn persoon.
Het is een schaersche fortuin die ik niet zonde hebben
durven wtnschcn, zegde hy, na vyf jaren tc hebben door-
gebragt aen het bewind, nog lcvcndigere aanmoedigingen
le ontmoeten dan degene die my volgden by myn vertrek,
nog levendigere sympathiën dan degene die my veigezelden
toen ik ii verliet om by den raed der krton dc plaels tc
gaen vervullen, tol de w elke bel vertrouwen van den koning
my geroepen had.
«Uc manier op welke gy my heden onlhac'.t, zegt op ecne
genoegzaam schitterende wyze, nat myn aendenken hy u in
achting is gebleven. (Ja, ja) lk wil gccne andere bclooning.»
(Gedonder van toejuichingen.)
Verder sprekende over onze vrye instellingen a deze in
stellingen, zegde hy, zyn de kracht cn hei leven van dal
natiunaei gevoel, het welk al onze gedachten, al onze
woorden, al onze akten moeten helpen verlevendigen.
n Ook is het door de vurige uitdrukking onzer verknocht
heid aen deza instellingen, dal hel nalionael gevoel zich op i
oenen dag van gcvoiw op cene zoo bewonderingsw aardige
wvzc vcropcnbaeril heelt. Bewaren wy dezelve met liefde.
(Ja, ja.) aken vvy over liner met cene rustelooze bezorgd
heid; gedongen wy met dat men liacr ontheiligt, dulden wy
niet dat zy vcrvalscbt nf miskend worden. Levendige toe
juichingen."'
Dc politie cn dc gevangenissen der Inkwisitie,
te Roomcn.
De politic der heilige inkwisitie van Roomen is de rnoc-
tigsle cn dc scbrikkelykstc van al dc politiën der pauselv'ka
Staten. Dc funclionnarisscn, die deze politie beslieren, zvn
altemael gccslelyken, zooals kardinalen, prelaten cn momk-
kcn. De monikken, allen genomen uit liet order der dotni-
nikancn, vervullen de funclien van vaders-inkwisiteurs.
Haregcwoonlyke vergaderingen hebben plaelsin het kloostrr
der Bermherligheid, cn in hel Valikan of in hel Quiriral,
wanneer de paus dezelve voorzit. De deuren cn vensters zvn
zorgvuldiglyk gesloten; liet is verboden er mei luider slem
te spreken, en wanneer de beschuldigde er tegenwoordig is.
dan is liet er duister genoeg om bcm le beletten zvnr ver-
oordcclcrs le erkennen.
De politic der inkwisitie zoekt op cn s!raft: dc kettery cn
dc overtredingen van de geboden der kerk, dal wil zo'gen:
dc vryheid van geweten cn van dc eeredicnslen, dc godlas-
lering cn de toovcry, de woorden cn schriften gciigi legen
de II. inkwisitie of tegen liet gezag van den paus. Men sid
dert by dc gedachte der misbruiken, der inicrprclalien,
deronrcglvcerdigheden der bespiedingen en der overdragingen
tot welke het opzoeken cn het bestrallen van dit alles moet
acnleiding geven
De congregatie (want hel is aldns dat dat zv zich zcl?»
bctillell) de congregate der inkwisitie heeft hare spions en
hare correspondenten in alle declcn der wereld.
Eenieder kent, in ons land, tie association die ingcrigt
zyn met den uitcrlykcn schyn vaneen enkel godsdien
stig doelwit, maer die eigenllyk geen ander doelwit hebben
dan- dc familicn en dc persoonen le bespieden. Hel zyn do
inlichtingen welke men van de leden dezer associatien
bekomt of welke men hun beuendiglyk weel tc ontrukken,
die het onderwerp uitmaken van dc correspondcncicn cu
van dcdokumcnlcn der geheimearchiven van de inkwisitie.
Te Roomcn en in de panselykc Staten heeft de arm van
dc pnlicie der inkw isitie vry spel. Op cene enkele aenklaginr,
op ccnc loutere overdraging wordt de veronderstelde piigti-
gen in de gevangenissen der inkwisitie geworpen, en v.vi
dat oogcnblik afziet hy gccne levende ziel meer, noch zvnn
bloedverwanten, noch zvno vrienden, zcifs niet meer liet
licht des hemels.
Er zyn l.vee soorten van gevangenissen. Dc eene voor do
minst pligtigen, dc andere, wncracn men den nacra geeft
van vadc in pace, (ga in ruste) zyn afsehuwclvke onder-
acrdschc kerkers, in de welke men langs cene ladder ne
derdaalt, zonder vensters, zonder ecnige uitwendige ge
meenschap 1
Byna nooit laet men ecnen adtokael Ine om de verdedi
ging te nrmen van degenen die door deinkwisilin inde
gevangenissen worden opgehouden, en zoo hel al eens ge
beurt dat men er to»!ael, dan nog worden zy gekozen door
de congregatie der H. Inkwisitie ?n zyn dezrive met bekend
noch aen dc beschuldigden, noch acn hel ptiblnk. O, nat
schoone verdediging I
De oude torlucr beslact niet meer, maer ora den pligti-
gm bckenlewi.-sen tc ontrukken, heifi men de vreesiujagin-
gen, de bedreigingen, de gcvangzctlingcn niet al hare
efgryssclyke afgescheidenheid. cn men heeft bovenal deu