en mhet Arrondissement
1318.
Zondag 38 Januari 1872.
26" «laar
IJZEREN WEG. Vertrekuren van Aalsl. October 1871. (1)
Kaar Aalsl van
aalsl, 27 Januari.
Frankrijk.
lllllBïïil EN RYHOVE.
HET VERBOND VAN
Dit blad verschijnt alle zaterdagen.
Brieven, enz., franco toe te zenden,
aan den drukker-uitgeverLcopold-
straat, N° 41.
De prijs van het abonnement is 6 fr. 'sjaars
Prijs der gewoonc annonccn 15' ccntimsn
reklamen 25 centiinen Gcregtcrlijkc
insertion 5*0 centiinen per drukregel.
Dendennonde 5.Ï0 7.90 3 (5 6.iO
Lok.ten 5;i07-|® 8'38j g 3W', C, 2- en 3' tl. 8 38 3.13J E. I'
.'n 3- tu Cini',!-en 3-tl. 2.«<i 3.151 5.513 (i'iOI 8 35d,
r>n, rr O Ai O „J fi Vlli KIP. I'. 3" LI. 9.43(1 KXP. 1 2
AV;^I 3.131 5.583 0,20. 8.333,
-.-i« 5-2» 7 i0 838 3 ,5 6,0
Brussel'. langi Denderletute 6.10 8 8.25M.l'.ïJ»3 -k19.13 120. 1.1»
E' V' U.f 5 201 710l'en 8 358 "V. 2- en 3- tl.
Leuven, luicnen, Luik, verviers «>-a" 0<1
8.381 9.433 12.123 I.H3 1-, S-n'3'-tl. J.lo3 (5.533 .n 6..0.
nsn.e en 2- tl. van Tbienen) (8.353, 8.553 HF. ,n 2 tl.)
(N.„, D. .««er 1 b.te.ken. I.... Terend, en 3. 3 M.* rl.en
Gent, (6 05 'avrvd.) 8.01 8.34 8 53 12.25 12.46 3.18 3.V6£. 1®, 2*3* kl.
6.20 6.41 9.28
Bruige, Ooilende 8.01 E- f.2'on 3' kl 8.34 8.53 12.25 12.46 3 56 bxp.
l",2 'en 3° kl. 6.20 6.41.
Doornyk, Mouscron. Korlrjk, Ryssel {langt Gent) 8.50 12.46 3.15
3 39 exp. 1° 2r en 3° kl. 6.41.
Doornyk, Mouscron, Kortryk, Ryssel (I Aeth) 6 10 8. (5.51 gaet slechts
lot Korlryk 's zaterdags, 's zondags en *s woensdags.)
Ninove, Geeraerdsbergen, Lesssen, Alb 6.10 8. 12.12 2.48 5 51
8.55.
Bergen, Quiém-n 6.10 8. 12.12 2.50 5 51
Rraine Manage,Charleroi,Namen 6.10 (8. 1", 2" 3" kl. cn 1° kl. van Cbail.J
2.48 langs Aelb, Jurb. en Braine (5.51 »xr. 1°. 2° 3" kl. van Charleroi.)
Aeth 6.55 10.30 1.42 4 36 7 50 9.03.
Antwerpen 5 53 9.50 12 35 I 18 exp. 1°, 2'en 3° kl. 3.45 7
Brussel 5.53 Exp 7.25 7 30 11.20 12 02 2 10 3.10 Exp.5. »Exp
5:15 5.57 8.20.
Dendcrmondo 7.35 9 55 11.33 2.27 5.27 8.06
Geeraerdsbergen 7 36 11.14 2.17 5.12 8.2G 9 37.
Gent 7.10 8.0i E- 1', 2° en .3» kl. 8.52 11.23 12.45 exp. 1°,2
en 3° kl. 2. 4 16 exp. 1° 2' en 3r kl 3. 8. Kxpl0,2#3-k. 8.03
Lessen 7.14 10.53 2 0t 4.54 8.10 9 22.
Lokeren 7.02 9 10 10.57 1.50 4.50 7.35.
Ninove 8. 11.43 2.40 5.34 8.49 10 01.
Oostende 0 45 1°, 2" en 3" kl. 7. 9.30 12.03 3 E 1°
i i" en 3° III. 0. 8 05 exp. lr 2° en 3l kl.
RONDSCHOUW.
51. Thiers, de Orient,i«l-RepubUka«n, de Pré-
sident-ddpulé, de voorloopige en ter lelfder lijd
bepaalde Voonitler der Republiek, de lénor-
Alto der legislative, in een woord de onverge
lijkelijke Impressario van do groote Natie, heeti
nu do verwerping van het voorgedragene wetsont
werp der belasting op de grondstoffen der nijver
heid, met het gansche ministerie zijn ontslag
aangeboden. De Nationale Vergadering heeft
op dit aanbod voor hem en het ministerie etne
stemming van vertrouwen uitgebiocht en allen
hebben hunne bedieningen op staanden voet terug
aangenomen.
Dat heet men de politieke wateren van Yer-
sailje, met de behendigheid van eencn Orleamst-
\chen staatsman die zijn volk ten groude kent,
bleu spelen.
jlpch «s het voorzichtig tot dit gevaarlijk uit
einde", uil eigenliefde zijnen toevlucht te nemen
om den verloren grond op het politiek terrein
terug te winnen'?
Frankrijk is door zijnen aard in do Staats-
narliie., nel liet ge.orligsto «olk van Europa.
Al. Thiers hei ft door deze akte de broosheid van
hel tegenwoordige regcringllelsel, als met den
vinger, doen taston en door deze handeling heelt
hij de rusleluoie en in het donker welkende
partijen,die Frankrijk ondermijnen en verdoelen
rich,baar iu de hand gewerkt.
En inderdaad indien, bij elke aangeboden wet,
hel bestaan der Republiek-ielf door een aanbod
van ontslag op het spel kan komen, dan valt de
standvastigheid en het geloof des volks in de.
duurzaamheid des hcslaanden regeringsvorms en
leven zijne vijanden met vollen adem op de hoop
eerlang dit lekwordende staatsschip Ie zten zin-
keu.
Men wil de republiek of men wil ze mot.
Halte middelen, promoiri regeringen, zooals
liet met do franscbe Republiek nu nog gesteld
schijnt te zijn, is de gevaarlijkste toestand vva; r
een volk, zon zenuwachtig als Frankrijk, 111 ka
verkeeren.
Bij het bestatigen van zulk eene broosheid van
deu regeringsvorm, hebben die franschen die het
met de Republiek wel meenen, niets zoo dringen,
te verrichten dan hunnen Slaat op slevigcn grond
te vestigen en een Voorzitter-impmsan», h.j
heetc dan ook Thiers, Auraale of Chambord-zelf,
in de onmogelijkheid te stellen door zulke kinder
achtige vertoooingen, het Gemeenebest te ver
zwakken en het koningdom laffelijk voor te berei
den.
Een tijdvak uit de geschiedenis van
Gent.
voor eene zaal vol aanhoorders sprak onzen
reeds vroeger gekenden en gehefkoosden redenaar
M Max Boosts, professor bij het koninklijk
Atheneum Ie Genl, in onze liberale
zaterdag laatst, schoone rede ever de Bvhcur-
(enissendie in Gent plaats hadden van 1576101
158», en die op het lot van ons Vaderland zooveel
invloed hebben gehad.
Snreker. bij vorm van inleiding, herinnerde dat
in 1870, de hoofdgedachte der Gemeenlcnaren te
Parijs, in hunnen vreeswijken opstand, de aftchet-
ding van die slaii was van hit overige de» land»,
in dier voege dal zij haar eigen leven zoude hebben
geleefd en eencn Staal iu den Staal zou hebben
uitgemaakt.
De droom dir de kopstukken van de rarijsische
omwenteling wilden verwezenlijken had reeds
vroeger in Hembyzc een voorvechter gevonden, in
hein die zijne vaderstad aan zijne wijde politiek
zocht opteofferen en tiaar met eene uitzinnige roe
keloosheid zoovele ellenden voorbereidde als Parijs
r,u nog voor hare war, moet boelen.
Tegenover den woelman was de partij iter
gematigden waarvan het hoofd, voor Gen', Ryhove
was, Ryhove die, met Willem van Oranje, dc
Nederlanden in eencn hand zocht sameutesnocren,
om des te krachtdadiger onze nationaliteit te kun
nen vestigen en ons vrij te vechlen der spaanschc
ovcrheersching die ons vaderland deed zuchten.
Ryhove en Willem van Oranje waren voor
Nederland de voorloopers dier politiek van veree-
niging der volkeren naar hunne nationaliteiten, dat
de politiek der 19" eeuw geworden is, voor
Griekenland, Itaalje, Duitschland, Roemamö reeds
is verwezentlijkt, waarover Boheme Oostenrijk
verontrusten Polen nu nog weenen moet.
Spreker verhaalt hoe bij de troonbeklimming van
Philips II er ernstige moeijdijkheden tusschen het
volk en de regering ontstonden. Hij wilde, door
alle mogelijke dwangmiddelen, zijn gezag verster
ken, de geuzen vernielen en den rooiuschen Gods
dienst met geweld behouden.
Hel volk wilde de vrijheid, zijne eigene wetten.
Deze aanhoudende botsing tusschen Spanje en
de Nederlandsohc gewesten was de voorloopeivn
der beeldstormerij die iu 1566 inde Nederlanden
losbrak.
Margarelha van Parma, onze landvoogdes, ver
schrikt over deze gnweldadigheden, vroeg aan
Filips om toegeving wegens het volk. De snoode
koning stond deze vrage openllijk toe, om tijd te
winnen ten einde zijne middelen van onderdruk
king te verzamelen, doch riep die toelating bij
geheime bl ieven in.
Zoo bekwamen de Geuzen, in schijn, oorlof om
hun g« louf. zi oals zij vroeger deden, openllijk te
belijden en te prediken.
Dit duurde echter niet lang Margarelha brak
hel gegeven woord, onderwierp op nieuw deze
landen, en Filips zond Alva naar onze gewesten.
Deze, waarvan het aandenken der wreedheid in
de Nederlanden nog doet huiveren, overweldigde
onze gewesten, perste het geld en het goed van
onze burgers af, slak onze steden in brand en
bracht bij duizende ketters of lauwe katholieken
ter dood.
Oranje alleen met de watergeuzen konden hem
nog wederstaal! en de provinciën van Holland en
Zeeland riepen hunnen aanvoerder lol stadhouder
hunner provinciën uit.
In 1575 kwam Rcquesens om het werk van
Alva, doch niet gematigdheid, voorttezetten.
De tegenstand der Nederlanden bleef, hoe zeer
zij ook leden, hardnekkig.
R.quesens stierf plotseling op 5 maart 1576.
Rij ds dood van Requesens viel het bewind in
Jamden van den Raad van Slate die, alhoewel
koningsgezind, de middelen van ouderdrukking
der spaanschc landvoogden niet wilden gebruiken.
In deze aangelegenheid sloegen nu de spaansche
soldaten aan hel muilen, stelden zich legen de
burgerij en miskenden alle gezag van Koniug en
zijnen raad.
Deze omstandigheden deden zonder moeite het
gezag in handen der Staten der provinciën vallen,
die tegen Spanje een verbond aangingen en Oranje
ter hulp riepen. Oranje kwam spoedig n;ar
Gent, dreif de Spanjaards uit het kasteel cn de
Staten sloten, onder zijne ingeving, in 157ti een
verbond dat in 1577 te Brussel werd vernieuwd,
door alle de Staten, behalve door Luxemburg bo
krachtigd, waarbij zij, onder andere, de vreemde
solda'.m van hunnen grond wilden verdrijven en
na hun vertrek zouden beslissen over de belangen
des lands en van den Godsdienst.
Dit verbond is in de geschiedenis kekend onder
den naam van bevrediging of pacificatie van Geut.
Don Juan volgde als landvoogd op Luiz |d<
Rcquesens.
Don Juan wilde over vrede onderhandelen doch
op eene voorwaarde onaannemelijk voor Oranje
dat de hervormde Godsdienst niet zon geduld
worden. Hij, de verdediger der vrijheid van
geweten, kon onmogelijk met de meeste Stalen
daarin toestemmen.
Deze landvoogd nam alsdan toevlucht tot list en
geweld cn stierf den 1 October 1578, na de Neder
landen diep te hebben ontroerd.
Op dien stond was het land aan de worsteling
der partijen overgeleverd: de partij der Span
jaards die op hare vreemde soldaten steunde
die van Oranje en van de Staten; die der Waal-
sein: provinciën of malcontenten die de vrijheid
van Godsdienst met Oranje niet wilden on de
anti-katholieke partij die te Gent te huis behoorde
en die door Hembyzc werd aangevoerd.
Spreker ontwikkelde met eene wonderbare
klaarheid den toestand onzes Vaderlands en bezon-
derlijk dien van Gent in die akelige lijden.
Filips was slechts bij name nog Koning maar
zonder gezag in de Nederlanden. De partij van
Oranje gegrond op zelfbeheersching en godsdiens
tige verdraagzaamheid, was verreweg de sterkste.
Benige katholieke Edellieden afgunstig van
Oranje droegen tusschen die woelingen in 1576 do
heerschappij over deze lauden op aan Aartshertog
Malhias, broeder van den keizer van Oostenrijk.
Ouder dezen landvoogd-zelf werd Oranje lot de
waardigheid van Ruwaart van Vlaanderen ge
roepen.
In Gent was dc Calvinische partij oppermachtig
cn even onverdraagzaam als de Roumschc. Die
partij had met Hcinbyze, Ryhove aau haar hoofd.
Hembyze was een geleerd man, van eene aanzie
«wlijke familje, hekend met de instellingen der
Grieken en Romeinen. Hij was zeer hartstoch
telijk, doordrijvend in zijne ondernemingen en vol
zucht naar eigen verheffing.
Zijn haat omvatte Katholieken en verdraagzame
Protestanten, Spanjaards en Franschen,deze laatste
onze bondgenoten (e dien tijde.
Gent moest, naar zijn droomen, een Geuieenc-
best zijn en op de omliggende streken hcersclien.
Een Gemeenebest met eigen legers, eigen schat
kist, eigen wellen.
Hij was voorschepcne van gedecle geweest en in
1575,1576 en 1577 was hij schepene van der Keure.
Ryhove behoorde lot hel gcnlsehe geslacht van
den Kethulle, hij was bevelhebber der gcntschc
krijgsmacht en hoewel krijgsman, was hij op slaats
kundig gebied van hoog gezag.
Deze heide mannen traden eerst als vrienden op
in die woelige lijden. Te Brussel eisschten zij in
1577 en verkregen zij van de staten de oude pnvi
legión aan do Gentenaren door Keizer Karei ont
nomen.
Vlaanderen had op dit tijdstip voor Gouverneur
de hertog van Aerschot, een katholieke edele, ceu
bedekte vijand van Oranje.
Hembyze en Ryhove aan het hoofd der gewapen
de burgers namen Aerschot, en meer andere aan
zienlijke Roomschen, op hun eigen gezag gevangen.
Deze sioute aanslag werd door de stalen afge
keurd eu Aerschot werd in vrijheid gesteld.
In 1578 werd Jonker Jan Van Hembyze als voor
schepen van der Keure weder aangesteld m een
broeder van Ryhove als hoofd van eenen krijgsraad
gelast inet het krijgswezen eu de verdediging dei-
stad.
Die nieuwe inrichting bracht rust voor korten
tijd nieuwe beeldstormerijen en geweldadigheden
werden weldra gepleegd entde haat tusschen Room
schen en Calvinisten was op nieuw hevig ontsteken.
Oranje poogde door verdraagzaamheid de rust te
herstellen. Aanzienelijkc ingezetenen, met Ry
hove aan het hoofd, ondersteunden zijne pogingen.
Hel mindere volk en liet graauw Ineld aan llein-
byze's zijde.
Hembyze had de Pallzgraaf Casimirus voor bond
genoot die hem soldaten overzond, die hij in het
belang zijner partij deed handelen.
Alzoo scheidden Hembyze en Ryhove kunne ver-
eenigde macht. De eerste, zegt de spreker,
even onverdraagzaam als de Roomschen. wilde
noch Roomschen noch Kerken hier dulden,de
tweede wilde de Gcntsche bevrediging en de reli
gievrede gewetensvol naleven.
Deze oneenigheid weid zoo hevig dat Ryhove,
Hcmhyzo en zijne aanhangers deed aanhouden,
doch, om eenen volksoploop te vermijden, werden
zij onmiddelijk geslaakt.
Hembyze verloor allengs van zijne macht. De
'onderhandelingen over den religievrede werden
door Oranje ijverig voortgezel, den 27 december
1578 werd hij plechtiglijk uitgeroepen cn dc ker
ken van Gent werden onder Protestanten cn Room
schen, voor het uitoeffenen hunner ceremoniën,
verdeeld.
Ryhove zette zijne uittochten, ten einde de om
liggende streken onder de heerschappij van Gent
te brengen, ijverig voort reed» in maart 1578
waren er ecu aantal steden in zijne handen geval
len.
Oranje aanzag deze uittochten tol overheersching
als strijdig met hel belang des lands, werkte zo
tegen erf Ryhove gebruikte voortaan zijoe krijgs
macht alleenelijk om de partij der malcontenten
te bestrijden die hot zuiden van Vlaanderen af
liepen en uitstrooptcn.
Deze vierde partij de walen, wilden in hunne
streken van geene vrijheid van Godsdienst hooron,
de Roomschen alleen duldden zij.Zij verbonden
zich op nieuw met de Spanjaards en begonnen iu
1579, hunne invallen op vlaams-dien grond, die
jaren aan jaren voortduurden en waartegen Ry
hove voor de religievrijheid aanhoudend kampte.
Spreker schelst in eene verhevene opvatting deu
heldnfligen strijd onzer voorouders tegen de Span-
j iaids cn de walen liet beleg van Antwerpen
onder Alexander Farnese hertog van Pannade
handelingen van den hertog van Anjou, de opvol
ger van Malhias het traktaat van Utrecht door
Oranje bewerkt,waarbij de gro-idsiag werd gelegd
tot de vcreeniging der Nederlanden hel laffe
karakter en hel vei raad van Anjou wegens de Ne-
derlanden; zijne afstelling van het opperbestier
eu zijne vervanging door Oranje tot aau den moord
op Oranje gepk-egd.
Onderlusschcn was Gent het toonccl van nieuwe
beeldstormerijen geweest. Hembyzc do onver
draagzame prolestant was daar om die aantesto-
ken. In juli 1579 benoemde hij zich zelve voor
schepen»:. Door Oranje weid hij afgesteld, nam do
vluolit en begaf zich bij den Paltzgraaf Casimir, in
Duitschland.
Deze verdwijning bracht rust hij in stad en in do
overige doelen des lands.
Ryhove was mot zijne krijgsmannen te velde,
Geni had geweigerd d'Anjou,üe franscbe verrader,
langer nog voor heer ie herkennen, sloot hare
poorten voor dc franscbe huurlingen van Anjou
m weigerde aan Ryhove, uil mistrouwen om zijnen
partijgeest voor Anjou, de poorten.
Mei zijne krijgsmannen was hij verplicht naar
Dendermonde terug te trekken.
In dezen toestand moest Gent haar magistraat
verkiezen cn Hembyze, de banneling, werd uit
haal tegen de franschen, tegen Anjou, Oranje eu
Ryhove, tot voorschepcne van de Keure benoemd.
Onder het gejuich en gejubel des volks komt
hij weder. Vol haat legen Ryhove doet hij, bij
zijne aankomst, de zoon van dezen laatsten gevan
gen nemen. Van zijnen terugkeer lot zijnen
dood h eft hij een gedrag van meineedigheid en
verraad.
Hij deed aantal katholieken uit de stad ver
drijven, hij onderhandelde mei Parma die de stad
omsingelde, hij had te Weiteren vlotten en ladders
doen voorbereiden om de Spanjaards te helpen
Dendermonde, waar Ryhove het bevel voerde,
in te nemen.
Alle deze war.djdcn van Jonker Jan, zooals het
volk hem noemde, werden door het magistraat
ontde'-t en Hembyze werd, op 2> maart/1584, ge
vangen genomen, veroordeeld en op de Vecrle-
plaats onthoofd.
Ryhove was. na Hemhvze's terugkomst, Do:i-
dermonde heldhaftig blijven verdedigen, toen op
18 augustij 1582, hij uitgeput, de stad moest
overgeven. Hij gelukte erin te vluchten, begaf
z ch naar Engeland, daarna naar Middelburg, waar
zijne zonen die hein gevolgd waren, in dienst der
Stalen traden.
Alzoo eindigden twee mannen die wel het woo*
ligste tijdvak onzer woelige geschiedenis hebben
beleefd.
Gent viel op nieuw in dc handen der Spanjaards.
De stad uitgeput aan geld en levensbehoeften
moest 500,000 gouden kronen betalen, drie
burgers moesten aan Parma uitgeleverd worden,
de Godsdienstvrijheid werd op nieuw tegen de
Protestanten vernietigd, de geuzen moesten
binnen den tijd van twee jaar het land verlaten en
hunne goederen lot waarde maken.
Dit vredeverdrag werd door de Spanjaards met
de voelen vertreden. Men ving aan de geuzen
