Zondag A Mei 1873.
N« 173.
Vierde Jaargang.
fr. 4-00
Aa nkondigingen
fr. 4-75
F ader fund, Wo omit gang 9 Landbouw, Nijverheid.
IJZEREN WEG Vertrekuren \an Aalst. April 1813.
Naar Aalst uit
Aalst, 3 Mei.
DE HEKSENPROCESSEN.
's jaars voor de
stad.
's jaars voor ge
hecJ het land
De IJlter verschijnt wekelijks den Zaterdag in den namiddag; onder de dagteekening van den volgenden Zondag.
DE VOLKSKAMER
heeft deze week de ontwikkeling aanhoord van
het voorstel van SI. Anspach, strekkende tol het
afschaffen van hel werkboekje en het onderzoek
voorgezet van den budjet van oorlog.
M. de minister van oorlog heeft zooveel mo
gelijk getracht de krijgsinstellingen te verrecht
vaardigen, maar de opwerpingen en onder-
viagingen nopens liet vertrek van minister
Guillaume zónder antwoord gelalen liet schijnt
dat M. Maloii, die den duren lijd in België zoo
lief heeft en zijn beste doet om de noodwendig -
sic stoffen en behoeften lol de hoogste prijzen
te doen stijgen, zich niet deze taak zal gelasten.
MM. Lc 1 lardy deBpauIieu en David hebben in
doorslaande uitdrukkingen doen uitschijnen hoe
de aan het bewind zijnde en geweest hebbende
mannen met hunne beloften van spaarzaamheid
in het militarism hebben afgebroken, en het ge
luk voor het land uiteengelegd,welk zou voor-
tspruiten bij hel afschaffen van het leger.
De hervorming van de burgerwacht, uit de
begoedde burgers samengesteld en een regiment
gendarmen zouden vergenoegen om vrede en
rust aan ons landeken te verzekeren.
Een goed onderwijs- stelsel zou niet weinig
toehelpen om dien locstand te bekomen en te
handhaven.
BURGERWACHT, ALGEMEENE
KIEZING,
Volgens koninklijk besluit van 25 april, zullen
er kiezingen plaats hebben in al de plaatsen waai
de burgerwacht werkdadig is ingericht. De garden
van elke compagnie of gedeelte eener compagnie
(voetvolken bijzondere wapens), zullen worden
bijeengeroepen op zondag 22 juni aanstaande, ten
einde de titularissen te kiezen van al de graden,
behalve die van sergant-majoor en opper-wacht-
meester.
lu elk bataljon, zullen de officieren, gekozen
ingevolge het voorgaande artikel, dinsdag, I juli,
overgaan tot de kiezing van den majoor, den ba-
taljonsgencesheer en den adjunktgeneesheer, en
woensdag, 9 juli, tot het opmaken van do lijst dei-
kandidaten tot de'bedieningen van luitenant adju
dant majoor en luitenant-kwartier meester.
De officieren van elk legioen, alsook de officie
ren van de korpsen der bijzondere wapens, waar
de burgerwacht maar uit een legioen bestaat, zul
len den 7 juli overgaan tot het samenstellen der
lijst van de kandidaten tot den graad van kolonel
en tot de kiezing van legioen geneesheer en van
lui tenant-vaandrig, en den woensdag, 23 juli, tot
het samenstellen der lijst van do kandidaten tot de
bediening van kapitein-adjudant majoor, kapitein
kwartiermeester, kapiteiri-vcrslagdoener enadjunkt
verslagdoener.
De stemming voor elke aanbieding van kandida
ten zal op een enkelen cn zelfden bulletijn plaats
hebben.
Bij de garden, dieeen oppurl eveihebber bezitten,
worden er geene kandidaten aangeboden voor de
bediening van rapporteur cn adjunkt-rapporteur,
bedieningen in welke voorzien wordt in gevolge
art. 31 der wet van 8 mei 1848.
Niet tegenstaande al het zeggen enwroegen van
M. Van Wambeko en zijnen gemeenteraad, dio
onophoudelijk kasteelen in de lucht bouwen, en
niets verwaarloozen om de Stad Aalst in den laag-
sten graad van verval neder te storten, zijn de twee
batailjons der burgerwacht behouden.
Gelijk wij in ons laatste nummer zegden zijn de
aantijgingen van M. Van Wambeke ongegrond
gevonden en in de scheurmand gevallen liet geen
bij er nu mede gewonnen heeft, is op zijnen ouden
karbonkel cenen nieuwen wasseige van Brussel
naar Aalst geëent te zien.
DE KAT Öfr DE KOORDE.
Pier. Ach, ach, Jan ik heb schier mijnen
adem verloren; dc compagnie van Sus heeft mij
daar zulke viezen zaken verteld dal ik nimmer
wist waar ik stond.
Jan. zegt, zegt eens wal is er u zoo over
gekomen? Waarvan heeft men u zoo gesproken;
't is toch van geene dooden, die u hart moesten
kraken; want in 't rijk van het fanatisme zijn
de heksen en de leveiiverbrekers synoniem.
Pier. Bewoonden wij een boerendorp, Jan
men zou ons nog aan andere schrikbeelden, hoe
onmogelijk e:i tegenstrijdig ook aan de wellen
der al bestierende natuur, willen doen geloo-
13 cmen. den
drukregel.
DE
De abouneinents
prijs is voorop»
betaalbaar
Dendermonde, Lokeren 5 05 7 35 8 48 12 25 3 06 6 22.
Mechelen, Antwerpen 5 20# 7 20# 7 28d 8 37d e. 1,2,
kt. 8 38# 9 43d e. 12, 3. 1 Ud e. 1, 2, 3 kl. 2 50d
3 15# 3 53d 6 20# 8 37 en 8 38d e. 1,2, 3 kl.
Brussel 5 20# 6 22d e. 1 en 2 k.7 09 7 20# 7 50d 2, 3
kl.8 12 838# 924 11 53d 1 04 e.1, 2. 3 kl. 2 54d
3 15<5 23d e.1 ,2.3 kl.5 52rf-6 24d 620# 8 41d 9 06d 9 49e.
Leuven,Thienen,Luik,Verviers 5 20# 7 20# 7 28 #8 37dE: 1,
2, 3 kl. 838# 9 43d 1202rf 1 14d e. 1, 2, 3 kl. 3 15#
4,47 E.3k5 53d6 20# e. 1,2kl. v.Thienen 8 87d e. l,2kl.
Gent 5 00 ('s vrijdags.)8 01 e.1,2,3 kl. 8 34 82 5 12 22
12 40 8 26 3 51 e.5 37e 1/2,3 kl. 6 20 6 40 8 29 e 9 86.
Brugge, Oostende, 8 01 e. 1,'2, 3 kl. d 34 8 53 12 25
1246 3 46 1,2,3kl. 620 6 41.
Doornijk, Moesereen, Kortrijk, Rijssel langs Gent) 8 53
12 46 3 18 6 41.
Doornijk, Moescroen, Kortrijk, Rijssel (langs Aath6,01
(5 51 alleenlijk naar Kortrijk des zaterdags, zondags
en woendags)7,5S 12,02 2,50 5,58
Ninove, Geerardsbergen, Lessen, Aatli 6 01 6 22e 7,09
2 50 5 53 8 58.
Bergen, Quiévram, Braine, Manage, Chfirl., Namen 6 10
7,58 12 02 2 50 (5 51 e. 1,2, 3 kl. van Charleroi).
NOTA De letter beteekent langs Dendermonde en de letter d langs Denderleeuw.
Antwerp.555 950 1235 1 18e.1,2,3 kl. 3 45 7 20
Brussel 5 85 7 20 e. 1, 2, 3 kl. 7 23 11 06 11 53
2 10 3 CO e.4 5Se 5,55 7,55 8.20.
Gent 5,49 6 15 e. 7 39 8 29 10 50 12 31s.
1, 2,-3 kl 2 00 -4 51 5 29 8 06 8 11 9 IGe 3 kl
Aath 6 49 10 30 1 40 4 84 7 58 9 12.
Lessen 7 14r00 53 2 01 4 64 8 10 9 24.
Geeraardsbe gen 7 34 11 14 2 17 5 13 8 26 9 39
Ninove 7 59 11 43 240 5 35 8 49 1008.
Lokeren 6 56 10 57 1 50 4 50 7 35.
Dendermonde 7 13 9 38 11 26 2 18. 5 22 8 09
Oostende 4 39 e. 1, 2, 3 kl. 6 15e. 1, 2, 3 kl.7 009 20
12 05 3 01e. 1,2,3 kl: 6 05.
Scliendelbeke. al de konvoois.
8 04 s avonds,
i° VERVOLG
Ook personen, die zich door de eene of andere goede
hoedanigheid onderscheidden,boetien die duivelachtig
heid inel het leven. Personen van hoogen rang en van
geestelijken staat werden zelfs niet ontzien.
lu Hamburg werd in 1521 de doctor Veythes ver
brand, omdat bij een kraamvrouw gered had, die door
de roedvrouw verlaten was. In 1664 werd een genees
heer veroordeeld, die eene guitar om den hals van een
genaamtehad gehangen en,opeene anderen guitar spe
lende,gelijk tonen uit de eerste had gelokt,een gekend
natuurkundig verscliijnsel.Onder die,welke in de twin
tigste verbranding van Wurzburg genoemd worden,
komt voor Babelin, liet schoonste meisje van Wurzburg;
een student die alle soorten vau talen sprak, en zong
en muziek maakte; de bestuurder van het hospitaal,
een zeer geleerd man.
In 1610 werden te Gent drie nonnen veroordeeld
om in het geheim gewurgd te wolfden.
VOOR HET VIJFJARIG TIJDSTIP 1873-TS78.
la bet jaar 1660 werd in? Zwitserland zekere M.
Brincbe tot den strop veroordeeld,om dat hij beweeg
bare marionuetten liad laten spelen, eene tooverij die
men nog nooit gezien had.
In het zelfdejaar werd een goochelaar, Veitz Pratzel
genaamd, in het Saksisehelevend verbrand, ofcdat hij
muisjes uit den rand van eenen zak had doen re voor
schijn komen. De commissaris of voorzitter deed daarna
het voorstel, de twee kinderen van den veroordeelde
als duivelsgebroed te verdoen. De raad vereenigde zich
met het geleerd gevoelen van dén voorsteller en men
liet de twee kinderen in eene kuip dood bloeden,
De duivel moge vreeslijk en afschuwelijk geweest
zijn in de verbeelding der rechters van die dagen
maar wreeder en afschuwelijker kunnen wij hem ons
toch niet voorstellen, dan die rechters zclven, zooals de
geschiedenis ons ze leert kennen.
Dan, men liet de heksenmeesters en heksenverbran-
dersniet rustig hun bedrijf uitoefenen.
Reeds in het begin der 16 eenw spotte de geleerde
Erarmus opentlijk met hunne dwaasheid. In het jaar
1512 verscheen er te Gent een boekje met houtsneden,
waarin de uitzinnigheden van den heksenhamer bespot
telijk gemaakt worden. Verscheiden tooneelspelen van
onze rederijkers uit de eerste helft der 16° eeuw zijn
in demelfden geest opgevat.
De eerste ernstige aanvaller der lieksenprosessen was
een Nederlander Joannes Wier, die rond 1550 verschei
dene werken in het licht gaf tegen de heksenleer. Ilij
toonde aan, hoe in den mond van ïuouikkeu en rechters
het woord tooveoaar een probaat middel was om geld
te slaan en zich van hunne vijanden te ontdoen; hoe
dwaas het was te veronderstellen, dat de duivel oude
leelijke vrouwen bij voorkeur zou gaan verleiden, boa
de geneeskunst, die de schrijver uitoefende, geen be
wijs van hekserijen, nog ziekten, daardoor veroorzaakt
leverde; hoe dwaas en onmogelijk de belijdenissen der
slachtoffers waren, enz.
Wier geloofde nog aan de tooverkunst, en terwijl hij
de rechters tot menschelijkheid en ernstig onderzoek
aanmaande, gaf hij behoedmiddels tegen de tooverij.
Een tweede Hollander Balthazaar Bekker trok met
meer wetenschap en moed nog tegen het wangeloof te
velde.
In 1670 had er te Mora in Zweden een der vreese-
lilkslc processen plaatsgehad, waar de geschiedenis mei
ding van maakt; dit proces eindigde met het vermoor
den van 72 vrouwen en 15 kinderen, terwijl aan 58 an
dere personen zware lijfstraffen werden opgelegd en
de zaak van 47 andere beschuldigden onbeslist bleef.
