verkwezcling en gevaarlijke overheersching.
De franciskanen vallen in den smaak der ka-
tholijke burgerij niet, zij wil zicli mei die ver
dachte klerikale milicie niel mengen,men moest
dus. voor die burgerij,die men met geweld uit het
bereik van bel Willems Fonds en de andere
vlaamsche liberale vereenigingen wil houden,
iets treffelijkcr inrichten dan de franciskanen en
de 't jeefkens; zoo iets dat, onder den naam van
taal en letterkunde, bel zelfde doel beoogde.
Deze iels zal bet DavidsFonds zijn, dat, in
dien het den klerikalen niel toelaat de verlichte
vlaamsche bevolkingen langer om den tuin te
leiden, niet min geroepen is.gelijk men ziet, on
zen tegenstreveren groote diensten te bewijzen.
Men weet welke moeite de klerikale partij
zich geeft om bare rangen te vergrooten en boe
zij te werk gaat om hare soldaten in te lijven.
De inlijving en tie inrichting van bel Davids
Fonds laten niets te wenscben.
De zetel der -ocitteil is te Leuven, klerikale
Alma mater. De achtbare H. Scbollaert schrij
ver van het vermaarde liedje van den vieillard
blême et sombre, is er eerevoorzilter van. Een
fanatiek,vurig, bollandsche leeraar bekleedt het
voorzitterschap,aan zijne zijdeziet men pastoors,
kosters,weldenkende studenten en een kantonale
schoolopziener, hevige liberaal zoolang de libe
ralen aan het hoofd waren,en die zoo het schijnt,
lot zijne vroegere denkwijze zal terugkeeren den
dag dat de liberale meerderheid zegepraalt.
Vervolgens komen de afdeclingen.
Elke afdeeling heeft voor zetel eene min of
meer belangrijke stad, van waar zij over de om
liggende gemeenten piijkt.
Het is gewoonlijk de beer deken der streek die
aan bet hoofd der afdeeling staat. Hij beeft voor
bijgevoegde overheid den senateur of volksver-
tegenwoordige/ en den burgemeester, indien
hij klerikaal is. De kantonale schoolopziener en
eenige kosters, met den titel van letterkundi
ge gedecoreerd, vollcdigen bet bestuur.
Wat het geld aangaat, daar is nooit gebrek
aan bij dit volk. Tot hier toe heeft men van de
leden nog geen centiem geeischt en de kas
stroomt over. Het is meer dan waarschijnlijk
dat hier nog zekere christelijke werken hunne
gewoone rol spelen.
Dank aan die kas en aan de andere middelen
van overtuiging en dwang, waarover bet kleri-
kalism beschikt, telt de nauwelijks ingerich
te nieuwe vereeniging talrijke aanhangers in
vele dorpen casteden.
Eiken dag ziet nieuwe afdeelingen ontluiken.
Met behulp van predikstoel en biechtstoel zal
in korten tijd geene localiteit meer gevonden
worden die niet eenige leden telt.
Indie.it de tegenwoordigheid van den senateur
of volksvertegenwoordiger en burgemeester in
het bestuur der afdeeling de belangrijkheid,die
de klerikale partij aan bet Davidsfonds echt,
voldoende bewijst, deze van den kantonalen
schoolopziener legt zich gemakkelijk uit.
Men wil vooral op de onderwijzers drukken.
Vele hebben tol hier toe deel gemaakt van het
JVillemsfonds of van andere vlaamsche veree
nigingen. De schoolopziener zal hun de les op
spellen en ze verplichten in de afdeeling te tre
den waarvan hij het schoonste sieraad of pronk
stuk is.
Ziedaar voorwal de inrichting aangaat. Hun
ne werkingen zullen bestaan in het uitgeven van
nuttige boeken, het stichten van bibliotheken,
het aanmoedigen vau godvruchtige schrijvers.
Zij zullen vervolgens conferenties, muziekale-
cn letterkundige feesten geven.
Kortom, men zal zooveel mogelijk de wer
kingen van het Willemsfonds trachten na te
apen, wel te verslaan dal men de vooruitstre
vende neigingen door nauwe achteruilkruipcnde
doeningen zal vervangen.
De Davidsfondsnislen bekennen niet openlijk
wat zij willen.
Het programma van liet Davidsfondsgelijk
al degene der klerikale flaminganten, handelt
van niets anders dan van de belangen der moe
dertaal, van het nationaal gevoel en van de ze
delijke en verstandelijke ontwikkeling onzer
vlaamsche bevolkingen.
Die bevolkingen hebben ten hunnen koste
geleerd welke weerde die zoclluidendc woorden
vervatten in den mond der klerikalers het is
te hopen dal zij nog slechts deze zullen bedrie
gen die geern bedrogen worden.
Er zijn nog reden om te geloven dal de
strijd die de klerikale partij tegen het Wil
lemsfonds voert geheel en al zal mislukken.
Om brood te maken is er bloem noodig; om
eene letterkundige maatschappij te vormen,
moet men ten minste eene kern van letterkun
digen hebben.
Die kern van letterkundigen bezit bel Da
vidsfonds niet el zal ze nooit bezitten.
Want wie zou durven veronderstellen dat
een vlaamsche le lerkundige, zijnen naam waar
dig. zich weinig genoeg zou achten om, in den
tegenwoordigen slaat van zaken, het Willems
fonds en zijne uitstekende beschavende zending
te verlaten en d> aanhanger te worden van lie
den die niets din de verstomping en verdruk
king hunner meceburgcrs willen.
Van eenen aideren kant zal de verlichte
vlaamsche bevoiking nooit voor ernstig nemen
de kosters en andere nulliteiten, aan welke de
inrichters van bet Davidsfondsin het belang
van hunnen win'el, letterkundige verdiensten
willen toeeigeuen.
Deze taktiek beeft eertijds aan het klerika-
lism kunnen gelukken doch beden is dit on
mogelijk. Want als het enen paler Hillcgecr
welkdanig ook. voor een talentvolle schrijver
wil doen doorgaan,drijft men dm spot met hem
de letterkundige opvoeding der Mamingen heeft
in weerwil der klerikalen en bunie flamingan-
te aanhangers, grooten vooruitgang gedaan.
Daaiuit moeten wij besluiten datde liberale
Vlamingen groot ongelijk zouden hebben zich o-
vermalig te verontrusten in den strijd dien hun
ne vijanden voorbereiden.Het is een strijd waar
uit zij voordeel moeten trekken, indien zij hun
ne tegenwoordige gesteldheid waarnemen en
hunne plichten vervullen.
De liberale partij moet uit al zijne krachten en
mei alle middelen de liberale Vlamingen hel Wil-
lems-Fonds en andere instellingen van dien aard
aanmoedigen; de liberalen inoclen zich de hand
geven en bet voorbeeld volgen hunner Antwerp-
sche vrienden; vereenigd en verlerkt door het
goede dat zij gesticht hebben en i.og zullen stich
ten,hebben zij van de kuiperijen hunner vijan
den niets tevrcezen. de boorliug zal boorling
blijven en door de machtige armen vau het Wil
lemsfonds verpletterd worden.
Een huichelaarster,
Een boek voor opschrift dragende Louise La-
leau et les mystères du bois d'Haine door Dr.
Boensis dezer dagen van onder dc pers geko
men.
Het is de ontwikkeling van al de vragen die
hij al loopende had opgeworpen in zijne memo
rie,aan de akademie van geneeskunde van Brl-
gie voorgedragen. Maar aangezien de akademie
lieden onder het juk gebogen gaat van de Alma
mater van Loven, zijn de bijzonderste puoten,
in het verslag, welk er over gemaakt werd, on
aangeroerd gebleven of op eene onvoldoende
wijze onderzocht geworden.
De ziekte waarvan Louise Laleau aangedaan
is, is eene soort van waanzinnigheid, die onder
houden en geëxploiteerd wordt door vertrouwe
lingen die belang hebben in het verprciden der
dweepzuchtige gevoelens deze waanzinnigheid
is niets anders dan eene christomaniemet
wondteekens. vrucht van listen zoowel als haar
Ievcnhandha\iug met onthouding van alle spijs.
De mannen die zulke verkeerde en onmoge
lijke zotternijen voor waarheden willen doen
doorgaan,kunnen in zekere beluiken en verga
deringen eene plaats viuden maar voorzeker is
het niet in eene eeiste geneeskundig korps eens
lands.
Een einde zou aan die kweekerij van bedrog
en aftroggelarijen hoeven gesteld te worden,
't Is het geval of nooit om een prokureur des ko-
nings de gelegenheid le verschaffen een mensch
aan eene zekere dood te ontrekken want op
weinige dagen op eene betamelijke w ijze be
handeld zou de waanzinnige Louise Lateau,van
hare kwaal kunnen genezen worden;integendeel,
indien men dit schepsel nogeenigen lijd tot den
dienst der dweeperij iaat veroordeelen, om
hare exploiteerders te verrijken, mag men zich
verwachten van ze binnen kort naar de eeuwig
heid te zien overgaan.
Zou het gerecht die macht niet hebben Zou
het zijn plicht niet zijn de cxploiteurs van
Louise Lateau voor de rechtbank le dagen onder
de belasllegging van onwettige opsluiting en
slechte behandelingen welke eene ernstige ziekte
veroorzaakt hebben die den dood kan en moet
na zich slepen!
O tempora, O mores!
Wanneer zullen de mensehen eens hunne oogen
en verstand gebruiken waartoe zij geschikt zijn?
Een woord over middelbaar onderwijs.
Onze kinderen zullen eens burge s zijn. Op
hen berust de toekomst. Van het opleiden der
jeugd hangt derhalve de toekomst af.
De opvoeding der jeugd is dus de belangrijk
ste zaak waarop een volk zijne aandacht geves
tigd houdt.
De ware vrienden van vrijheid en vooruit
gang, spannen alle mogelijke middelen in om
1 alom de volksverlichting, hel Vrijzinnig onder
wijs te ondersteunen en te verspreiden.
De achteruitkruipers integendeel, slaafsche
werktuigen eener reuzenmacht die slechts van
dwang, van alleenheerschappij ja van wereld
heerschappij droomt, maken zich van de jeug
dige harten onzer kinderen meester zij trach
ten in hen alle vrijheidszucht uit te dooven, de
stem der rede te versmachten, om alzoo hel op-
kommend geslacht naar hunnen zin te vormen,
en eens zonder moeite tot de verwezenlijking
hunner heerschzucluige plannen te komen. Om
hiervan overtuigd te zijn, hoeven wij sleehls
onze oogen te openen, en na te gaan wal er hier
in ons landeken zoo al omgaat.
Bedroevend voorwaar is de toestand van het
onderwijs in België. Maar toch, is het te ver
wonderen?... Aan welke mannen is hei onder
wijs toeverliouwd?...
Aan getrouwe uilvoeders van den Roomsche
wil, aan werktuigen dier alverslindende partij,
die onze jeugd met kreeftensprongen wil voor
waarts drijven, omdat zij maar al te wel weet
dat domheid de eerste steunpilaar is der dwin
geland^ vooral wanneer deze laatste van Rome
moet uilgaan!) L'ignorance toujours mine
a la servitudeschreef een fransche dichteres.
En daarom wordt de strijd tegen het vrijzinnig
onderwijs met razende drift voortgezet.
Jesuieten, Josephielen, paters en nonnen van
alle kleur en slach, leggen ten alle kante hunne
zwarte klauwen op onze zonen en dochters. Zij
kneden den deeg naar hunnen wil.
Vaders en moeders, laat ge zoo de bloeme-
kens van uwen echt verdorren5 Laat ge die
hemelsein gaven welke de schepper zoo mild in
i
