Zondag 8 Juni
1879. N° 4(»9 Tiende Jaargang.
DE ONDERWIJZER
fr. i-00
Vaderland, Vooruitgang, Landbouw.
fr.4-75
Naar Aalsl uit
IJZEREN WEG Vertrekuren van Aalst. Januari. 1819.
Aalst, 7 Juni.
De heilige mannen.
's jaars voor de
stad.
'sjaars voor
heel het land
ne 1 liter verschijnt wekelijks den Zaterdag in den namiddag, onder de dagteekening van den volgenden Zondag.
Aankondigingen voor Frankrijk worden geplaats door tusschenkomst der agentschap G. L. Dazbe en C° te Frankfort O/M.
O VLAANDEREN LEEFTsNOG
Te midden van al het klerikaal lawijt in de dor
pen en steden van Vlaanderen, heeft de liberale
partij ecne kieszegepraal behaald, ja zoo naar
twee. Dit is wel het bewijs dat de geestelijke par
tij zoo machtig niet is als zij bet wil voorgeven.
Maandag, bij de geestelijke provinciale kiezin
gen, hebben de liberalen te Harelbeke den zege
praal behaald en hunBan kandidaat zien kiezen
met eene schoone meerderheid.
Te Iseghem heeft de liberale partij ook gestre
den haar kandidaat is niet gelukt, maar men
heeft hare krachten kunnoo berekenen. Inderdaad
de heer graaf de Montblanc heeft de meerderheid
in de stad Iseghem verloren eD de gemeenten In-
gelmunster, Emelghem en Cachthem gaven den
liberalen kandidaat een vierdubbel getal stemmen
bij dat door den graaf bekomen.
Teekens van den tijd Echter was het de eerste
maal dat de geheime stemming aan de provinciale
kiezingen toegepast werd, en de geestelijkheid,
geholpen door de klerikale kopstukken, had een
ongehoorden drift aan den dag gelegd tegen de
goddelooze liberalen. Niets heeft gebaat de libe
ralen zegenpralen te Harelbeke, de geestelijkheid
leed er eene verpletterende nederlaag
Liberalen van andere kantons en arrondisse
menten van Vlaanderen, neemt daar les uit. Gij
ziet dat de volksgeest u gunstig blijft, de klerika
le leugens veracht, en de geestelijkheid in de
woestijn laat prediken over eene zoogezegde gods-
dienstvervelging, van welke geen schijn bestaat.
Het land is met ons schreeuwen de kleri
kale gazet'en. Zoudt gij niet zeggen dan. En te
Antwerpen en te Gent hebben de klerikalen op
nieuw den strijd ontvlucht in de provinciale kie-
zingeu.
Waarom toonde de tegenpartij deze kiezing niet,
Antwerpen heelt wederom zijne krachtdadigheid
aan den dag gelegd voor de liberale zaak alhoe
wel er geen strijd was en er slechts eene plaats
moest vervuld worden, zijn 3386 kiezers ter stem
bus getrokken. Eere aan de handelshoofdstad
Toen de klerikale representant M. Woeste
in de Kamer bevestigde dal vijftien «wereldlij
ke» onderwijzers opeen tijdverloop van twin
tig jaren veroordeeld werden, hebben de libe
rale representanten den heiligen man te recht
dat hare gezegdens waarheid zijn, dat iedereen gewezen en hem aangetoond dal er zich tus
EN DE WET VAN 1842, OP DEN BUITEN.
(2'" Vervolg.)
Deze eenvoudige oogslag op den geest der] wet
van 1842 geworpen, op de neigingen der geeste»
lijkheid en den toestand van den onderwijzer op
don buiten, brengt het hoofdgebrek dier noodlot
tige wet in volle licht voor.
Dit gebrek bestaat vooral in de inmenging der
religie bij het Staatsonderwijs, alsook in het recht
tot toezicht en oppertoezien dat de wet aan de
geestelijkheid ten titel van overheid verleent.
Klaar is het, dat de geestelijkheid het grootste
belang heeft al hare overheid in de school te be
houden, niet om aan het onderwijs en de opvoe
ding der jeugd wezenlijk en krachtig mede te wer
ken, maar wel om het wereldlijk onderwijs te
dwarsboomen, dat hear op geene wijze kan vol
doen. en vooral om den onderwijzer te overheer-
schen, opdat het onderricht niet anders dan ca-
tholiek zou wezen.
Daaruit spruit de hardnekkige woede der pas
toors tegen de liberale onderwijzers.
VI.
Laat ons nu de artikels der wet van 23 Sep
tember 1842 onderzoeken, die het voorwerp zijn
met afkeer en afschuw voor do nieuwe schoolwet
bezield is. IJdel gezwets dat enkel voor uitslag
gehad heeft eene lafhartige onthouding.
Gent en Antwerpen hebben den 11 juni 1878 de
klerikale partij van het Staatsbestuur gedonderd
en een jaar later ontvluchten de tjeefkens daar
den strijd, alhoewel zij zeggen dat het land in vol
le beweging en opstand is door de klerikale mee
tingen en vergaderingen. Ah ah wat farce de
geestelijke partij gaat om zeep. Het werkzame
sehea die vijftien slectüs vier bevondeD, die
hunne studiën in sfaafsnormalen hebben ge
daan.
Ziehier de statistiek met welke de onder
wijsminister M. Van Humbeeck de waarheid
herstelde die door M. Woeste zoo moedwillig,
ten voordeele van klerikaal onderwijs, werd
verdiaaid.
van klachten of beknibbelingen. Het
de artikels 6, 7. 8 en 9.
Volgens art. 6, bevat het lager onderwijs
noodzakelijk. het onderricht van godsdiensten ze-
deleer. Dit onderricht wordt gegeven, onder het
bestuur der dienaars van den eeredienst door de
meerderheid der kinderen van de godsdienstige
gemeenschap die in meerderheid is niet toebehoo-
ren, zullen ontslaan worden van dat onderwijs
bij te wouen.
Dit artikel is klaarblijkelijk in volledige tegen
spreking rnet de vrijheid van geweten door de
Grondwet gewaarborgd het verandert het onder
richt van den Staat in catholiek belijdend onder
richt, het verheft stilzwijgend het «atholicismus
tot de hoogte van eenen Staat-godsdienst en geeft,
om zoo te zeggen, het monopolium van het lager
onderwijs in de handen van de catholieke geeste
lijkheid. Het doet, bovendien, de zedeleer van de
godsdienstige dogma 's afhangen, berooft van
zedelijke en godsdienstige ondenwijs de kinderen
die den catholieken eeredienst niet toehooren, en
verplicht den onderwijzer den catechismus aan te
leereu en alzoo de onderdaan van den pastoor te
worden, deze niets doende dan het godsdienstig
eu zedelijk onderwijs richten en nazien
Dat is, men moet het kekennen, een ware af
zijn vooral stan(ï vaD rechten en plichten van den Staat
ten voordeele van eene godsdienstige sectie die
openlijk onze instellingen vijandig is. Het is
tijd dat de Staat in zijne rechten terugkome en
krachtdadig zijnen plicht vervulle met de wet van
42 in eenen volkomen grondvvettelijken zin te
herzien, en nietde priesters en al godsdienstig on
derwijs uit het programma der officieele scholen
verdwijnen, maar ook den onderwijzer van al
godsdienstig onderricht, welk het ook zij, ont
lasten catechismus der catholieken, bijDel der
protestanten, talmud der joden. enz.
Het godsdienstig onderwijs moet in de kerk en
in do familiën gegeven worden, de ouders en die
naars der eerediensten alleen in die zaak bevoegd
zijnde.
Maar dp school en de onderwijzer moeten gansch
onzijdig blijven ten opzichte der verschillige gods
dienstige leerstelsels, en de Staat mag, onder
geen voorwendsel, den bekeeringzuehf, van geen
eene godsdienstige secte welke ze ook zijbeguns
tigen.
Hel onderwijs moet wereldlijk zijn, en tot doel
hebben al de lichaam- en geestvermogens van het
kind te ontwikkelen, ten einde het geweten door
de reden te verlichten en het kind al zijne leven
dige krachten te leeren gebruiken, opdat, later.
15 c™°n. den
drukregel.
DE IJKER
De abonnement,
prijs is voorop
betaalbaar.
3 061
Den derm. Lok eren 4 55 6 45 8 48 12 25 306 6 40 10.05
Mechelen, Antwerpen 4 0 kaw^OB/
kl.8 48/ 9 24d 11.58 1 04 dt. 1, 2, 8 ld. 2 50d 8 06/
6 04d 8 49 en 9 09rf 10 06*
Brussel 4 50/ 5 52 d i.lenS k. 7 197 50d 8 12s 8 48/
924 11 53d 1 04 s.12. 3 kl. 2 50 d 3 06i .5 52d
6 Ohd 640/ 8 49d 909i 10 04s
Leuven,Thienen,Luik,Verviers 5 05/ 6 50' 7 -
2 3 kl. 8 48/ 9 24d 11 53d 1 14d «.1,23 kl. 3(
6,24<f640/«.l,2kl. v.Thienen 8,49d 10,04 s
Gent 5 00 ('s vrijdags.)7 59 «.1,2.8 kl. 8 41 9 45 12 22
12 40 8 26 8 516 12 6 40 8 89 «.9 36 - - -
i u i ïantrts Denderrconde en de letter d lanes Dencierleeuiiw.
NOTA - De letterr beteekent langs "en«er^ tnn v&nis_7Wef/eeu
STAAN STIL: Te Idegem. Gi
Ternath, de konvoois uit Brusse
bodegein,de konvoois uit Aalst
Lede, de konvoois uit Aalst van
8 03 's avonds, Schendelbeke. al de konsoois
Brugge, Oostende, 7 59 1, 2, 8 kl. 8 41 9 45 12 22
12 40 8 51 1,2, Ski. 5 33 620 6 40
Doornijk, Moescroen, Kortrijk, Rijssel (langs Gent) 8 ,;9
12 40 3 26 6 40.
Doornijk, Moescroen, Kortrijk, Bijssel (langs Aath) 6,00
(5 51 alleenlijk naar Kortrijk des zaterdags, zondags
en woendags 7.50 11,53 2,50 5,52 6,04
Ninove, Geeraardsbergen, Lessen Aath 6 00 7,19 7,50
2 50 5 52 6 04 9 09.
Bergen, Quiévrain. Braine,Manage, Charl., Namen 6,00
7,50 11,88 2,50 (5, 52 1, 2. 8 Al. van Charleroi).
Antwerp.520 950 1230 1 15«.l,2,3kl.8 156,508,5
Brussel 7 20 1, 2, 8 kl. 7 25 8 14 11 06 11 5
2 12 3,1 Sb. 5,00 8.00s 8,20
Gent 5,12 615 «.7 39 8 25 10 59 12 31«.l,2k
I 55 5 09 8 09 8 14 9 31« 3 k
Aath 6 49 10 80 1 40 4 20 7 58 9 12.
Lessen 7 09 10 50 2 00 4 40 8 18 9 32.
Geeraardsbergen 7 27 11 08 2 1B 4 58 8 88 «0 5
Ninove 7 55 11 86 240 536 9 01 10 18.
Lokeren 6 50 10 49 1 50 4 50 7 50.
Dendermonde 7 18 9 45 11 34 2,25 5,2" a°8 10 3o5
Oostende 4 10 1, 2, kl. 6 20 1,2, 3 25 9
II 55 3,22« 6 04 8,1 Os 3 k.
Als de kruine wordt geschoren.
De stoutheid is er ingeboren. Cats.
r? 'ij 1o
